Volgens de Nederlandse Autoriteit Consument & Markt zijn online platforms vaak niet transparant over gesponsorde zoekresultaten. Hoewel platforms wel aangeven dat het om gesponsorde posities gaat, is dat volgens ACM-onderzoek vaak niet duidelijk genoeg.
De ACM deed onderzoek naar gesponsorde zoekresultaten en concludeert dat zowel consumenten als concurrenten risico's lopen. De toezichthouder analyseerde de zoekresultaten op Amazon.de, Beslist.nl, bol.com, Booking.com, Expedia, Google Shopping, Independer, Kieskeurig en Thuisbezorgd.nl. De meeste van die platforms bieden verkopers aan om tegen betaling hoger in de lijsten te komen, alleen Independer en Kieskeurig doen dat niet. Ook leverden de partijen zelf informatie aan.
Het onderzoek ging uit van de aanname dat gesponsorde resultaten zouden kunnen leiden tot hogere prijzen en lagere kwaliteit van producten. Zonder betaalde ranking zouden aanbieders moeten concurreren op prijs om hoger in de lijsten te komen.
In het onderzoek concludeert de ACM dat het in de meeste gevallen onwaarschijnlijk is dat gesponsorde resultaten een significant negatief effect hebben op de prijs. Dat is het geval als het aantal gesponsorde posities relatief laag is. Als er veel gesponsorde posities in een lijst staan, is dat risico wel realistisch.
Ook was de ACM bezorgd over verminderde relevantie van zoekresultaten als daar gesponsorde resultaten in staan. Dat zou kunnen leiden tot slechtere keuzes door consumenten en het kan het uitzoeken van relevante producten moeilijker maken. Het risico dat klanten suboptimale producten aanschaffen door gesponsorde zoekresultaten is klein, concludeert de ACM. Ook hierbij geldt dat dit risico groter wordt als er veel betaalde resultaten in een overzicht staan. Volgens de marktwaakhond is dat in de praktijk bij de meeste online platforms niet het geval.
Vervolgonderzoek naar transparantie
Volgens ACM-richtlijnen moeten online platforms transparant zijn over betaalde resultaten. De genoemde platforms die daar gebruik van maken, geven wel aan dat het om gesponsorde resultaten gaat, maar volgens de toezichthouder zijn die transparantie-uitingen vaak slecht zichtbaar of onduidelijk. Transparantie houdt volgens de ACM in dat gebruikers de boodschap over betaalde resultaten zien en begrijpen en dat is nu vaak dus niet het geval.
De ACM concludeert dat onder andere door te kijken naar de resultaten van de introductie van een label bij gesponsorde resultaten op een niet nader genoemd Nederlands platform. Dat platform toonde eerder geen label, maar nadat het dit wel deed leek dat nauwelijks effect te hebben op het aankoopgedrag van consumenten. Volgens de ACM kan dat komen omdat gebruikers het label niet zien, niet begrijpen of omdat ze gesponsorde resultaten net zo relevant vinden als gewone resultaten.
De toezichthouder roept ondernemers op om bijvoorbeeld met een A/B-test zelf te onderzoeken of de transparantie-uiting bij gesponsorde resultaten zichtbaar en begrijpelijk is voor bezoekers. Naar aanleiding van de conclusies doet de ACM nu een vervolgonderzoek naar de rol van transparantie bij betaalde zoekresultaten.
Framework voor het vaststellen van effect op consumenten
Naar aanleiding van het eerste onderzoek heeft de ACM een framework gemaakt om de effecten van gesponsorde ranking op consumenten te beoordelen. Dat heeft volgens de toezichthouder twee doelen: het laat zien hoe de toezichthouder de kans op risico's voor consumenten beoordeelt en het kan gebruikt worden door online platforms om hun gebruik van gesponsorde rankings te evalueren. Het framework is in onderstaande tabel samengevat.