De bom barstte op 10 januari. KPN kondigde aan met één merk door te willen gaan en daarom moest Xs4all verdwijnen. Het protest kwam onmiddellijk; in de reacties onder ons eerste artikel waren de boosheid en teleurstelling binnen de eerste uren gelijk merkbaar. Ook buiten deze site was er veel onvrede en kritiek, en dat leidde tot een actiecomité dat zich tot doel stelde Xs4all, of in elk geval iets als Xs4all, te behouden.
Plan A was Xs4all behouden, bijvoorbeeld door KPN ertoe te bewegen het plan voor de afschaffing af te blazen of door Xs4all zelf over te nemen. Het comité heeft het vertrouwen verloren dat dit nog gaat lukken, hoewel er nog een rechtszaak loopt van de ondernemingsraad tegen KPN. Nu wordt dus plan B in werking gezet: zelf een provider beginnen als Xs4all: Freedom Internet. De crowdfunding ging, mede doordat het een lening was met een beloofde rente van drie procent, uitstekend. Binnen een dag was het doel van 1,25 miljoen euro behaald en binnen vier dagen zat Freedom aan het maximale bedrag van 2,5 miljoen euro.
Een provider starten
"We willen ook snel beginnen; in de eerste maanden van 2020 willen we de eerste klanten aansluiten. Dat kán alleen op deze manier"
Maar hoe doe je dat, een eigen provider starten anno 2019? "Je kunt niet zomaar met een paar mensen op een zolderkamer gaan zitten en dan beginnen", aldus Anco Scholte ter Horst, algemeen directeur van Freedom Internet. "Dat vereist veel meer. Er zijn nu veel regels; we moesten zaken afstemmen met de ACM en we moesten kiezen hóe we internet gingen aanbieden."
Daarbij bleek Freedom Internet ironisch genoeg niet om KPN heen te kunnen. "Je hebt dsl, glasvezel en kabel. Dsl is alleen in handen van KPN, glasvezel is in handen van KPN en andere, veelal lokale, partijen, en kabel is natuurlijk grotendeels Ziggo. Als je bij Ziggo aanklopt, krijg je 'nee' te horen en dus bleven dsl en glas over."
Maar hoe ga je vervolgens verder? Toegang krijgen tot het vaste netwerk van KPN kan op twee manieren: via wholesale broadband access of via virtual unbundled local access. Wba is goedkoper om mee te beginnen en daarbij koop je bandbreedte in als virtuele provider bij KPN. Bij de tweede optie zit je virtueel in de wijkkast en heb je dus meer in eigen beheer als provider. Daar staat tegenover dat het in het begin meer kost, al is het daarna per abonnee juist goedkoper. Om vula te regelen bij KPN moet je enkele miljoenen euro's meebrengen, zo besprak Scholte ter Horst onlangs met Randal Peelen, topman van internetprovider Tweak, in een aflevering van podcast Met Nerds Om Tafel. Dat geld heeft Freedom momenteel niet en wba is niet beschikbaar.
De enige andere mogelijkheid is toegang via een partnerbedrijf dat al een wba-overeenkomst heeft, zegt Scholte ter Horst. "We willen ook snel beginnen; in de eerste maanden van 2020 willen we de eerste klanten aansluiten. Dat kán alleen op deze manier." Met welk bedrijf Freedom samenwerkt, houdt Scholte ter Horst geheim. "We willen dat pas later zeggen." Op termijn is Freedom het liefst netwerkonafhankelijk. "Kabel schrijven we zeker niet bij voorbaat af, misschien kunnen we internet los van televisie van Ziggo leveren bijvoorbeeld."
Eigen hardware
Desondanks heeft Freedom eigen spullen nodig, servers uiteraard en daarvoor werkt het samen met Bit Internet. De domeinaam Freedom.nl is in bruikleen van Bits of Freedom. En natuurlijk zijn er corerouters nodig. "Door die corerouters gaat al ons internetverkeer. Daardoor kunnen we functies aanbieden die we graag willen." Daaronder zijn dingen als ipv6 en dns-over-https. "Dat bieden providers standaard niet aan en die willen wij per se wel, dus hebben we daar eigen apparatuur voor nodig."
Niet alles is er vanaf het begin. Wat het belangrijkste is dat ontbreekt? "We hebben denk ik geen pair bonding aan het begin. Daardoor liggen de snelheden op dsl lager dan we zouden willen. We werken er wel aan, maar ik denk niet dat we dat gaan halen."
Die corerouters vormen een van de redenen dat Freedom nog niet direct klanten kan aansluiten. "Daar zit natuurlijk levertijd op en als we ze hebben, moeten we ze nog in het netwerk hangen en configureren. Dat is niet iets dat je even in een dagje doet."
En er moet uiteraard nog andere hardware komen, zoals modems voor klanten: een AVM FritzBox. "Die levertijd zal het probleem niet worden", denkt Scholte ter Horst. "Die kunnen we op tijd krijgen. Wel moeten we uiteraard monteurs hebben die mensen kunnen helpen bij de installatie en die mensen moeten we eerst ook opleiden."
Mensen
Daar zit nog een grote investering en een van de redenen waarom de crowdfunding nodig was: mensen werven. Behalve monteurs zijn ook mensen nodig voor de klantenservice. "Die willen we de tools geven om mensen echt te helpen, zonder dat je eerst doorgeschakeld moet worden. Die tools moeten we maken en we moeten mensen leren die te gebruiken. Dat gaan we dus ook in de komende tijd doen." Maar als een eerstelijns-klantenservicemedewerker alles kan, besteedt hij dan geen deel van de tijd aan simpele klusjes, zoals mensen hun modem uit en aan laten zetten? "Klopt, maar dat is een keuze die we op deze manier willen maken."
"We willen onder de prijs zitten van Xs4all nu en rond of zelfs onder de prijs van pakketten van KPN en Ziggo"
Een ander punt is ipv4-adressen. Die raken op. "We kunnen ze nog kopen, maar daar is wel geld voor nodig." Wel krijgen klanten standaard ipv6, maar een provider heeft anno 2019 nog steeds ipv4-adressen nodig.
Het grootste risico voor Freedom is volgens Scholte ter Horst, nu de crowdfunding gelukt is, een te grote toeloop van mogelijke klanten. "We hebben bepaalde inschattingen gemaakt, maar als we daar ver boven zitten, kunnen we dat niet bolwerken. Dan zouden we moeten werken met wachtrijen en dat willen we niet."
Freedom zal eigendom zijn van de Stichting Appeltaart, een stichting die als doel heeft om Freedom op de juiste koers te houden. Die juiste koers zit in de waarden vrijheid, privacy en kwaliteit. Dat moet onder meer blijken uit minimaal loggen en bewaren van data, gebruik van encryptie en vpn's. Ook wil het bedrijf transparant zijn naar klanten en leden. Ook wil het niet meer geld rekenen voor een snellere verbinding.
Een belangrijk element is uiteraard de prijs van abonnementen. Al die diensten, een klantenservice en het starten van een provider zijn niet gratis. "We willen onder de prijs zitten van Xs4all nu en rond of zelfs onder de prijs van pakketten van KPN en Ziggo." Exacte prijzen moeten later bekend worden.
Inmiddels is de crowdfunding dus geslaagd en nu is de vraag hoeveel klanten Freedom kan krijgen en aansluiten. Het bedrag kwam opvallend snel bij elkaar, maar door het hoge gemiddelde bedrag ging het uiteindelijk om enkele duizenden mensen die geld gaven. Als die allemaal klant kunnen en willen worden, is dat een mooi begin, maar voor break-even zijn binnen een paar jaar rond 25.000 klanten nodig.
Volgens velen is er een gat in de markt ontstaan voor een provider met de waarden en kenmerken van Xs4all. Het is de vraag hoe groot dat gat zal zijn, maar wie precies op zoek is naar een dergelijke provider, heeft met Freedom in elk geval weer een optie die anders met het wegvallen van Xs4all zou verdwijnen.