Eind 2019 diende een nieuwe internetprovider zich aan in Nederland: Freedom Internet. De onvrede over KPN's plannen om te stoppen met XS4ALL stond aan de wieg van de provider, die na een succesvolle crowdfundingcampagne een vliegende start kreeg. Nu, medio 2021, vindt Freedom Internet het tijd voor de volgende stap: een nieuwe groeispurt inzetten. Een tweede crowdfundingcampagne, nu met certificaten, moet daarvoor zorgen. Tweakers sprak over de plannen en de huidige situatie bij Freedom Internet met directeur Anco Scholte ter Horst.
Een stukje Freedom
Bij de eerste crowdfundingcampagne ging het om leningen, nu werken jullie met certificaten. Hoe kwamen jullie op dat idee?
"Eigenlijk hebben we dit altijd gewild. Freedom Internet is ontstaan uit een grote community die vond dat het opheffen van XS4ALL een slecht idee was. In de basis is de provider een community-idee. We zeiden toen al: 'het zou toch mooi zijn als al die mensen die erin geloven, erin kunnen participeren.' Alleen was het kort dag en het uitwerken van een constructie met certificaten is complexe materie. Daar hadden we toen de tijd niet voor. We komen nu in een fase waarin we willen doorgroeien en vonden dat dit het moment was om dat originele idee weer uit de kast te halen en de mogelijkheid te geven een stukje Freedom te kopen."
Je zegt: 'het is complexe materie'. Waar loop je tegenaan bij het werken met certificaten?
"Je moet goed nadenken hoe je het juridisch regelt, over je statuten en je administratievoorwaarden. Er zijn allemaal manieren om dit te doen en wij hebben voor een vorm gekozen waarbij er twee aandeelhouders zijn van Freedom. Aan de ene kant is er Stichting Appeltaart. Die heeft een prioriteitsaandeel en die bewaakt als een soort toezichthouder dat wij doen wat we hebben beloofd met bijvoorbeeld privacy en marketing. Die stichting blokkeert ook dat we ooit overgenomen kunnen worden door bijvoorbeeld een telecomprovider. Aan de andere kant is er de Stichting Administratiekantoor, waar mensen certificaten van kunnen krijgen en elk certificaat vertegenwoordigt een aandeel. De certificaten geven een stukje winstdeling, betrokkenheid en ja, wellicht een waardestijging. Op die manier hebben we geborgd dat mensen een mede-eigenaar kunnen worden en dat we ons aan ons corporate charter houden en niet verkocht gaan worden."
Jullie wijzen op mogelijke waardestijgingen, maar zijn jullie niet bang dat dit de verkeerde prikkel geeft? Dat mensen die niets om het bedrijf geven in willen stappen met een flink aantal certificaten?
"Het is een belegging en dat brengt risico's met zich mee. Daar word je ook voor gewaarschuwd. Ik denk dat de motivatie moet zijn dat je investeert in dit bedrijf omdat je vindt dat wij en onze maatschappelijke visies een plek verdienen in deze markt. Als dat rendement oplevert is dat ook nog mooi. We zetten met zijn allen iets neer tegenover het grote kapitalisme waarbij alles bepaald wordt door de aandeelhouders en het grote geld. We gaan op een andere manier een bedrijf runnen. Je motivatie moet niet zijn 'die aandelen gaan tien keer over de kop'. Ik geloof niet dat dat gaat gebeuren."
:strip_exif()/i/2003171544.jpeg?f=imagearticlefull)
Hoeveel certificaten kunnen mensen afnemen?
"Er is een limiet van 320 certificaten of 80.000 euro per persoon. We willen niet dat een persoon alle certificaten opkoopt. Dat slaat weer terug op het community-idee. Met zijn allen doen we iets.
Waarom is het eigenlijk nodig, zo'n crowdfundingactie? Is het geld op en staan jullie op omvallen?
Een aansluiting kost 250 tot 300 euro per klant
"Nee hoor, het geld is niet op en we staan niet op omvallen. Maar uiteindelijk hebben we best een ingewikkelde opgave. We zijn een internetprovider in een markt die behoorlijk vol zit. Daar moet je een plek tussen zien te verwerven. Dat is een dure aangelegenheid. Als je een klant aansluit, zijn de kosten die we direct moeten betalen al snel 250 tot 300 euro, per klant. Dat verdient zich wel terug, maar dat duurt gemiddeld zo'n achttien maanden. Als je heel veel klanten wilt aansluiten, heb je dus heel veel kapitaal nodig. Dan moet je nog diensten ontwikkelen, je wilt kwalitatief goede service bieden, je hebt salariskosten. Hoe harder wij groeien, hoe meer geld we nodig hebben. Met de eerste ronde van de crowdfunding hebben we alles neer kunnen zetten. We kunnen daarmee door, maar dan moeten we rustig doorpruttelen. Maar we willen nu de groei in gaan zetten. Daar moeten we marketing voor inzetten en dat kost geld. Een grote groep weet nog niet van het bestaan van Freedom af."
Waar moet die groei vandaan komen?
"We willen bijvoorbeeld netwerken aansluiten. We hebben het geluk dat we onafhankelijk zijn. We kunnen ook netwerken aansluiten zoals van T-Mobile, van E-Fiber of van Glasvezel de Wolden of noem de lokale glasvezelprojecten maar op. Maar dat vergt ook investeringen. Er moeten api's komen, software voor gebouwd worden. We willen al die glasvezelprojecten verbinden, diensten uitbreiden, extra diensten voor klanten bouwen. De fase van start-up is voorbij. Er is een customer base."
Hoeveel klanten heeft Freedom inmiddels?
We gaan uit van tienduizend aansluitingen aan het eind van het jaar
"We zijn wat voorzichtig met getallen want de concurrentie loert mee. We gaan uit van tienduizend aansluitingen aan het eind van het jaar."
Jullie hebben ingezet op in eerste instantie ontevreden XS4ALL-klanten en jullie profileren je als provider die privacy en beveiliging hoog in het vaandel heeft. Daarmee spreek je een bepaalde groep aan. Ben je niet bang dat je de potentiële doelgroep nu al volledig bereikt hebt?
"We hebben drie doelgroepen en dan hebben we het niet specifiek over XS4ALL. De eerste groep bestaat uit tech-savvy users, die net wat meer kennis hebben en specifieke eisen hebben voor wat ze willen doen met hun verbinding. De tweede groep is de bewuste internetter. Die is privacy minded, maakt zich zorgen over wat er met zijn gegevens gebeurt en is wel klaar met die big-techbedrijven in Amerika. De derde groep is de zorgeloze internetter en die wil gewoon een goed antwoord krijgen als hij belt of mailt, met een goede inhoudelijke respons en niet van een of ander belbedrijfje. Die is bereid best wat meer voor te betalen voor goede kwaliteit. Dat is een hele grote doelgroep van gebruikers en die hebben wij nog niet allemaal bereikt."
Groeistuipen
In het verleden hebben we vaak gezien dat providers een flinke groeispurt maakten en een van de zaken waar ze toen tegenaan liepen was de helpdesk. Een bemande helpdesk met kwalitatief goede medewerkers hebben en dan opschalen, dat schijnt ontzettend moeilijk te zijn. Hoe gaan jullie dat doen?
"Dat is ook een van onze grootste uitdagingen. We zijn continu op zoek naar mensen voor de supportdesk en die leiden we zelf op. Wij krijgen relatief veel vragen van klanten en nemen daar de tijd voor. We merken dat we er ook wel eens wat te lang over doen om een mailtje te beantwoorden. We willen opschalen om dat te verbeteren."
Maar als je nu al moeite hebt om medewerkers te vinden en achterstanden hebt, en je wilt meer klanten aantrekken, hoe ga je die kwaliteit dan garanderen?
"We lopen alweer wat in, dus dat valt wel mee. Maar we zullen continu mensen blijven zoeken. Als we het aantal aansluitingen zien toenemen, moeten we mensen bijschakelen."
Jullie hebben een goede beoordeling van de Consumentenbond gekregen, maar ik zag op ons forum wel klachten over de tv-dienst, met haperingen van het beeld en vastlopers. De Consumentenbond constateerde dat ook. Wat gaan jullie daaraan doen?
"Dat is een punt van zorg voor ons. Tv is voor een isp een verplicht nummer, daar kom je niet onderuit, maar het is een lastig product. Toen we begonnen, keken we welke partijen er zijn waarbij je onafhankelijk van het netwerk waar je op zit televisie kunt leveren. De spoeling is dun. Of je moet het zelf doen of je koopt het in. Zelf doen had wat voeten in de aarde dus zijn we in zee gegaan met Canal Digitaal. We zien dat er inderdaad veel klachten over zijn. We zijn continu bezig met Canal Digitaal om tot verbeteringen te komen, op alle lagen, van netwerk- tot functioneel niveau. We gaan er linksom of rechtsom voor zorgen dat er een goede televisiedienst staat."
Heeft Freedom genoeg slagkracht om bij een grote partij als Canal Digitaal veranderingen gedaan te krijgen?
"Ik denk het wel, maar we moeten er wel continu bovenop zitten. We zitten minimaal een keer per week bij elkaar om te kijken waar we wat kunnen doen. Die 5,9 van de Consumentenbond moet gewoon naar een 7+, dat is de missie."
Toch jammer om afhankelijk te zijn van derde partijen.
Met een eigen televisiedienst was de eerste crowdfunding al op geweest
"Als je in enkele maanden tijd een provider neer wilt zetten, zul je dingen met derde partijen moeten doen. Dat is niet anders. Als we alles zelf hadden gedaan, waren we er nu nog niet geweest. Met een eigen televisiedienst waren we gewoon anderhalf jaar verder geweest en was de eerste crowdfunding al eerder op geweest."
KPN's XS4ALL stopte recent met subnetten en jullie sprongen daar meteen op in met de mededeling dat jullie dat gingen aanbieden. Willen jullie niet te veel?
"Ja en nee. Het plan lag er al. We hebben een backlog met allerlei dingen die we nog willen en werden overvallen door de melding van XS4ALL. We hebben wel wat moeten schuiven. We kunnen niet alles tegelijk; we hebben een klein team."
:strip_exif()/i/2004426128.jpeg?f=imagearticlefull)
Zijn er nog andere diensten waar XS4ALL mee gaat stoppen die op jullie backlog staan?
"Ik weet niet precies wat er binnen KPN gebeurt. Uiteindelijk heeft KPN destijds best een briljante zet gedaan. Het actiecomité zette in op het behoud van XS4ALL maar dat is mislukt. Ze hebben XS4ALL opgeheven maar wel de sticker op de deur gehouden. Die sticker doet veel in de belevingswereld van mensen. Sommigen denken dat die missie voor het behoud geslaagd is geweest. Die strategische zet hebben ze gedaan in de periode dat wij begonnen als provider. We merken het ook, dat klanten aangeven 'maar XS4ALL bestaat gewoon nog, dus ik hoef niet over'. Maar stapje voor stapje migreert KPN alle systemen. Ik verwacht dat uiteindelijk de bestelomgeving bij XS4ALL uit zal gaan. De beheeromgeving zal groen worden voor klanten. Als je xs4all.nl intikt, ga je op kpn.nl uitkomen. Dat gaat gebeuren."
Privacy en big tech
Jullie proberen die rol over te nemen van XS4ALL als voorvechter van privacy. Op jullie site staat een lijst met punten wat dit concreet inhoudt, maar veel punten bevatten bewoordingen als 'maken ons zorgen', 'monitoren', 'adviseren' en 'willen voorkomen'. Wat zijn nu concrete stappen die jullie zetten, of willen zetten, voor internetters die privacy belangrijk vinden?
"Er zijn onderwerpen waar we ons maatschappelijk voor inzetten. We hebben ons onlangs hard gemaakt voor de actie Stimuleer Encryptie. Toen dreigde bij de overheid een groep onder leiding van Ferd Grapperhaus een motie erdoorheen te duwen om achterdeurtjes in te kunnen bouwen in chatsoftware. Toen hebben we samen met Bits of Freedom en andere partijen gezegd: 'hier moeten we actie op ondernemen'. Daar hebben heel veel partijen zich bij aangesloten. Dat is gelukt want het is voorlopig van de baan. Verder zijn we met The Privacy Collective (stichting voor collectieve schadeclaim voor privacyschendingen, red.) bezig met een rechtszaak tegen Oracle en Salesforce over supercookies die gebruikt worden voor profilering en vervolgens realtime bidding. Denk verder aan big tech in het onderwijs. Je kunt je kind niet naar de basisschool sturen of die krijgt een Google- of Microsoft-account, en je kunt daar niet 'nee' tegen zeggen. Daar gaan we concreet wat aan doen. Als je cloudopslag wilt, kom je ook weer terecht bij Amerikaanse techbedrijven. Wij willen dat al onze gebruikers in Nederland gehoste, op opensource gebaseerde Nextcloud-omgevingen krijgen. Dat zijn we aan het bouwen."
In het persbericht over de nieuwe crowdfundingronde staat dat jullie veiligere diensten willen leveren aan overheden. Jullie zien daar ook een rol voor jullie zelf weggelegd?
"Dat doen we al, op kleine schaal, maar ik zie daar in de toekomst wel wat in. We zien ook bij de overheid eindelijk een veel grotere belangstelling voor opensource. Als wij met opensourcesoftware, gehost in Nederland, op veilige wijze diensten aan kunnen bieden, is dat aantrekkelijk voor de overheid. We kregen al de vraag van de overheid of wij de website van Coronamelder konden hosten. Dat hebben we gedaan. Het zou mooi zijn als de overheid een voorbeeldrol kan spelen hoe het wel kan. Dat we niet alles naar grote bedrijven hoeven te brengen, dat het met opensource kan en niet met vendor-lock-ins hoeft. Ik zie ons daar een rol in spelen. We hebben daarvoor ons ISO 27001-certificaat voor informatiebeveiliging en NEN 7510 voor datasecurity voor de zorgsector binnen. Voor kleine ondernemingen willen we een alternatief bieden voor Google Workspace en de Microsoft Office-omgeving. Dat is iets waar we aan moeten bouwen."
Je hebt je al een paar keer kritisch over big tech uitgelaten. Jullie willen daadwerkelijk alternatieven bieden voor de veelgebruikte diensten van een Google of Microsoft?
"Uiteindelijk wel. We moeten eerlijk zijn dat dit een hele opgave is en we hoeven het ook niet alleen te doen. Ik zie wel een coalitie ontstaan van gelijkgestemde bedrijven om dat tot wasdom te brengen. Ik heb niet de illusie dat ik morgen een heel alternatief uit de grond kan stampen, maar er zijn wel bouwstenen die ik heb, die daaraan bij kunnen dragen. Als je die kunt combineren met de bouwstenen van anderen, kun je ernaar toewerken. Ook voor het onderwijs. Ik vind het onderwijs nog wel prangender dan het bedrijfsleven. Ik schrik van de rapporten over het gebruik van big tech in het onderwijs en het delen van data van onze kinderen. Het vergt van ons tijd en investeringen, maar samen met andere bedrijven, denk ik dat we daar een alternatief voor kunnen bieden. De bouwstenen zijn er, nu nog metselen tot een huis. Met deze crowdfunding willen we de basis leggen om het ook echt te gaan doen. We willen doorgroeien naar een basis waarmee we echt het verschil kunnen maken."