Inleiding
In maart, kort voor de release van Ubuntu 11.04, kondigde Canonical aan dat de eerstvolgende release Oneiric Ocelot zou gaan heten, wat zoveel betekent als 'ocelot uit een droom'.
Omdat de Unity-desktopinterface in de vorige versie nogal wat stof deed opwaaien en menig Ubuntu-gebruiker terugviel op de oude Gnome 2-interface, is de vraag vooral wat Canonical met de kritiek op zijn gui heeft gedaan. Tweakers.net bekeek of Unity nu wel aan de verwachtingen kan voldoen of dat deze Ubuntu-release ons met een kater achterlaat.

Installatie
Ubuntu 11.10 verschijnt traditiegetrouw een half jaar na 11.04, de versie met codenaam Natty Narwhal. De nieuwe Ubuntu draait uiteraard op een verse kernel, versie 3.0.0.12 om precies te zijn, waarmee dus ook afscheid is genomen van de zeven jaar oude 2.6.x-tak.
Versie 3.0 van de Linux-kernel kwam eind juli uit, nadat Linus Torvalds had besloten dat hij weinig trek had in versienummer 2.6.40. Bovendien wilden de kernelontwikkelaars met de ophoging naar 3.0 de twintigste verjaardag van de opensource-software vieren.
Schokkende veranderingen bevat kernelversie 3.0 niet, maar voor bezitters van recente hardware zijn er de nodige drivers toegevoegd, zoals voor Sandy Bridge- en Ivy Bridge-cpu's van Intel en Llano/Fusion-apu's van AMD. Ook is er gesleuteld aan het nog steeds experimentele btrfs-bestandssysteem. Hobbyisten kunnen aan de slag met de Kinect-ondersteuning in de kernel.
Ubuntu 11.10 is geen long term support-release, waarbij Canonical drie jaar support en updates levert; Oneiric Ocelot zal anderhalf jaar ondersteuning krijgen. De eerstvolgende lts-release staat voor april 2012 op het programma. Deze versie heeft inmiddels ook een codenaam gekregen: Precise Pangolin.
Volgens Canonical zijn de installatie-dvd's van Oneiric Ocelot wat compacter, hoewel er enkele applicaties en talenpakketten zijn toegevoegd. Uiteraard zijn de cd-iso's ook nog beschikbaar, en is de distro verkrijgbaar in 32bit- en 64bit-varianten.
Als we de installatieprocedure van 11.10 opstarten, vinden we ten opzichte van zijn voorganger weinig vernieuwingen. Dit baart ons echter geen zorgen; de Ubuntu-installer is een van de prettigste die wij kennen. Wel nieuw is de stap om een foto van de gebruiker te maken als hij of zij een webcam heeft aangesloten. Deze wordt onder andere getoond bij het nieuwe inlogscherm.
Unity opgepoetst
Als we Ubuntu 11.10 na een soepel verlopen installatie vanaf een systeem met een ssd opstarten, valt het op dat het OS enkele seconden sneller weet te booten dan versie 11.04. Bij een test met een netbook met een 500GB-hdd is de snelheidswinst minder groot en winnen we ruwweg een seconde. Uiteraard is elke verbetering in de bootsnelheid mooi meegenomen en Canonical weet daar bij elke release weer iets vanaf te schrapen.

Wat direct opvalt is het nieuwe inlogscherm: dit ziet er aanmerkelijk fraaier uit dan in vorige releases. Hiervoor heeft Canonical gebruik gemaakt van Light Display Manager in plaats van de logge Gnome Login Manager. Dit helpt niet alleen bij het verkorten van de boottijd, ook kunnen er met deze login-manager in html gebouwde themes worden gebruikt.
Als we eenmaal zijn ingelogd, blijkt dat Canonical flink aan de Unity-gui heeft gesleuteld. De menubalk aan de linkerzijde draagt voortaan het Ubuntu-logo, terwijl deze in 11.04 nog in de statusbalk was te vinden. De 'Dash', het dashboard dat zichtbaar wordt als de Ubuntu-knop wordt aangeklikt, is transparanter geworden en heeft een aantal nieuwe zoekmogelijkheden via de zogenaamde 'lenses'. Zo kan er op beoordelingen van applicaties worden gezocht, terwijl muziek op datum en genre gesorteerd kan worden.
Unity reageert soepeler en een aantal grafische bugs uit 11.04 is weggepoetst. Het Workspaces-scherm, waarin vier virtuele desktops worden aangeboden, is overzichtelijker gepresenteerd. De applicatieswitcher die met alt-tab wordt geactiveerd, is ook getweakt, terwijl het power menu rechtsboven een aantal veelgebruikte opties aanbiedt zoals toegang tot printers en het inschakelen van bluetooth.
Overigens levert Canonical niet langer een Gnome 2.x-versie mee; Unity, beschikbaar in een 2d-versie en een 3d-uitvoering die gebruik maakt van de gpu, is geheel opgetrokken op basis van Gnome 3. Wie liever de Gnome 3-interface gebruikt, kan deze eenvoudig installeren via het Gnome Shell-pakket.
Een nadeel van de Unity-gui en Gnome 3 is dat een aantal instellingen van Gnome 2 niet meer standaard in de gui beschikbaar is. Een voorbeeld is het veranderen van de lettergrootte. Om deze aan te passen kan achteraf de Gnome Tweak Tool worden geïnstalleerd, maar we hadden liever gezien dat deze tool in de standaarduitrusting was opgenomen.
Ververste en nieuwe software
Onder de motorkap bevat Oneiric Ocelot, naast talloze kleine updates, ook een belangrijke verbetering: het is voortaan mogelijk om 32bit-applicaties en -bibliotheken in de 64bit-installaties te gebruiken. Met deze zogeheten multiarch-ondersteuning kunnen programma's die 32bits library's nodig hebben of die alleen in 32bit-versies beschikbaar zijn, zoals Skype, dus universeel gebruikt worden. Het is niet langer nodig om daarvoor de ia32-libs te installeren en die software wordt dan ook uitgefaseerd.
Een van de belangrijkste vernieuwingen in Ubuntu 11.10 is het Software Center. Deze heeft een geheel nieuwe look gekregen, die wel wat van de Mac App Store wegheeft. De softwarewinkel werkt redelijk rap en zoals vanouds is het assortiment aan applicaties en games groot. Nieuw is de 'top rated'-sectie, waarin de best gewaardeerde titels zijn ondergebracht, en het is nu ook mogelijk om eigen beoordelingen voor software te verwijderen. Wie meer controle over het pakketbeheer wil, dient zelf Synaptic te installeren.
/i/1318352148.png?f=thumb)
Nieuw is de applicatie Déjà Dup. Met deze backuptool is het aanmaken en terugzetten van een backup kinderspel. Backups kunnen niet alleen naar bijvoorbeeld een externe harde schijf worden weggeschreven, maar ook naar Samba-netwerkshares, andere Linux-machines via ssh, WebDav-servers en ftp-servers. Ook kunnen backups geautomatiseerd worden. Gevorderde gebruikers zullen mogelijk een krachtiger backuptool willen of kiezen voor rsync, maar Déjà Dup doet zijn werk prima.
Canonical heeft Ubuntu 11.10 voorzien van de laatste Firefox-versie, in dit geval versie 7. Hierdoor heeft de gebruiker een snelle en up-to-date browser in handen. Chrome is standaard niet aanwezig.
Nieuw in de standaard desktopversie is Thunderbird, de e-mailclient van Mozilla. Tot en met Ubuntu 11.04 koos Canonical nog voor Evolution. Van Thunderbird is uiteraard de meest courante versie opgenomen en ook deze draagt versienummer 7. Handig is dat het mailprogramma standaard is voorzien van de kalender-add-on Lightning.
Ook opgenomen is een nieuwe release van de microblogging-client Gwibber. De chatttool zou volgens Canonical sneller moeten opstarten, maar wij vinden Gwibber te traag en nogal buggy, en bovendien is de bediening niet erg intuïtief. Een betere client zou welkom zijn.
Tot slot heeft Canonical traditiegetrouw een aantal nieuwe wallpapers aan Ubuntu toegevoegd. Ubuntu-gebruikers konden zelf artwork aandragen via een Flickr-groep. Hieronder zie je de uiteindelijke selectie van nieuwe wallpapers.
Ubuntu One
Bij elke nieuwe release van Ubuntu groeien de mogelijkheden van Ubuntu One. Deze clouddienst begon als een online opslagplatform à la Dropbox, maar is inmiddels uitgegroeid tot een multifunctionele clouddienst. Zo introduceerde Canonical in versie 10.10 een aan Ubuntu One gekoppelde muziekwinkel. Ook kwamen er apps voor Android- en iOS-apparaten, waarmee de online opslag via smartphone en tablet benaderd kon worden.
Een vaak gehoorde - en volgens ons terechte - klacht over Ubuntu One was het ontbreken van clients voor andere desktop-besturingssystemen. Voor (parttime) gebruikers van Microsoft Windows is er echter goed nieuws: Canonical heeft een officiële Ubuntu One-client voor Windows uitgebracht.
De tool werkt eenvoudig: na het ingeven van de accountgegevens dient de gebruiker aan te geven welke mappen gesynchroniseerd moeten worden. Er wordt duidelijk aangegeven hoeveel online opslagcapaciteit nog beschikbaar is. Bij een gratis account biedt Ubuntu One 5GB ruimte, maar voor 40 dollar per jaar kan de beschikbare ruimte met 20GB worden vergroot. Bovendien kunnen betalende abonnees muziek naar hun mobieltje streamen.
De nieuwe Windows-client lijkt prima te functioneren. Canonical heeft volgens ons dan ook een belangrijke stap naar het aanbieden van een all round clouddienst gezet. Toch missen we nog enige onderdelen: zo kan er onder Windows nog geen muziek in de Ubuntu One Music Store worden aangeschaft.
Ubuntu Server
Uiteraard heeft Canonical ook Ubuntu Server 11.10 uitgebracht. Een van de belangrijkere verbeteringen in deze nieuwe release is de ondersteuning voor ARM-processors. Canonical belooft dat de Ubuntu Server for ARM-editie dezelfde updates krijgt als de x64-versie. Ook de volgende long-term support release, Ubuntu Server 12.04 LTS, zal een ARM-versie krijgen.
Met de ARM-editie van Ubuntu Servers richt Canonical zich op hobbyisten en bedrijven die energiezuinige ARM-processors toepassen in zogenaamde microservers. Bovendien hebben recente ARM-processors uit de Cortex-serie ondersteuning voor virtualisatie-extensies, waardoor deze chips interessant zijn voor bedrijven die de energiehonger van hun serverpark willen beperken.
Het nieuwe Ubuntu Orchestra-project doet een poging om het grootschalig uitrollen van Ubuntu Server-images voor cloud computing te vergemakkelijken. Orchestra bestaat uit diverse onderdelen, waaronder een provisioning server, een management server, een monitoring server en een logging server.
Canonical zegt dat met Orchestra de beste deployment-tools zijn gebundeld en dat de uitrol van Ubuntu Server zo aanmerkelijk makkelijker wordt. Een belangrijk onderdeel van Ubuntu Orchestra, de netwerkinstallatietool Cobbler, is overigens afkomstig uit het Fedora-kamp. Daarnaast kunnen systeembeheerders met de tool Juju - voorheen Ensemble - op afstand services installeren.
Verder is in Ubuntu Server 11.10 de ondersteuning voor OpenStack geïntegreerd. Met OpenStack, een opensourceproject dat wordt ondersteund door multinationals als AMD, Intel, Cisco en HP, kunnen systeembeheerders iaas-diensten aanbieden. Canonical had al in mei laten weten dat het Eucalyptus-platform, dat vergelijkbare functionaliteit biedt, zou worden afgedankt. Ten slotte zal Canonical de naam UEC inruilen voor 'Ubuntu Cloud'.
Dat Canonical met de Server-editie van Ubuntu goed aan de weg timmert, werd onlangs eens te meer duidelijk toen het bedrijf een overeenkomst met HP sloot. Canonical zal voor HP's Public Cloud-dienst de serversoftware gaan leveren. Daarbij speelt OpenStack een belangrijke rol.
Een korte blik op Kubuntu
Met de release van Ubuntu 11.10 worden ook alle afgeleide distributies van een update voorzien. De bekendste is Kubuntu. Naast alle veranderingen die in Ubuntu 11.10 onder de motorkap zijn te vinden, heeft het Kubuntu-team de laatste updates van KDE's Plasma Workspaces, KDE Applications en het onderliggende KDE Platform geïntegreerd.
Dankzij de nieuwe KWin-window manager zouden Plasma-applicaties makkelijker op andere systemen kunnen draaien. Ook heeft de Dolphin-bestandsbrowser een minder drukke layout gekregen en heeft de Network Management-applet meer mogelijkheden gekregen. Meer informatie over deze KDE-verbeteringen kun je bij KDE zelf nalezen.
Van muziekspeler Amarok is versie 2.4.3 opgenomen. De interface van deze versie is aangepast en bovendien zou het programma stabieler zijn. Van de pim-software KDE Personal Information Management Suite is versie 4.7 opgenomen. Dit pakket bevat onder andere een e-mailclient en een kalenderfunctie.
Voor het beheer van applicaties heeft het Kubuntu-team gekozen voor de Muon Suite 1.2. Deze suite bestaat uit het Muon Software Center, een vereenvoudigde versie van het 'normale' Software Center uit Ubuntu, en de Muon Package Manager, die bedoeld is om Debian-packages in Kubuntu te kunnen gebruiken. Beide tools werken naar behoren en zijn eenvoudig te bedienen.
:fill(white)/i/1317825390.jpeg?f=thumb)
Wie een trage computer heeft, kan overwegen om het low fat settings-pakket te installeren. Naast een kortere opstarttijd - een snelheidswinst van 33 procent zou haalbaar zijn - verbruikt Kubuntu zo ook minder werkgeheugen. De low fat settings hebben wel als nadeel dat de compositing-functie wordt uitgeschakeld, met minder grafische franje als gevolg.
De gebruiker die wel eens met hardwarematig versnelde graphics via OpenGL ES wil experimenteren, kan de Kde-window-manager-gles-package installeren. Dit is met name interessant voor ontwikkelaars die KDE willen laten draaien op mobiele apparaten met een gpu die OpenGL ES ondersteunt. Ook KDE-ontwikkelaars kijken immers steeds vaker naar de mogelijkheden van met name tablets, getuige het onlangs aangekondigde Plasma Active One-platform.
Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.
Conclusie
Het gesleutel van Canonical aan de Unity-interface heeft in Ubuntu 11.10 vruchten afgeworpen: de gui werkt prettiger, is stabieler en steekt logischer in elkaar. Voor een deel is dat ook te danken aan de overstap naar Gnome 3. Verder is het sterk verbeterde Software Center plezierig om mee te werken, en we zijn ook te spreken over de nog verder verkorte opstarttijd van Ubuntu, al hangt de behaalde snelheidswinst wel sterk af van het gebruikte systeem.
Dat Canonical in versie 11.04 bleef vasthouden aan Firefox en niet Chrome als standaardbrowser instelde, was nog een discussiepunt. In Oneiric Ocelot is deze keuze wat ons betreft minder omstreden: Mozilla heeft de lange updatecycli achter zich gelaten en Firefox is nog steeds een solide en vooral veelzijdige webbrowser.
Over de keuze voor Thunderbird, waarvoor Evolution het veld heeft moeten ruimen, kun je twisten. Evolution is voor met name verstokte Outlook-gebruikers makkelijker in het gebruik, maar Thunderbird heeft zich inmiddels lang en breed bewezen als een allround multiplatform e-mailclient die, net als Firefox, regelmatig wordt bijgewerkt.
Canonicals Ubuntu One is met de komst van een Windows-client een interessante dienst geworden, ook al omdat er nu gratis 5GB opslagruimte wordt geboden. Verder is Canonical goed op dreef met zijn Server-versie, onder meer door het aanbieden van goede beheertools voor het opzetten en onderhouden van clouddiensten. Al met al zullen particulieren en bedrijven aan de nieuwe Ubuntu-versies beslist geen kater overhouden.