Inleiding en exterieur
Op Tweakers reviewen we eigenlijk geen Samsung-laptops meer en dat heeft een simpele reden: Samsung verkoopt zijn laptops niet meer in de Benelux. Toch gaan we het in deze review over een Samsung-laptop hebben, al zul je hem niet in de lokale winkel terugvinden. De reden is de Intel-processor met codenaam Lakefield. Lakefield is de eerste keer dat Intel een big.Little-ontwerp toepast en dergelijke chips zijn bedoeld voor de dunste laptops van dit moment. We besteden uitgebreid aandacht aan de chip en zijn prestaties, maar we kijken uiteraard ook naar de laptop zelf.
:strip_exif()/i/2003785920.jpeg?f=imagearticlefull)
Als we zeggen dat Intel deze chip voor de dunste laptops bedoeld heeft, dan voldoet de Galaxy Book S aan die verwachting, want Samsung heeft een indrukwekkend dunne laptop gebouwd, met een gewicht van slechts 930 gram. De onderkant van de laptop is middenin dikker dan aan de randen, waardoor de behuizing nog dunner lijkt dan hij eigenlijk is. De materiaalkeuze is anders dan we van de meeste laptops gewend zijn, want hoewel de buitenkant helemaal van metaal gemaakt is, is het gedeelte rondom het toetsenbord van plastic. Dat plastic is niet van het gladde soort, maar voorzien van een textuurtje, waardoor het niet goedkoop aanvoelt. Het is niet het stevigste deel van de laptop, want hoewel die aan de randen stevig aanvoelt, is dat in het midden niet het geval en daar kun je de behuizing dus een stukje indrukken. Gebeurt dat in de praktijk vaak? Waarschijnlijk niet, maar dat aspect voelt dan weer wel wat goedkoop aan.
Wat juist solide aanvoelt, is de schermconstructie. Doordat ze steeds smallere schermranden krijgen, lijkt het bij veel laptops die we in de afgelopen tijd hebben gereviewd, moeilijker om alsnog een stevig scherm te bouwen, maar Samsung laat zien dat het geen probleem hoeft te zijn. Het scherm is niet te torderen en je trekt het ook niet scheef als je het aan een van de hoeken probeert open te trekken. De voorkant van het scherm is helemaal van glas gemaakt, want de laptop is voorzien van een touchscreen en het glas zorgt ervoor dat je vinger gemakkelijk over het paneel glijdt.
Over de aansluitingen kunnen we kort zijn; de Book S heeft twee keer usb-c en een minijackaansluiting en dat is het. In de doos wordt een verloopje naar hdmi meegeleverd en een verloopje om een usb-a-apparaat aan te sluiten. Veel fabrikanten laten dat weg, dus het is netjes dat Samsung het wel meelevert. Onder in de laptop is ook een micro-sd-kaartlezer verstopt. De kaart kun je in een tray stoppen, die bij ons reviewsample niet meer aanwezig was.
Het toetsenbordje van de Book S heeft weinig travel, wat geen verrassing is als je naar de dikte van de laptop kijkt. De aanslag voelt wat slap aan doordat de toetsen weinig weerstand bieden. Heb je een stevige aanslag, dan zie je de behuizing vooral in het midden meeveren. De glazen Precision Touchpad voelt stevig aan als je hem netjes indrukt aan de onderkant, zoals het bedoeld is, maar als je de muisklik wat hoger maakt, zie je ook op dat punt de behuizing behoorlijk inveren.
Hardware en benchmarks
Het kloppend hart van de Galaxy Book S en de reden dat we een laptop die je niet kunt kopen, toch reviewen, is Lakefield. Het is de eerste keer dat Intel een processor bouwt op basis van het big.Little-concept, wat gemeengoed is bij smartphone-socs. Simpel gezegd heeft Intel vier Atom-cores op basis van de Tremont-architectuur samengevoegd met een Sunny Cove-core. De Tremont-cores worden gemaakt op 10nm en zijn (nog) niet in consumentenapparaten te vinden, maar wel als zuinige serverchips. Sunny Cove is de architectuur die Intel gebruikt in zijn Ice Lake-processors, die we wel veelvuldig in laptops tegenkomen, maar dan worden er meestal vier cores gebruikt.
Vlnr: Lakefield schematisch weergegeven, Lenovo X1 Fold, Microsoft Surface Neo
Bij Lakefield combineert Intel dus vier Tremont-cores met een Sunny Cove-core, maar dat is niet het enige dat nieuw is. Lakefield is namelijk 'gestapeld' en maakt gebruik van een base die, die op 22nm gebakken wordt en waarin de i/o-controllers zijn ondergebracht, terwijl daarbovenop de compute die ligt, die bestaat uit de 10nm-cpu-cores, maar ook de gpu, die net als bij Ice Lake van Intels 'gen11'-igp's is. Daar weer bovenop ligt 8GB lpddr4x-geheugen op een snelheid van 4267MT/s. Dat pakketje is bijzonder klein; het meet 12x12x1mm en is daarom geschikt voor dunne laptops, maar bijvoorbeeld ook voor kleinere apparaten. Microsofts vouwbare Surface Neo-tablet krijgt bijvoorbeeld een Lakefield-processor en dat geldt ook voor de vouwbare ThinkPad X1 van Lenovo. Wil je meer over Lakefield weten? De buren hebben er een uitgebreid achtergrondartikel over geschreven.
| Cpu |
Cores/threads |
Graphics eu |
Cache |
tdp |
Basisklok |
Max. Turbo |
Max. allcore-turbo |
Gpu-klok max. |
| i3-L13G4 |
5/5 |
48 |
4MB |
7W |
0,8GHz |
2,8GHz |
1,3GHz |
0,5GHz |
| i5-L16G7 |
5/5 |
64 |
4MB |
7W |
1,4GHz |
3,0GHz |
1,8GHz |
0,5GHz |
Intel biedt Lakefield in twee smaken aan: een i3- en een i5-variant. De cpu's zijn voorzien van de eerder genoemde vijf cores en de gen11-gpu. Het i5-model beschikt zelfs over 64 execution units en bij Ice Lake-processors zou Intel het dan over een Iris Plus-gpu hebben, maar bij Lakefield gebruikt Intel alleen de term 'UHD-graphics'. Waarschijnlijk wordt dat gedaan omdat de prestaties van deze gpu's door de maximale kloksnelheid van 500MHz niet vergelijkbaar zijn met die van de Iris-gpu's. De maximale klokfrequentie kan alleen op de Sunny Cove-core gehaald worden.
| |
Samsung Galaxy Book S |
| Processor |
Intel Core i5-L16G7 |
| Cores/threads |
5/5 |
| Klokfrequentie (turbo) |
1,4GHz (3,0GHz) |
| Gpu |
Intel UHD Graphics |
| Werkgeheugen |
8GB lpddr4x-4267 |
| Opslag |
Samsung KLUFG8RHDA-B2D1, 512GB eUFS |
| Wifi |
Intel wifi 6 AX200 |
| Scherm |
13,3", 1920x1080 pixels, touchscreen |
| Schermpaneel |
BOE 07E7 |
| Gewicht |
0,93 kilogram |
| Accu |
42Wh |
| Besturingssysteem |
Windows 10 Home |
De Galaxy Book is voorzien van de snelste Lakefield-processor van dit moment en die heeft 8GB werkgeheugen. De opslag bestaat uit eUFS-geheugen van Samsung zelf en al die chips zijn vastgesoldeerd en dus niet vervangbaar.
:strip_exif()/i/2003785758.jpeg?f=imagearticlefull)
Het moederbordje van de Galaxy Book S is lekker compact en de meeste ruimte wordt ingenomen door de accu. De hardware wordt passief gekoeld door een koperen plaat en gezien het lage verbruik moet dat voldoende zijn.
Benchmarks
Wat mag je dan verwachten van Lakefield? De vier Atom-cores zijn natuurlijk niet de snelste, maar de Sunny Cove-core is wel vlot. We draaien om te beginnen uiteraard met Cinebench, waarbij alle cores aan het werk gezet worden.
- Cinebench R15 - Multi
- Cinebench R15 - Single
De resultaten zijn vervolgens niet echt indrukwekkend als je bedenkt dat de MacBook Air 2018 en Surface Go 2 ongeveer even snel zijn als Lakefield in Cinebench Multi. Die twee laptops beschikken over oudere cores, in essentie nog van de 14nm-Skylake-architectuur, maar die cores zijn wel snel genoeg om het vijftal van Lakefield bij te houden. Bij belasting van één core, in Cinebench Single, wordt de snelle Sunny Cove-core aan het werk gezet en haalt de laptop een vrijwel net zo hoge singlecorescore als andere laptops met een zuinige cpu, zoals de Surface Go 2 en MacBook Air. Het is natuurlijk een beetje de vraag of Cinebench de benchmark is die je op een Lakefield-processor moet draaien, omdat de cpu niet bedoeld is om mee te gaan renderen, maar eerder voor een lange accuduur tijdens (connected) stand-by. Anderzijds is het interessant om te zien dat de gecombineerde kracht van de vijf cores ongeveer overeenkomt met die van een dualcore-m3-processor.
- 3DMark Cloud Gate
- 3DMark Cloudgate - Graphics
- 3DMark Cloudgate - Physics
- 3DMark Night Raid
- 3DMark Night Raid graphics
- 3DMark Night Raid Cpu
Vervolgens draaien we 3DMark Cloud Gate en Night Raid, waarbij de scores uitgesplitst worden in deeltests die de cpu en de gpu belasten. In de grafische subtest van Cloud Gate blijkt de gpu met zijn 64 execution units niet slecht te presteren, ondanks de lage kloksnelheid. De cpu, die in de Physics-test belast wordt, zit ongeveer op hetzelfde niveau als de zuinige Y-processors met twee cores.
- Geekbench 4.1 - Multi
- Geekbench 4.1 - Single
- Geekbench 4.1 - Memory Multi
Geekbench geeft ongeveer hetzelfde beeld als de eerdere benchmarks; de vijf cores doen het bij benadering even goed als de zuinige dualcores van Intel en in de singlecoretest is dat niet anders.
- Lightroom - Exporteren
- Photoshop CC - Gpu accelerated
- Blender RyzenGraphic na 0/30 min.
- Verschil Blender Ryzengraphic
Vervolgens pakken we er wat oudere praktijkbenchmarks bij: Photoshop en Lightroom. Lightroom maakt gebruik van alle cores, maar in Photoshop zit een aantal bewerkingen die maar op één core draaien, en daarin zou de Sunny Cove-core van Lakefield het verschil kunnen maken. Helaas is dat verschil niet te zien, want in beide benchmarks is Lakefield tussen de twintig en dertig procent langzamer dan de Spectre Folio 13 en Surface Go 2, en Photoshop gaat niet beduidend sneller dan Lightroom. Dat komt ook doordat de Galaxy Book passief gekoeld is en warm wordt, waardoor er throttling optreedt. Als we de laptop flink aan het renderen zetten met Blender, zien we dat de eerste run met 207 seconden al lang duurt, maar door throttling loopt die tijd na een half uur onafgebroken Blender draaien nog met een minuut op. Lakefield is, kortom, geen snelheidsmonster en is ongeveer even snel als een dualcore-m3-processor van de Amber Lake-generatie.
- PCMark Storage 2.0 - Bandbreedte
- PCMark Storage 2.0 - Score
Tot slot draaien we PCMarks trace based ssd-benchmark en daarin scoort de Galaxy Book ook niet al te hoog, wat logisch is, want de laptop heeft geen echte ssd aan boord, maar maakt gebruik van ufs-flashgeheugen. Voor opslag die eigenlijk voor smartphones en tablets bedoeld is, valt dit echter niet tegen.
Scherm en accuduur
De Book S heeft een glanzend 13,3"-touchscreen met een resolutie van 1920x1080 pixels en een paneel dat afkomstig is van BOE. Dat paneel ziet er op het eerste gezicht prima uit en is binnenhuis goed afleesbaar, al zagen we wel direct de tl-balken van het plafond erin reflecteren. Met behulp van de colorimeter en Calman-software kijken we of het scherm zo goed is als het oogt.
Wat helderheid betreft zijn we niet ontevreden met het scherm van de Galaxy Book, hoewel hoger natuurlijk prettiger is, zeker om te compenseren voor de reflecties, waarvan je in de meeste situaties last zult hebben. Het contrast is niet bijzonder, maar zoals je mag verwachten van een ips-achtig paneel.
Wat kalibratie betreft stelt het paneel van de Galaxy Book S wel enigszins teleur. Voor een laptop die in de VS 949 dollar kost, zouden we een correctere kleurweergave verwachten. In plaats daarvan worden grijstinten te blauw weergegeven en komt er te weinig groen in voor. Bovendien is de gemiddelde gammawaarde iets te laag. De weergave van de primaire en secundaire kleuren is wel behoorlijk goed en als je zelf gaat kalibreren, valt het scherm waarschijnlijk beter te krijgen. De vraag is of je dat moet willen, want voor fotobewerkingen is de hardware niet echt geschikt.
Accuduur
Wat accuduur betreft hebben we hoge verwachtingen van Lakefield. De soc is gemaakt voor dunne en vouwbare apparaten en moet bijzonder zuinig zijn.
- Browsen
- PCMark 8 creative conv.
- PCMark 8 (score)
Tijdens browsen, waarbij we websites doorscrollen, maar ook pauzes inlassen om het lezen van websites te simuleren, komen we uit op elf uur. Dat is gezien de relatief lage accucapaciteit niet slecht. Aan de andere kant overdondert deze accuduur ook niet en hadden we meer verwacht van deze processor, die gemaakt is op energie-efficiëntie. Accuduur is natuurlijk niet alleen afhankelijk van de processor, want een laptop bevat meer componenten en het scherm is bijvoorbeeld ook een grote factor in de totale energieconsumptie. We zijn vervolgens wat meer onder de indruk van de accuduur onder belasting, die we met behulp van PCMark hebben getest. Daarbij wordt een prima accuduur van bijna zes uur gehaald. Bij PCMark is het ook belangrijk om die accuduur te relateren aan de score die behaald wordt. Bij de ThinkPad E490 is de accuduur weliswaar nog iets langer, maar is de score, ofwel de prestaties op de accu, vrij laag. Gezien de niet al te hoge prestaties van de Lakefield-processor is de combinatie van score en accuduur dan ook niet verkeerd.
Conclusie
De Samsung Galaxy Book S is de eerste laptop die we in handen hebben die voorzien is van Intels Lakefield-processor, in dit geval de Core i5-L16G7. De hele package van die cpu meet 12x12mm en dat is een indrukwekkend klein pakketje als je bedenkt dat daarin i/o, cpu-cores, een gpu en geheugen zijn gestapeld.
Het heeft tot gevolg dat Lakefield gemakkelijk in kleine apparaten te verwerken is en dat gaat ook gebeuren, want Microsoft heeft al de Surface Neo aangekondigd en Lenovo de ThinkPad X1 Fold, met vouwbaar oledscherm. Die laatste heeft een 13,3"-scherm, dat eigenlijk verticaal over de laptop loopt, terwijl de Surface Neo twee 9"-schermen heeft. De Galaxy Book S is in vergelijking met dat tweetal vrij groot, met een conventionele plaatsing van het 13,3"-scherm. Je kunt je dan ook afvragen of Lakefield wel zo geschikt is voor deze laptop, waarvoor bijvoorbeeld ook een zuinige quadcore-Ice Lake-processor gekozen had kunnen worden.
Zo'n quadcore-Ice Lake-processor is zonder meer sneller dan de Lakefield-processor. De prestaties van Lakefield liggen eerder in de buurt van Intels dualcore-m3-processors. Dat zijn cpu's die Intel in 2018 uitbracht, maar die zijn wel een stuk groter. Een m3-8100Y meet bijvoorbeeld 20x16,5mm en is dan niet voorzien van werkgeheugen, zoals bij Lakefield wel het geval is. In dat licht bezien zijn de prestaties van de Lakefield-chip wel weer indrukwekkend voor een chip van die grootte. Bovendien springt de 10nm-processor behoorlijk zuinig met energie om, zeker onder belasting in de PCMark-accutest die wij draaien.
Op die manier biedt de Lakefield-chip fabrikanten de mogelijkheid om nieuwe, kleinere en dunnere laptops, tablets of formfactors daartussenin te ontwerpen, waarbij een snellere processor te veel ruimte inneemt. De X1 Fold en Surface Neo zijn daar al interessante voorbeelden van en hopelijk grijpen andere fabrikanten de kans aan om ook iets onconventioneels te ontwerpen.
Wat de Galaxy Book S betreft zijn we best onder de indruk van de stevige en vooral dunne behuizing, maar is het een laptop die je moet aanschaffen als je hem in een buitenland tegenkomt? Niet echt, want er zijn veel meer laptops die minder dan een kilogram wegen en vaak zijn die voorzien van snellere hardware dan Lakefield; een dualcore i5-processor is daarvoor al genoeg. Bovendien vallen de accuduur en beeldkwaliteit van de Book S niet tegen, maar zijn ze ook niet heel bijzonder. Wat de Book S wel goed doet, is onze nieuwsgierigheid aanwakkeren naar wat andere fabrikanten met de Lakefield-cpu zullen uitspoken. We zijn benieuwd.
:strip_exif()/i/2003785920.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003785918.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003785928.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003785924.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003785926.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003785922.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003785750.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003272482.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003727754.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003785758.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003785886.png?f=imagegallery)
/i/2003785888.png?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2002979878.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2003847926.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004143078.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003653896.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003623960.jpeg?f=fpa)
/i/2001665377.png?f=fpa)
/i/2000676783.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1210015543.gif?f=fpa)
/i/2001754103.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2001549411.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/133253/NOVIR350.jpg?f=community){kind=small}
/u/121902/woosh.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141198/crop6164051fbcf31.jpg?f=community){kind=small}
/u/850937/crop5849a1a107afe.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/567096/crop5844677c06fdb_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/272509/60x60-Project.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/137008/fable.jpg?f=community){kind=small}
/u/472627/crop5c83fe498b36e_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/81611/headcrop.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/106005/animated%2520garfield.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/33074/crop5f7576a7992e0_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140697/crop6180fb9103afa_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/113545/no_wai.png?f=community){kind=small}
/u/322053/wit.png?f=community){kind=small}
/u/32637/crop677ea9d840dae_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/38782/crop6146c7a29805d_cropped.png?f=community){kind=small}
