In deze turbulente tijden van grote hardwaretekorten, mininghypes en een nog altijd voortdurende pandemie brengt Nvidia een nieuwe videokaart uit: de GeForce RTX 3060. Dit nieuwe lid van de Ampere-familie heeft als doel de nieuwste GeForce-architectuur naar een betaalbaarder prijspunt te brengen. In theorie heeft de RTX 3060 de papieren om als mainstreamvideokaart in de voetsporen te treden van zijn uiterst populaire voorgangers, de RTX 2060 en GTX 1060. Dat de praktijk er momenteel compleet anders uitziet, wordt bij een scan van de Pricewatch snel duidelijk. Desondanks bekijken we in deze review waartoe de nieuwe GeForce RTX 3060 in staat is, en wat de fabrikant voor ogen heeft met dit model.
Ampere voor iedereen
Toen in september vorig jaar de eerste RTX 30-serie videokaarten werd aangekondigd, deed de ceo van Nvidia dat met een boodschap aan de gamers met een videokaart uit de GTX 10-serie: "My Pascal friends, it is safe to upgrade now." Met de komst van de RTX 3060 grijpt de fabrikant nu de mogelijkheid aan om specifiek de eigenaren van een GTX 1060 een fictief duwtje in de rug te geven met 'de ultieme upgrade'. De RTX 3060 zou gemiddeld genomen, over een reeks games met en zonder raytracing, 30 procent sneller zijn dan een RTX 2060, twee keer zo snel zijn als een GTX 1060 en grofweg op hetzelfde prestatieniveau als een RTX 2070 uitkomen.
Nvidia stelt dat de GTX 1060 in 2016 de Pascal-architectuur naar elke gamer bracht en dat de RTX 3060 de Ampere-architectuur naar iedereen zal brengen. Dat er in het laatste geval niet meer over gamers wordt gesproken, is vast onbewust. Waarvoor zou je in 2021 immers nog meer een GeForce-videokaart gebruiken dan alleen voor gaming?
:strip_exif()/i/2004178618.jpeg?f=imagegallery)
Een afgedankte laptopchip
Met de RTX 3060 brengt Nvidia binnen de Ampere-architectuur voor het eerst een 106-chip naar de desktop. Deze chip is kleiner, eenvoudiger te produceren en dus goedkoper dan de grotere 104-chips die voor de RTX 3060 Ti en RTX 3070 worden gebruikt. Geheel nieuw is de GA106, die we op de RTX 3060 vinden, niet omdat deze gpu eerder dit jaar al op laptops werd geïntroduceerd onder dezelfde naam, maar dan als mobiele chip.
Om het nog erger te maken, heeft de desktopversie van de RTX 3060 minder cores ingeschakeld; 3584 in plaats van de 3840 die de laptop-gpu krijgt, een verschil van 7 procent. Oneerbiedig gezegd krijg je met de desktop RTX 3060 dus een afgedankte laptopchip, al beschikt ook die laatste niet meer over alle 4096 cores waaruit de GA106 bestaat.
Uiteraard is dat niet het hele verhaal; dankzij de stroomvoorziening en koelingsmogelijkheden op de desktop komen de kloksnelheden wel flink hoger uit. Dat in deze situatie juist de versie met meer actieve cores naar laptops gaat is niet gek, want daarin speelt efficiëntie een grotere rol, en meer cores activeren is doorgaans een efficiëntere optie om een bepaald prestatieniveau te bereiken dan de kloksnelheden verhogen.
Meer geheugen dan luxere kaarten
De hoeveelheid werkgeheugen op de RTX 3060 is met 12GB niet alleen twee keer zo groot als op de laptopversie, ook heeft de kaart hiermee 50 procent meer vram dan de RTX 3070 en 3060 Ti, die elk van 8GB zijn voorzien. Daarmee valt de RTX 3060 op een vreemde plaats ten opzichte van zijn familieleden. Andere specificaties, zoals het aantal rekenkernen, de geheugenbus en -bandbreedte, vallen bij deze luxere modellen hoger uit. De 3060 heeft wel sneller werkgeheugen, maar ook een smallere geheugenbus, waardoor de bandbreedte onder de streep dus lager uitkomt.
Vanwege de opbouw en werking van de GDDR-geheugenbus kan er zonder grote ingrepen geen willekeurige hoeveelheid geheugen gebruikt worden. Met de 192bit-geheugenbus van de RTX 3060 had Nvidia realistisch gezien de keuze uit 6 of 12GB vram. Hoewel er geruchten rondgaan dat er alsnog een 6GB-versie van de RTX 3060 zal komen, komt de kaart voor nu alleen uit in een 12GB-uitvoering. Aangezien moderne games steeds meer vram vereisen, is die keuze begrijpelijk. Voor cryptomining en de daarin groeiende dag-sizes is dit eveneens goed nieuws, want het maakt de kaart wat toekomstvaster.
| Videokaart | RTX 3070 | RTX 3060 Ti | RTX 3060 | RTX 2070 | RTX 2060 | GTX 1060 6GB |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Gpu | GA104 | GA104 | GA106 | TU106 | TU106 | GP106 |
| Architectuur | Ampere | Ampere | Ampere | Turing | Turing | Pascal |
| Procedé | 8nm | 8nm | 8nm | 12nm | 12nm | 16nm |
| Diesize | 392,5mm² | 392,5mm² | 276mm² | 445mm² | 445mm² | 200mm² |
| Transistors | 17,4 miljard | 17,4 miljard | 13,25 miljard | 10,8 miljard | 10,8 miljard | 4,4 miljard |
| CUDA-cores | 5888 | 4864 | 3584 | 2304 | 1920 | 1280 |
| Tensor-cores | 184 | 152 | 112 | 288 | 240 | 0 |
| RT-cores | 46 | 38 | 28 | 36 | 30 | 0 |
| Texture-units | 184 | 152 | 112 | 144 | 120 | 80 |
| Rops | 96 | 80 | 48 | 64 | 48 | 48 |
| Baseclock | 1500MHz | 1410MHz | 1320MHz | 1410MHz | 1365MHz | 1506MHz |
| Boostclock | 1730MHz | 1665MHz | 1777MHz | 1620MHz | 1680MHz | 1709MHz |
| Vram | 8GB GDDR6 | 8GB GDDR6 | 12GB GDDR6 | 8GB GDDR6 | 6GB GDDR6 | 6GB GDDR5 |
| Geheugensnelheid | 14Gbit/s | 14Gbit/s | 15Gbit/s | 14Gbit/s | 14Gbit/s | 8Gbit/s |
| Geheugenbus | 256bit | 256bit | 192bit | 256bit | 192bit | 192bit |
| Bandbreedte | 448GB/s | 448GB/s | 360GB/s | 448GB/s | 336GB/s | 192GB/s |
| Tgp | 220W | 200W | 170W | 175W | 160W | 120W |
| Adviesprijs (bij introductie) |
519 euro (FE) | 419 euro (FE) | 349 euro (custom) | 519 euro | 369 euro (FE) | 283 euro (custom) |
| Uitgebracht | 27 oktober 2020 | 2 december 2020 | 25 februari 2021 | 27 september 2018 | 7 januari 2019 | 10 juni 2016 |
Driverdilemma's
Of de huidige mininghype Nvidia daadwerkelijk een doorn in het oog is, omdat die zou voorkomen dat de GeForce-kaarten in de handen van gamers eindigen, is uiteraard een punt van discussie. Ondanks de tekorten maakte Nvidia vannacht immers nog bekend een absoluut recordkwartaal achter de rug te hebben, met niet eerder vertoonde omzet én winst.
Wel deed de gpu-ontwerper kortgeleden de aankondiging GeForce-videokaarten onaantrekkelijk te willen maken voor cryptomining. Het eerste wapenfeit is de nieuwe driver die samen met de RTX 3060 beschikbaar komt. Met deze driver, die zoals gebruikelijk vereist is om de nieuwe videokaart te kunnen gebruiken, kan een ethereum-miningalgoritme worden herkend, waardoor de hashrate binnen enkele minuten met 50 procent wordt verlaagd. Dat geldt niet voor eerder uitgebrachte RTX 30-kaarten - dan zouden miners gewoon een oudere driver kunnen draaien - en ook niet voor andere cryptovaluta dan ethereum, al is die cryptomunt op dit moment veruit de winstgevendste om met videokaarten te minen.
Deze miningblokkade moet elk geval miners hun interesse in de RTX 3060 laten verliezen, wat ertoe moet leiden dat de videokaarten beter beschikbaar komen voor ‘normale’ consumenten. Of deze maatregel het begin is van een actief antiminingbeleid voor de op gamers gerichte GeForce-videokaarten, of slechts symboolpolitiek om in elk geval iets aan de situatie te doen, moet de toekomst uitwijzen.
Tien jaar van Nvidia's x60-serie
In onderstaande tabel zie je de voorgaande midrangevideokaarten met een modelnummer eindigend op 60 sinds de GTX 560 uit 2011. De beschikbaarheid van een sneller Ti-model is niet bepaald een unicum, zo blijkt al snel, maar bij de Turing-generatie valt op dat Nvidia de x60-serie opsplitste tussen GTX-kaarten zonder raytracingcores en RTX-kaarten die ze wel aan boord hadden. De TU106-gpu in de RTX 2060 (Super) was daardoor met afstand de grootste gpu sinds de Fermi-generatie, wat hem ook duur om te produceren zal hebben gemaakt.
De GA106-gpu in de RTX 3060 is behoorlijk kleiner dan die in de RTX 3060 Ti. Hij meet 276mm² en daarmee is hij veel beter te vergelijken met de gpu in de GTX 1660-kaarten dan die in de RTX 2060-serie. Wel valt op dat de tdp aan de hoge kant is, maar dat is een karakteristiek van vrijwel de hele RTX 30-line-up.
| Videokaart |
Chip |
Architectuur | Procedé | Die-size | Tgp | Uitgebracht |
|---|---|---|---|---|---|---|
| RTX 3060 Ti | GA104 (79,2%) | Ampere | 8nm | 392,5mm² | 200W | December 2020 |
| RTX 3060 | GA106 (87,5%) | Ampere | 8nm | 276mm² | 170W | Februari 2021 |
| RTX 2060 Super | TU106 (94,4%) | Turing | 12nm | 445mm² | 175W | Juli 2019 |
| RTX 2060 | TU106 (83,3%) | Turing | 12nm | 445mm² | 160W | Januari 2019 |
| GTX 1660 Ti | TU116 (100%) | Turing | 12nm | 284mm² | 120W | Februari 2019 |
| GTX 1660 Super | TU116 (91,7%) | Turing | 12nm | 284mm² | 125W | Oktober 2019 |
| GTX 1660 | TU116 (91,7%) | Turing | 12nm | 284mm² | 120W | Maart 2019 |
| GTX 1060 6GB | GP106 (100%) | Pascal | 16nm | 200mm² | 120W | Juli 2016 |
| GTX 1060 3GB | GP106 (90%) | Pascal | 16nm | 200mm² | 120W | December 2016 |
| GTX 960 | GM206 (100%) | Maxwell | 28nm | 228mm² | 120W | Januari 2015 |
| GTX 760 | GK104 (75%) | Kepler | 28nm | 294mm² | 170W | Juni 2013 |
| GTX 660 Ti | GK104 (87,5%) | Kepler | 28nm | 294mm² | 150W | Augustus 2012 |
| GTX 660 | GK106 (100%) | Kepler | 28nm | 221mm² | 140W | September 2012 |
| GTX 560 Ti | GF110 (87,5%) | Fermi | 40nm | 520mm² | 210W | November 2011 |
| GTX 560 | GF114 (87,5%) | Fermi | 40nm | 332mm² | 150W | Mei 2011 |
:strip_icc():strip_exif()/i/2004414692.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004240786.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004216946.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2004695548.png?f=fpa)
/i/2004628280.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004169972.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003833726.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2002463806.jpeg?f=fpa)
/i/2000820476.png?f=fpa)
/u/233413/crop574768220d598_cropped.png?f=community)