HPE voorziet ISS van 'supercomputer' voor stralingsexperimenten

Maandag lanceert SpaceX opnieuw een Falcon 9-raket. Dit keer is de lading een HPE-computer die bedoeld is voor het ISS. NASA wil onderzoeken of de computer in staat is om zonder bescherming in de ruimte te functioneren en wat het effect van straling is.

HPE meldt dat het bij de 'supercomputer' gaat om een high performance cots-systeem. Deze 'off the shelf'-computer moet een jaar lang in het ruimtestation draaien zonder dat deze voorzien is van aanvullende bescherming op hardwaregebied. Het systeem is voorzien van een watergekoelde behuizing en draait op Linux, maar heeft geen verdere bescherming omdat dit gewicht toevoegt en daarnaast geld en tijd kost, aldus HPE.

Het bedrijf wil throttling toepassen op basis van de hoeveelheid straling en daarmee het energieverbruik verlagen. Zo moet voorkomen worden dat er fouten optreden door externe effecten. NASA meldt dat het op die manier wil vaststellen of een dergelijk systeem foutloos kan blijven functioneren. De ruimtevaartorganisatie zegt de 'spaceborne computer' te willen gebruiken om taken die veel prestaties en data vergen, te draaien in een omgeving met veel zonnestraling, en de effecten daarvan te meten.

Volgens HPE draagt het experiment bij aan een missie naar Mars. Doordat nu de meeste berekeningen nog op aarde plaatsvinden, duurt het naarmate de afstand tot het ruimtevaartuig toeneemt steeds langer om de resultaten op te sturen. Dit zou verholpen kunnen worden door de nodige berekeningen in de ruimte uit te voeren. De lancering vindt maandagavond plaats vanaf Cape Canaveral.

Reacties (54)

[DigitalExorcist]

Waarom eigenlijk niet gewoon een soort "signaalversterker" ergens halverwege Mars in een baan brengen? Het signaal wordt zwakker naar mate de afstand groter wordt, maar zo kun je (als je er zelfs 2 of 3 in een baan met een bepaald afstand tot elkaar) het signaal eerst naar die satelliet sturen, dan laten verwerken en opnieuw met 100% sterkte doorzenden naar Aarde?

Soort 'deep space network', maar dan echt 'deep space'. Dat zou communicatie met ruimtevaartuigen die nu rond Saturnus of Pluto hangen ook drastisch verbeteren lijkt me. Tuurlijk, het overdragen zelf duurt dan net zo lang, maar je kunt een hogere bandbreedte halen lijkt me, omdat het signaal versterkt en opnieuw verstuurd wordt vanaf een punt dat veel dichterbij ligt...

[Alkjoa]

Het probleem dat ze hiermee willen aangaan is niet de signaalsterkte maar de signaallooptijd. Afstand Mars-Aarde is meer dan 10 lichtminuten. Een signaal heen en weer te sturen duurt dus >20 min. Ergens halverwege natuurlijk minder lang maar het zal nog steeds een behoorlijke impact hebben. Zeker als het om tijdskritieke berekeningen gaat (navigatie ?). Dan is het dus fijn als je lokaal de rekenkracht ter beschikking hebt.

[DigitalExorcist]

Ja, die tijd ga je niet overbruggen. En dat bedoel ik ook niet. Maar foto's van Pluto worden met een paar honderd bit per seconde nu overgestraald -- maar als je daar een tussenstation, een 'repeater' als het ware, gebruikt kun je met - bij wijze van spreke - 8 Mbit versturen omdat dat station dichterbij staat (ik heb me laten vertellen, en kan me ook enigszins voorstellen dat het zo is, dat als de afstand groter wordt, de bitrate ook enorm inzakt). Dit station/satelliet/repeater verwerkt de inkomende data en verstuurd deze opnieuw met 8Mbit richting aarde. Kan natuurlijk ook zijn dat die bitrate afneemt vanwege energieverbruik. Dát is dan weer een andere discussie natuurlijk

Tuurlijk is dat pas mogelijk als je er 2 of 3 repeaters tussen zet ... en ik bedoel natuurlijk in een baan om de zon, niet om de Aarde of Mars of waar dan ook specifiek. Tuurlijk duurt het dan nog steeds een <x> tijd om berichten te versturen en ontvangen, maar de *bandbreedte* waarmee wordt m.i. dan wél groter. M.a.w. je kunt in die tijd méér data tegelijk ontvangen, in plaats van een paar honderd byte.

[Reactie gewijzigd door DigitalExorcist op 24 juli 2024 09:15]

[TPar]

Het enige noemenswaardige signaalverlies komt door de atmosfeer op de aarde. Er zijn natuurlijk ook nog wat stof en wat stenen die er tussen kunnen komen piepen maar voor de rest is de ruimte gewoon vacuüm en dus lossless.
De snelheid is beperkt omdat bvb Voyager in de jaren 70 is ontworpen, de technologie voor megabit-lijnen was er simpelweg nog niet vrees ik.

[DigitalExorcist]

Ja, maar die probe die net voorbij Pluto is, is wel een héél stuk jonger dan de Voyager.

Probleem lijkt (even snel opgezocht) vooral te maken te hebben met de grootte van de schotel waarmee je verzend en ontvangt. Vacüum is lossless ja, allicht - maar je hebt wel te maken met 'vervuiling' - achtergrondstraling bijvoorbeeld. En stof en stenen zoals je zei.

De MRO -Mars Reconnaisance Orbiter- zendt nu met zo'n 1,5Mbps uit. Stel dat je dit signaal halverwege 'vangt', ontdoet van de ruis, en opnieuw doorstuurt vanaf een grotere schotel dan wat de MRO heeft - de vertraging blijft een minuut of 10, maar je kan wel in één klap 20Mbps pakken (even een theoretisch voorbeeld).

[batjes]

Repeaters maken niet zo heel veel uit. Theoretisch zijn wifi snelheden gewoon te behalen op die afstanden, als je maar met genoeg vermogen en error correctie de data wegstuurd.

Vermogen is er vaak niet in overvloed en de ontwerpen voor de apparaten die dit jaar de ruimte in gaan of zijn gegaan. Zijn al vele jaren oud. Daar gaat vaak tien jaar oud (of ouder zelfs) bewezen hardware in, dus ze lopen hoe dan ook achter.

En voor die taken maakt snelheid weinig uit als je toch 40minuten moet wachten voor de verzender een ack terugkrijgt. Een paar minuten extra wachten omdat de snelheid wat lager ligt is niet zo'n probleem. En voor basis communicatie heb je geen tientallen mbits nodig. Een paar mbit eventueel voor wat video.

[jqv]

Gezien de banen die de aarde en Mars rond de zon hebben is de tijd die licht erover doet variabel. Afstand ligt tussen 60 miljoen km en 400 miljoen (afgerond naar boven om mooie ronde getallen te krijgen)

Van ongeveer 3,5 minuten tot ongeveer 21 minuten.

Dus een signaal heen en terugsturen tussen de 7 en 42 minuten. (zonder verwerkingstijd van de computer dan)

[bogy]

nasa heeft al een deep space network hoor .. da's namelijk de manier hoe ze nu versturen... maar als ze bv naar pluto een missie doen en daar dan nog eens een dsn voor moeten deployen, dat verdrievoudigt gewoon de kosten want al dat materiaal moet wel tot ginder geraken

hoe weten we dat er een DSN is? men kan ten allen tijde met mars communiceren, ook wanneer mars achter de zon zit en een directe verbinding dus niet kan; men werkt dia het dsn om ervoor te zorgen dat men ten allen tijde een zo optimaal mogelijke connectie heeft. maar men gaat niet over gans ons zonnestelsel repeaters plaatsen, dat kost gewoon te veel, en men zou er dan ook veel te veel moeten plaatsen; mars ligt namelijk redelijk dichtbij maar de planeten die verder naar buiten liggen hebben ongelooflijk grote afstanden tussen zich... er was een website waarop men dat duidelijk maakte waar je kon scrollen tussen de planeten (en de zon) en men de afstanden in werkelijke verhoudingen heeft gezet (de meeste planeten zijn daar maar 1 pixel groot en je ligt 60 pagina's naar rechts te scrollen voor je aan de volgende zit...)

[Verwijderd]

men kan ten allen tijde met mars communiceren, ook wanneer mars achter de zon zit en een directe verbinding dus niet kan

Het Deep Space Network is een netwerk van schotels op Aarde.
Als Mars achter de zon staat, is er geen verbinding mogelijk.

[jqv]

Wat is je punt?

Ik heb het over de tijd dat licht (en dus communicatie op die snelheid) erover doet om de afstand Mars-Aarde te overbruggen.

Aan die rechtmatigheid verandert een DSN helemaal niets. Hooguit een grotere bandbreedte maar zelfs een vertraging (hoe mininaal ook).

[Reactie gewijzigd door jqv op 24 juli 2024 09:15]

[monotype]

Er is nog een hele simpele reden waarom dat niet gaat werken. 'Dingen' hangen niet stil in het zonestelsel, maar bewegen in een baan. Tenzij je bereid bent continu energie (brandstof) in die baan te investeren is die baan NIET vrij te kiezen, maar wordt bepaald door zwaartekracht (hoofdzakelijk zon) en snelheid van het object. Dezelfde reden waarom geostationaire satellieten altijd op dezelfde hoogte moeten staan.

Natuurlijk is het theoretisch mogelijk om meerdere satellieten in banen om de zon te brengen, maar 'simpel' laat staan 'goedkoop' is dat niet. En de vraag is natuurlijk of je er dan bent. De afstand aarde - mars is nogal variabel omdat ze beid ook onderhevig zijn aan dezelfde wetten en ze zich daardoor de ene keer aan dezelfde kant van de zon (korte afstand), en de andere keer aan tegenovergestelde kanten van de zon bevinden.

En zoals ook al elders opgemerkt: signaalversterking gaat het probleem van eindige lichtsnelheid ook niet oplossen, en het is een beetje sneu als de volgende generatie mars rover met kunstmatige intelligentie in een ravijn verdwijnt omdat z'n 'hersenen' op aarde - tussen 5 en 20 minuten op lichtsnelheid - er vandaan staan

[denheer]

Aarde-Zon lagrangepunten L4 en L5 zijn relatief stabiel voor het plaatsen van een relay.

Hiermee zou je wellicht een continu Mars-Aarde verbinding kunnen creëren?

[monotype]

Mogelijk. L4 en L5 liggen ~ op de baan van de aarde rond de zon en bewegen mee. Belangrijkste voordelen die ik zou kunnen bedenken zijn a) dat ze zich een eind van de aarde bevinden en relais-stations daar potentieel minder last van aardse storingsbronnen zouden hebben en b) dat ze het mogelijk maken om 'langs de zon' te communiceren.

de afstand mars - L4/L5 is net zo variabel als afstand aarde-mars, dus daar hoef je 't niet voor te doen ;-)

[nlvmark]

Dit zou eventuele bandbreedte kunnen versterken maar dat is niet het primaire probleem. Het grootste probleem is de ondergrens aan haalbare latency door de maximale snelheid van het signaal(lichtsnelheid). Daar kun je met conventionele technologie simpelweg niet omheen.

Het zou eventueel kunnen met quantumteleportie maar dat is een heel andere discussie.

[itcrowd]

Kwantumteleportatie? Waar heb je het over?! De wetenschappelijke consensus is dat kwantumtechnologie ook geen sneller-dan-licht communicatie toestaat.

[Jooz]

Ik denk dat nlvmark doelt op kwantumverstrengeling.
Dit zou in theorie een methode kunnen zijn om op deze afstanden direct te communiceren.

[batjes]

Instant communicatie is uitgesloten.

The no-communication theorem states that, within the context of quantum mechanics, it is not possible to transmit classical bits of information by means of carefully prepared mixed or pure states, whether entangled or not. The theorem disallows all communication, not just faster-than-light communication, by means of shared quantum states.

[itcrowd]

Ik denk ook dat dit is waar hij op doelde maar ook dit staat geen sneller-dan-licht *communicatie* toe. Ook niet in theorie. Dit staat ook ik je Wikipedia pagina die je zelf linkte.

[Barryke]

Dit onderzoek bewees toch dat informatie (de quantum spin) sneller dan het licht ging:
nieuws: TU Delft bewijst Einsteins ongelijk met verstrengelde deeltjes

De video door de TU onderzoekers is op sommige vlakken duidelijker dan de tekst.

[itcrowd]

Ook al gaat dit effect sneller dan het licht, er is geen informatie overdracht. Staat ook in het Tweakers artikel waar je aan refereert in de laatste alinea.

Je kan hiermee geen communicatie overdragen die sneller reist dan het licht.

[kakanox]

Op zich begrijp ik Barryke zijn verwarring wel, sterker: Ik begrijp niet waarom het niet kan. Kan je dat misschien uitleggen?

Het gaat hier dus níet om het teleporteren van fysieke objecten, maar informatie.

[marking]

Huer uitlleg waarom FTL communicate echt niet mogelijk is met quantum entanglement
https://en.m.wikipedia.org/wiki/No-communication_theorem

[Reactie gewijzigd door marking op 24 juli 2024 09:15]

[Barryke]

Ik denk dat het je gaat om terminologie, maar zover ik het begrijp is er is wel informatie overdracht.

De essentie is als je hier met een (kunstmatige quantum verstrengelde) dobbelsteen gooit, zien ze elders wat je gegooid hebt door daarna naar hun dobbelsteen te kijken. Als dat een lichtjaar verder is, kunnen ze toch al vóórdat 1 jaar voorbij is kijken. De informatie is gedeeld.

Of ze in staat zullen zijn om vooraf de te delen informatie zelf te kiezen is weer een andere vraag, maar als het alleen gaat om het genereren + versturen van encryptiesleutels tussen partijen met afspraken is dat niet nodig.

[MSalters]

In deze discussie is het belangrijk om netjes alle begrippen helder te hebben. Je hebt een gebeurtenis G op tijdstip t0, en locatie xyz0. Je hebt twee waarnemers op tijden t1 en xyz1 c.q. t2 en xyz2. Die zien beiden gebeurtenis G. Nu is het zo dat de afstand |xyz1-xyz2| gedeeld door de tijd t1-t2 groter kan zijn dan c, de lichtsnelheid.

Dat wil niet zeggen dat de overdacht van informatie sneller dan het licht gaat; die is namelijk beperkt door |xyz1-xyz0| / t1-t0.cq |xyz2-xyz0| / t2-t0 En aangezien geen van beide waarnemers terug in de tijd kunnen gaan om G te beïnvloeden kun je dat ook niet gebruiken om informatie tussen waarnemers 1 en 2 uit te wisselen.

[itcrowd]

Ik maak 2 briefjes, op de ene staat "A" en op de ander "B". Die stop ik in twee gesloten enveloppen waarvan ik er willekeurig één aan jou geef en één zelf hou.
Op een bepaald moment ben jij ver weg van mij en maak jij de envelop open. Nu weet jij wat er op beide briefjes staat. Dat heeft verder niets te maken met de afstand waarop jij je van mij bevindt. Bovendien staat nu ook vast wat er op mijn briefje staat, het maakt niet uit wanneer of hoe ik mijn envelop open.

Dit is een beetje een analogie om het te begrijpen en niet exact wat er gebeurt. Maar het is duidelijk dat op het moment dat jij de envelop opent er geen informatie wordt uitgewisseld met mijn envelop. Op het moment dat je een kwantumtoestand "observeert" is er op een analoge manier geen uitwisseling van informatie met een verstrengeld deeltje.

[JackBol]

Waarom eigenlijk niet gewoon een soort "signaalversterker" ergens halverwege Mars in een baan brengen?

Hoe breng je iets in een baan tussen twee hemellichamen (en houd je het op die plek?) overigens gaat het middelpunt tussen aarde en mars af en toe door de zon heen.

[DigitalExorcist]

Nee, niet tussen twee hemellichamen - een grote baan om de zon

[JackBol]

Dan is die satteliet een groot gedeelte van de tijd niet in de buurt van de aarde en mars, aangezien hij z'n eigen omlooptijd zal hebben.

[DigitalExorcist]

Meerdere gebruiken. Het Deep Space Network bestaat ook uit schotels overal op de wereld, juist omdat die hetzelfde probleem hebben - dat de Aarde niet altijd dezelfde kant op wijst

Als de baan die, als voorbeeld, Mars heeft nagenoeg rond is, zou je dat in vieren kunnen delen. Dan is er altijd wel een satelliet in de buurt. De MRO, de orbiter die rond Mars vliegt en nu de data verzamelt, heeft datzelfde issue ook namelijk. Die beschrijft ook z'n eigen baan en is ook niet stationair.

[Brousant]

"Waarom eigenlijk niet gewoon een soort "signaalversterker" ergens halverwege Mars in een baan brengen?"

Haha, "gewoon". Dat woord suggereert dat mensen zoiets routinematig doen. Negen van de tien keer, minstens, signaleert zulk gebruik van "gewoon" juist het tegenovergestelde: dat aan de voorgestelde handeling nogal wat haken en ogen zitten, als het al gaat om iets dat überhaupt mogelijk is.

[Reactie gewijzigd door Brousant op 24 juli 2024 09:15]

[Verwijderd]

Waarom eigenlijk niet gewoon een soort "signaalversterker" ergens halverwege Mars in een baan brengen?

Een baan om wat? Het is niet mogelijk om een voertuig tussen Mars en de Aarde te laten zweven zonder een behoorlijke motor de hele tijd de positie te laten wijzigen. Omdat dat dat een gekromd pad moet zijn kost dat enorm veel brandstof.

[DigitalExorcist]

Baan om de zon.. waarom anders

[Gronaldo]

Eh? "Het bedrijf wil throttling toepassen op basis van de hoeveelheid straling en daarmee het energieverbruik verlagen. Zo moeten voorkomen worden dat er fouten optreden door externe effecten."
Dat is in "Jip en Janneke"-taal, wat?

[itcrowd]

Als je veel straling binnenkrijgt moet je de berekeningen vaker opnieuw doen omdat je mogelijke bitflips hebt veroorzaakt door de straling. Bij weinig straling hoef je dit minder vaak te berekenen.

Je kan dus energie besparen bij weinig straling. Dat zou je throttling kunnen noemen, maar sec zou ik het omgekeerde throttling noemen: bij meer straling heb je meer energie nodig om zeker te zijn van je berekeningen.

[Gronaldo]

Okay, klinkt logisch. Ik struikelde op het gebruik van het woord throttling in de context.

[Creesch]

De prestaties van hardware verlagen zodat er meer ruimte is voor het maken van fouten. Hoe precies is lastig aan te geven aangezien dat in het artikel niet vermeld is. Meest voor de hand liggende is de processor waarbij door deze minder snel te laten draaien de kans op fouten kleiner zal worden.

[Verwijderd]

Het helemaal in Jip en Janneke taal uitleggen is lastig, maar het komt er ongeveer op neer dat in een computer je al snel teveel energie hebt zitten en dat een stralingsdeeltje al snel zoveel energie bevat dat de emmer overloopt en de processor niet meer goed functioneert.

De reden dat processoren al jaren niet meer sneller worden komt doordat er teveel energie op een te klein gebiedje aanwezig is. Stel je voor dat je nu nog eens een enorme bult extra energie toevoegt door straling. Failure gegarandeerd.
Door te throttlen wordt de tolerantie voor extra energie vanuit straling groter, al moet dat ook niet te gek worden want dan gaat de processor gewoon fysiek stuk.

Het is een experiment, dus we gaan zien of het werkt. Mensen gaan ook niet direct stuk in een ISS dus nu is het tijd om moderne computers te gaan testen.

[Ultrapc]

'Teveel' energie in een cpu is niet echt natuurkundig correct als je er niet bij zegt wat voor energie. Even ervanuitgaand dat je warmte bedoelt; warmte (evt. per oppervlakte-eenheid) is niet de reden dat processors niet meer sneller worden. Tenminste, Intel/AMD/Qualcomm/whatever zou prima een op 90nm gebakken 128 core cpu kunnen bakken de alles wat nu te koop is verplettert in multicore performance.

Problemen die je dan hebt zitten meer in de waferoppervlakte (=hoge prijs en grote kans op fouten), stroomverbruik (niet dat we niet genoeg stroom hebben, maar wie wil er een 2500W cpu in zijn computer?) en bruikbaarheid. Dat laatste zorgt er dan weer voor dat we toch liever voor 2 servers met ieder 4 cpu's à 16 cores gaan die gebakken zijn op een veel kleiner procedé .

Terug naar de straling dus; de extra (warmte)energie is niet echt het probleem; maar gelukkig slaat itcrowd de spijker op zijn kop, bitflips dus
itcrowd in 'nieuws: HPE voorziet ISS van 'supercomputer' voor stralingsexperi...

[TheHHH]

Mooi staaltje techniek en vet dat ze dit al testen. Het gevaar van straling is natuurlijk het flippen van een bit, waardoor je berekeningen niet meer kloppen. Hoe fijner de techniek (lees kleinere die) hoe makkelijker de bits zullen flippen bij eenzelfde hoeveelheid straling.

[-ETz-candyman]

In dit systeem zit volgens mij wel een speciaal soort ECC, wat dit soort straling/flipped bits detect en voor de berekening aan zal gaan passen.

[DigitalExorcist]

Ja, maar wie bepaalt dan of dat ene bitje geflipped is of niet? Misschien klopt de berekening juist wél en wordt er onterecht van een fout uitgegaan?

[MSalters]

Daarvoor heb je in de computerwetenschap het concept van een Hamming distance. Als je een codering zo inricht dat twee verschillende logische waardes op tenminste 3 bits verschillen, dan kun je elke single-bit error detecteren. Voorbeeld: de logische waarden TRUE en FALSE kan ik coderen als 111 en 000. Het is duidelijk dat 010 een FALSE is na een single bit flip.

ECC heeft relatief veel overhead voor korte codes - hier zelfs 2 bits extra voor 1 bit data. Dat is waarom SSD's en moderne HDD's naar 4 kB sectoren gaan: minder ECC overhead per bit.

[Peatsmoke]

Het experiment heeft dan vooral tot doel om gewichtsbesparing af te zetten tegen levensduur van hardware lijkt me. Een eventuele missie naar Mars (en terug neem ik aan) brengt toch nog veel meer problemen met zich mee, dan in eerste instantie gedacht werd. Zo zul je voor elk systeem minimaal één backup systeem moeten hebben en van sommige (zeer cruciale) misschien nog wel meer. Zo zal de missie in ieder geval niet in een gebruikelijke capsule kunnen plaatsvinden, maar meer in een moederschip en landingscapsules oid.

[dasiro]

NASA plant in eerste instantie nog geen landing op mars, omdat ze er het budget niet voor hebben. Het zou trouwens maar dom zijn om deze in de lander te steken, want dan moet er nog eens meer dan dubbel zo veel brandstof voor worden voorzien (lancering + brandstof om te lanceren op mars en brandstof om dié brandstof te lanceren)

[Peatsmoke]

Persoonlijk denk ik dat de technische kennis er wel voor is, maar dat voor de hele missie de kosten niet opwegen tegen de baten, maar dat was bij de maanlanding eigenlijk hetzelfde.

[TheHHH]

Denk ook dat ze meerdere systemen dezelfde taken laten uitvoeren, wijken er een x-aantal af dan de berekening opnieuw uitvoeren. Weet dat csiro hier ook mee bezig is. Dan bespaar je denk ik toch vooral op research kosten.

Edit: csiro is de onderzoeksorganisatie van de Australische overheid.

[Reactie gewijzigd door TheHHH op 24 juli 2024 09:15]

[Gwenny]

Het systeem is voorzien van een watergekoelde behuizing
Water houdt delen van het (radio)stralingsspectrum tegen. Vreemde keus lijkt mij.

[Verwijderd]

Luchtkoeling is niet erg effectief in lage zwaartekracht. Geen natuurlijk convectie.

[Twanne]

Zou je het systeem niet buiten het ISS kunnen hangen en dan helemaal geen koeling meer nodig hebben?
Ik neem aan dat het daar niet zo warm is (in acht genomen dat je het misschien wel altijd van de zon weggedraaid moet houden).

[Verwijderd]

Er is geen atmosfeer, dus voor de afvoer van warmte ben je dan afhankelijk van straling. Dat betekent dat de temperatuur enorm zal oplopen.
Het is niet vergelijkbaar met het systeem in een grote koelcel plaatsen.

[MSalters]

Passieve luchtkoeling is niet effectief. Een CPU fan werkt gewoon, dat is geforceerde convectie.

[JohnKarma]

een velletje papier houdt ook alfa straling tegen en een normale aluminium behuizing ook redelijk betastraling........ een behuizing is toch ook geen vreemde keus. Je moet het natuurlijk zien ten opzichte van wat men normaal doet. En dat is veel zwaar materiaal gebruiken om straling te blokkeren. Daarnaast staat in de link naar de website van nasa dat het hier gaat kijken naar de effecten van solar radiation. "determine effects of solar radiation on the systems while running."

[carapoes]

Even een algemene vraag in jip+janneke en ik vraag mijzelf af bij deze als een singaal met bv 4kb s binnenkomt waar de ontvanger staat met 4 kb s moet hij voordat bv een foto wordt verzonden vanaf Jupiter toch ook wachten tot de ontvanger de hele foto met 4 kb s heeft ontvangen want de storingen vanuit de ruimte kun je die dan filteren op ruis vanuit het heelal?

[Wubinator]

De live stream van de lancering is nu live: https://www.youtube.com/watch?v=vLxWsYx8dbo