Het reisadvies van de Rijksoverheid in Nederland is duidelijk: "Blijf in Nederland." Dat is deze zomer, als een deel van Nederland gevaccineerd is, misschien wel anders. Veel mensen zullen met vakantie willen en veel toeristische gebieden willen ongetwijfeld weer meer mensen ontvangen. Dan is de vraag hoe dat veilig kan. De Europese Commissie denkt daar een antwoord op te hebben: een digitaal groen certificaat, een app om te bewijzen dat je bent gevaccineerd tegen corona en dus kunt reizen binnen Europa zonder risico op besmetting.
Dat roept ongelofelijk veel vragen op. Mag je niet reizen zonder vaccinatie of is een negatief testresultaat ook voldoende? Maakt het nog uit welk vaccin je hebt gehad? Daarnaast zijn er technische vragen. Hoe gaat dat werken en wat als je geen smartphone hebt om een app op te zetten? Hoe verhoudt dit plan zich tot CoronaCheck in Nederland?
De Europese Commissie kondigde begin maart aan te werken aan het digitale groene certificaat en nu liggen er meer details. Wij doken erin om te kijken wat het certificaat gaat betekenen voor de komende zomervakantie en daarna.
Het digitale groene certificaat
Het is een plan van de Europese Commissie met haast erachter. Het is immers maart, het toeristenseizoen komt eraan en veel landen staan te springen om weer op een veilige manier toeristen te ontvangen. Vorig jaar was voor de toeristenbranche grotendeels een verloren jaar en dit jaar zal het hopelijk beter gaan. Daarom moet het framework voor het digitale groene certifcaat of digital green certificate er half juni liggen.
De grondgedachte is deze: als je gevaccineerd bent, negatief bent getest of in de afgelopen maanden corona hebt gehad, zou je naar of tussen Europese landen moeten kunnen reizen zonder bij de grens nog te moeten testen of in quarantaine te moeten. Met het digitale groene certificaat kun je aantonen dat je gevaccineerd bent en dus veilig tussen lidstaten kunt reizen.
:strip_exif()/i/2004235202.jpeg?f=thumblarge)
Dat certificaat wordt niet centraal door de Europese Commissie uitgegeven. Lidstaten moeten hun eigen digitale groene certificaat ontwikkelen, in de vorm van apps, maar ook op papier. De Europese Commissie gaat geen centrale database bouwen, maar laat het aan de landen zelf over om databases te bouwen met daarin het vaccinatiebewijs van burgers. Het certificaat wordt ook niet verplicht om te mogen reizen, benadrukt de Europese Commissie. Dat zou als wet heel lastig zijn. Wel moet het reizen makkelijker maken.
Het moet zo gaan: als je gevaccineerd bent of negatief bent getest, kun je als bewijs daarvan een certificaat krijgen bij de organisatie of het bedrijf waar dat gebeurd is, dus in Nederland voornamelijk bij de GGD. Daarop staan diverse gegevens, zoals naam, geboortedatum, land en in geval van vaccinatie ook met welk vaccin je bent ingeënt en wanneer. Die gegevens komen samen met een sleutel in een QR-code te staan en aan de grens kunnen beambten die scannen. Via de laag die de Europese Commissie bouwt om de apps te laten samenwerken, moeten apps in elk land van elk ander land kunnen checken of het certificaat echt is. Als dat zo is, mag je meteen het land in.
De Europese Commissie benadrukt dat de data in het certificaat alleen gebruikt mag worden om te checken of jij het bent, maar landen mogen die data vervolgens niet bewaren. Het is onbekend hoe de Commissie dat precies gaat afdwingen, maar het staat wel in de regulering die het vaccinatiecertificaat mogelijk maakt. Die regulering is een voorstel; het Europees Parlement en de lidstaten moeten die nog goedkeuren.
Hoe het zich verhoudt tot andere initiatieven
Het voorstel van het digitale groene certificaat heeft geen enkele relatie met het project rond CoronaCheck in Nederland, waar we onlangs een Plus-artikel over schreven. Waar CoronaCheck dient voor toegang tot evenementen en eventueel horeca, gaat het bij het digitale groene certificaat om toegang tot landen. Waar CoronaCheck vrijwillig te gebruiken is door welk bedrijf dat maar wil, is het digitale groene certificaat verplicht voor landen. En terwijl CoronaCheck draait om sneltests, draait het certificaat om vaccinaties.
Digitaal groen certificaat | CoronaCheck | Israëlische Green Pass | |
Initiatiefnemer | Europese Commissie | Nederlands ministerie van VWS | Israëlisch ministerie van Gezondheid |
App is voor | Douanes in Europese lidstaten | Organisatoren evenementen, horeca-ondernemers enz. in Nederland | Ondernemers in Israël |
Wie het kan gebruiken | EU-burgers | Nederlandse burgers | Israëlische burgers |
Systeem werkt met | Bewijs van vaccinatie, negatieve testof herstel | Bewijs van negatieve sneltest/vaccinatie (toekomst) | Bewijs van vaccinatie/besmetting uit het verleden |
Geeft toegang tot | Landen | Evenementen, horeca enz. | Evenementen, horeca, sportscholen, musea enz. |
Werking | App of papier | App of papier | App of papier |
Backend | Centraal per land | Decentraal, in systemen van testaanbieders | Centrale backend van ministerie |
De twee computersystemen lijken ook niet compatibel. CoronaCheck gebruikt geen centrale opslag van testgegevens, maar haalt de negatieve testresultaten op uit de backend van de testaanbieders, die dat in een gestandaardiseerd formaat aanbieden. Bovendien laat het systeem data als naam en geboortedatum niet zien.
De doelen overlappen elkaar wel. CoronaCheck wil het mogelijk maken om evenementen te houden of horeca te openen op een moment dat het coronavirus nog in zulke mate aanwezig is in Nederland dat het anders niet zou kunnen. Het groene certificaat heeft datzelfde doel, maar wil toerisme tussen Europese landen mogelijk maken voor de komende vakantieperiode. De gedachte achter beide is om de economische schade van de coronacrisis te beperken. Het is nu nog maart, maar de zomer komt eraan en dat is een tijd waarin veel mensen met vakantie willen gaan, festivals willen bezoeken en andere activiteiten willen ondernemen. Ondernemers willen gasten kunnen ontvangen. Dat moet uiteraard met beperking van risico's en beide oplossingen gaan daarover.

Europa is niet de eerste met een groen certificaat; Israël voerde dat ook al in. De Green Pass geldt daar als vaccinatiebewijs om toegang te krijgen tot horeca, musea, sportscholen en meer zaken in de samenleving. Dat kan op papier of via de al gebruikte app voor andere aan corona gelateerde zaken. Burgers kunnen daarin een vaccinatiebewijs aanvragen als ze geprikt zijn. Vervolgens kunnen ze daarvan aan de deur een bewijs laten zien.
De Israëlische versie is er dus, maar in hoeverre dat gaat gebeuren met het digitale groene certificaat en CoronaCheck blijft de vraag. In beide voorstellen ligt besloten dat het tijdelijke oplossingen zijn, zolang corona nog een bedreiging vormt. De vraag is hoe lang dat zal zijn.
Tot slot
Er zijn nog veel vraagtekens rond het digitale groene certificaat van de Europese Commissie. Ten eerste de timing: half juni moet het framework af zijn, maar of er dan al apps zijn van alle afzonderlijke landen, is niet duidelijk. Dat kan uiteraard langer duren en half juni zit je al dicht tegen het o zo belangrijke hoogseizoen voor toerisme. Bovendien moeten het Europees Parlement en de lidstaten het voorstel voor de regulering nog goedkeuren.
Zo'n vaccinatie- en testpaspoort zou op dit moment ontzettend nodig zijn om reizen mogelijk te maken, maar de vraag is hoe dat deze zomer zal zijn. Het tempo van vaccineren binnen de EU en andere ontwikkelingen in de pandemie kunnen ervoor zorgen dat corona geen probleem meer is voordat deze oplossing klaar is. Daarnaast zegt de Europese Commissie zich te richten op dataminimalisatie, maar intussen staan op het certificaat je naam, geboortedatum en allerlei gegevens over de test of vaccinatie: medische gegevens dus. Als de Europese Commissie de apps én de backends niet zelf gaat maken, hoe is dan uit te sluiten dat een lidstaat al die persoonlijke data wél opslaat?
Het digitale groene certificaat is onderdeel van een race naar een zomer met open grenzen. Er staan genoeg vragen open, maar het project zou kunnen lukken. Als dat gebeurt, zet het de deur open om deze zomer naar het buitenland met vakantie te gaan, iets wat veel mensen vermoedelijk wel zien zitten na dit lockdownjaar.