Uiterlijk en aansluitingen
Samengevat
De Scar 17 is de eerste laptop die we hebben getest met een Alder Lake-processor en de i9-12900H is indrukwekkend snel. De 3070 Ti is ook nieuw en de laptop weet dankzij de snelle cpu en hoge tgp het onderste uit de kan te halen. De laptop is verder voorzien van snelle onderdelen, zoals 32GB-DDR5, Wi-Fi 6E en 2,5Gbit/s-ethernet. We missen de kaartlezer een beetje en de webcam heel erg. Een groot nadeel vinden we ook de positionering van de koeling, die hete lucht over je rechterhand blaast als je als rechtshandige met een muis gamet. De accuduur is voor een gamelaptop helemaal niet slecht. Het werkgeheugen is daarnaast uitbreidbaar en er is een leeg M.2-slot beschikbaar voor een extra ssd.
Met de introductie van AMD's Ryzen-processors in 2017 barstte de serieuze processorstrijd tussen Intel en AMD los. Aanvankelijk was de AMD-chip vooral op desktops een succes, maar langzaam maar zeker wist de fabrikant wiens aandeel op de laptopmarkt tot dan toe erg klein was, meer terrein te veroveren. Met de Zen 2- en Zen 3-generatie werd dat aandeel groter en op zowel desktop als laptop wist AMD Intel in ieder geval af te troeven als het om aantallen processorcores ging en in veel gevallen ook ronduit op snelheid.
Het antwoord van Intel kwam eind 2021 in de vorm van Alder Lake, de eerste desktopprocessor met big.Little-architectuur waarbij snelle Performance-cores en zuinige Efficiency-cores gecombineerd worden. Bij de laptops moesten we daar iets langer op wachten, maar sinds kort zijn de eerste met de twaalfde generatie Intel Core-processors verkrijgbaar. De eerste laptop die we met de nieuwe hardware konden krijgen, is de ASUS G733ZW, ook wel de Scar 17 genoemd. De laptop is voorzien van de snelste Core i9 Alder Lake-processor en heeft als kers op de taart ook een RTX 3070 Ti-videokaart aan boord.
:strip_exif()/i/2004933990.jpeg?f=imagearticlefull)
Om te beginnen kijken we naar de buitenkant van de Scar 17. Dat is, zoals de naam al aangeeft, een 17,3"-laptop. We komen in ons testlab niet veel 17"-laptops tegen en dit voelde in eerste instantie aan als een flinke jongen, maar eigenlijk valt dat best mee. De schermranden heeft ASUS smal gehouden en dat zorgt ervoor dat de laptop voor een 17"-er niet groot is.
Die smalle rand komt wel met een prijs, want terwijl andere fabrikanten, ook in hun gamelaptops, de webcams aan het upgraden zijn van 720p- naar 1080p-exemplaren, heeft ASUS de onvoorstelbare keuze gemaakt om ook in 2022 de Scar 17 helemaal niet van een webcam te voorzien. Dat is iets wat we vorig jaar bij vier verschillende ASUS-gamelaptops ook al tegenkwamen.
:strip_exif()/i/2004933994.jpeg?f=imagemedium)
De webcamloze behuizing komt ons dus bekend voor. Met die behuizing is verder niet veel mis. Ze is grotendeels van plastic gemaakt en alleen de achterkant van het scherm is van metaal gemaakt. De C-cover, het deel van de behuizing waarin het toetsenbord zit, is gedeeltelijk van zwart plastic gemaakt en deels van een enigszins doorzichtig soort kunststof. Samen met de rgb-verlichting rondom en achter op het scherm geef het de Scar 17 de uitstraling die we van gamelaptops gewend zijn. Het geheel voelt degelijk aan en voor een laptop die 3000 euro kost, mag je dat ook wel verwachten.
Uiteraard is de behuizing rijkelijk voorzien van in- en uitstroomopeningen voor de ventilators. De i9-processor en RTX 3070 Ti-videokaart genereren behoorlijk veel warmte tijdens het gamen en die moet worden afgevoerd. Voor een deel wordt die hete lucht aan de rechterkant de behuizing uitgeblazen. Bij veel rechtshandige gamers zal dat de plek zijn waar je hand zich bevindt tijdens het gamen met een muis. Wij moesten tijdens het gamen onze houding aanpassen en onze hand verder bij de laptop vandaan halen, omdat de hete lucht het erg oncomfortabel maakte.
De aansluitingen zijn aan de achter- en linkerkant van de behuizing geplaatst. Het lijkt erop dat ASUS op die manier rekening heeft gehouden met rechtshandige gamers. Zij kunnen zo hun externe muis leggen aan de laptopkant waar geen aansluitingen zitten. Links bevinden zich twee USB-A-aansluitingen met een maximale overdrachtssnelheid van 5Gbit/s, naast een jackaansluiting. Aan de achterkant zitten twee USB-C-aansluitingen die op 10Gbit/s werken en waarvan er één Thunderbolt 4 ondersteunt. Verder zijn een HDMI 2.1-aansluiting en een 2,5Gbit/s-ethernetaansluiting aanwezig. Een kaartlezer ontbreekt.
In de rechterkant van de behuizing zit, tot slot, nog de Keystone geschoven. De Keystone is een NFC-tag die op ons overkomt als het digitale equivalent van de zaklantaarn onder de dekens, zodat je stiekem een boek kunt lezen, terwijl je van je moeder nu echt moet slapen. Aan de Keystone kun je je ASUS-account koppelen om vervolgens in de Armoury Crate-softwareprofielen voor de ventilators en rgb-verlichting in te stellen en zelfs een verborgen map te maken om gevoelige bestanden in op te slaan. Hoor je je moeder de trap op komen, dan trek je de Keystone uit de laptop en wordt de map verborgen, gaat de verlichting uit en gaan de ventilators zo stil mogelijk draaien. De Keystone is een aardig extraatje dat wij niet zo snel zouden gebruiken, maar misschien zijn we de doelgroep dan ook niet.
Toetsenbord en touchpad en Armor Caps
Voor de gebruikers die de buitenkant van hun gamelaptop ook willen personaliseren, heeft ASUS een klein deel van de behuizing verwijderbaar gemaakt. Op het scharnier zit de 'armor cap', een plastic afdekking die magnetisch vastklikt. Er worden drie armor caps bij de laptop geleverd, maar ASUS stelt .stl- en .obj-files beschikbaar, zodat je het onderdeel ook zelf kunt printen.
:strip_exif()/i/2004933992.jpeg?f=imagenormal)
Het toetsenbord van de Scar 17 is voorzien van een numeriek toetsenblok en heeft achtergrondverlichting die per toets is in te stellen. Uiteraard kun je daarvoor kiezen uit alle kleuren van de regenboog en zijn er bepaalde effecten in de bijgeleverde software ingebouwd. De toetsen hebben een nauwelijks waarneembaar kuiltje en hebben veel travel, waardoor het prettig tikken is op de Scar 17.
De touchpad zit iets uit het midden van de laptopbehuizing, maar recht onder het alfanumerieke toetsenbordgedeelte. Het oppervlak van de touchpad is van glas gemaakt en in deze prijsklasse verwachten we niets anders. De touchpad is bovendien lekker groot en in combinatie met het prettig tikkende toetsenbord kun je prima werken op de Scar 17.
Cpu-benchmarks
We ontvingen van ASUS een speciaal mediasample van de Scar 17, waaruit duidelijk bleek dat de laptop nog niet helemaal af was. Het verzoek was om direct een bios-update te installeren die een aantal bugs zou oplossen, maar tijdens het testen kwamen we nog wel wat problemen tegen. Af en toe flikkerde het beeld en leek het alsof de beeldlijnen niet op de juiste plek van het scherm werden getekend. Halverwege de testperiode hield de draadloosnetwerkkaart er ook nog eens mee op. Aan het eind van de testperiode werden onze problemen echter opgelost. De ingebouwde ASUS-software had een nieuwe bios-update gedownload en na een reboot werkte wifi weer en zijn we geen flikkerend beeld meer tegengekomen. We gaan ervan uit dat de winkelexemplaren van de Scar 17 deze problemen dan ook niet zullen hebben en dat wij ze zijn tegengekomen doordat ASUS ons zo snel mogelijk van een reviewsample wilde voorzien.
| |
ASUS ROG Strix G733ZW |
| Processor |
Intel Core i9-12900H |
| Cores/threads |
14/20 |
| Max. klokfrequentie |
5GHz (P-cores) 3,8GHz (E-cores) |
| Gpu (tgp) |
Intel Iris Xe 96eu
Nvidia RTX 3070 Ti (125W+25W dynamic boost) |
| Werkgeheugen |
32GB DDR5-4800, dualchannel |
| Ssd |
Samsung PM9A1 2TB |
| Netwerk |
MediaTek MT7922 Wi-Fi6E 160MHz
Realtek RTL8125 2,5Gbit/s |
| Scherm |
17,3", 2560x1440 pixels, ips, mat, 240Hz |
| Schermpaneel |
BOE NE173QHM-NZ2 |
| Gewicht |
2,90kg |
| Accu |
90Wh |
| Besturingssysteem |
Windows 11 Home |
De specificaties van de Scar 17 zijn in de bovenstaande tabel weergegeven. De Scar 17 bevat onder meer een Core i9-processor van de Alder Lake-generatie en een 3070 Ti-videokaart. Een aantal andere opvallende zaken die we vanaf nu vaker zullen tegenkomen, zijn het DDR5-geheugen en de Wi-Fi 6E-netwerkkaart. Alder Lake biedt ondersteuning voor zowel DDR4 als DDR5. Ook de nieuwe Ryzen 6000-generatie van AMD zal exclusief DDR5 ondersteunen. Dat geheugentype zal vermoedelijk snel de overhand nemen in nieuwe laptops. Daarnaast zullen er steeds meer draadloosnetwerkkaarten Wi-Fi 6E ondersteunen. Accesspoints met 6GHz-ondersteuning zijn nog vrij schaars en we verwachten dergelijke wifikaarten in eerste instantie alleen in high-end producten te zullen aantreffen.
:strip_exif()/i/2004919640.jpeg?f=imagearticlefull)
Als we de binnenkant van de Scar 17 bekijken, valt het vervangbare DDR5-geheugen op. Daarnaast is er een tweede M.2-slot voor een extra ssd, mocht het aanwezige 2TB-exemplaar niet toereikend zijn.
Benchmarks
'Alder Lake' is de codenaam van Intels twaalfde processorgeneratie. Die wordt gekenmerkt door een combinatie van snelle Performance-cores en langzame, maar zuinige, Efficiency-cores in een chip. Voor een achtergrond over de Alder Lake-architectuur kun je het beste onze review van de desktopprocessor erop naslaan.
In de Scar 17 zetelt een Core i9-12900H-processor. Die is voorzien van zes P-cores, die een maximale klokfrequentie van 5GHz kunnen halen en acht E-cores, die op maximaal 3,8GHz kunnen werken. De P-cores zijn voorzien van hyperthreading, waardoor het totale aantal threads op twintig uitkomt. Hoe presteert dat? We beginnen het lijstje benchmarks met Cinebench 23, waarbij we naar de snelheid kijken bij belasting van één core en alle cores.
- Cinebench 23 - Multi
- Cinebench 23 - Single
Wat de laptop kan doen met zijn veertien cores, blijkt wel uit Cinebench, waarin de snelste processors van de vorige generatie het nakijken hebben. De rendersoftware schaalt uitstekend over alle cores en dit representeert het maximale dat je uit de Alder Lake-chip kunt halen. Niet alleen op multicoregebied is Alder Lake het snelst, ook bij de belasting van één core is de i9-processor ruimschoots de snelste, iets wat ook bij de vorige generatie Intel-cpu's een sterk punt was.
| Cinebench 23 Multi (10 min.) |
| Laptop |
Punten |
| ASUS Scar 17 (alle cores) |
**********
14567 |
| Lenovo Legion 5 (5800H) |
********
12256 |
| ASUS Scar 17 (alleen 6 P-cores) |
********
11088 |
Omdat we ook benieuwd waren naar de efficiëntie van de Alder Lake-chip, hebben we een klein testje gedraaid waarbij we gedurende tien minuten Cinebench 23 Multi draaiden en het verbruik van de cpu-cores noteerden. We hebben de test ook met de E-cores uitgeschakeld gedraaid en ook daarbij het verbruik genoteerd.
| Opgenomen vermogen cpu-cores |
| Laptop |
Opgenomen vermogen (watt) |
| Lenovo Legion 5 (5800H) |
**********
63,4 |
| ASUS Scar 17 (alle cores) |
*********
54,6 |
| ASUS Scar 17 (alleen 6 P-cores) |
********
53,8 |
Schakel je de E-cores uit, dan blijft het verbruik van de cpu vrijwel hetzelfde en wordt de ruimte in vermogen gebruikt om de P-cores hoger te klokken. Met de E-cores ingeschakeld, is het systeem echter sneller, in ieder geval in Cinebench. De acht cores van de 5800H-processor zijn vlotter dan de zes P-cores, maar gebruiken daarbij wel meer energie.
- PCMark 10 Extended
- PCMark 10 Essentials
- PCMark 10 Productivity
- PCMark 10 Digital Content Creation
- PCMark 10 Gaming
Als we vervolgens naar PCMark 10 kijken, topt de Scar 17 ook daar bijna alle lijstjes. De Essentials-test draait om lichte workloads en de snelheid waarmee applicaties worden opgestart. De processor maakt daarbij nog geen al te groot verschil en de afstand tot de concurrentie is niet al te groot. Die is relatief gezien groter als de cpu meer verschil gaat maken, zoals bij de Productivity-test, waarbij grote spreadsheets aan bod komen en bij de Digital Content Creation-test, die foto- en videobewerkingen omvat.
In onze eigen Videobewerking-test, waarin we een 4k-video exporteren, blijkt de Alder Lake-chip opnieuw ruimschoots de snelste te zijn.
De benchmarks met de Alder Lake-processor hebben er ook voor gezorgd dat we onze Throttling-test moeten herzien. In de test renderen we met behulp van Blender herhaaldelijk dezelfde afbeelding, waarbij we de rendertijd noteren. Gaat de rendertijd omhoog, dan wordt dat veroorzaakt doordat de processor, meestal door throttling, zichzelf terugklokt. We draaien de test gedurende 20 minuten of 50 runs. Tot nu toe waren er maar enkele laptops die het tot de 50 schopte, terwijl het gros de 20 minuten volmaakte. De Scar 17 was echter al binnen 12 minuten klaar met zijn 50 runs. Die zijn bovendien allemaal netjes even lang, wat laat zien dat er geen cpu-throttling optreedt.
3070 Ti: gamebenchmarks
Met de indrukwekkende benchmarkresultaten van de nieuwe Alder Lake-processor zou je bijna vergeten dat er nóg een nieuwe chip op het moederbord van de Scar 17 zit, namelijk de gpu. Nvidia introduceerde net als Intel zijn nieuwe chips tijdens de CES, in januari 2022. In tegenstelling tot de Intel-cpu zijn de nieuwe 3070 Ti- en 3080 Ti-gpu's geen grote veranderingen ten opzichte van hun voorgangers. Sterker nog, laptops met de gewone RTX 3070 en RTX 3080 worden ook nog gemaakt, dus de Ti's komen erbij als snellere opties. In de laatste twee kolommen hebben we de desktopvarianten van de RTX 3070 en 3070 Ti vermeld om een idee te geven van de verhoudingen tussen de gpu's. Een mobiele 3080 is dus eigenlijk een desktop-3070 Ti op een lagere kloksnelheid, terwijl de 3070 Ti uit deze review op de desktop al een tijdje bekendstaat als een RTX 3070 zonder Ti-achtervoegsel.
| |
RTX 3080 Ti |
RTX 3080 |
RTX 3070 Ti |
RTX 3070 |
RTX 3070 Ti Desktop |
RTX 3070 Desktop |
| Gpu |
GA103 |
GA104 |
GA104 |
GA104 |
GA104 |
GA104 |
| Cores |
7424 |
6144 |
5888 |
5120 |
6144 |
5888 |
| Boost kloksnelheid (MHz) |
1125 - 1590 |
1245 - 1710 |
1035 - 1485 |
1290 - 1620 |
1770 |
1730 |
| Vermogen (W) |
80 - 150 |
80 - 150 |
80 - 125 |
80 - 125 |
290 (FE) |
220 (FE) |
| Geheugen |
16GB GDDR6 |
16GB GDDR6
8GB GDDR6 |
8GB GDDR6 |
8GB GDDR6 |
8GB GDDR6x |
8GB GDDR6 |
| Geheugenbus |
256bit |
256bit |
256bit |
256bit |
256bit |
256bit |
De nieuwe Ti-gpu's worden gekenmerkt door hun hogere aantal Cuda-cores en een lagere kloksnelheid ten opzichte van de non-Ti-varianten. Dat is logisch, want Nvidia maakt de RTX 3000-chips al een tijdje en zal het productieproces ondertussen zodanig verfijnd hebben dat er steeds minder defecten in de chips zitten. Voor vijf van de zes gpu's in de bovenstaande tabel is de GA104-chip dan ook de basis en bepalen kloksnelheid en aantal ingeschakelde cores welk labeltje erop komt.
Door het hogere aantal cores op een lagere frequentie te klokken, zijn de chips op hetzelfde verbruik gespecificeerd als de gewone 3070 en 3080, terwijl ze wel sneller moeten zijn. In het geval van de 3070 Ti is 125 watt nog niet het plafond, want als er nog genoeg vermogen beschikbaar is en de koeling het aankan, kan de gpu dankzij Dynamic Boost nog eens 25W extra vragen. Dat is 10W meer dan bij de eerdere RTX 3000-gpu's mogelijk was. De Scar 17, waarnaar we in deze review kijken, is zo geconfigureerd dat hij het uiterste uit de 3070 Ti kan halen. De gpu is op de maximale 125W afgesteld en kan gebruikmaken van de 25W extra vermogen, waardoor hij in totaal 150W mag opnemen.
- 3DMark Fire Strike - Combined
- 3DMark Fire Strike - Graphics
- 3DMark Fire Strike - Physics
- 3DMark Fire Strike
- 3DMark Time Spy - Graphics
- 3DMark Time Spy
- 3DMark Time Spy - Cpu
Met de 3070 Ti en 3080 Ti voegt Nvidia dus nieuwe gpu's toe aan de line-up, maar dat maakt het geheel niet overzichtelijker, vooral omdat de ene 3070 Ti de andere niet is. We hebben daar al vaker over geschreven en het komt erop neer dat het maximale vermogen waarop een gpu geconfigureerd is, grotendeels bepalend is voor de prestaties en dat er een flinke bandbreedte is waarbinnen dat kan vallen. Een RTX 3070 kan bijvoorbeeld op 125W geconfigureerd zijn, terwijl er 3080-gpu's zijn die slechts 80W mogen verbruiken. De 3070 zal daardoor in de meeste gevallen sneller zijn, hoewel je dat op basis van Nvidia's nummering niet zou verwachten.
Datzelfde is in de bovenstaande grafiek het geval. Als we in de beide 3DMark-tests ons focussen op de Graphics-score, die de snelheid van de gpu beoordeelt, dan is de 3070 Ti sneller dan alle 3080-gpu's. De snelste 3080-laptop, de Scar 15, heeft een gpu die geconfigureerd is op maximaal 130W. De 3070 Ti in de Scar 17 mag 150W verstoken en de hogere kloksnelheden die dat oplevert, zorgen ervoor dat deze gpu in deze benchmarks de snelste Nvidia-gpu is. In de Physics- en Cpu-tests, die de cpu op de proef moeten stellen, komt de Scar 17 ook als snelste uit de bus, dankzij de snelle Alder Lake-chip.
- Metro Exodus - 1920x1080 - Medium
- ME - 1920x1080 - Ultra
- ME - 2560x1440 - Medium
- ME - 2560x1440 - Ultra
- ME - 3840x2160 - Medium
- ME - 3840x2160 - Ultra
- ME - 1920x1080 - Ultra (DXR - High)
- ME - 2560x1440 - Ultra (DXR - High)
Kijken we vervolgens naar de resultaten bij een game, dan zien we de Scar 17 opnieuw boven in de benchmarklijstjes terug. Op Ultra-instellingen levert de RTX 3080 in de Scar 15 wel hogere framerates op, maar de Scar 17 is weer het vlotste op Medium-settings. Ook als we hardwarematige raytracing inschakelen, is de Scar 15 net even sneller, maar ook hier zet de 3070 Ti prima prestaties neer.
- Far Cry: New Dawn - 1920x1080 - Medium
- FC - 1920x1080 - Ultra
- FC - 2560x1440 - Medium
- FC - 2560x1440 - Ultra
- FC - 3840x2160 - Medium
- FC - 3840x2160 - Ultra
Far Cry: New Dawn is een game die vrij cpu-intensief is en beter loopt op Intel-processors dan op AMD-cpu's. Die conclusie trokken we al bij de recensie van de eerste Ryzen 5000-desktopprocessors en hier wordt dat ook weer duidelijk zichtbaar. De nieuwe Intel-chip zorgt ervoor dat de game ruimschoots het snelste draait op de Scar 17.
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Ultra
- F1 2020 (DX12) - 2560x1440 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 2560x1440 - Ultra
- F1 2020 (DX12) - 3840x2160 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 3840x2160 - Ultra
F1 2020, tot slot, is een grafisch weinig intensieve game, waardoor een snelle processor je al gauw veel extra frames oplevert. De vlotte 12900H-cpu weet daar wel voor te zorgen en de Scar 17 eindigt steeds als snelste in het lijstje.
De conclusie dat de Scar 17 op basis van deze benchmarks een prima gamelaptop is, zal niemand verrassen. ASUS haalt het maximale uit de 3070 Ti door hem op maximaal 150W te configureren en in combinatie met de 12900H-processor is de laptop ook bloedsnel in situaties waarbij de framerates beperkt worden door de cpu. Het is uiteraard de eerste laptop die we met deze nieuwe processor en videokaart testen, dus we weten nog niet hoe de laptop zich verhoudt tot andere gamelaptops met gelijke hardwareconfiguraties. In vergelijking met gamelaptops die we tot nu toe getest hebben, is de Scar 17 een van de snelste.
Beeldkwaliteit en responstijden
De vernieuwendste onderdelen van deze laptop zitten aan de binnenkant, maar dat betekent niet dat we niet ook een blik op de buitenkant werpen, specifiek op het scherm. Het 17,3"-paneel heeft een resolutie van 2560x1440 pixels. Dat is een prettige resolutie, die een scherpte oplevert die vergelijkbaar is met een resolutie van 1920x1080 pixels op een 13,3"-scherm. De refreshrate is bovendien 240Hz, zodat het scherm naast scherp beeld ook in vloeiend ogend beeld voorziet. Het paneel, dat door BOE gemaakt wordt, is verder voorzien van een matte coating, zodat je weinig last van reflecties zult hebben.
- Helderheid wit
- Contrast
- sRGB dekking
Met behulp van Portrait Displays Calman Color Calibration-software en een colorimeter kijken we naar de beeldkwaliteit. De maximale helderheid komt uit op 300cd/m² en dat volstaat voor gebruik binnenshuis. Het kan er net mee door. Zoals in onderstaande grafiek te zien is, passen steeds meer fabrikanten panelen met een hogere helderheid toe. Het ips-paneel heeft verder een contrast van ongeveer 1000:1, zoals je het op zijn minst van een dergelijk paneel mag verwachten. Het scherm kan de hele sRGB-gamut weergeven. Dat is ook zoals je het mag verwachten van een laptop van 3000 euro, maar het is niet bijzonder te noemen.
Als we vervolgens naar de kalibratie kijken, komen we ook niets bijzonders tegen. Het scherm is iets te blauw afgesteld, maar gemiddeld gezien, is de kalibratie netjes te noemen.
Het is, kortom, een scherm dat thuishoort in een gamelaptop. Bij 'gewone' laptops van 3000 euro mag je iets 'bijzonders' verwachten, zoals een heel hoge helderheid of ondersteuning voor een breder kleurenspectrum dan sRGB. Bij de Scar 17 is het aspect dat het scherm bijzonder maakt, de verversingsfrequentie. Die bedraagt 240Hz en dat is vier keer zo hoog als een normaal 60Hz-scherm.
- Reactietijd 0-100%
- Reactietijd 100-0%
- Reactietijd 20-80%
- Reactietijd 80-20%
Met een refreshrate van 240Hz moet er iedere 4,17ms een nieuw beeld klaarstaan om een beeld zonder ghosting weer te geven. Dat lukt het paneel in de Scar 17 behoorlijk goed. De transities van zwart naar wit duren eigenlijk iets te lang, maar die van 80 procent grijs naar 20 procent grijs gaan binnen de 4,17ms. Het paneel van de Scar 17 blinkt dus alleen uit in zijn hoge refreshrate en behoorlijk goede responstijden en als je een gamer bent, is dat het belangrijkste.
Geluidsproductie en accuduur
Het verbruik van de Alder Lake-processor in de Scar 17 kan pieken naar 80W, terwijl de gpu maximaal 150W mag verbruiken en al dat opgenomen vermogen in warmte wordt omgezet. In de Scar 17 maakt ASUS, net als bij zijn andere high-end gamelaptops, gebruik van liquid metal om de warmte van de chips naar de heatsinks te geleiden. Vervolgens moet die warmte zo snel mogelijk de laptopbehuizing verlaten en daarvoor zijn er twee ventilators aanwezig. De geluidsproductie van die ventilators meten we in vier scenario's in onze geluidarme ruimte.
We maken daarbij gebruik van een Larson Davis 831C-geluidsmeter met een 378A04-microfoon die is voorzien van een preamplifier. De microfoon heeft een noisefloor van 5,5dB(A). Vanwege onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noisefloor van onze geluidarme ruimte ongeveer 12dB(A). Om een veilige marge te nemen, kunnen we dan vanaf 14dB(A) consistente metingen uitvoeren. We meten de geluidsdruk op 50 centimeter afstand, in een hoek van 45 graden. Dat doen we in vier scenario's: WebXPRT simuleert webbrowsen, PCMark 10 is representatief voor wat zwaarder desktopgebruik, Blender is een zware multithreaded workload voor de cpu en F1 2020 belast als game natuurlijk ook de videokaart. We meten de geluidsdruk over de periode die iedere test duurt en drukken het resultaat uit in een gemiddelde, LAeq, in dB.
- WebXPRT 3 - LAeq
- PCMark 10 Express - LAeq
- Blender - LAeq
- F1 2020 - LAeq
De geluidstest doen we nog niet zo lang, dus er is weinig vergelijkingsmateriaal met een high-end videokaart en dito cpu voorhanden. De laptops die het dichtst in de buurt komen, zijn voorzien van 3050- en 3060-videokaarten.
De koelcapaciteit in de Scar 17 is groter dan bij de concurrenten, zoals in de grafiek hierboven is te zien. Vooral de gpu kan meer warmte genereren en die moet kunnen worden afgevoerd. Als die gpu niet wordt gebruikt, zoals in de WebXPRT-test, dan hoeven de ventilators niet te draaien en meten we geen geluid dat boven de noisefloor van onze testopstelling uitkomt. Ook bij PCMark hoeven de ventilators niet voluit te draaien. Dat verandert als je de belasting opvoert met Blender, want dan wordt de koeling behoorlijk luidruchtig. Zodra we gaan gamen, blijkt de Scar 17 de luidruchtigste laptop te zijn die we tot nu toe hebben getest. Zoals al eerder aangegeven, hebben we nog geen andere laptops met een 3070- of 3080-videokaart getest, dus wellicht is de geluidsproductie van de Scar 17 in die categorie juist een van de lagere.
Accuduur
De accu in de Scar 17 heeft een capaciteit van 90Wh. Dat is flink, maar gezien de potente hardware geen overbodige luxe. We verwachten dan ook geen bijzonder lange accuduur. Omdat we hier met een gamelaptop te maken hebben, vinden we de accuduur niet van groot belang.
Toch halen we een accuduur van acht uur tijdens het webbrowsen. De laptop bespaart dan energie door de Nvidia-gpu uit te schakelen en gebruik te maken van de Intel-gpu. We verwachten niet dat veel gebruikers hun 17"-gamelaptop zullen meeslepen naar een college of koffiehuis, maar mocht je dat wel willen, dan hou je bij lage belasting een heel aardige accuduur over.
Conclusie
'Intel is terug, en hoe', was de titel van onze review van de Alder Lake-processor op de desktop. Die zin is ook zonder meer van toepassing op de laptopversie van de Alder Lake-chip. De combinatie van snelle en zuinige cores maakt de i9-12900H in onze benchmarks de snelste laptopprocessor die we tot nu toe hebben gezien.
Nvidia's 3070 Ti is ook nieuw, hoewel we andere gedaanten van de GA104-chip al vaker in laptops hebben gezien. Zoals tests in het verleden hebben uitgewezen, is het vermogen dat de gpu mag opnemen, grotendeels bepalend voor de snelheid. ASUS heeft een goede implementatie dan ook niet nagelaten. De 3070 Ti is op de door Nvidia maximaal toegestane tgp van 125W geconfigureerd, waar nog eens 25W dynamic boost bovenop komt. Gecombineerd met de 12900H zorgt dat voor heel goede prestaties in games, waarbij regelmatig laptops met een RTX 3080- en RX6800-videokaart worden afgetroefd.
De rest van de hardware past goed bij de cpu en de videokaart. Er is een 2TB-ssd aanwezig en ook op het werkgeheugen is niet bezuinigd; ASUS heeft voor 32GB DDR5 gekozen. Mocht je dat nog willen uitbreiden, dan kan dat; er is een M.2-slot vrij en de DDR5-modules zijn verwisselbaar. Daarnaast is de laptop voorzien van een Wi-Fi 6E-netwerkkaart en 2,5Gbit/s-ethernet, eigenlijk alles wat een gamer dus nodig heeft.
Wat een gamer niet nodig heeft, is, als het aan ASUS ligt, een kaartlezer. Die zit er namelijk niet op. Ook een webcam ontbreekt en dat vinden we een onbegrijpelijke keuze. Waarschijnlijk komt dat doordat ASUS dezelfde behuizing al geruime tijd voor zijn gamelaptops gebruikt, maar voor het 2022-model had de camera er wel in mogen zitten. Het grootste nadeel aan de Scar 17 vonden wij echter de oncomfortabel hete koellucht die de laptop over je rechterhand blaast als die naast de laptop ligt. Ben je rechtshandig en gebruik je een externe muis, dan zal dat regelmatig het geval zijn.
Tot slot kijken we naar de prijs. De laptop zal 3000 euro kosten als hij eind februari beschikbaar komt. Dat is veel geld, want een blik op de Pricewatch leert ons dat er al voor dik onder de 2000 euro laptops met een RTX 3080-videokaart te koop zijn. Die zijn dan weliswaar niet van een Alder Lake-processor voorzien, maar wel achtcoreprocessors van de vorige generatie, die ook niet langzaam zijn. Gaat het je vooral om het spelen van games en hoef je niet de snelste processor te hebben, dan kun je veel geld besparen door voor een laptop van de vorige generatie te kiezen. Een tweede reden om nog even te wachten met de aanschaf van een Alder Lake-laptop is de komst van AMD's Ryzen 6000-processors, waarvan we donderdag de eerste benchmarks hebben gepubliceerd en waar we binnenkort nog dieper in zullen duiken. Met Alder Lake heeft Intel in ieder geval een heel grote stap genomen en we zijn benieuwd of AMD het blauwe kamp kan bijbenen.
:strip_exif()/i/2004919550.png?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2004933990.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004933994.jpeg?f=imagegallery)
De webcamloze behuizing komt ons dus bekend voor. Met die behuizing is verder niet veel mis. Ze is grotendeels van plastic gemaakt en alleen de achterkant van het scherm is van metaal gemaakt. De C-cover, het deel van de behuizing waarin het toetsenbord zit, is gedeeltelijk van zwart plastic gemaakt en deels van een enigszins doorzichtig soort kunststof. Samen met de rgb-verlichting rondom en achter op het scherm geef het de Scar 17 de uitstraling die we van gamelaptops gewend zijn. Het geheel voelt degelijk aan en voor een laptop die 3000 euro kost, mag je dat ook wel verwachten.:strip_exif()/i/2004934000.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004933998.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004933996.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004933992.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004919640.jpeg?f=imagegallery)
/i/2004932512.png?f=imagegallery)
/i/2004932514.png?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2005221304.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2004919550.png?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005721388.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004934092.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2004646380.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004862418.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/u/15310/tomato60%252072%2520frames%25205%2520deg%2520per%2520frame%2520optimized%252026%2520colors.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/262645/Waldorf.jpg?f=community){kind=small}
/u/1199540/crop677c3c8f2c048_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/219059/crop5efafd1bd64af_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109773/ziltoid_fetid_70px.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/677/crop5e62ccc026e5a_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/317976/mieke.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/298207/crop56026ac0ed7d6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
maar het was best modulair en duidelijk zeker met handleiding.:strip_icc():strip_exif()/u/754191/crop57a8398861ed8_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/18933/beeldmerk.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/31541/crop66ab69c496dd9_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/517428/crop61572966a5a7b_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/110471/crop5d6fb30865c47_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/287731/crop6270fa65746ea_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/284473/crop598caffe294d9.gif?f=community){kind=small}
