SpaceX lanceert Falcon 9 met eerste privaat gefinancierde maanlander aan boord

SpaceX heeft vrijdagochtend zijn zeventigste ruimtemissie met succes afgerond. Het bedrijf lanceerde een Falcon 9 met drie ruimtevaartuigen aan boord, waaronder de Israëlische SpaceIL-maanlander. De Falcon 9-raket landde op het droneschip.

SpaceX heeft met zijn missie vanaf Cape Canaveral in de VS de drie ruimtevaartuigen met succes in hun baan om de aarde gebracht. Als eerste werd de lander van SpaceIL losgelaten. Die ging vervolgens op zijn reis van twee maanden naar de maan, waarbij het ruimtevaartuig onderweg en na de landing foto's zal nemen.

De maanlander draagt de naam Beresheet, Hebreeuws voor 'in den beginne' en is afkomstig van de non-profitorganisatie SpaceIL. Het gaat om de eerste privaat gefinancierde maanmissie en ook is het de eerste keer dat Israël een onbemande sonde richting de maan stuurt. Met Beresheet schaart Israël zich in het rijtje Verenigde Staten, Rusland en China, die al eerder landers naar de maan brachten.

SpaceIL komt voort uit de Lunar X Prize-competitie die Google in 2007 aankondigde. Het doel was om private maanlandingen in gang te zetten, met een hoofdprijs van 25 miljoen dollar. Organisaties moesten met hun maanlander het hemellichaam weten te bereiken en er 500 meter afleggen. Het Israëlische team was het eerste dat zich officieel aanmeldde en het plan doorzette, al verstreek de deadline van 2017 om nog officieel in aanmerking te komen voor de winst.

De Falcon 9 droeg verder een Indonesische satelliet genaamd Nusantara Satu, die voor satellietinternet in het Aziatische land moet zorgen. Het derde ruimtevaartuig van de missie is de S5, een Amerikaanse kleine satelliet van het Ministerie van Defensie.

SpaceX en Spaceflight Industries voerden de missie uit. Dit laatste bedrijf is een bemiddelaar voor ruimtevluchten. Partijen kunnen zich melden bij Spaceflight Industries om payloads mee te sturen als er ruimte vrij is. Zo draaide deze missie in eerste instantie om de Nusantara Satu, waarna Spaceflight Industries de overige twee plekken invulde voor SpaceIL en Defensie van de VS. Na afloop landde de Falcon 9-raket weer op het droneschip 'Of Course I Still Love You'. Het was de derde keer dat deze raket met succes een lancering en landing uitvoerde.

Reacties (58)

[Waarez]

Daar ik nog niet helemaal thuis ben in de ruimte en zijn specifics;
Wat is de reden dat deze ruimtereis tot 2 maanden duurt voor deze relatief korte afstand? De apollo 11 heeft dit in het verleden in 3 dagen gedaan als ik het goed voor heb.

[Verwijderd]

Ik zie termen als slingshot en gravity assists voorbij komen, maar dat klopt niet.
Dat soort technieken worden inderdaad gebruikt bij hemellichamen die verder weg liggen, je betreed en verlaat een orbit onder een andere hoek. waardoor je snelheid 'steelt' van het hemellichaam.
In dit geval is daar geen sprake van.

Wat ze hier doen, is zo efficient mogelijk gebruik maken van het 'Oberth effect'
https://en.wikipedia.org/wiki/Oberth_effect

In het kort komt het er op neer, dat je de meeste winst behaald door zo dicht mogelijk bij de planeet (perigee) thrust toe te voegen.
De motoren worden dus gestart iets voor het punt waar de sateliet het dichtst bij de aarde is.
Dit zorgt er voor dat de baan om de aarde vergroot wordt, maar het perigee blijft hetzelfde.
Als je in een baan om een planeet zit, en je voegt thrust toe, zal je orbit vergroot worden. Maar je komt altijd weer terug op het punt waar je thrust hebt toegevoegd (zie plaatje).

Waarschijnlijk heeft de motor geen heel groot vermogen, en zal de motor op een bepaald punt uitgeschakeld worden om na een heel rondje om de aarde gemaakt te hebben, verder te gaan.
Zo kan met relatief weinig brandstof de maan bereikt worden, het duurt alleen iets langer want je moet een paar keer rond de aarde om de manoeuvre af te maken.

edit: foutief gebruik van het woord perihelium, gewijzigd in perigee

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 23 juli 2024 01:17]

[MSalters]

Klopt helemaal. Deze missie maakt gebruik van een techniek die volgens mij voor het eerst gebruikt is door de Indiase Mars Orbiter Mission (MOM) in 2013. Het Oberth effect is al bijna een eeuw bekend, maar de bijzondere techniek hier is dat je het effect meerdere keren achter elkaar gebruikt.

Dat zie je ook in het plaatje; er worden 3 baantjes om de aarde gedraaid met toenemende apoapsis. Pas inde laatste baan doen ze de daadwerkelijke Trans Lunar Injection. En zo te zien doen ze rond de maan hetzelfde in omgekeerde richting; ook meerdere burns om de baan stapsgewijs te verlagen.

De Indiers gebruikten voor MOM zelfs 7 burns rond de aarde; pas de zevende burn was de Trans-Mars Injection. Het grotere aantal burns was hier nuttig omdat een TMI nu eenmaal meer energie kost dan een TLI.

[Reactie gewijzigd door MSalters op 23 juli 2024 01:17]

[mjz2cool]

Bedoel je niet perigeum in plaats van perihelium? Perihelium is het laagste punt in een baan om de zon namelijk.

[Maruten]

In het geval van de Aarde Inderdaad, aangezien ragnark’s uitleg algemeen bedoeld is had hij/zij beter periapsis/apoapsis kunnen gebruiken, welke niet voor een specifiek hemellichaam staan.

[mjz2cool]

Elke baan heeft een periapsis/apoapsis, en die van elke baan om de zon heten ook wel perihelion/aphelion.
Bij de aarde heten die ook wel perigee/apogee

Hier een lijstje met hoe de periapsis/apoapsis van andere hemellichamen genoemd worden:

Sterrenstelsels: Perigalacticon/Apogalacticon
Zwarte gaten: Perimélasma/Apomelasma
Sterren: Periastron/Apoastron
Mercurius: Perihermion/Apohermion
Venus: Pericytherion/Apocytherion
Maan: Periselene/Aposelene
Mars: Periareion/Apoareion
Jupiter: Perizene/Apozene
Saturnus: Perikrone/Apokrone
Uranus: Periuranion/Apouranion
Neptunus: Periposeidion/Apoposeidion
Pluto: Perihadion/Apohadion

[Reactie gewijzigd door mjz2cool op 23 juli 2024 01:17]

[Stoney3K]

Overigens zie je hier best iets grappigs: De hemellichamen zelf hebben een Latijnse naam, maar de benamingen voor de baanposities zijn in het Grieks.

[Verwijderd]

sorry inderdaad, sowieso lastig om dat soort termen in het nederlands te gebruiken.

[trub]

Om brandstof te besparen wordt er een slingshot gebruikt rond de aarde om momentum op te bouwen, dit duurt natuurlijk langer omdat er verschillende malen rond de aarde gevlogen moet worden. Bij de apollo missies was dit niet gewenst om de astronauten zo lang in de ruimte te houden aangezien er dan veel meer voorzieningen nodig waren (voedsel, water, afvalverwerking, zuurstof, etc) alsook de extra ruimtestraling die de astronauten waarschijnlijk een heel kleine overlevingskans zou geven. Er is dus gekozen om een stuk meer brandstof te gebruiken bij de apollo missies. (en ze moesten nog terug geraken ook, deze lander niet)

[BadRespawn]

Om brandstof te besparen wordt er een slingshot gebruikt

De term "slingshot" is min of meer gereserveerd voor "gravity assist", wat dit niet is. https://en.wikipedia.org/wiki/Gravity_assist

Voor gravity assist is een fly-by nodig om wat baansnelheid te 'stelen' vd planeet waarlangs de slingshot maneuvre wordt uitgevoerd, dwz dat daarbij de snelheid hoger is dan escape velocity van die planeet, wat bij een Maan missie niet aan de orde is.
Ook hoeft bij een slingshot de motor niet te worden gebruikt (kan wel), maar bij deze Maan missie wordt de snelheid noodzakelijk voor Trans Lunar Insertion stapsgewijs opgebouwd door meerdere burns te doen telkens op het punt dat het voertuig dicht langs de Aarde komt, om profijt te hebben vh Oberth effect https://en.wikipedia.org/wiki/Oberth_effect

De rede is dat om kosten te sparen een kleine/lichte en dus niet krachtige motor wordt gebruikt zodat het hele voertuig minder massa heeft en dus ook minder brandstof nodig is. Zo'n motor levert onvoldoende stuwkracht om in één burn voldoende snelheid tbv TLI te bereiken.

[Parrotmaster]

alsook de extra ruimtestraling die de astronauten waarschijnlijk een heel kleine overlevingskans zou geven

Waarom is dit nu geen probleem?

Mijn fout: ik dacht dat privaat gefinancierd impliceerde dat iemand mee zou gaan.

[Reactie gewijzigd door Parrotmaster op 23 juli 2024 01:17]

[Mschamp]

Omdat er nu geen astronauten in gelanceerd worden, en de apparatuur aangepast is om beter tegen de straling te kunnen.

[trub]

Er is ook reeds veel meer onderzoek gedaan naar stralingsbescherming, maar zelfs dan nog is het maar vraag wat astronauten gaan meemaken op hun reis naar mars. Zij zullen al een immense portie straling binnenkrijgen zie ook Link naar artikel van ruimtevaartuig die straling gemeten heeft

[Dwarlorf]

Ik stel voor om een bekende uidrukking te moderniseren. Het wordt nu: Mars zien en dan sterven.

[Sorcerer8472]

Nog een linkje hierover: https://en.wikipedia.org/wiki/Health_threat_from_cosmic_rays

Wat in ieder geval duidelijk is, is dat je kans op bepaalde ziekten wel echt flink toeneemt. In ruimtestations is dit blijkbaar een minder grote issue dan als je verder van de aarde en zon vandaan bent.

Op Mars zal er ook bescherming moeten komen tegen deze straling. Dit zal één van de belangrijke punten zijn waar men zich mee bezig zal moeten houden vóór de missie naar Mars. Ben heel benieuwd wat de uiteindelijke plannen gaan worden omdat er toch we heel veel hordes te nemen zijn...

[marcmeide]

Omdat er geen mensen mee gaan deze keer

[Arm1n]

Omdat er nu geen astronauten meegaan.

[bigbadbull]

geen astronauten aan boord

[thom-peele]

Ze gaan eerst een aantal rondjes om de aarde vliegen deze rondjes maken ze steeds een stukje groter/ meer ovaal.
Tot ze dicht genoeg bij de maan komen zodat de zwaartekracht van de maan overheersend wordt en de maanlander "helpt" met de oversteek, deze route schijnt minder brandstof te kosten.
En bij dit soort missies is tijd ook niet zo belangrijk.

[Odie]

Mooie animatie die de slingshot en de moon-capture in beeld brengt:

https://www.youtube.com/watch?v=_R4zk448oPs

[!GN!T!ON]

het is alleen geen slingshot, de lander zal elke keer een burn moeten maken op het laagste punt in de orbit.

[mjz2cool]

Het is niet zozeer dat de zwaartekracht van de maan helpt bij de oversteek, aangezien de baan uiteindelijk voorbij de maan gaat.
Door steeds op het laagste punt (perigeum) te versnellen komt het hoogste punt (apogeum) steeds hoger, totdat deze zich net "achter" de maan komt. Bij het apogeum is de lander al weer zover vertraagt dat er relatief weinig brandstof nodig is om op de maan te komen.

[slaapkopje]

om brandstof te besparen wordt volgens het plaatje een paar keer gebruik gemaakt van een gravity assist om op snelheid te komen en om af te remmen.

[bigbadbull]

ja maar volgend de grafiek, wel 4 keer de aarde gebruiken om verder te komen tot aan de maan;
een daar slecht 2 keer in relatief nabije close orbit alvorens te landen.
moet je dan niet zwaar afremmen de aantrekkingskracht van de maan is toch beperkt om dat zo snel op te vangen.
Nee nooit space kerball of hoe heete dat ding gespeeld om die dingen te begrijpen.
maar dat viel me zo op.

[Kurgan]

Nee het is zo uitgekiend dat de snelheid maar nét hoog genoeg is om aan de zwaartekracht van de Aarde te ontsnappen. Bovendien heeft de Maan geen atmosfeer dus je kunt veel dichter over het oppervlak scheren om door de zwaartekracht af te remmen.

[Scriptkid]

Inparabool vlucht heb je een omkeer punt waar snelheid 0 is.

Je moet je parabool zo precies planen dat dat punt net achter de maan is. Omdat de maan niet genoeg zwaarte kracht heeft zal de aarde je terug trekken maar omdat je snelheid zo laag is kun je met een relatief simple burn lunar orbit pakken

[BadRespawn]

Het is geen gravity assist.

zie
Verwijderd in 'nieuws: SpaceX lanceert Falcon 9 met eerste privaat gefinancierde...

en
BadRespawn in 'nieuws: SpaceX lanceert Falcon 9 met eerste privaat gefinancie...

[defixje]

Ze gebruiken geen gravity assist maar ze maken gebruik van het Oberth Effect

[Snuffel]

Omdat ze eerst een tijdje rond de aarde en maan gaan vliegen voor ze erop gaan landen, althans dat hoorde ik op de radio vanochtend.

[marcmeide]

Hier wordt het gedeeltelijk uitgelegd;
https://youtu.be/0PUjA6sekB4?t=71

Naar mijn beste weten heeft het te maken met dat ze dus andere satellieten 'af moeten leveren'. Daar naast is het volgens mij in de ruimte altijd een afweging tussen tijd en brandstof besparen om ergens te komen, omdat je in het zwaartekracht veld van (voor een satelliet of lander) extreem massieve objecten bent.

Edit:
Nog een video algemeen over orbital mechanics:
https://www.youtube.com/watch?v=i5XPFjqPLik

[Reactie gewijzigd door marcmeide op 23 juli 2024 01:17]

[pepsiblik]

Simpel gezegd: De Falcon 9 raket mist de power van een Saturnus V. De Falcon 9 is nooit ontworpen voor maanreizen, alleen voor low-orbit lanceringen. Dus kunnen ze niet de kortste route naar de maan volgen, maar gaat het dus op deze manier. @Verwijderd heeft volgens mij de juiste details.

[Alientrader]

Deze missie is niet alleen deze maanlander, maar ook 2 andere satelieten die in een baan om de aarde moeten worden gebracht. Niet de meest effiecientste methode om de maan te bereiken. T

[jip_86]

Interessante missie. Ben benieuwd of het ze gaat lukken. Het zal een kortdurende missie van 2-3 aardse dagen worden aangezien de camera's bijvoorbeeld maar maximaal 90 graden Celsius aankunnen. De landing zal plaats vinden als het niet te koud en nog niet te warm is. Als de zon echt vol gaat schijnen zal de lander waarschijnlijk gekookt worden of anders de maannacht (-190 graden Celsius) niet overleven.
bron

[sarcast]

“Of Course I Still Love You”. Ik vind de namen echt geniaal. Op deze manier blijft de hele space race leuk en behapbaar ook voor niet die-hard techies.

Vind het een gave ontwikkeling. Weet iemand wat het doel is van Beresheet op de maan? Dat mis ik een beetje in het artikel.

[Edit, zelf maar even opgezocht:]
“Vlag op de maan
Beresheet is Hebreeuws voor ‘in den beginne’. De sonde is ongeveer zo groot als een wasmachine en weegt 585 kilo. Hij moet een Israëlische vlag op de maan zetten en het magnetische veld onderzoeken. Aan boord is ook een Thora. De maansonde is ontwikkeld door de organisatie SpaceIL. Die was in 2011 opgezet voor een prijsvraag van Google.

De bouw van de sonde kostte 84 miljoen euro. Dit werd vooral betaald door een miljardair en het bedrijfsleven. De drie voorgangers op de maan deden dat vooral met overheidsgeld.”

https://www.ad.nl/wetensc...ol-naar-de-maan~a3224715/

Weet niet zo goed wat ik er van moet vinden. Je zou ergens hopen dat we anno 2019 wel een beter doel kunnen bedenken voor ruimtereizen dan vlaggetjes planten en boekjes overbrengen naar een onbewoonde planeet satelliet.
Hopelijk houdt dat magnetisch onderzoek nog wat in.

[Reactie gewijzigd door sarcast op 23 juli 2024 01:17]

[Count0]

"Of Course I Still Love You” is ook de naam van een zelfbewust ruimteschip uit The Culture serie van Ian Banks.
Elon Musk heeft deze boeken vaak genoemd als inspiratiebron.. 🤓

[benji83]

Dit dus. Ze hebben ook 'Just read the instructions' en een derde schip in aanbouw onder de naam 'A shortfall of Gravitas'.
Boeken zijn zeer de moeite waard om te lezen, trouwens.

[pepsiblik]

Ik hoop niet dat de kapitein van zo'n schip ooit een mayday moet uitzenden.

[benji83]

Het zijn zelfbewuste schepen, dus als er iets uitgezonden moet worden doet de AI dat

[Dwarlorf]

Mee eens. Sommige van zijn boeken zijn echt briljant.

[Sorcerer8472]

Voor mensen die net als ik de boeken niet konden vinden op Amazon: het is dus Iain Banks
Gewoon bij boek 1 beginnen gok ik?

Overigens staat er op Amazon bij: Soon to be adapted as a major TV series

[Dwarlorf]

Hoeft niet maar ik zou het wel doen.

Bij een goede uitvoering kan dat zeker een goeie comedy serie worden.

[Tranquility]

Hopelijk heeft Israël er ook een 4K camera op zitten om eens echt hi-res opnames te maken.

[Gameboy]

Er zijn genoeg high-res opnames van de maan gemaakt, tijdens diverse eerdere missies. Denk maar aan de Chinese lander Chang'e 4:

http://www.astronomy.com/...s-from-the-moons-far-side

Ook is er natuurlijk de Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) die in een lage baan om de maan gaat:

https://www.nasa.gov/mission_pages/LRO/main/index.html

Zelfs de originele Apollo missies hebben opnames gemaakt in zeer hoge kwaliteit (op film). Alleen zijn deze nooit publiekelijk getoond. Iedereen herinnert zich de beelden in standaard TV kwaliteit van eind jaren '60, die waren niet zo best, zeker niet als je NTSC beelden via PAL op Europese TV sets toont Maar The Project Apollo Archive heeft deze filmbeelden op zeer hoge resolutie ingescand en dat levert machtig mooie plaatjes op:

https://qz.com/1329999/outtakes-from-1969-moon-landing/

Dus: genoeg te bekijken in High Res!

[JoepG]

4K is videocamera bedoel je?
4K aka 8 megapixel foto is niet echt je van het en niet High Res te noemen

[Snuffel]

Was ook op de radio vanochtend: onderzoek naar magnetisme van de maan (als ik het goed heb onthouden)

Hier wat meer achtergrond info: https://www.space.com/spa...lites-launch-success.html

[Reactie gewijzigd door Snuffel op 23 juli 2024 01:17]

[bigbadbull]

De Beresheet werd ontworpen om te zoeken naar sporen van magnetisme in maanstenen – een bizarre eigenschap gezien het nagenoeg ontbreken van een magnetisch veld op de maan. Maar het échte doel van de missie is natuurlijk vooral prestige. Een geslaagde maanlanding zou Israël op de kaart zetten als ruimtevaartnatie, in het rijtje van grootheden als Rusland, de Verenigde Staten en China

[Madp]

"De bouw van de sonde kostte 84 miljoen euro. Dit werd vooral betaald door een miljardair en het bedrijfsleven. De drie voorgangers op de maan deden dat vooral met overheidsgeld.”

Gelukkig is het dus een privaat project, en dacht deze beste miljardair er anders over. 85 miljoen is voor een miljardair natuurlijk geen wereld bedrag.

[fredst]

Ik kan je het doel van de missie vertellen: dat is vooral om de Israëlische jeugd te inspireren weer meer beta-studies te gaan volgen. In Israël schijnt men, toen men begon, een dramatische terugval van studenten voor beta-studies te ondervinden. Het bleek zelfs ver onder een niveau te gaan wat in Nederland aan de orde is (en dat is al niet hoog). Vanuit ons bedrijf (Airbus Defence and Space Netherlands) is wat support geleverd met simulatiesoftware. In dat kader hebben wij de Lead System Engineer van die ontwikkeling op bezoek gehad voor een training. Die heeft toen een presentatie gehouden en deze en meer achtergronden gepresenteerd. Het is inderdaad begonnen met de Google Lunar X-Prize. Het doel is om op de maan 500 meter af te leggen. In tegenstelling tot andere teams die veelal met een maankarretje aan de slag waren, hebben zij bedacht om dat stuiterend/springend te doen. Toen de termijn voor de X prize verstreken was, zijn zij toch door gegaan. Het wordt allemaal met erg weinig budget gerealiseerd. Zie hier extra achtergronden.

[jaapke]

Als je het woord "misbruikt" vervangt door "gebruikt" dan kan ik het nog wel een s zijn met je.
Nu neigt het al aardig in de richting van antisemitisme.

[CivLord]

Waarom moet elke zweem van kritiek op iets Israëlisch of Joods altijd gebombardeerd worden tot antisemitisme? Dat smoort elke kritische discussie in de kiem.
Wanneer Iran of Pakistan een dergelijke satelliet met een Islamitische boodschap naar de maan zou lanceren zou de kritiek niet van de lucht zijn.

Overigens is antisemitisme een vreemde term wanneer je het letterlijk neemt. Semieten is de term waarmee de oorspronkelijke bevolking wordt aangeduid die in het gebied leefden van het huidige Israël. Door de Romeinse onderdrukking is een groot deel van de Joodse bevolking uitgewaaierd over Europa, Azië en deels ook Afrika. (Kort door de bocht, er speelde veel meer.) Hoewel ze vaak besloten gemeenschappen vormden, was het onvermijdelijk dat ze zich vermengden met de daar aanwezige bevolkingsgroepen, waardoor de 'Semitische genen' verwaterden. Het deel dat achterbleef, is ook deels vermengd met overheersers die twee millennia lang over het gebied heen gewalst zijn, maar heeft veel meer 'Semitische genen' behouden. Hierdoor zijn de Palestijnen, als nakomelingen van die achterblijvers, genetisch gezien 'Semitischer' dan de teruggekeerde Joden.

[mphilipp]

Is het nou gelukt om de fairing op te vangen met Mr.Stevens?

[ATS]

Nee. Te ruwe zee om het te proberen.

[TommyboyNL]

Mr Steven heeft zelf averij opgelopen: https://twitter.com/SpaceXFleet/status/1099025355749363712
Exacte schade is vooralsnog onbekend.

[Spooksel]

Wat ik dan wel weer een interessant stukje informatie vond van Musk z'n Twitter:

Deze eerste trap willen ze in april (!!!) alweer gebruiken voor het lanceren van de zogeheten 'in flight abort' testmissie, de Crew Dragon capsule hiervoor moet uberhaupt eerst nog naar het ISS heen en weer volgende maand! Daarmee zal deze eerste trap dus de eerste Block 5 worden welke voor de VIERDE keer iets gaan lanceren! En dat, mits de planning het houdt, binnen 3 maanden al. Rapid reuse is finally here \o/

https://twitter.com/elonmusk/status/1098767597858779136

[tinustate]

Berescheet

[MartinPRO]

Zelf betrap ik mezelf ook op een lachje telkens als ik iets over deze topic lees op een andere website. +3