Uiterlijk en aansluitingen
Samengevat
De Zephyrus G14 voorziet in hele snelle, nieuwe hardware in een compacte behuizing en is daar vrij uniek in. De Ryzen 9 6900HS-processor en RX6800S-videokaart vormen een goed koppel voor het spelen van games in een resolutie van 2560x1600 pixels. Het scherm van deze laptop heeft een hoge helderheid, maar had uit de doos beter gekalibreerd mogen zijn. De responstijden zijn uitstekend. Wie zijn G14 lang wil gebruiken, kan het geheugen eventueel deels upgraden. Het grootste nadeel aan de G14 is de warmteproductie. Ondanks de rumoerige ventilators kan de behuizing oncomfortabel warm worden.
Onlangs publiceerden we onze eerste review van een laptop met Intels Alder Lake-processor, de ASUS Scar 17. Op dezelfde dag dat Intel die processor aankondigde, kondigde concurrent AMD de Ryzen 6000-processors voor laptops aan, de directe concurrent van Alder Lake. AMD stuurde ons een laptop zodat we de nieuwe Ryzen 6000-processor konden testen. Net als de Alder Lake-laptop is ook deze laptop afkomstig van ASUS, maar het is een heel ander model, namelijk een compacte 14"-gamelaptop uit de Zephyrus-serie, de G14. De G14 is voorzien van twee nieuwe AMD-chips, de Ryzen 9 6900HS-processor en de RX6800S-videokaart. Beide testen we in deze review uitgebreid.
:strip_exif()/i/2004959448.jpeg?f=imagearticlefull)
De Zephyrus G14 is geen nieuw model voor ASUS; we reviewden eerder al een model met een Ryzen 4000-processor. Bij de nieuwe versie is het een en ander veranderd, maar de grote lijnen zijn hetzelfde gebleven. De Zephyrus G14 heeft, zoals de naam al aangeeft, een 14"-scherm, wat hem een redelijk compacte laptop maakt. Op het eerste gezicht zou je niet verwachten dat je hier te doen hebt met een gamelaptop, maar als je even verder kijkt, zijn de tekenen onmiskenbaar. Er zitten flinke uitstroomopeningen in de behuizing om de warme lucht af te kunnen voeren en de behuizing is ook een stuk dikker dan die van een ultrabook. Het gewicht bedraagt 1,7 kilogram en dat is voor een 14"-laptop vrij zwaar. Voor een gamelaptop valt het echter erg mee, zeker als je bedenkt dat de videokaart zich kan meten met laptops met een RTX 3070-gpu.
De behuizing van de G14 is van metaal gemaakt en gespoten in een parelmoerachtige kleur, waardoor hij niet echt wit is, maar meekleurt met het omgevingslicht. Ten opzichte van het model dat we eerder testten, is de beeldverhouding veranderd. In plaats van 16:9 is hij nu 16:10, doordat ASUS de onderste schermrand smaller heeft weten te maken. De resolutie is daarmee ook omhoog gegaan, naar 2560x1600 pixels. Doordat de behuizing van metaal is gemaakt, voelt hij stevig aan. Dat mag ook wel, voor de 2500 euro die deze laptop kost. Boven in de schermrand zit de webcam, die ondersteuning heeft voor Windows Hello zodat je met behulp van gezichtsherkenning kunt inloggen. In eerdere uitvoeringen van de Zephyrus G14 zat een vingerafdrukscanner in de aan-/uitknop, maar die is bij deze versie weer verwijderd.
De zijkant van de G14 is voorzien van sleuven waar koellucht doorheen kan worden aangezogen. Dat heeft als gevolg dat de aansluitingen naar voren zijn geplaatst. Aan weerszijden van de behuizing zit een USB-C-aansluiting waar ook een beeldscherm op kan worden aangesloten. De USB-C-aansluitingen ondersteunen beide het DisplayPort 1.4-protocol. Je kunt eventueel ook een stroomadapter aansluiten om via USB-C de laptop op te laden. Dat is alleen zinvol in situaties waarin je de laptop niet of 'licht' gebruikt; als je gaat gamen, zul je de bijgeleverde 280W-voeding moeten aansluiten.
Verder is de laptop voorzien van 'gewone' USB-A-aansluitingen die op maximaal 10Gbit/s werken, en van HDMI 2.0 en een microSD-kaartlezer.
AniMe Matrix en Armoury Crate-software
De achterkant van het Zephyrus-scherm is deels geperforeerd. Volgens ASUS, we hebben het niet nageteld, zijn er 14.969 gaatjes met daarachter 1449 leds. De leds kun je gebruiken om op de achterkant van het scherm dingen als de tijd, datum of het batterijpercentage te tonen. Daar heb je natuurlijk weinig aan als je op het scherm van de laptop zelf zit te gamen, maar als je van een extern scherm gebruikmaakt en de laptop is dichtgeklapt, kun je het zien.
Je kunt ook andere dingen tonen op het AniMe Matrix-display, zoals ASUS het noemt. Je kunt in principe iedere afbeelding kiezen. De Armoury Crate-software geeft hem vervolgens weer op het AniMe Matrix-scherm, dus je kunt ook kiezen voor het logo van je favoriete techsite of gewoon voor een foto van jezelf, zodat iedereen weet wie de eigenaar van de laptop is.
Voordat je iets op het AniMe Matrix-scherm kunt laten tonen, zul je helaas in de Armoury Crate-software moeten duiken. Dat is een draak van een programma waarmee je niet alleen de achterkant van het scherm kunt verlichten, maar ook het beeldscherm kunt kalibreren of een ander kleurprofiel kunt geven, de achtergrondverlichting van het toetsenbord kunt instellen, het prestatieprofiel van de hardware kunt veranderen, en nog veel meer. De software kan dus heel veel, maar de interface is rommelig en inconsistent. Voor sommige opties moet je horizontaal scrollen, terwijl andere verticaal zijn gerangschikt. De Armoury Crate-software begon ooit als een monitoring-tool, maar er zijn in de loop der jaren zo veel opties bijgekomen dat het een doolhof is geworden. Uiteindelijk vind je wat je zoekt, maar handig is anders.
We zijn wel te spreken over het toetsenbord en de touchpad van de G14. Het toetsenbord is voorzien van witte achtergrondverlichting en heeft veel travel en een duidelijke aanslag. Juist bij compacte laptops zie je nog weleens dat het formaat ten koste gaat van het toetsenbord, maar dat is hier niet het geval. We hebben echter wel een andere kritische opmerking over het toetsenbord; vreemd genoeg ontbreekt een printscreen-toets. Het alternatief, onder Windows althans, is de toetsencombinatie Fn+F6, waarmee de software wordt geopend om een screenshot te maken. Het is de vraag of dat onder andere besturingssystemen ook werkt, zoals bij een printscreen-toets het geval is.
De touchpad werkt prettig, dankzij het grote formaat. Dat is een verandering ten opzichte van de vorige generatie, die een kleiner touchpad had. Hier loopt hij van rand tot rand en is hij bovendien van glas gemaakt, wat fijner werkt dan een plastic touchpad.
Specificaties en cpu-benchmarks
De Zephyrus G14 die wij testen is voorzien van een Ryzen 9 6900HS-processor en een AMD Radeon RX6800S-videokaart. De G14 wordt ook in andere uitvoeringen geleverd, onder andere met een Ryzen 9 6980HS-processor en een RX6700S-videokaart.
| |
ASUS ROG Zephyrus G14 GA402RK-L8032X |
| Processor |
AMD Ryzen 9 6900HS |
| Cores/threads |
8/16 |
| Klokfrequentie (max.) |
3,3GHz (4,9GHz) |
| Gpu |
AMD Radeon 680M
AMD Radeon RX6800S |
| Werkgeheugen |
32GB DDR5-4800, dualchannel |
| Ssd |
Micron 2450 1TB |
| Netwerk |
MediaTek MT7922 Wi-Fi6E 160MHz |
| Scherm |
14", 2560x1600 pixels, mat, 120Hz |
| Schermpaneel |
BOE NE140QDM-NX1 |
| Gewicht |
1,7kg |
| Accu |
76Wh |
| Besturingssysteem |
Windows 11 Home |
Naast de nieuwe processor en videokaart is de laptop ook voorzien van ddr5-geheugen. De Ryzen 6000-generatie ondersteunt geen ddr4 meer, in tegenstelling tot Intels processors van de twaalfde generatie die beide geheugentypes ondersteunen. Verder wordt de laptop voorzien van een wifi-kaart van Mediatek, met ondersteuning voor WiFi 6E.
:strip_exif()/i/2004951946.jpeg?f=imagearticlefull)
Van het ddr5-geheugen is slechts een module te vervangen; 16GB zit vastgesoldeerd op het moederbord. De ssd is ook vervangbaar. Als je hem verwijdert, kom je de draadlozenetwerkkaart tegen die in het M.2-slot eronder zit.
Warmteontwikkeling
We hebben de Zephyrus G14 getest met onze vaste reeks benchmarks en tijdens het testen viel op hoe warm de behuizing van de laptop werd. Ons eerste testexemplaar van de G14 viel tijdens het draaien van games, op het Turbo-profiel van de Armoury Crate-software, zelfs uit, vermoedelijk door de warmte. We ontvingen daarom van AMD een tweede reviewsample van de Zephyrus G14, die onze benchmarks wel doorstond en koeler bleef. We vermoeden dat bij het eerste exemplaar de heatsink niet goed contact maakte met cpu of gpu, zodat de warmte niet goed werd afgevoerd. Bij dit eerste testexemplaar werd de buitenkant van de behuizing op het heetste punt 64 °C. Het tweede sample viel niet uit tijdens het testen en werd dus minder warm, maar liet de temperatuur alsnog flink oplopen.
De meeste warmte ontstaat bij de uitstroomopeningen van de koeling, die tussen het toetsenbord en het scherm zitten. Op die plek wordt de behuizing 55 °C, terwijl de onderkant van de behuizing zelfs 58 °C wordt. Dat is wat ons betreft echt te warm. Je kunt in de Armoury Crate-software de ventilatorsnelheid handmatig aanpassen en dat lijkt ons tijdens het gamen niet overbodig.
Benchmarks
De Zephyrus G14 is dus voorzien van een Ryzen 9 6900HS-processor, van AMD's Zen 3+-generatie. Over die verbeterde Zen 3-architectuur schreven we onlangs een achtergrondartikel, waarin we ook de verschillende uitvoeringen die beschikbaar komen uiteen hebben gezet. Voorlopig verschijnen alleen de 'HS'-processors met een tdp van 35 watt in laptops. De H-processors met een tdp van 45W en de U-processors met een tdp van 15W volgen later.
De 6900HS lijkt voor de Zephyrus de ideale keuze te zijn. De cpu is relatief zuinig, wat niet onbelangrijk is voor de relatief compacte 14"-behuizing, maar het is ook geen 15W-cpu, die niet krachtig genoeg zal zijn om in games zijn mannetje te staan. Verderop in deze review kijken we naar de gameprestaties in combinatie met de RX6800S-videokaart, maar eerst kijken we naar de prestaties van de cpu en igp.
- Cinebench 23 - Multi
- Cinebench 23 - Single
In Cinebench zien we een prima score voor een 35W-processor. De 6900HS steekt de 5900HX voorbij en ook in de single-test, waarbij de elfde generatie Intel-processors steeds de snelste was, staat AMD nu bijna bovenaan. Helemaal bovenaan staat echter de Scar 17 die voorzien is van Intels Alder Lake-processor, en hij is flink veel sneller. Nu zijn beide laptops niet echt goed met elkaar te vergelijken. De Scar 17 is, zoals de naam al aangeeft, een 17"-laptop met een 45W-processor, terwijl de Zephyrus G14 een 14"-laptop met een 35W-processor is. De Intel-chip heeft in Cinebench, en zoals nog zal blijken ook in andere benchmarks, een groot voordeel en het lijkt er dan ook sterk op dat Intel op dit moment de snelste cpu's kan leveren.
| |
| Laptop |
Cinebench 23 Multi 10 min. (score) |
| ASUS Scar 17 (i9-12900H) |
**********
14567 |
| ASUS Zephyrus G14 (R9-6900HS) |
*********
13147 |
| Lenovo Legion 5 (R7-5800H) |
********
12256 |
We zijn ook wat dieper ingegaan op de prestaties in Cinebench en hebben de test nog een keer tien minuten lang gedraaid. Dat levert de bovenstaande resultaten op en die zijn interessant. De Intel-chip scoort in de tien minuten durende test een procent of vijfentwintig lager, omdat de processor zijn maximale turbofrequentie maar kort kan aanhouden. De AMD-chip is na tien minuten ook langzamer, maar het verschil is daar maar tien procent. De Alder Lake-processor blijft sneller, maar het verschil wordt wel kleiner.
| |
| Laptop |
Opgenomen vermogen cpu-cores (watt) |
| Lenovo Legion 5 (R7-5800H) |
**********
63,4 |
| ASUS Scar 17 (i9-12900H) |
*********
54,6 |
| ASUS Zephyrus G14 (R9-6900HS) |
********
49,9 |
Als we vervolgens kijken naar het opgenomen vermogen van de cpu-cores tijdens diezelfde benchmark, zien we dat de Intel-cpu-cores bijna 55W verstoken, terwijl de AMD-cpu-cores op een watt of 50 zitten. Wat efficiëntie betreft, lijken deze twee processors in deze tien minuten durende Cinebench-test dus dicht bij elkaar in de buurt te komen. Toch is de Intel-cpu in de eerste Cinebench-test en de benchmarks hieronder ruimschoots de snelste. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat de Intel-chip mag pieken naar een verbruik van 115W en daarbij zijn P-cores op 5GHz kan laten draaien, terwijl de E-cores 3,8GHz aantikken. Dat zorgt ervoor dat het verschil tussen de Intel-processor en AMD in korte tests groter is dan in de test hierboven.
- Geekbench 5 - Single
- Geekbench 5 - Single Crypto
- Geekbench 5 - Single Integer
- Geekbench 5 - Single Floating Point
- Geekbench 5 - Multi
- Geekbench 5 - Multi Crypto
- Geekbench 5 - Multi Integer
- Geekbench 5 - Multi Floating Point
Geekbench is een benchmark die op veel verschillende platforms draait, waaronder macOS. De benchmark simuleert taken die je in het dagelijks gebruik ook tegenkomt en geeft daar een score aan die wordt opgedeeld in deelscores. De 6900HS is sneller dan zijn AMD-voorgangers in deze tests, maar moet ook hier de 12e generatie Intel-cpu voor laten gaan. In sommige gevallen zijn Apples M1-processors ook vlotter dan de nieuwe Ryzen-chip.
- 3DMark Night Raid
- 3DMark Night Raid - Graphics
- 3DMark Night Raid - CPU
Niet alleen de cpu is nieuw, ook de ingebouwde gpu is bij Zen 3+ vernieuwd en dat werd tijd. De Vega-gpu maakte in 2017 in desktops zijn opwachting en is vervolgens als igp in tal van desktop- en laptopprocessors verwerkt. In de Ryzen 6000-processors integreert AMD een nieuwe gpu, die gebaseerd is op de RDNA 2-architectuur. Voorlopig zijn er twee modellen, de Radeon 680M en 660M. De eerste is voorzien van twaalf compute units, terwijl de tweede zes compute units aan boord heeft. We hebben 3DMark Night Raid gedraaid om te zien hoe de nieuwe gpu presteert. Als je naar de graphics-score kijkt, haalt de 680M een indrukwekkend resultaat voor een igp. De Intel Xe 96 is over het algemeen sneller dan de Vega's, maar de 680M gaat daar ruimschoots overheen en is zelfs sneller dan Nvidia's instap-gpu, de MX450.
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Ultra
Als we vervolgens een echte game draaien op de igp, zien we nogmaals dat de 680M uitstekend presteert voor een igp. Op Ultra-instellingen doet hij het relatief gezien nog wat beter dan op Medium-settings, en hij kan aan de GTX 1650 tippen. Een kanttekening die we wel moeten plaatsen, is dat deze resultaten niet zullen gelden voor alle 680M-gpu's. In dit geval is de gpu verwerkt in een Ryzen 9-processor met een tdp van 35 watt. AMD zal ook 15 watt-processors met dezelfde gpu gaan verkopen en de prestaties daarvan zullen ongetwijfeld lager liggen.
Als we vervolgens kijken naar een benchmark die voornamelijk op de cpu draait, zien we dat de Zephyrus ook hier prima scoort, maar dat de i9-laptop van de twaalfde generatie sneller is.
Tot slot kijken we nog naar de throttling, met behulp van Blender, waarbij we een eenvoudige afbeelding herhaaldelijk renderen en de rendertijd noteren. We hadden verwacht dat er niet zoveel throttling zou plaatsvinden omdat er in principe genoeg koelcapaciteit is als de 680M-gpu niet gebruikt wordt, maar waarschijnlijk wordt de processor iets geknepen op vermogen. Hij mag aanvankelijk wat meer verbruiken, wat een hogere kloksnelheid tot gevolg heeft. De render die aanvankelijk in 19 seconden plaatsvindt, duurt uiteindelijk bijna 22 seconden. Dat is geen drama, maar er zijn laptops, zoals de veelvuldig aangehaalde Scar 17 met Alder Lake, die vlakkere lijntjes laten zien.
RX6800S: gpu-benchmarks
In de Zephyrus G14 die we in deze review testen, zit een AMD RX6800S-videokaart. Die lijkt in naam enigszins op de RX6800M, die we in de zomer van 2021 in een 15"-laptop van ASUS tegenkwamen. Als je verder kijkt naar de specificaties is het echter allesbehalve een andere versie van de RX6800M, het is namelijk een veel langzamere chip.
| |
RX6800S |
RX6700S |
RX6800M |
| Compute units |
32 |
28 |
40 |
| Streamprocessors |
2048 |
1792 |
2560 |
| Gamefrequency |
1975MHz |
1890MHz |
2300MHz |
| Geheugengrootte |
8GB |
8GB |
12GB |
| Geheugentype |
Gddr6 |
Gddr6 |
Gddr6 |
| Geheugenbus |
128bit |
128bit |
192bit |
| Geheugenbandbreedte |
256GB/s |
224GB/s |
384GB/s |
| Verbruik (max.) |
100W |
80W |
145+W |
De RX6800S heeft 32 compute units, goed voor 2048 streamprocessors die op maximaal 1975MHz worden geklokt. De RX6800M is een veel grotere chip, met 40 compute units, een bredere geheugenbus en een flink hoger verbruik. De goedkopere uitvoering van de Zephyrus G14 is te krijgen met een RX6700S-videokaart en die is voorzien van 28 compute units die wat lager zijn geklokt. Daardoor ligt het maximale verbruik ook wat lager.
De benamingen van de laptopvideokaarten zijn enigszins verwarrend en ze zijn ook niet zomaar te vergelijken met de desktopkaarten. De desktopequivalent van de RX6800M is bijvoorbeeld de RX6700XT, waarbij de mobiele versie uiteraard iets lager is geklokt om het verbruik binnen de perken te houden. De RX6700S maakt van dezelfde gpu gebruik als de RX 6600 op de desktop, terwijl de RX 6800S in onze test-Zephyrus op de desktop RX 6600XT heet.
- 3DMark Fire Strike
- 3DMark Fire Strike - Graphics
- 3DMark Fire Strike - Physics
- 3DMark Fire Strike - Combined
- 3DMark Time Spy
- 3DMark Time Spy - Graphics
- 3DMark Time Spy - CPU
We hebben eerder een laptop met een RX6800M-videokaart getest en een vrij groot aantal laptops met 3060- en 3070-gpu's van Nvidia. Om een idee te krijgen van de snelheid van de gpu draaien we 3DMark Fire Strike en Time Spy. De 3DMark-score is opgebouwd uit subscores en de graphics-score zegt het meest over de gpu-snelheid. In Fire Strike is de RX6800S sneller dan alle RTX 3060- en 3070-laptops in de grafiek, in Time Spy zit de RX6800S eerder op het niveau van een snelle RTX3060-videokaart. Dat verschil zien we vaker bij AMD-gpu's; de prestaties zijn in Fire Strike relatief gezien hoger dan in Time Spy. 3DMark is verder niet enorm onder de indruk van de nieuwe Ryzen 9-processor. De snelheid van de cpu wordt in 3DMark vertaald in de CPU- of Physics-score. Daarbij is te zien dat de Scar 17 met Alder Lake-processor duidelijk boven de rest uitsteekt, maar dat de 6900HS niet zo'n sprong heeft gemaakt ten opzichte van zijn voorganger.
- Metro Exodus - 1920x1080 - Medium
- Metro Exodus - 1920x1080 - Ultra
- Metro Exodus - 2560x1440 - Medium
- Metro Exodus - 2560x1440 - Ultra
- Metro Exodus - 3840x2160 - Medium
- Metro Exodus - 3840x2160 - Ultra
- Metro Exodus - 1920x1080 - Ultra (DXR - High)
- Metro Exodus - 2560x1440 - Ultra (DXR - High)
Als we vervolgens een echte game erbij pakken, in de vorm van Metro Exodus, zien we dat de laptop op lagere resoluties en grafische instellingen profijt heeft van zijn snelle processor en hoge framerates neerzet. Als we de game op 4k-resolutie draaien en Ultra-instellingen toepassen, blijkt dat de RX6800S zich gewonnen moet geven ten opzichte van de RTX 3070 met de hoogste tgp in deze vergelijking, namelijk die in de Legion 5 Pro. Als we dxr voor raytracing inschakelen, moet de RX6800S ook de meeste laptops met Nvidia-gpu voor laten gaan. Laat je raytracing uitstaan, dan is de game prima speelbaar op de native resolutie van het scherm in de Zephyrus.
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Ultra
- F1 2020 (DX12) - 2560x1440 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 2560x1440 - Ultra
- F1 2020 (DX12) - 3840x2160 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 3840x2160 - Ultra
F1 2020 is een game waarbij de framerates hoog zijn en de cpu dus eerder een bottleneck is dan de gpu. De 6900HS is, zoals we op meer plekken in deze review hebben gezien, niet zo snel als de 12900H, maar wel sneller dan de AMD- en Intel-processors van de vorige generatie. Als je vervolgens van 1920x1080 Medium naar 3840x2160 Ultra klikt, valt op dat de Zephyrus G14 langzaam het voordeel van zijn snelle processor kwijtraakt en dat de Legion 5 Pro met zijn tragere cpu maar snellere gpu uiteindelijk het voordeel pakt.
- Far Cry: New Dawn - 1920x1080 - Medium
- Far Cry: New Dawn - 1920x1080 - Ultra
- Far Cry: New Dawn - 2560x1440 - Medium
- Far Cry: New Dawn - 2560x1440 - Ultra
- Far Cry: New Dawn - 3840x2160 - Medium
- Far Cry: New Dawn - 3840x2160 - Ultra
Tot slot draaien we Far Cry: New Dawn, een game die traditioneel beter op Intel- dan op AMD-processors draait. De framerates die we met de Zephyrus halen, zitten wederom tussen die van de laptops met een RTX 3060- en 3070-videokaart in. Als we kijken naar de resultaten in de drie games hierboven is de RX6800S dan ook een prima match voor het 2560x1600-scherm.
Beeldkwaliteit en responstijden
/i/2004951944.png?f=imagemedium)
ASUS kan de Zephyrus G14 van twee verschillende schermen voorzien; een paneel met een resolutie van 1920x1200 pixels en een verversingsfrequentie van 144Hz, of een scherm met 2560x1600 pixels en een refreshrate van 120Hz. Ons reviewsample was voorzien van dat laatste scherm, een ROG Nebula Display. Nebula is ASUS' marketingnaam voor schermen die aan bepaalde specificaties voldoen. Er is een Nebula hdr-specificatie die als belangrijkste eigenschap een backlight met een minimum van 512 dimbare zones heeft, en er is de 'gewone' Nebula-specificatie waarbij een scherm een helderheid van 500cd/m² moet hebben en een hoge refreshrate van minstens 120Hz - en zelfs 240Hz op full hd-resolutie.
Dat Nebula-paneel is afkomstig van BOE. Om te zien of het de specificaties waar kan maken, gebruiken we Portrait Displays Calman Color Calibration-software en een colorimeter.
Om te beginnen kijken we naar de maximale helderheid. Die is prettig hoog, vrijwel conform de opgave van 500cd/m². Het contrast is aan de lage kant, want hoewel ASUS 1200:1 belooft, komen wij wat lager uit, namelijk op 970:1.
Als we vervolgens kijken hoe goed het scherm gekalibreerd is, levert dat het bovenstaande resultaat op, en gezien de prijs van deze laptop valt dat enigszins tegen. We zien bij de grijswaardenmeting een teveel aan blauw, wat leidt tot een te koel weergegeven beeld en een kleurtemperatuur die uitkomt op bijna 7100K, terwijl 6504K volgens de sRGB-standaard de bedoeling is. Daarnaast zien we ook niet de DCI P3-kleurruimte die beloofd wordt bij de Nebula-specificatie, maar gewoon de sRGB-kleurruimte.
Dit zien we de laatste tijd vaker bij ASUS-laptops. De ASUS Vivobooks met oledscherm, die we eind december recenseerden, zouden ook een scherm hebben dat de P3-gamut kon weergeven, maar bij de schermmetingen kwamen we uit op een gamut dat niet breder was dan sRGB. Het scherm kán wel meer dan sRGB weergeven, maar dan zul je het meegeleverde kalibratieprofiel in Windows moeten verwijderen en is het scherm vervolgens helemaal niet meer gekalibreerd. Voor wie zelf ervaring heeft met kalibreren, is dat een optie, maar voor veruit de meeste gebruikers niet. Opvallend genoeg levert ASUS een kalibratie-tool mee, die ergens diep in de Armoury Crate-software verstopt zit. Daarmee kun je het scherm echter alleen op de sRGB-gamut kalibreren.
ASUS zou daarom het scherm eigenlijk zowel op de P3- als de sRGB-gamut moeten kalibreren en software moeten meeleveren om tussen de profielen te schakelen. Praktisch gezien is sRGB de beste keuze omdat vrijwel alle content voor dat kleurbereik gemaakt wordt, maar het was mooi geweest als de optie om te wisselen in ieder geval aanwezig was.
Beschik je niet over de kennis of de apparatuur om je scherm zelf te kalibreren, dan zit er nog een slidertje in de Armoury Crate-software, waarmee je de kleurtemperatuur kunt instellen. Ons scherm was, zoals gezegd, wat te blauw afgesteld, maar met de slider op -30 komt de kleurtemperatuur heel dicht bij de perfecte 6504K en zijn de ΔE-waarden zo laag dat je de afwijking niet met het blote oog waar kunt nemen.
- Reactietijd 0-100%
- Reactietijd 100-0%
- Reactietijd 20-80%
- Reactietijd 80-20%
Als het om gamelaptops gaat, zeggen we altijd dat we de responstijden in principe belangrijker vinden dan de kleurweergave. De Zephyrus G14 heeft echter een scherm dat uit de doos redelijk gekalibreerd is en dat met een beetje moeite zelfs een prima weergave heeft. Je zou het dus prima kunnen gebruiken voor toepassingen waarbij kleuraccuratesse van belang is. Gamen kan echter ook uitstekend met dit scherm. De refreshrate bedraagt 120Hz, wat betekent dat het scherm iedere 8,3ms een nieuw beeldje moet kunnen weergeven. We kijken naar de responstijden bij zwart/wit-transities en transities van licht- naar donkergrijs, en die blijkt het scherm uitstekend uit te voeren. Sterker nog, de laptop is er sneller mee dan een groot aantal schermen met veel hogere refreshrates.
Dat betekent dat je sowieso goed zit als je de G14 koopt om ermee te gamen. De responstijden zijn laag en de helderheid is hoog, waardoor je de gordijnen niet hoeft te sluiten voor een goede afleesbaarheid. Het scherm heeft ook genoeg potentie om te gebruiken voor (professionele) beeldbewerkingen, maar uit de doos is de kalibratie enigszins teleurstellend voor een laptop van 2500 euro.
Geluidsproductie en accuduur
De Zephyrus G14 is een compacte laptop die is voorzien van snelle hardware, en die hardware ontwikkelt flink wat warmte. De warmte wordt door de heatpipes van de componenten weggevoerd, richting de uitstroomopeningen bij het scherm. Om de afvoer een handje te helpen, zijn er twee ventilators aanwezig en die laten tijdens het gamen flink van zich horen.
Om de geluidsproductie te kwantificeren, maken we gebruik van een Larson Davis 831C-geluidsmeter met een 378A04-microfoon die is voorzien van een pre-amplifier. De microfoon heeft een noisefloor van 5,5dB(A). Door onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noise floor van onze geluidsarme ruimte ongeveer 12dB(A). Om een veilige marge te nemen, kunnen we er vanaf 14dB(A) consistente metingen uitvoeren. We meten de geluidsdruk op 50 centimeter afstand, in een hoek van 45 graden. Dat doen we in vier scenario's. WebXPRT simuleert webbrowsen, PCMark 10 is representatief voor wat zwaarder desktopgebruik, Blender is een zware multithreaded workload voor de cpu, en F1 2020 belast als game de videokaart natuurlijk ook. We meten de geluidsdruk over de periode die iedere test duurt en drukken het resultaat uit in een gemiddelde, LAeq, in dB.
- WebXPRT 3 - LAeq
- PCMark 10 Express - LAeq
- Blender - LAeq
- F1 2020 - LAeq
Als we browsen simuleren met behulp van WebXPRT, of iets zwaarder werk verrichten met behulp van PCMark, blijft de Zephyrus G14 lekker stil. De laptop doet het daarmee aanmerkelijk beter dan de HP Victus 16, waarvan de prestaties in games vergelijkbaar zijn. Gaat de belasting omhoog, dan laten de ventilators nadrukkelijk van zich horen. Bij Blender is de Zephyrus de luidste laptop die we tot nu toe hebben getest, en met de game die we testen, F1 2020, zit het geluidsniveau van de G14 op hetzelfde niveau als dat van de Scar 17. Ondanks de relatief zuinige processor en videokaart moet de koeling in de krappe 14"-behuizing worden gepropt. De relatief kleine fans moeten dan ook hard draaien om de warmte af te voeren. Desondanks voldoet het koelsysteem eigenlijk niet, want zoals we eerder in deze review al aangaven, wordt de buitenkant van de behuizing warmer dan 50 °C.
Accuduur
Voor een gamelaptop is de G14 compact, zodat hij geschikt is om mee te nemen. Een lange accuduur is daarbij uiteraard prettig. De laptop is voorzien van een flinke batterij met een capaciteit van 76Wh.
- Accutest browsen (180cd/m²)
De RX6800S-gpu wordt tijdens browsen niet gebruikt en dat levert een prima accuduur van ruim tien uur op. Dit is overigens wel een scenario waarbij het scherm is gedimd tot 180cd/m² en de belasting van het systeem licht is. Zet je de schermhelderheid hoger en belast je het systeem zwaarder, dan is de accuduur korter.
Conclusie
In deze review keken we naar de ASUS Zephyrus G14, maar natuurlijk ook naar AMD's nieuwe Ryzen 9 6900HS-processor en RX6800S-videokaart. Die processor is een mooie verbetering ten opzichte van de Zen 3-processor. In benchmarks is de 6900HS sneller dan alle laptops met een AMD-processor van de vorige generatie. Bovendien is de 6900HS op singlecore-gebied vaak sneller dan Intels processors van de elfde generatie, terwijl AMD op dat vlak tot nu toe steeds langzamer was.
Hoe goed die verbeteringen ook zijn, Intel heeft niet stilgezeten en ten opzichte van Intels i9-12900H-processor delft AMD in cpu-taken steeds het onderspit. Dat is overigens niet helemaal een eerlijke vergelijking, want de i9-12900H heeft een hoger tdp en zat in een 17"-laptop, terwijl de 6900HS in een 14"-model zat. Het is de enige Alder Lake-processor die we tot nu toe hebben getest, maar het gat is groot en het lijkt ons sterk dat AMD's 6980HX-processor die wel een 45W-tdp heeft, dat kan dichten.
Waar AMD wel duidelijk wint, is op het gebied van de igp. Intel was met de introductie van de Iris Xe dikwijls sneller dan AMD's Vega-gpu, maar met de overstap naar de RDNA 2-architectuur heeft AMD weer een gpu die up-to-date is, en twee keer zo snel als zijn voorganger.
De tweede gpu in die we in de Zephyrus G14 aantroffen, is de RX6800S en de prestaties daarvan vallen tussen die van een RTX 3060 en 3070 in. Dat is bijzonder interessant, gezien de compacte 14"-behuizing van de G14-laptop. Een blik op de Pricewatch leert dat er slechts een 14"-laptop met een 3070-videokaart en een handjevol laptops met RTX 3060 bestaan. Dat maakt de Zephyrus G14 een van de snelste 14"-gamelaptops en bijzonder interessant als je een gamer bent die zijn laptop regelmatig meeneemt.
Er is natuurlijk wel een reden waarom er weinig 14"-gamelaptops zijn; het heeft te maken met de onvermijdelijke warmteontwikkeling die bij snelle hardware komt kijken. Die warmte moet je kunnen afvoeren en dat is makkelijker als de behuizing de ruimte biedt voor grotere heatsinks en ventilators. De G14 weet zich geen raad met de warmte en tijdens het gamen wordt de behuizing te warm, tot wel 58 °C. Dat lag niet aan ons testmodel, want we hebben twee exemplaren getest, en beide toonden ze hetzelfde gedrag. De oplossing is om de koeling handmatig in te stellen zodat hij nog harder gaat draaien, wat nog meer geruis van de fans tot gevolg heeft. Je kunt de laptop ook op een zuiniger energieprofiel zetten, maar dat leidt tot lagere framerates.
Dat is jammer, want verder hebben we niet veel op de laptops aan te merken. Het scherm, dat een lekker hoge helderheid heeft, had uit de doos beter gekalibreerd mogen zijn, maar als je weet wat je doet en de apparatuur ervoor hebt, word je er als kleurkritische gebruiker blij van. Bovendien worden ook gamers ermee op hun wenken bediend, want de responstijden zijn uitstekend. Verder valt de accuduur mee; als je het rustig aan doet, kun je op een lading tien uur webbrowsen. De metalen behuizing voelt stevig aan en voor wie 32GB geheugen niet genoeg vindt, is het werkgeheugen deels te upgraden.
Over een groot aantal aspecten van de G14 zijn we dan ook enthousiast. De 6900HS kan weliswaar niet aan de snelste Alder Lake-processor tippen, maar is op alle vlakken sneller dan zijn voorganger. De RX6800S-videokaart kan zich meten met de snelste RTX 3060'en en de wat langzamere RTX 3070'en. De cpu en gpu zijn bovendien snel genoeg om te gamen op het prima scherm met een hoge resolutie van 2560x1600 pixels. Al die snelheid zit in een 14"-behuizinkje en dat is uniek, maar ook meteen het zwakke punt van de G14. De ventilators maken veel herrie en weten de warmte alsnog niet goed af te voeren, waardoor de behuizing oncomfortabel warm wordt. Dat kun je nog wat verbeteren door de instellingen van de prestaties en de koeling te tweaken, maar het blijft een punt waar je rekening mee moet houden als je de aanschaf van deze laptop overweegt.
- R9 6980HS + RX6800S
- R9 6900HS + RX6800S
- R9 6980HS + RX6700S
:fill(white):strip_exif()/i/2004898876.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2004959448.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004959458.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004959456.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004959450.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004959460.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004959454.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004959452.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004951946.jpeg?f=imagegallery)
/i/2004951944.png?f=imagegallery)
/i/2004951826.png?f=imagegallery)
/i/2004951828.png?f=imagegallery)
/i/2004951830.png?f=imagegallery)
/i/2004951832.png?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2004898876.jpeg?f=thumbmedium)
/i/2004646380.png?f=fpa)
/i/2004919628.png?f=fpa)
/i/2004607102.png?f=fpa)
:fill(white):strip_exif()/i/2004898868.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/u/389306/crop5e0f57577886f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/120036/piw-ed.gif?f=community){kind=small}
knap staaltje journalistiek.
/u/332944/googol2.png?f=community){kind=small}
/u/179105/crop5e14ab18a929c_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1011071/crop5a33238506f1b.jpeg?f=community){kind=small}
/u/67360/crop63c7b5eea9a20_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/38782/crop6146c7a29805d_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/119562/gunther.gif?f=community){kind=small}
/u/472627/crop5c83fe498b36e_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/293239/crop632c670bc0800_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/56136/crop682f3922809ae_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/267506/crop6737556602b99.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/262645/Waldorf.jpg?f=community){kind=small}
/u/9258/killbill.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/30256/right_of_way_065.jpg?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
