Uitlatingen die Nederlandse bewindslieden hebben gedaan over downloaden uit illegale bron waren niet onrechtmatig. Dat concludeert het gerechtshof Den Haag in een uitspraak in hoger beroep. Alle vorderingen van belangenbehartiger Sekam zijn afgewezen.
In september 2018 oordeelde de rechtbank in Den Haag dat de Nederlandse staat aansprakelijk is voor uitlatingen die bewindslieden hebben gedaan over downloaden uit illegale bron. De zaak was aangespannen door stichting Sekam, die de belangen van Nederlandse filmproducenten behartigt.
De staat ging in hoger beroep en daarin heeft het gerechtshof Den Haag het vonnis van twee jaar geleden vernietigd. Volgens de nieuwe beoordeling waren de uitlatingen over downloaden uit illegale bron niet onrechtmatig en was er geen causaal verband met eventuele schade voor de filmproducenten. De uitspraak is gepubliceerd door IE-Forum.
De zaak draait om uitspraken die zijn gedaan in 2011 en 2012 door Fred Teeven, destijds staatssecretaris van justitie. De uitspraken werden gedaan voordat het downloadverbod in Nederland van kracht werd. Destijds was de opvatting van de Nederlandse staat dat downloaden uit illegale bron was toegestaan, maar dat was in strijd met Europees recht.
Uitlatingen staatssecretaris Teeven over illegaal downloaden
Het gaat onder andere om een persbericht van Rijksoverheid.nl van 11 april 2011, waarin stond: "Daarom wordt downloaden van auteursrechtelijk beschermd werk uit evident illegale bron onrechtmatig, maar niet strafbaar. Downloaden is al geruime tijd onrechtmatig voor games en andere software, maar dat gaat nu ook gelden voor bijvoorbeeld films en muziek. Met deze civielrechtelijke maatregel neemt Nederland in Europa geen uitzonderingspositie meer in."
Diezelfde dag gaf staatssecretaris Teeven een interview met de NOS, waarin hem gevraagd werd wat het doel was van de maatregelen. Hij zei toen: "Nou, wat we willen bereiken is dat legaal gebruik van content, van films en muziek, de norm wordt en dat illegaal gebruik achterhaald is in de toekomst."
Twee jaar geleden oordeelde de rechter dat de uitspraken over downloaden uit illegale bron in strijd waren met het Europees recht. Uit het persbericht en het interview was volgens de rechter op te maken dat downloaden uit illegale bron ten tijde van publicatie legaal was.
Niet onrechtmatig en geen nadeel voor rechthebbenden
In het hoger beroep oordeelt het gerechtshof dat er niet expliciet gezegd is dat downloaden uit illegale bron was toegestaan. In de gebruikte bewoordingen ligt dat wel besloten, maar in het nieuwsbericht van de overheid is dat 'zo indirect dat dit alleen voor ingewijden kenbaar is'. Daarom kan niet worden aangenomen dat het onrechtmatig is.
Bovendien oordeelt het gerechtshof dat de impliciete mededeling van de staatssecretaris over downloaden uit illegale bron op dat moment niet onrechtmatig was, omdat het destijds de opvatting van de Nederlandse regering was. Ook kan volgens de uitspraak niet worden gezegd dat de staatssecretaris het standpunt over downloaden uit illegale bron heeft gepropageerd of ondersteund. In de geciteerde berichten is juist aangegeven dat downloaden uit evident illegale bron als onrechtmatig zal worden gesteld.
Volgens de uitspraak in hoger beroep heeft de Nederlandse regering de 'onjuiste opvatting' dat downloaden uit illegale bron toelaatbaar was, sinds 2002 of 2003 uitgedragen. De uitlatingen die in 2010 zijn gedaan door Teeven hebben waarschijnlijk geen mensen aangezet of over een drempel geholpen om te gaan downloaden. Daardoor was er geen nadeel voor rechthebbenden als Sekam te verwachten.
Nederlandse filmindustrie versus de staat en downloaders
Nederlandse filmproducenten en belangenbehartigers hebben in de afgelopen jaren verschillende zaken gevoerd tegen de staat, om daarmee te proberen die verantwoordelijk te houden voor het downloaden uit illegale bron in de periode voor de invoering van het downloadverbod in 2014.
De Nederlandse filmsector stelde in 2016 dat er 1,2 miljard euro aan schade is geleden. Sekam begon de procedure over de uitspraken van bewindslieden als 'opstap voor individuele of collectieve schadevergoedingsacties'. Nu het vonnis is vernietigd, zal de organisatie naar andere wegen moeten zoeken om dat te doen.
Los van de zaak tussen Sekam en de Nederlandse staat, loopt er ook al jaren een gerechtelijke procedure van Dutch Filmworks. Die partij wil downloaders opsporen en 150 euro laten betalen via een schikkingsvoorstel. De filmmaatschappij heeft al ip-adressen van downloaders opgespoord, maar de providers hoeven zowel van de rechter als van het gerechtshof de klantgegevens niet af te geven aan Dutch Filmworks. Die zaak ligt nu bij de Hoge Raad. Het is niet bekend wanneer er een uitspraak volgt.