Interview met Michiel Jonker

Introductie

Het is niet gemakkelijk om Michiel Jonker te spreken te krijgen. Als je de privacyactivist wil bellen, moet je aankloppen bij Privacy First, de stichting waarmee hij veel samenwerkt. Als voorafgaand aan het interview het opnameapparaat op tafel komt, kijkt hij zichtbaar ongemakkelijk. Michiel Jonker hecht aan zijn privacy; dat zie je aan de rechtszaken die hij voert, want hij treedt regelmatig op tegen bedrijven en instanties zoals de NS, de gemeente en bioscopen, maar ook tegen de Autoriteit Persoonsgegevens. Wat drijft hem eigenlijk? Tweakers ging bij hem langs.

Een korte introductie voor wie Michiel Jonker niet kent. Hij is het die er onder andere voor zorgde dat de gemeente Arnhem stopte met de afvalpas en die bij de NS klaagde over de anonieme ov-chipkaart. Hij voerde bovendien verschillende rechtszaken tegen de Autoriteit Persoonsgegevens, die in sommige gevallen werd gedwongen verder onderzoek te doen naar zaken waarbij Jonker vond dat zijn privacy werd aangetast. Inmiddels staat hij, aanvankelijk ongewild, bekend als 'privacyactivist'. We hadden aanvankelijk het idee om een profiel van Jonker te schetsen: wie is hij, wat voor persoon is hij? Maar al snel werd duidelijk dat dat geen vragen zijn waarop je antwoord krijgt. Welke opleiding en wat voor werk hij precies deed of doet? Dat is niet duidelijk. Heeft hij een gezin? Niet relevant voor het verhaal, dus niet bekend. De mens Michiel Jonker is privé en dat wil hij graag zo houden. Tot aan de rechter toe.

De ov-chipkaart is een van de dingen waartegen Michiel Jonker strijdt

Strijd tegen de afvalpas

Michiel Jonker werd in 2014 'bekend' toen hij de gemeente Arnhem voor de rechter sleepte. De reden? De afvalpas die op dat moment in de gemeente werd geïntroduceerd. Jonker herinnert het zich nog. "Er kwam die dag een brief binnen waar de afvalpas meteen bij zat. Je kent dat wel, zo'n plastic kaartje dat op de brief was geplakt. In die brief stond dat je voortaan dat pasje nodig had om de ondergrondse vuilcontainers op straat open te maken." De gemeente Arnhem introduceerde de afvalpas in dat jaar, omdat volgens haar ook bedrijven en inwoners van omliggende dorpen hun afval in de containers dumpten. De afvalpas moest garanderen dat de containers niet te vol raakten en dat alleen wijkbewoners er hun afval in kwijt konden. Maar waar veel burgers de nieuwe pas al snel accepteerden, ging er bij Jonker iets kriebelen. "Bij mij kwam de vraag op waarom dat pasje gekoppeld was aan mijn adres."

Dat zag hij niet zo zitten. Hij noemt een paar voorbeelden van hoe iemand de gegevens kan misbruiken, maar duidelijk is dat dat niet de kern is waar de kwestie om draaide. Het risico dat iemand een man-in-the-middle-aanval op de containers doet, is klein. Weten dat iemand iedere avond om 20:00 uur zijn vuilnis wegbrengt, en door die patronen te analyseren achterhalen wanneer iemand met vakantie is, past in niemands threatmodel, althans, niet zonder veel verdergaande profilering. Jonkers bezwaar lijkt principiëler dan dat. Hij wilde van de gemeente weten hoe het zat. "Ik vroeg waarom het nodig was dat ze deze informatie hadden. Aanvankelijk wimpelden ze me af, maar uiteindelijk verscheen er een brief waarin ze me bedankten voor m'n betrokkenheid, dat ze echt geen alternatief hadden, dat soort dingen. Toen begon de woordenstrijd pas."

Foto boven het artikel: Georgie Pauwels (via Flickr), cropped

Lees meer