Inleiding
Na de inleiding en een deel over energiebesparende domoticaproducten gaat deel drie van onze domoticaserie over de diverse mogelijkheden in het verlichtingssegment. Moderne lampen, van subtiele sfeerverlichting tot felle bewakingsverlichting, laten zich immers uitstekend aansturen door elektronica.
De invloed van verlichting op het dagelijks leven moet niet onderschat worden. Licht heeft een belangrijke invloed op het menselijk gedrag. Zo prefereert een gemiddeld persoon in de ochtend en middag het 'energieke' blauwe lichtspectrum, terwijl in de avond het rustgevende rode spectrum de voorkeur heeft. Er zijn studies opgesteld waarin wordt aangetoond dat bijvoorbeeld leerlingen beter presteren als de juiste lichtsoort wordt gekozen. Het juiste licht op het juiste moment is dus geen overbodige luxe.
In deze aflevering beschrijven we de opkomst van led-verlichting en diverse interessante consumentenproducten op dit gebied, nieuwe methoden van schakelen en een aantal verrassende toepassingsmethoden die met led-lampen mogelijk zijn geworden. Ook werpen we een blik op de toekomst, met oled-verlichting en lifi: draadloze netwerktechnologie op basis van snel schakelende led-lampjes.
De opkomst van led-verlichting
De uitvinding van de gloeilamp is ruim een eeuw lang bepalend geweest voor de wijze waarop we onze huizen verlichtten. Philips ontleende zijn bestaansrecht aan de gloeilamp. Toch is het traditionele peertje in onmin geraakt en daarvoor zijn diverse redenen. Zo is de levensduur van een gloeilamp beperkt, volgens sommigen een samenzwering van de fabrikanten. Daarnaast hebben gloeilampen een belabberd rendement, van vijf tot tien procent. De overige energie wordt omgezet in warmte.
In een tijdperk waarin milieuoverwegingen zwaarder zijn gaan wegen is de gloeilamp niet langer te handhaven. De EU heeft dan ook in 2012 de verkoop van een groot aantal soorten gloeilampen verboden en vanaf 1 september 2016 staan vrijwel alle ouderwetse lampen op de zwarte lijst. In de VS en andere landen is een soortgelijke trend te zien.
De energiebesparingstrend kwam niet alleen voort uit maatschappelijke en politieke ontwikkelingen, maar is mede het gevolg van verbeterde technologie. Zo kwam de spaarlamp in het begin van de jaren tachtig op de markt. Net als tl-lampen zijn spaarlampen fluorescentielampen. Door deze lampen een gevouwen vorm te geven kunnen ze in een reguliere lampfitting gedraaid worden.
De eerste generaties leverden nog een relatief lage energiebesparing op, maar de spaarlamp werd steeds beter. Uiteindelijk wisten fabrikanten per watt drie- tot viermaal zoveel licht te produceren als met een gloeilamp. Ook de levensduur werd flink opgerekt. De overheid, ook die in Nederland, moedigde de bevolking dan ook aan om voortaan spaarlampen te kopen.
Spaarlampen hebben echter ook belangrijke nadelen. Zo bevatten ze het giftige kwik en kunnen ze slecht tegen frequent in- en uitschakelen. Daarnaast vinden veel mensen de lichtkwaliteit ondermaats en zijn spaarlampen door hun grotere formaat veelal niet in gesloten armaturen te plaatsen. Een alternatief voor zowel gloeilamp als spaarlamp was dan ook wenselijk.
Het antwoord kwam in de vorm van de led-lamp. Deze technologie rekent af met de meeste nadelen van spaarlampen. Zo is er geen opwarmtijd, bevatten led-lampen geen giftige stoffen en is de levensduur nog aanzienlijk hoger dan die van spaarlampen. Daarbij worden de lampen nauwelijks warm en zijn ze aanzienlijk efficiënter; circa vijftig procent van de opgenomen energie wordt daadwerkelijk omgezet in licht.
Led-technologie rekent af met de meeste nadelen van spaarlampen
Ook hier zijn echter nadelen. Led-lampen zijn, ondanks hun in de afgelopen jaren fors gedaalde prijs, nog altijd duurder dan spaar- of gloeilampen. Ook is de stralingshoek van leds veelal kleiner, hoewel er inmiddels voldoende modellen op de markt zijn met een stralingshoek van 360°. De klachten over de matige kleurtemperatuur van oudere led-lampen, met een 'koude' lichtkleur, zijn ook grotendeels verholpen.
De markt voor led-verlichting groeit inmiddels explosief, terwijl er nog volop research wordt gedaan om de technologie verder te verfijnen. Volgens schattingen van marktonderzoeker ElectroniCast Consultants zal het aantal in Europa gebruikte led-lampen voor verlichting binnens- en buitenshuis groeien van 288 miljoen led-lampen in 2014 naar 2,9 miljard in 2019.
Dankzij de verbeterde technologie, dalende prijzen en het feit dat led-verlichting door de compacte afmetingen van leds in allerhande soorten en maten gebruikt kunnen worden, hebben led-lampen ook een grote vlucht genomen op de domoticamarkt. Daarbij profiteren fabrikanten van het feit dat de elektronica in led-lampen zich prima laat aansturen door bijvoorbeeld mobiele telefoons of tablets. Ook dimmen is geen probleem meer. Op de volgende pagina's beschrijven we een aantal populaire en vernieuwende producten op basis van led-technologie voor de consumentenmarkt.
Schakelbare verlichting: KlikAanKlikUit, Philips Hue
Nu in de moderne woonkamer continu tal van draadloze verbindingen worden gelegd - denk bijvoorbeeld aan een wifi-router, een dect-telefoon en apparaten die via bluetooth communiceren - is het een logische stap om verlichting ook op deze wijze te laten communiceren.
Een van de eenvoudigste, maar populairste methoden is het systeem van KlikAanKlikUit. Het bedrijf levert onder andere wandschakelaars, stekkerdoosontvangers, fittingschakelaars en dimmers. Voor de draadloze communicatie wordt de 433MHz-frequentie gebruikt.
Om communicatie met KlikAanKlikUit-apparatuur mogelijk te maken moest de apparatuur tot voor kort eerst gebruiksklaar worden gemaakt door het instellen via codewieltjes: de oude methode. De 'nieuwe methode' omvat een digitaal signaal waarbij alle zenders, bijvoorbeeld een afstandsbediening, en ontvangers eerst met elkaar gekoppeld moeten worden om de unieke codes van het ontvangende apparaat uit te lezen.
Het voordeel van KlikAanKlikUit-producten is de lage kostprijs; vanaf pakweg dertig euro kan in veel bouwmarkten al een starterskit aangeschaft worden. Daarbij is het veelzijdig; behalve voor het in- en uitschakelen van verlichting of het dimmen van lampen kan KlikAanKlikUit worden ingezet om bijvoorbeeld de zonwering te laten zakken of voor een draadloze deurbel.
Toch kleven er flinke nadelen aan. Standaard is er geen bidirectionele communicatie mogelijk, waardoor feedback onmogelijk is. Bovendien is het draadloze signaal onversleuteld, waardoor de kans bestaat dat de buren onbedoeld apparaten in- en uitschakelen.
Philips Hue
Specifiek voor verlichting zijn er inmiddels modernere en veiligere systemen op de markt. Een van de eerste bedrijven die met een gebruiksvriendelijk product op de markt kwamen, is Philips, met zijn Hue-systeem. Deze led-lampen werden in 2012 gepresenteerd.
Met Hue had Philips een hit in handen, ondanks de pittige prijsstelling. De Hue-lampen behoren tot de eerste led-lampen die via een mobiele app ingesteld kunnen worden. De lampen geven volgens de meeste gebruikers kwalitatief goed licht en zijn in alle kleuren van de regenboog in te stellen. Doordat lampen in groepen zijn in te delen, kan er vrij gemakkelijk gericht geschakeld worden.
Voor Hue is nog veel te winnen, vooral op het gebied van gebruiksvriendelijkheid
Een andere belangrijke innovatie is dat Philips naast zijn eigen software al vrij snel een api vrijgaf, waardoor derden het verlichtingssysteem kunnen aansturen. Er kwamen dan ook diverse innovatieve apps op de markt. Zo ontwikkelde een hobbyist een add-on voor XBMC om Hue-lampen als Ambilight te laten functioneren, terwijl een huiskamer via een app eenvoudig tot disco omgetoverd kan worden. Het bedrijf Luna belooft zelfs een koppeling tussen zijn nog uit te komen 'slimme matras' en Philips Hue-lampen.
De open api maakt tal van nuttige gebruiksscenario's mogelijk, zeker sinds de eenvoudig in te stellen internetdienst IFTTT met Hue te koppelen is. Zo kan de gebruiker instellen dat de verlichting automatisch uitgaat als hij met zijn mobieltje op zak het huis verlaat of als het bedtijd is. Met diverse hardwareproducten van derden zijn inmiddels koppelingen gemaakt, zoals met de Toon- en Nest-thermostaten die we in het vorige deel van deze serie al bespraken.
/i/2000583913.jpeg?f=imagenormal)
Aanvankelijk had de Hue-productserie uitsluitend led-lampen met een E27-schroefdraadfitting, maar Philips heeft in de afgelopen jaren het productgamma uitgebreid. Zo zijn er spotjes met een GU10-fitting, led-lampen in de Lux-serie die uitsluitend wit licht afgeven, en aanvullende producten als lichtstrips en hang- en plafondlampen.
Philips liet tijdens de CES zien dat het een brede visie heeft voor Hue. Het bedrijf presenteerde drie sensors die gekoppeld kunnen worden aan de Hue Bridge, waarover meer op pagina 5. Zo is er een sensor die kan vaststellen of een deur of raam geopend wordt, er is een bewegingsmeter aangekondigd en er is een thermometer met een geïntegreerde vochtmeter aanwezig.
George Yianni, hoofd van de divisie Technology for Connected Lighting bij Philips, laat aan Tweakers desgevraagd weten dat de genoemde Hue-sensors als prototypes gezien moeten worden. "We bekijken nog of we deze sensors zelf op de markt willen brengen of dat we met een third party in zee gaan", aldus Yianni. Wel geeft hij aan dat er voor Hue nog veel te winnen is, vooral op het gebied van gebruiksvriendelijkheid. "Door middel van sensors kan Hue voor iedereen geschikt worden gemaakt. Zo kan de verlichting automatisch ingeschakeld worden aan de hand van het omgevingslicht of het licht buiten."
Het besluit van Philips om een publieke api uit te brengen noemt Yianni ten slotte 'het beste besluit dat we ooit hebben genomen'. Volgens Yianni leidde de api tot tal van innovatieve producten en apps waarover zijn ontwikkelteam nog niet eens had nagedacht.
Schakelbare verlichting: Osram Lightify, Belkin WeMo
Naast Philips is ook lampenfabrikant Osram bezig de markt voor connected lighting te betreden. Dat doet het Duitse bedrijf met zijn Lightify-serie. De productserie is bijna net zo breed als het Hue-assortiment. Zo zijn er lampen met een E27-schroefdraadfitting, spotjes op basis van een GU10-fitting en een starterskit, waarbij een hub voor de noodzakelijke aansturing wordt meegeleverd. Vernieuwend zijn de zogeheten Lightify Gardenspots, tuinverlichting die ook via de mobiele app van Osram aangestuurd kan worden.
De mobiele app, die beschikbaar is voor Android en iOS, lijkt geïnspireerd door de Hue-producten. Zo zijn er presets, zoals 'relaxing' en 'active', het groeperen van lampen en het instellen van timers, inclusief een afwezigheidsmodus die bijvoorbeeld tijdens vakanties ingeschakeld kan worden. Daarnaast kunnen, net als bij Philips Hue, vrijwel alle kleuren ingesteld worden met een Classic A RGBW-lamp. De opgegeven lichtopbrengst is met 810 lumen hoger dan de 600 lumen van de Philips Hue-lampen met een E26-fitting.
Een nadeel van Lightify is dat Osram nog geen publieke api heeft om zijn lampen via apps en software van derden aan te sturen. Integratie met alternatieve software is dus nog lastig. Wel is er een interface beschikbaar voor de dali-standaard. Deze standaard wordt vooral gebruikt voor professionele domoticatoepassingen.
Belkin
Eveneens inspelend op de markt voor 'slimme' verlichting is Belkin. Dit bedrijf heeft zijn verlichtingsproducten geplaatst onder zijn WeMo-familie, een serie domoticaproducten waaronder lichtschakelaars, ip-camera's en sensors. In de VS is de WeMo-serie overigens nog breder dan het aanbod in Europa. Zo verkoopt Belkin zelfs WeMo-koffiezetapparaten en -slow cookers die met internet zijn verbonden.
Op het gebied van slimme verlichting heeft Belkin enkele smart-leds in zijn productengamma opgenomen. In tegenstelling tot Hue en Lightify zijn de WeMo led-lampen alleen met wit licht verkrijgbaar, maar Belkin laat aan Tweakers weten dat het wel plannen heeft om ook rgb-leds in het WeMo-assortiment op te nemen. Het bedrijf benadrukt echter dat het zelf geen lampenfabrikant wil worden, en werkt daarom nauw samen met bedrijven als Osram, Cree en TCP.
De software van Belkin is al redelijk veelzijdig te noemen. Vrijwel alle features die in de apps van concurrenten zijn te vinden, heeft Belkin in de mobiele apps geïntegreerd. Handig is de mogelijkheid om een koppeling te maken met de WeMo Netcam. De gebruiker kan in de mobiele app een regel opnemen waarmee automatisch het licht wordt ingeschakeld zodra de bewegingssensor een signaal afgeeft. Ook is er ondersteuning voor recepten van de IFTTT-dienst.
Slimmer schakelen
De genoemde lampen van Philips, Belkin en Osram hebben allen een centraal aansturingspunt nodig. Om bijvoorbeeld Hue-lampen aan te kunnen spreken heeft Philps de Hue Bridge ontwikkeld. De Bridge moet via een ethernetkabeltje aan een router gekoppeld worden en kan vervolgens via wifi worden benaderd.
De hubs van Osram, Gateway geheten, en het compacte kastje van Belkin zijn in de praktijk handiger. Deze vereisen geen ethernetaansluiting en kunnen in een regulier stopcontact worden geprikt. Vervolgens moet via wifi een koppeling met de router worden gemaakt. Dit systeem heeft als bijkomend voordeel dat de hubs minder plaatsgebonden zijn dan de Hue Bridge.
Draadloos schakelen via Zigbee
Voor de communicatie met slimme led-lampen gebruiken de grote verlichtingsfabrikanten vrijwel allemaal het Zigbee Light Link-protocol. Zoals we al in het eerste deel van deze serie schetsten is dit protocol in staat om een zogeheten mesh-netwerk te vormen. Via een mesh-netwerk kan elke slimme lamp dienen als doorgeefluik voor het verspreiden van commando's naar andere lampen. Hierdoor wordt het dekkingsgebied flink vergroot. In totaal kunnen tot vijftig lampen centraal aangestuurd worden, een aantal dat voor vrijwel alle huishoudens voldoende zal zijn. Het gebruik van een mesh-netwerk is overigens vaak hard nodig, omdat het bereik van sommige Zigbee-modules beperkt is tot tien à twintig meter.
Een van de redenen waarom fabrikanten voor Zigbee kiezen, is het feit dat het draadloze protocol weinig stroom verbruikt en de 'energiehonger' van slimme led-lampen binnen de perken blijft. Daarnaast is het protocol versleuteld, waardoor de kans op beïnvloeding van buitenaf beperkt blijft. Verder is het maken van een koppeling met een Zigbee-hub veelal een kwestie van 'een druk op de knop'. Een nadeel van Zigbee is echter dat slechts weinig externe apparaten voor het aansturen van de verlichting overweg kunnen met het protocol. Zo bevatten mobieltjes en tablets geen Zigbee-chips, waardoor het gebruik van hubs noodzakelijk is.
Innovatie in schakelaars
Hoewel apps op mobiele apparaten de gebruiker veel extra mogelijkheden bieden, is een klassieke lichtschakelaar voorlopig nog niet weg te denken. We zijn immers gewend dat een schakelaar iets heel elementairs doet in lichtsystemen: het licht met een eenvoudige handeling in- of uitschakelen, zonder dat we daarbij nadenken.
Een traditionele lichtschakelaar zit bij de bekabeling, wat een beperkende invloed heeft op waar hij geplaatst kan worden. Diverse bedrijven hebben daarom schakelaars ontworpen die deze beperking niet kennen. Zo heeft het Nederlandse NXP de JN5168-controllerchip ontworpen. Deze chip heeft zeer weinig stroom nodig om een schakelactie mogelijk te maken. Daarnaast kan de benodigde elektriciteit worden opgewekt door het fysiek indrukken van de schakelknop. Zo maakt de kinetische energie batterijen overbodig.
Cherry, de fabrikant die bekend is van componenten voor toetsenborden, heeft op basis van de NXP-controllerchip en het concept van energy harvesting geheel onderhoudsvrije en vrij te plaatsen schakelaars ontworpen. De schakelaars kunnen draadloos schakelcommando's afgeven via 868MHz, 915MHz en 2,4GHz. Ook worden diverse protocollen ondersteund, waaronder Zigbee, bluetooth low energy en KNX-RF.
Ook Philips heeft over het 'schakelaarprobleem' nagedacht en vorig jaar de Hue tap uitgebracht. Dit systeem werkt eveneens op basis van het opwekken van stroom door het indrukken van de schakelaar, waardoor batterijen niet nodig zijn. De gebruiker kan tot vier scènes of light recipes voorprogrammeren en de Hue tap kan niet alleen aan de muur worden geplaatst, maar bijvoorbeeld ook op tafel gelegd worden. Logischerwijs communiceert de Hue tap via het Zigbee-protocol met de Hue bridge.
Belkin ontwikkelde voor zijn WeMo-producten een schakelaar die eenvoudigweg luistert naar de naam 'WeMo Light Switch'. De 'slimme' schakelaar dient als vervanger voor een traditionele lichtschakelaar, waardoor de gebruiker zelf de handen uit de mouwen moet steken voor de installatie. De WeMo Light Switch communiceert verder via wifi met andere WeMo-apparaten, waaronder lampen uit deze serie. Helaas kan de schakelaar van Belkin niet overweg met het Zigbee-protocol, zodat de hub noodzakelijk blijft.
Andere toepassingsmogelijkheden van led-lampen
Een lamp is uiteraard primair een lichtbron en liefst een zo efficiënt mogelijke, maar een aantal bedrijven laat zien dat een led-lamp zich voor veel meer toepassingsgebieden leent. Een 'peertje' kan immers op tal van plekken in huis geplaatst worden en niet zelden op posities die interessante nieuwe mogelijkheden opleveren.
De firma Sengled komt met innovatieve producten op dat gebied. Zo heeft het Chinese bedrijf in zijn Pulse Solo-lamp twee 3W-JBL-luidsprekers geïntegreerd. De Pulse-lampen zijn ook draadloos met elkaar te verbinden, waardoor vanuit verscheidene lampen muziek afgespeeld kan worden, afkomstig van een apparaat dat een bluetooth-verbinding maakt.
Wie problemen heeft met het bereik van zijn wifi-netwerk kan eens kijken naar de Boost. In deze led-lamp is een wifi-booster geïntegreerd, waardoor het bereik van 802.11n-wifinetwerken vergroot kan worden, mits de lamp op een strategische plaats wordt opgehangen uiteraard.
Een led-lamp kan in de visie van Sengled ook prima inzetbaar zijn voor bewakingsdoeleinden. De onlangs aangekondigde Snap bevat een ip-camera en een microfoon. De Snap kan 1080p-beelden schieten en streamen naar een mobiele app.
Zelflerend
Tot nu toe hebben we vooral led-lampen aangestipt die direct of door middel van geprogrammeerde 'recepten' in apps door de gebruiker worden bediend. De start-up Stack denkt dat lampen echter ook zelfstandig de ideale lichtsterkte en kleur kunnen kiezen door middel van algoritmen en een aantal sensors.
De zelflerende lamp van Stack moet nog op de markt komen, maar de fabrikant schetst al een aantal praktijkvoorbeelden. Zo kan de led-lamp automatisch de verlichting instellen op warm geel licht als het bedtijd wordt terwijl 's ochtends bij het opstaan juist gekozen wordt voor een energiek blauw licht. Ook zou de Stack-lamp in staat zijn om patronen te herkennen. Als een gezin bijvoorbeeld rond zes uur aan de eettafel plaatsneemt, zal de lamp zelfstandig besluiten om het afgegeven licht daarop aan te passen.
Volgens de fabrikant kunnen de al zuinige led-lampen nog aanmerkelijk efficiënter benut worden dankzij de zelflerende functie. Stack noemt besparingen die kunnen oplopen van zestig tot tachtig procent. Desondanks valt of staat het concept met de kwaliteit van de algoritmen. Overigens zijn de led-lampen van Stack nog altijd handmatig in te stellen.
Picoprojector
Ook Nederlandse ondernemers zien kansen in het toevoegen van nieuwe functionaliteit aan een led-lamp. Start-up Beam slaagde er onlangs in om met behulp van crowdfunding voldoende geld op te halen voor een lamp waarin een picoprojector is verwerkt.
De Beam draait op Android en kan in een E26- of E27-fitting geplaatst worden. Door deze bijvoorbeeld boven een tafel te hangen kunnen er op het tafelblad beelden geprojecteerd worden. De resolutie is met 854x480 pixels nog wat bescheiden, evenals de helderheid van honderd lumen, maar de Beam toont opnieuw aan dat er bredere toepassingsgebieden zijn voor lampen.
Wie rondkijkt op crowdfundingsites als Kickstarter en Indiegogo kan nog veel meer interessante projecten rondom led-verlichting en domoticatoepassingen vinden. Deze 'explosie' aan nieuwe toepassingen rondom verlichting en domotica is niet alleen te danken aan het laagdrempelige crowdfundingmodel, maar zeker ook aan aanzienlijk goedkoper geworden leds en het feit dat veel software als opensource beschikbaar is. We kunnen voor de komende jaren dan ook nog veel initiatieven verwachten voor toepassingen waaraan nog niet eerder is gedacht.
Toekomstvisie: oled-verlichting
Terwijl bedrijven nog volop werken aan onderzoek naar en ontwikkeling van led-verlichting, staat de volgende technologie op het gebied van verlichting al weer voor de deur: oled, ofwel organic light-emitting diode. Oleds worden momenteel volop onderzocht voor toepassing in beeldschermen als alternatief voor lcd-schermen. De technologie maakt achtergrondverlichting overbodig, omdat elke pixel zelf de lichtbron is. Bovendien is de beeldkwaliteit dankzij hoge contrasten en perfecte zwartwaarden uitstekend. De adoptie verloopt echter nog stroef voor grotere beeldschermformaten, vanwege een complex productieproces. Daarom zijn de panelen kostbaar.
Oleds lenen zich niet alleen voor hoogwaardige beeldschermen, ook voor verlichting zijn organische diodes interessant. Er wordt volop onderzoek gedaan door de grote fabrikanten in de verlichtingsbranche, zoals Philips. Het bedrijf gebruikte de halfgeleiderverlichtingstechnologie al voor de met oleds uitgeruste Lumiblade en heeft in Duitsland een speciaal oled-onderzoekscentrum, hoewel de oled-divisie momenteel in de etalage staat.
Dietmar Thomas van Philips Lighting noemt de bijzondere eigenschappen van oleds. "Oleds produceren een zeer difuus licht, dat lijkt op hemellicht, terwijl led-licht, als gevolg van de focus en de hoge helderheid, juist op direct zonlicht lijkt. Het voordeel van oleds is de mogelijkheid voor integratie. Oleds zijn slechts 0,7mm dik en worden hooguit handwarm. Hierdoor kunnen ze toegepast worden in materialen die normaliter niet met verlichting geassocieerd worden, zoals papier of zelfs stro."
Ook op het gebied van domotica ziet Thomas toepassingsmogelijkheden. Zo kunnen transparante oleds bijvoorbeeld in ramen worden geplaatst, waarbij de vensters overdag licht doorlaten en 's avonds juist hoogwaardig licht afgeven. "De vrijwel transparante lagen chemicaliën in de oleds gaan licht afgeven als er spanning op wordt gezet. Door de hoeveelheid spanning te laten toe- of afnemen kan de mate van transparantie bepaald worden."
De onderzoeker stelt dat het nog zeker een paar jaar gaat duren voordat oleds op een schaal van betekenis in grote ramen worden geplaatst. Hoe veelbelovend de technologie ook is, er zijn nog enkele beren op de weg. Zo wordt nu nog glas gebruikt om de kwetsbare oleds te beschermen. Volgens Thomas is glas momenteel de enige materiaalsoort die stevig en homogeen genoeg is om oleds, die op nanoschaal gemaakt worden, te verpakken. Een mogelijk alternatief is het gebruik van kunststof, waarin flexibele oleds geplaatst worden.
Naast innovaties op het gebied van oled verwacht Philips dat de prijs van oled-verlichting in de komende jaren sterk zal dalen door verbeterde productiemethoden en een grotere vraag. In de laatste jaren is de prijs al volop gedaald, zo stelt Thomas. "Twee jaar geleden waren er voor 300 lumen aan licht nog drie oleds nodig à 180 euro per stuk. Momenteel kosten deze oleds nog slechts een tiende van die prijs. Aan het einde van 2016 of begin 2017 denken we de massamarkt te kunnen gaan bedienen door nog grotere opbrengsten van de oled-productie."
Toekomstvisie: lifi, netwerken via licht
Leds zijn niet alleen nuttig voor het mooi en energiezuinig verlichten van onze huizen, maar ook voor het overdragen van data. Een technologie die in opkomst is en veel potentie heeft, is lifi. Leds hebben de gunstige eigenschap dat ze uiterst snel geschakeld kunnen worden en lifi benut deze eigenschap om razendsnel data over te brengen via licht. Daarbij gaat het om het binnen nanoseconden in- en uitschakelen van leds. Dat gaat zo snel dat het menselijk oog het niet opmerkt, hoewel er licht in het zichtbare spectrum wordt gebruikt.
Volgens onderzoekers biedt lifi een aantal voordelen ten opzichte van wifi, dat het elektromagnetische spectrum gebruikt. Lifi kan in potentie een spectrum benutten dat tot tienduizendmaal groter is dan het bruikbare radiospectrum, waarbinnen de schaarste in de komende jaren zal toenemen. Daarnaast stellen de voorstanders van lifi dat de technologie veel efficiënter met energie omgaat. Zo benut een traditionele gsm-mast veel energie voor het verzenden van een draadloos signaal, terwijl er met de installatie van miljarden lampen wereldwijd al een groot deel van een potentiële lifi-infrastructuur ligt.
Lifi kan in bepaalde gevallen ook veiliger zijn. Een lichtsignaal lekt niet weg door muren en een lichtbron die tegelijk data verstuurt, kan gericht worden. Dat is met wifi veel moeilijker. Ook biedt lifi mogelijke toepassingen in ruimtes waarin elektromagnetische storing gevaarlijk kan zijn, zoals in ziekenhuizen of in de cabine van een vliegtuig.
Naast de voordelen zijn er ook nadelen. Zo is het bereik beperkt en is de kans op storing in het signaal groter. Ook kunnen de installatiekosten hoger oplopen dan voorstanders denken, stellen critici. Het mogelijke nadeel dat er een directe zichtverbinding voor lifi nodig is, klopt echter niet helemaal. Een mobiel apparaat kan bijvoorbeeld ook data ontvangen via de lichtreflecties op de muur, al daalt dan de snelheid.
Hoewel de lifi-technologie nog in de kinderschoenen staat, zijn er al indrukwekkende doorvoersnelheden behaald met de optische datatransmissietechnologie. In augustus 2012 demonstreerde het bedrijf VLC Technologies nog een doorvoersnelheid van 1,6Gbit/s met een enkele led, maar in november 2014 publiceerden onderzoekers van de Oxford University een rapport waarin indrukwekkende snelheden van 224Gbit/s met lichtbronnen worden genoemd.
De potentie voor lifi-technologie in domotica is groot. Niet alleen raken de radiofrequenties steeds voller - denk aan de uit zijn voegen barstende 2,4GHz-band - de installatie van een lifi-netwerk binnenshuis met behulp van led-lampen is zeker niet ondenkbaar. Ook kunnen de snelheden fors hoger liggen dan de doorvoersnelheden die de huidige wifi-standaarden bieden. Voorwaarde is uiteraard dat er apparatuur op de markt komt die kan communiceren met lifi-lampen. Inmiddels zijn diverse start-ups bezig om dat probleem en andere 'marktuitdagingen' aan te pakken. De kans is dan ook aanzienlijk dat lifi in de komende jaren zijn opwachting maakt.
:fill(white):strip_exif()/i/1372246484.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000580835.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2003063578.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2000595644.jpeg?f=fpa_thumb)
/u/468821/crop594848c6b86e5.png?f=community)
/u/28781/ipodicon.JPG?f=community)
:strip_exif()/i/2000567102.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000567106.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000568838.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000568992.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000568990.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000568988.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000568986.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000572058.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000572062.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000572059.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000572056.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000572055.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000572064.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000572057.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000580838.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000580834.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1351692389.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2002515922.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000545029.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000559315.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2000589285.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2000589516.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2000577547.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2004330026.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003451932.jpeg?f=fpa)
/i/1236852193.png?f=fpa)
/i/2000580181.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1036319142.jpg?f=fpa)
:strip_exif()/u/218071/crop56c86faf16f74_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/1/femme.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/677/crop5e62ccc026e5a_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/281517/winn.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/84703/borgqueen.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140990/crop5cc37229dd75d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/18149/catfish60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/489455/7750.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/173388/crop5dbbf7660b2c7_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1118/crop61c3371231315_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/370910/Ubuntu2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/447317/crop5e9f33b668c3d_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/227038/samsungapple1.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/229579/crop5b1e67590d92c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/153017/crop5db8b9cc6dd4a.png?f=community){kind=small}
/u/200366/naamloos9999.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/215031/crop5db1d4fe1001f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/2030/zeef.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/348588/crop607373081ef34_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/16422/crop5aeaddaca37a5_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/354933/crop600f001c5c210_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/13224/icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/5008/crop5f7dde552c78e.jpeg?f=community){kind=small}