Voor het eerst is er in de Benelux een AVG-boete uitgedeeld aan particulieren. Een Belgisch stel kreeg een boete van 1500 euro omdat het thuis beveiligingscamera's had geïnstalleerd die de buren filmen. De toezichthouder hoopt dat de boete een signaal is.
De Gegevensbeschermingsautoriteit heeft een boete van 1500 euro opgelegd aan een koppel. Het tweetal had namelijk vijf beveiligingscamera's rondom hun huis opgehangen, waarvan er twee de openbare weg en hun buren filmden. Na een klacht van de buren besloot de Geschillenkamer van de GBA over te gaan tot het uitdelen van een boete.
Het tweetal liet de camera's installeren door een bedrijf. Volgens het boetebesluit verwezen ze ook naar dat bedrijf; dat had hen moeten vertellen dat de camera's niet op de openbare weg mochten worden gericht, stellen ze. Zeker een derde van het beeld van een van de camera's filmde de openbare weg. Bij een andere camera werd een deel van de voorgevel van de buren gefilmd.
Beelden doorsturen
De privacywaakhond neemt het het duo extra kwalijk dat ze de beelden niet alleen zelf maakten, maar ook deelden met anderen. Zo kwamen de buren erachter dat de camera's op hun huis stonden. De camerabeelden werden doorgestuurd aan een deskundige van het Departement Omgeving, in het kader van een onderzoek naar verkeershinder in de omgeving.
Het koppel overtrad volgens de GBA artikel 6 van de AVG, door de gegevens onterecht te verzamelen én door te sturen naar een derde partij. Ook overtraden ze artikel 25, waarin staat dat 'gegevensverwerkers' aan dataminimalisatie en databescherming moeten doen. Door meer beelden te verzamelen dan nodig was voldeden ze daar niet aan.
Eerste particuliere boete
Het is de eerste keer dat er in België een AVG-boete is uitgedeeld aan particulieren. Ook in Nederland is dat tot nu toe nog niet voorgekomen. Toezichthouders zijn daar terughoudend mee, omdat ze de goede wil van burgers niet willen verspelen. Door de groeiende aantallen aan meldingen en klachten kunnen toezichthouders in vrijwel alle Europese landen niet voldoen aan wat burgers van ze hopen. In België begint de toezichthouder zich nu dus wel meer op burgers te richten in plaats van alleen de bedrijven.
De regels over cameratoezicht in de AVG zijn wel duidelijk over wat wel en niet mag. Camera's mogen alleen op de openbare weg gericht worden als daar een belang bij is. Voor bedrijven kan dat bijvoorbeeld het geval zijn als er sprake is van een risico op inbraak. In een rechtszaak uit 2018 beriep een ondernemer zich daar succesvol op. Voor particulieren is het een stuk lastiger zo'n belang aan te tonen. De Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens is dan ook stellig: burgers mogen een camera alleen ophangen als die buurtgenoten, hun bezittingen, óf de openbare weg niet filmt. Wel stelt de privacytoezichthouder dat 'enige overlap soms onvermijdelijk is'.
Dat levert soms frictie op, want doorgaans filmen huiseigenaren juist hun eigen voordeur. Dat maakt het moeilijk de weg niét te filmen. Sterker nog, in Nederland heeft de politie een programma lopen waarbij het burgers actief oproept particuliere beveiligingscamera's aan te melden in een database. Bij een incident in de straat weet de politie dan snel camera's te vinden die dat mogelijk gefilmd hebben. De politie stimuleert burgers in sommige gevallen zelfs actief een camera op die manier op te hangen. Vorig jaar bleek uit onderzoek van Tweakers dat verschillende Nederlandse gemeenten samenwerkten met de politie om gratis of goedkope digitale deurbellen uit te delen aan burgers. Het doel ervan was meer camera's op straat te krijgen.
'Burger wakker schudden'
In België wordt er dus strenger naar particulieren gekeken. Dat bevestigt ook een woordvoerder van de toezichthouder. "We hopen dat dit de burger wakker schudt." De boete moet burgers er volgens haar aan herinneren dat de AVG niet alleen van toepassing is op bedrijven maar ook op individuele burgers.
De beslissing komt niet helemaal onverwacht, want cameratoezicht is voor de GBA belangrijk. Het is een van de maatschappelijke thema's waar de privacytoezichthouder in zijn 'strategisch plan 2020-2025' meer aandacht aan wil besteden. 'Foto's en camera's' is naast online gegevensbescherming en 'gevoelige gegevens' de belangrijkste categorie voor de waakhond. Van de andere kant schrijft de GBA nergens over het vervolgen van burgers ten opzichte van bedrijven. Sterker nog, de 'prioritaire sectoren' zijn volgens dat plan de overheid, de telecomindustrie, onderwijs, direct marketing en kleine bedrijven of kmo's.