De NASA bevestigt dat de volgende fase van de Europa Clipper-missie wordt ingezet, waarmee een ruimtevaartuig naar de ijsmaan Europa afreist. Deze maan van Jupiter is een zeer goede kandidaat in ons zonnestelsel om eventueel leven aan te treffen.
Het huidige besluit om over te gaan tot de volgende fase betekent dat het definitieve ontwerp kan worden voltooid. Daarna kunnen de bouw en het testen beginnen. Het is nog niet geheel duidelijk wanneer de sonde wordt gelanceerd, maar de NASA zegt dat het als doel heeft gesteld om het ruimtevaartuig in 2023 gereed te hebben.
In het plan is echter uitgegaan van een uiterlijke lanceergereedheid van 2025. Het kan dus nog zo'n zes jaar duren voordat de sonde koers zet naar Europa. Een lanceerdatum in 2025 lijkt waarschijnlijker, omdat de Europa Clipper-missie moet worden gelanceerd met de Amerikaanse Space Launch System-raket of SLS. Die is nog niet voltooid. Bij het ontwerp ervan zijn de nodige vertragingen en kostenoverschrijdingen aan de orde. Elke lancering kost naar schatting bovendien meer dan een miljard dollar.
Overstappen op de veel goedkopere Falcon Heavy van SpaceX zou in theorie een optie kunnen zijn, maar dat zal niet alleen op bezwaren van politieke zijde stuiten. Joan Salute van het Europa Clipper-programma zegt tegen Scientific American dat er ook een bezwaar van technische aard is. Met de minder krachtige Falcon Heavy kan Europa worden bereikt, maar dan komt er zeker drie jaar aan reistijd bij. De SLS kan als het ware een directe vlucht van aarde naar Jupiter garanderen, maar met de Falcon Heavy is een zwaartekrachtslinger van Venus nodig om genoeg snelheid te genereren. Dat brengt automatisch wat extra risico's met zich mee.
"We zijn erg verheugd over de beslissing waarmee de Europa Clipper-missie een stap dichter bij het ontdekken van de mysteries van deze oceaanwereld komt", zegt Thomas Zurbuchen van het Science Mission Directorate van de NASA. "We bouwen voort op de wetenschappelijke inzichten afkomstig van de Galileo- en Cassini-ruimtevaartuigen en zijn bezig om het begrip over onze kosmische oorsprong en het leven elders te vergroten."
Zurbuchen noemt niet voor niets onder meer Galileo. Deze Jupiter-sonde vloog tussen 1995 en 2003 elf keer langs Europa voor het verrichten van metingen. Op basis van de twintig jaar oude data van deze sonde vond de NASA in mei vorig jaar bewijs voor het bestaan van watergeisers op Europa. Die blazen waterpluimen de ruimte in. Voor de aanwezigheid daarvan waren al aanwijzingen nadat Hubble in 2012 en 2016 foto's van de maan gemaakt had.
Europa is bedekt met een flinke laag ijs en men vermoedt dat de waterpluimen afkomstig zijn van een grote zoutwateroceaan die zich onder de ijslaag bevindt. Naast water zijn er bijvoorbeeld ook koolstof en een energiebron aanwezig op de maan. De energie is afkomstig van de getijdenwerking van de zwaartekracht van Jupiter, waardoor genoeg hitte wordt gegenereerd om water vloeibaar te houden. Deze elementen worden door wetenschappers gezien als cruciaal voor de mogelijkheid van leven.
Het idee van de missie is dat de Europa Clipper in een baan om Jupiter komt en Europa verschillende keren met een bezoekje vereert. Tijdens elke scheervlucht zal er data worden verzameld over de ijslaag en de vermoedelijke oceaan. Er is niet gekozen voor een baan om Europa, omdat de sonde dan te lang de volle laag zou krijgen van de stralingsbanden van Jupiter. Dit zijn geladen deeltjes die door het sterke magneetveld van Jupiter worden weggeslingerd, wat in theorie de elektronica en de negen verschillende instrumenten van de sonde kan vernietigen. Door de baan om Jupiter en Europa een aantal keer kort aan te doen wordt dit risico beperkt. Voor de Europa Clipper-missie is nog geen landing op de maan voorzien, maar een tweede missie, waarbij wel geland wordt om monsters te verzamelen, is in ontwikkeling.
Overigens heeft de ESA ook een missie op de planning staan om Europa te bezoeken. De JUpiter ICy moons Explorer of Juice moet in 2022 gelanceerd worden en zal drie van Jupiters 79 manen onderzoeken: Ganymedes, Callisto en Europa. De eerste vlucht van de Europese sonde over Europa zal pas in 2030 plaatsvinden, omdat er meerdere tijdrovende zwaartekrachtslingers moeten plaatsvinden.