AOC claimt met schermtechnologie 'schadelijk' blauw licht te blokkeren

Schermfabrikant AOC zegt een nieuwe technologie te hebben ontwikkeld die 'schadelijk' blauw licht, afkomstig van schermen met led-backlight, tot wel negentig procent vermindert. Het zou permanente oogschade moeten voorkomen.

Er zouden volgens AOC studies zijn die tonen dat langdurige blootstelling aan blauw licht kan leiden tot maculadegeneratie. Dat is een oogaandoening waarbij de gezichtsscherpte afneemt door het afsterven van cellen in het centrale gedeelte van het netvlies. Het gezichtsvermogen is dan permanent beschadigd. AOC refereert in het bericht, dat Softpedia volledig heeft geplaatst, aan professor Carl Kupfer. Hij voorspelt dat maculadegeneratie in de toekomst een epidemie zou kunnen worden. Niet bekend is of de conclusie van het onderzoek bij peer-reviews is onderzocht.

Schermen met led-backlight maken gebruik van diodes die licht uitstoten om het beeldscherm te verlichten. De monitoren geven een blauw licht met korte golflengte af, dat schadelijk zou zijn voor de ogen. Het wordt vergeleken met het uv-licht dat de zon afgeeft. AOC claimt dat de 'Anti-Blue Light'- technologie tot negentig procent van de schadelijke lichtstralen afhoudt. Het bedrijf introduceert volgens MaximumPC het systeem in de AOC 76V-serie.

De techniek zou geen gevolgen hebben voor de schermprestaties. In vergelijking met andere technieken zou deze technologie de kleuren niet dimmen of vervormen. De originele kleur en helderheid zouden daardoor bewaard blijven. Dit wordt bereikt door een nieuwe technologie, die de golflengte van de lichtemitterende diodes zou verschuiven van 450nm, naar 460nm. De 'schadelijke' golflengte valt daardoor buiten het bereik.

Reacties (119)

[Ruvetuve]

Mocht je nu al profijt willen hebben van minder blauw licht, dan kan ik je f.lux aanraden! Ik weet alleen niet of dit bovenstaande effect tegen gaat...

https://justgetflux.com/ & https://justgetflux.com/research.html

[Reactie gewijzigd door Ruvetuve op 22 juli 2024 19:24]

[wootah]

Alleen valt het mij tegen dat f.lux niet echt bewezen is. Ze zetten wel heel veel onderzoek op hun site maar geen enkel onderzoek dat de werking van f.lux heeft getest, zover dat ik zo heb kunnen zien.

[Reactie gewijzigd door wootah op 22 juli 2024 19:24]

[Verwijderd]

De theorie erachter is dat zonlicht de aanmaak van de Melatonine tegengaat. Melatonine is een lichaamseigen stof die er voor zorgt dat je slaperig wordt, en in slaap valt.

Schermen zijn normaal zo afgesteld dat ze een kleurtemperatuur weergeven die in de buurt komt van zonlicht.

Als de zon onder is, oogt een scherm veel te blauw en te fel voor je ogen (probeer het verschil eens met f.lux `s avonds). Dit licht komt dusdanig in de buurt van zonlicht dat het de aanmaak van melatonine remt, net als zonlicht, en daardoor wordt je minder slaperig, en duurt het langer om in slaap te vallen als je daarvoor achter een scherm hebt gezeten.

Het lijkt me vrij lastig om de hoeveelheid Melatonine in iemands lichaam te testen, om het maar niet te hebben over de grote onderlinge verschillen in de aanmaak van Melatonine in personen onderling.

Los van dat het veel prettiger is voor je ogen, merk ik zelf dat ik op een normale tijd slaperig wordt, ook al zit ik achter een scherm, door het gebruik van f.lux.

Ik heb geen bron zo bij de hand, maar ik heb hier wel over gelezen, en als je er meer over wilt weten kun je natuurlijk googelen op melatonine

[HooksForFeet]

Precies wat ik altijd denk bij f.lux. Geen enkel onderzoek naar de resultaten gezien. En het normaal zo sceptische tweakers-publiek neemt het allemaal maar voor waar aan. Dat het "zo fijn kijkt" hoeft niets meer dan confirmation bias te zijn natuurlijk.

[Blizz]

Dat kan, maar mijn ogen doen minder pijn en ik hoef ze niet meer zo dicht te knijpen 's nachts tegenover dat blauwe scherm. Volgens mij komt het niet van een placebo-effect, want ik merk het verschil tussen wel of niet met F.lux vrij goed op. Van mij mag je best tegen een blauw scherm blijven staren hoor, maar ik raad je aan het zelf eens een periode te proberen 's nachts.

Edit: Overigens went het rodere scherm makkelijker als je de instelling automatisch stapsgewijs laat verlopen of als je het plotseling zeer donker zet en kort daarna terug naar een gemiddelde setting.

[Reactie gewijzigd door Blizz op 22 juli 2024 19:24]

[wootah]

Tja, ik hoor vaak mensen klagen dat hun ogen pijn doen van het scherm. Maar vrijwel altijd hebben die mensen de kamer onvoldoende verlicht ten opzichte van de helderheid van het scherm.

[Blizz]

Dat geloof ik graag, bij mij staat de helderheid echter altijd op iets anders, afhankelijk van het licht daar waar ik zit. Ben daar wel enigszins gevoelig voor Maar ik denk ook dat er veel mensen zijn die niet weten wat goed voor hen is. (Juist voor hen is F.lux goed om te gebruiken, vind ik!)

[Reactie gewijzigd door Blizz op 22 juli 2024 19:24]

[Countess]

Dat het "zo fijn kijkt" hoeft niets meer dan confirmation bias te zijn natuurlijk.

nou wel iets meer als dat. als je hem 's avonds ver na zon's ondergang even uit zet op een witte pagina dan doen je ogen echt pijn.

[Sp3ci3s8472]

Tjah of het werkt voor iedereen geen idee, mijn mening is dat het voor mij goed werkt s'avonds en het een stuk fijner aan je ogen is.

Wat ik me wel afvraag is of f.lux een vergelijkbare invloed heeft als dit nieuwe blauw filter.

[tedades]

Ik had hetzelfde idee. Je kunt aangeven dat iets slecht is, daar is iedereen het dan over eens lijkt het. Dat jouw oplossing ook werkt is wat anders, een onderzoek (of überhaupt) onderbouwing voor hun oplossing was mooi geweest.
Hoe dan ook ga ik hem alsnog uitproberen.

[Verwijderd]

Je kunt de werking testen door het zelf te gebruiken. Je zult het verschil zien en voelen.

[suaishun]

zelfs als het niet 100% zou werken vind ik het nog fijn om te gebruiken omdat de intensiteit en de felheid verminderd wordt en dat vinden mijn ogen weer pretig in de avond of vroeg in de ochtend.

[Verwijderd]

Maar het is wel verrekte fijn. Veel rustiger aan de ogen, en het maakt je nauwelijks wakker als je 's nachts je PC zou gebruiken. Bijna de beste gratis software die er is. Wanneer komt dit naar Android?
OT: mooie ontwikkeling, met steeds meer schermen om ons heen. Ik zou alleen wel graag hard bewijs zien dat het slecht voor je is.

[pr0xyius]

Op android heb je ook zo een app genaamd twilight! Werkt inprincipe hetzelfde.

Wist eigenlijk niet dat F.lux ook op pc te verkrijgen was super handig! vond het altijd wel heel fijn op me iphone 4

Ontopic: wel mooi die techniek hopen dat de kleuren ook echt ook zo zijn ben DTPer. zou het wel fijn vinden!

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.urbandroid.lux

[Reactie gewijzigd door pr0xyius op 22 juli 2024 19:24]

[Macsylver]

Wellicht als DTPer minder last van, maar als fotograaf zijnde is F.lux niet altijd even handig. In het begin is het me dan ook wel eens overkomen dat ik ben vergeten tijdens de color correcties van me beelden F.lux uit te zetten. Volgende ochtend bij het controleren van de beelden "Was ik dronken of zo? of wat is hier gebeurd? "

Sinds dien ben ik deze software in mindere maten gaan gebruiken, wat ik ook wel erg jammer vind.

Ook al is het niet volledig bewezen dat het beter voor je is / werkt, vind ik het persoonlijk een erg fijn gevoel dat hij de kleur temperatuur en intensiteit verlaagt.

Nu nog een automator of een update in de software zodat je kunt aangeven dat hij vanzelf aan of uit zal gaan bij gebruik van bijvoorbeeld in mijn geval Photoshop of Lightroom

[Reactie gewijzigd door Macsylver op 22 juli 2024 19:24]

[JAVE]

Als ik 's nachts mijn PC gebruik dan moet ik daar toch al wel wakker voor zijn...

Maar f.lux zorgt er wel voor dat ik naar mijn scherm kan kijken zonder een zonnebril nodig te hebben midden in de nacht als ik uit mijn bed word gepiept ivm een storing op het werk.

[GewoonWatSpulle]

Err? Het gaat ook niet om in slaap vallen achter je PC maar je ogen en hersenen hebben nog al moeite om vanuit een blauwe omgeving over te gaan naar een slapende stand, dus ter voorbereiding van sneller in slaap vallen word het blauw terug gedraaid in de uren voor je in slaap valt.

[JAVE]

Lees de post van dbhuis eerst eens :-)

Verder weet ik precies hoe f.lux werkt; zowel vanuit de biologie kant als vanuit de praktische kant; ik gebruik het namelijk al erg lang omdat ik regelmatig 's nachts achter mijn PC moet zitten.
Snel weer in slaap vallen is verder geen probleem voor me (tot grote frustratie van mijn vrouw ), maar het is wel een stuk lekkerder om een warm scherm te hebben dan een koud als je net een minuut wakker bent (warm & koud in kleur).

[GewoonWatSpulle]

Sarcasme van je eerste zin gemist

[GewoonWatSpulle]

Het is er al voor Android daar heet het alleen Twilight

[Nollekeuh]

Twilight scheelt inderdaad wel. Het filter helpt tegen niet de slaap kunnen vatten door gebruik van felle schermen in de avond.

Screens are bad mmkay.

[Reactie gewijzigd door Nollekeuh op 22 juli 2024 19:24]

[Tazzios]

Is er al.
https://play.google.com/s...=com.urbandroid.lux&hl=nl

edit:
Gelukkig raad iedereen hetzelfde aan.

[Reactie gewijzigd door Tazzios op 22 juli 2024 19:24]

[Pieroman]

Probeer dit eens voor Android, bevalt mij erg goed als variant op f.lux:

https://play.google.com/s...=com.urbandroid.lux&hl=nl

[Reactie gewijzigd door Pieroman op 22 juli 2024 19:24]

[BoomSmurf]

Voor Android 4.4 met root heb je ook CF.lumen.

Minder compatible dan oplossingen als Twilight, Lux en EasyEyez, maar het eindresultaat ziet er stukken beter uit. De kleuren worden daadwerkelijk veranderd, in plaats van een transparante kleurfilter over apps heen te leggen. Zwart blijft gewoon zwart en contrast blijft behouden - net als met f.lux op de PC. Zover ik weet de enige Android app die dit zo doet.

[Titan_Fox]

Ik heb een speciale filterlaag in mijn brillenglazen die dergelijk blauw licht blokkeert. Dit licht zorgt veelal ook voor slaapklachten. Misschien dat het een placebo-effect is, maar ik val 's avonds makkelijker in slaap sinds ik deze bril heb.

[stresstak]

Misschien dat het een placebo-effect is, maar ik val 's avonds makkelijker in slaap sinds ik deze bril heb.

Ik val in slaap als ik mn bril afzet. Twee minuten mijn oogjes toe en ik ben weg. Positieve uitzondering waarschijnlijk. Ondanks het feit dat ik vaak de hale dag en avond aan de computer zit. Tot vlak voor het slapen. Wat ik wel hinderlijk vind is het vele licht wanneer je op forums zit te spitten, hier op T.net bijvoorbeeld.

F.lux werkt niet of niet goed bij mij of ik snap het niet helemaal. Nog eens proberen.

[Slashdotter]

Google Chrome heeft een night mode extension:
https://chrome.google.com...jmehldmmoeoeelnlafloiifmf

[stresstak]

Google Chrome heeft een night mode extension:

Het zou een reden kunnen zijn om weer naar Chrome terug te gaan. Momenteel gebruik ik Firefox om mn vrouw bij te kunnen staan, maar zij kan natuurlijk ook naar Chrome ..

[X4n]

Zelf gebruik ik de Firefox addon Stylish icm "Midnighs Surfing - Global Dark Style". Werkt acceptabel voor mij persoonlijk

[BartOtten]

Tnx!. Nu leest deze pagina een stuk relaxter! Nu weer verder door de comments scrollen

[SmokingCrop]

Als je wat kennis hebt van CSS zou je de achtergrond op het forum wat minder fel kunnen maken met de custom css optie in de karmastore.

[stresstak]

Als je wat kennis hebt van CSS zou je de achtergrond op het forum wat minder fel kunnen maken met de custom css optie in de karmastore.

Dat is wel een idee, ja. Kom ik ook nog eens in de karmastore Dank.

[Blizz]

In de verzameling van Stylish staat ook een Tweakers theme. Ik had het zelf extreem getweakt om veel donkerder te maken (tot ik het per ongeluk updatete en alle custom regels kwijtraakte), maar het is een begin

[stresstak]

... (tot ik het per ongeluk updatete en alle custom regels kwijtraakte), maar het is een begin

Een gewaarschuwd mens ... Ik zal opletten.

[suaishun]

heb je dit in je normale brillenglazen of heb je zo'n speciale computer bril?

[Mastakilla]

Bedankt voor de f.lux tip. Heb em er hier ook ff opgezet...

Vraag me wel af of dit programma helpt tegen het hierboven vermeldde probleem....
F.lux zet nl enkel als het donker wordt de kleurtemperatuur lager.

Overdag, als je dus 8u achter je computerschermpje zit, doet het juist niets...

[jeroen7s]

je kan de temperatuur tijdens de dag ook instellen

[ikwilwp8]

Wauw bedankt voor de informatie. Ik wist niet dat een programma als deze bestond. Nu met de kleurinstelling overdag op 5500K is het wit ook niet meer zo schreeuwerig. Wit is op een Surface 1 pro bijna licht blauw, dus dit scheelt enorm!

[Ruvetuve]

Graag gedaan. In het begin is het even wennen, vooral als je hem net zoals ik op extreem geel hebt staan, maar na een paar dagen zie je dat niet meer.

Ik schrik er van als ik bij collega's meekijk die flux niet hebben geïnstalleerd.

[HMC]

Dat de schermen invloed hebben op onze "zin" om te slapen is inderdaad een feit.
De hormonen (of ander brein spul) die ons "moe" maken, worden gewoon aangemaakt en opgelost via de hoeveelheid licht die onze ogen ontvangen, via een linea recta (direct) verband.

Thanks voor f.lux tip. Ben meteen slaperig. (Het is hier bijna 22.00 en hard gewerkt vandaag)

Maar of het, zoals deze mensen stellen, SLECHT voor je ogen is, betwijfel ik ten zeerste.
Dat lijkt mij hetzelfde als de ouders die vroegah zeiden dat TV slecht voor je ogen was.
Dat was ook kul. Ja, je ogen worden moe, maar of ze er minder precies door gaan zien is nooit aangetoond, en zelfs vaak tegengesproken.

Ik heb nu in ieder geval f.lux, thanks to you, en dat terwijl mijn brightness al zo laag staat.

[ikt]

F.lux past enkel je beeldtemperatuur aan en doet weinig aan de fysieke golflengte van het uitgestraalde licht. Je backlight straalt licht af en LEDs produceren UV wat met een fosfor laagje of iets anders wordt omgezet tot wit licht dat als backlight dient, je pixels blokkeren enkel rood, groen of blauw, en de subpixels houden sowieso niet echt alles tegen. Bij andere technieken waar de pixels zelf licht geven kan F.lux wel prima helpen, zoals bij OLED schermen

[auto660]

Heb het maar alvast geïnstalleerd. Ik zit vaak 's avonds op mijn laptop artikels te lezen wat op een moment toch wel vermoeiend is voor je ogen omdat de kleuren zo fel blijven tegenover je omgeving.

Dankje voor het vermelden, anders had ik het waarschijnlijk nooit gevonden!

[Tha_TE]

Het artikel gaat over licht van de backlight van je scherm en heeft dus niets met de kleurinstellingen te maken.

[notsonewbie]

Kende ik niet! Dus gelijk ff f.lux er op gezet, lijkt me wel wat.

Op android gebruik ik "Screen Filter"
Binnen staat die afhankelijk van de rest v/h licht / in donker op bed, van 40% tot 80% t.o.v. van de _laagste_ standaard belichting van mijn note II scherm.
Voorts staat het scherm op 'warm', koud/kill heeft me gevoelsmatig altijd tegengestaan, en dat is toevallig meestal een blauwig licht laag over de rest!

[Obelink]

Dus, er worden nu monitoren verkocht welke permanente oogschade kunnen veroorzaken? Dat is toch raar?

[Verwijderd]

Computermuizen wekken RSI op, kan zelf al jaren geen muis meer aanraken. Vooral die kleine muisjes die ze vaak bij laptops weggeven zijn enorm schadelijk. Maar ook die krengen liggen in de winkel. Het is meer de vraag, tot hoever is het acceptabel?

[stresstak]

Het is meer de vraag, tot hoever is het acceptabel?

Er liggen helaas zat slechte dingen in winkels. En toch niet verboden. Drank, sigaretten, oorverdovende muziekspelers. We kopen het op basis van vrijwilligheid, hoewel lijden aan een verslaving uiteindelijk niet meer zo vrijwillig is.

Zo zitten we straks ook met een generatie slechthorenden en doven.

[Silmarunya]

Er worden ook lampen verkocht. En we laten zelfs toe dat de zon blijft schijnen. Een scherm is in essentie een lichtbak. Lange tijd naar gelijk welke lichtbron kijken, zeker als die veel licht met een relatief korte golflengte uitzendt, is schadelijk voor je ogen.

Zou je urenlang in een TL-lamp staren of urenlang op een zonnige dag in volle zon lopen, was het effect nog veel erger.

[HMC]

Tsja, je ziet menigeen meer dan de helft van zijn productieve dag naar schermpjes staren. Al is het niet voor productief werk, dan in de pauze op phone of Tab.
Dat dat je ogen moe maakt is een feit, of het slecht is voor je ogen wordt in twijfel getrokken.

Dat fabrikanten moedwilig producten verkopen die onze ogen slechter maken?
No Way!!!
Of, misschien toch wel?

Misschien zit dit er bij de ontwerpkeuze's helemaal niet bij inbegrepen, omdat mensen over het algemeen een mooi HELDER scherm willen.

"Wow! Zo scherp, zo helder."
Dat het scherm je ogen doen schreeuwen om screensavers (i.e. Look away for a while) doet de fabrikanten niet veel denk ik.
Maar da's mijn opinie.

[majic]

Ja, enorm raar! Je zou er toch niet aan moeten denken dat diezelfde overheid straks ook nog dingen als sigaretten en alcohol gaat toestaan omdat die ook aantoonbaar slecht voor je gezondh....oh wacht.

[Qwerty-273]

Nou, dan zit ik toch goed al met mijn brilglazen met een Hoya BlueControl coating.
http://www.hoya.eu/index.php?page_id=27007

Hoya BlueControl neutralises the blue light emitted by digital screens, preventing from eye fatigue and eye strain. It keeps the eyes in better condition, offering more comfortable and relaxed vision and a better contrast perception.

[Verwijderd]

In de optiek/optometrie is het effect van de golflengte van blauw licht al veel langer bekend, in alle facetten. Zo maken bv Adidas en Oakley zonnebrillen glazen die de goflengte van het blauwe licht filteren, waardoor het contrast toeneemt, en de 'blik' rustiger word.

Ook wordt er door Essilor (samen met Carl-Zeiss Vision de grootste glazen leverancier ter wereld) een coating op heldere brillenglazen aangeboden die blauw licht compleet filtert, zonder inlevering van contrast en kleuren. (info hier).

Dus ja, het is zeker al in verschillende studies aangetoond dat blauw licht klachten KAN veroorzaken: hoofdpijn, onrust (slapeloosheid door het gebruik van smartphone en tablet vlak voor slapen gaan is ook al aangetoond) en ook inderdaad macula degeneratie. Ik zeg met nadruk KAN, want niet iedereen is er even gevoelig voor. Net zoals de een sneller verbrand dan de ander, is dit ook met het netvlies het geval.

Als deze software werkt, zou dat een mooie toevoeging zijn voor de bescherming van onze ogen, waar imo helaas te weinig aandacht aan gegeven wordt. Al zie ik niet in HOE software het blauwe licht van de back-light kan filteren.

[Auredium]

Ik begrijp dit niet helemaal. Hoe kun je zonder kleurverlies een kleur licht blokkeren? Misschien als het buiten het zichtbare spectrum valt maar met dat 'onzichtbare' licht worden onze ogen al met regelmaat non-stop geconfronteerd. Ook heb jij kijkhoeken bij schermen en als de kijkhoek veranderd dan ook de golflengte en hoe wil je die blokkeren?

Genoeg vragen dus om de claims in twijfel te trekken. Dit klinkt een beetje als Light Chips waar er wel minder vet in zit maar nog steeds behoorlijk veel. Misschien dat onder de ideale kijkhoek een reductie van onzichtbaar 'schadelijk' blauw licht wordt gefilted maar de vraag is in hoeverre dat echt helpt. Met smartphone, tablets en TL-armaturen in de gemiddelde kantoor en schoolruimte is de vraag of de beperkte lichtblokkering daadwerkelijk veel zal uitmaken zelf bij 8 urige werkdagen.

[Reactie gewijzigd door Auredium op 22 juli 2024 19:24]

[Silmarunya]

De suggestie is de volgende: door de golflengte van het blauwe licht een klein beetje te verlengen valt het buiten het schadelijke bereik, maar de verhoging is dermate klein dat ze geen zichtbaar effect op het beeld zou hebben.

Ik heb daar twee belangrijke bedenkingen bij:

1) Dat trukje werkt enkel met het deel van het blauwe spectrum dat net onder de grenswaarde (450nm) zit.
2) De suggestie dat 450nm schadelijk is en 460nm magisch niet meer, is een fabeltje. Er wordt nog (zeer beperkte) oogschade waargenomen bij een golflengte van 500nm.

Kortom, dit is in het beste geval een heel kleine verbetering: een kleine fractie van het schadelijke deel van het spectrum wordt een klein beetje minder schadelijk gemaakt.

[Brazos]

Kortom, dit is in het beste geval een heel kleine verbetering: een kleine fractie van het schadelijke deel van het spectrum wordt een klein beetje minder schadelijk gemaakt.

Maar is dit nu ook echt schadelijk?

[Silmarunya]

We weten dat blauw licht schadelijk is voor het oog. De effecten bij kortstondige blootstelling aan fel licht zijn bekend, maar over de effecten van langdurige blootstelling aan minder intens licht (zoals een computerscherm of TL-lamp) is veel minder bekend. Studies zijn allemaal te klein om methodologisch correct te zijn en tonen resultaten die uiteenlopen van nog net meetbare effecten tot erg significante.

De consensus lijkt te zijn dat het bijdraagt aan achteruitgang van het oog, maar zeker niet genoeg om paniek te rechtvaardigen. Wie een aantal elementaire voorzorgen in acht neemt (regelmatige pauzes, niet te veel op computer werken tijdens de nacht, je scherm niet helderder dan nodig etc) zit redelijk safe, of dat besluit men toch op basis van wat men nu weet.

Een ander issue waar wel zekerheid over bestaat is dat blootstelling aan blauw licht kort voor het slapengaan de hormonale regeling van de slaapcyclus verstoort. Gebruik van GSM's en tablets is overtuigend gelinkt aan de toename in slaapstoornissen bij jongeren (een groep die er normaal weinig last van heeft) de laatste jaren.

[Reactie gewijzigd door Silmarunya op 22 juli 2024 19:24]

[Brazos]

Kijk voor zo'n antwoord stelde ik de vraag.

De consensus lijkt te zijn dat het bijdraagt aan achteruitgang van het oog,....

Maar eigenlijk is achteruitgang überhaupt aan de orde. Bijna iedereen die ouder wordt krijgt immers problemen met zijn ogen, gehoor etc.

Waar ik wel benieuwd naar was was wat nu de eigenlijke impact is. Ik bedoel heeft de gemiddelde ICT medewerker nu een bril/operatie nodig op zijn 40e levensjaar i.p.v. zijn 50e, of zijn de gevolgen veel verstrekkender.

[Silmarunya]

Bijziendheid is een gevolg van lang en geconcentreerd staren, of dat nu naar een boek of een scherm is. De ICT-medewerker zal dus vaker een bril nodig hebben dan de gemiddelde bevolking, maar niet meer of minder dan andere werknemers in de kennisindustrie.

De effecten van blauw licht (en erger nog, UV-licht) doen zich vooral voor ter hoogte van het netvlies en de bloedvaten en zenuwen die het bedienen. Dit uit zich typisch in maculaire degeneratie, een aandoening waarbij de macula (de extreem lichtgevoelige zone in het centrum van het netvlies) beschadigt wordt en je zicht gaandeweg vager wordt.

De macula gaat spontaan achteruit doorheen het leven, vandaar de ernstige maar helaas veelvoorkomende aandoening LMD (leeftijdsgebonden maculadegeneratie). Er zijn echter sterke aanwijzingen dat langdurige blootstelling aan blauw licht die natuurlijke achteruitgang versnelt.

Twee bemerkingen daarbij:

1) Achteruitgang werd voorlopig enkel in studies op muizen en mensapen aangetoond, er zijn nog geen studies op mensen gebeurd.
2) De manier van blootstelling bleek belangrijk: de schade bleek reversibel te zijn als de ogen frequent rustpauzes kregen.

Ik moet uiteraard ook vermelden dat ik mijn informatie zelf ook maar haal uit populairwetenschappelijke vakbladen en websites (uiteraard probeer ik wel altijd hun bronvermelding te controleren). Medische wetenschap is niet mijn vakgebied, al volg ik het wel met enige interesse (wie niet? )

[Reactie gewijzigd door Silmarunya op 22 juli 2024 19:24]

[JAVE]

Bijziendheid betekent dat het beeld niet netjes gefocused op je netvlies valt, maar iets ervoor. Door een negatieve lens te gebruiken verplaats je de focus iets naar achteren waardoor een bijziend persoon weer scherp ziet.

De meest voorkomende oorzaak van bijziendheid is niet het lezen van boeken (al dan niet bij slecht licht), of het staren naar computerschermen.

Het is wel zo dat als je lange tijd weinig met je ogen werkt (qua verandering van focuspunt), je ogen moeite hebben met aanpassen op een andere focus. Dit is echter tijdelijk.

Je zult verbaasd zijn over de hoeveelheid mensen die geen problemen hebben om zonder bril te leven ondanks het feit dat ze een dioptrie hebben tot -1.5
Als je echter de hele dag letters probeert te lezen zal je veel eerder merken dat je hoofdpijn/vermoeide ogen krijgt omdat je geen scherp zicht hebt. Vandaar dat die mensen zo slim zijn om /wel/ een bril te dragen.

[Silmarunya]

Er is een sterke correlatie tussen het langdurig focussen op een vast punt op korte afstand (en lezen valt daar onder) en het ontwikkelen van bijziendheid - vandaar het beduidend frequenter voorkomen van de aandoening onder hogeropgeleiden.

Dat het niet de meest voorkomende oorzaak van bijziendheid is, klopt in die zin dat er geen enkele meest voorkomende oorzaak aan te duiden is; zoals de meeste afwijkingen lijkt het een samenspel van genetische factoren, levensstijl en omgevingsfactoren te zijn. Het staat echter buiten kijf dat lezen een risicofactor is.

[Teijgetje]

Hier -1,25 en -2,5 zonder bril.
En je bedoelt misschien de hele dag te (hele) kleine lettertje op afstand proberen te lezen?
Ik lees de hele dag probleemloos, alleen in de verte wordt het wat minder. Zonder hoofdpijn.
En ook veels te kleine lettertjes bv op verpakkingen, zijn normaal leesbaar voor mij, itt ver-zienden die op een gegeven moment te korte armen hebben om het in focus te krijgen.
Hulpmiddelen als contactlenzen gebruik ik dan ook alleen bij voorstellingen, grote evenementen, langdurig autorijden met passagiers en sporten waar elke nuance telt, bv op een skipiste.

Ik geef wel toe dat als mijn zicht terug gezet wordt op 20/20, (Heel vaag heb ik uitmuntende ogen (mits ze scherp staan) zegt de opticien ), de wereld wel iets anders is, namelijk scherp zover ik zie. (Maar dan wordt dichtbij focussen/lezen, waar toch je wereld begint, een stuk moeilijker en levert dat "hoofdpijn" op.)
In dagelijks gebruik zijn hulpmiddelen niet nodig zolang mijn brein er een "scherp" plaatje van maakt, (lees het slechte oog alleen voor diepte gebruikt), maakt mijn ogen ook minder lui imo.

(resultaten behaald in het verleden kunnen anders uitpakken voor de hele kleine verre lettertjes. )

Focussen is gewoon nooit mijn sterkste punt geweest.....

[Reactie gewijzigd door Teijgetje op 22 juli 2024 19:24]

[JAVE]

Ja, als ik mijn bril afzet kan ik ook (op zeer korte afstand) heeeel kleine lettertjes lezen, maar de wereld houdt wel op bij mijn knieen (-6.30 l/r)...

Met de juiste bril zie ik inderdaad ook enorm goed (125 tot 150%)

Maar ook toen ik nog in de range van jouw afwijking zat vond ik het erg vervelend (en vermoeiend) om zonder bril te kijken. (Maar dat is mijn ervaring, andere mensen, andere resultaten)

[koelpasta]

De effecten van blauw licht (en erger nog, UV-licht) doen zich vooral voor ter hoogte van het netvlies en de bloedvaten en zenuwen die het bedienen.

Ik vindt het toch een raar verhaal.
Daglicht (ontzettend vel licht waar we de hele dag naar staren) is enorm blauw en zit vol met UV.
Het is ook het licht waar we bij geevolueerd zijn en we worden daar overdag constant aan blootgesteld.
Ik kan me maar moeilijk voorstellen dat dat licht onder natuurlijke omstandigheden een significante verslechtering van de ogen kan bewerkstelligen.

Ik kan me wel voorstellen dat er een effect is (blauw licht is immers energetischer dan rood of groen licht) maar of het een effect is waar je als normaal mens rekening mee moet houden?

Ik begrijp ook niet waarom dat onderzoek op muizen was uitgevoerd terwijl er duizenden mensen zijn die ofwel veel buiten werken (die dus de hele dag aan blauw licht worden blootgesteld) ofwel (evolutionair gezien) daar juist een gebrek aan hebben, omdat ze bij kunstlicht werken dat een stuk roder is.

Bijziendheid is een gevolg van lang en geconcentreerd staren, of dat nu naar een boek of een scherm is. De ICT-medewerker zal dus vaker een bril nodig hebben dan de gemiddelde bevolking, maar niet meer of minder dan andere werknemers in de kennisindustrie.

Volgens wikipedia is bijziendheid een gevolg van een genetische afwijking die kan verergeren door veel te kijken op korte afstand.
ICT'ers hebben vaker een bril nodig omdat ze tot een groep behoren die de genen voor bijziendheid vaker heeft.
Zoals jij het stelt lijkt het alsof het op korte afstand kijken het probleem veroorzaakt.

[koelpasta]

We weten dat blauw licht schadelijk is voor het oog. De effecten bij kortstondige blootstelling aan fel licht zijn bekend, maar over de effecten van langdurige blootstelling aan minder intens licht (zoals een computerscherm of TL-lamp) is veel minder bekend.

Hier heb ik nog nooit van gehoord.
Wat ik wel heb gelezen is dat blauw licht efficienter is bij het onderdrukken van melatonineproductie. Dit komt omdat we geevolueerd zijn om te reageren op daglicht en dat is vrij blauw licht.
Maar echt schade aan het netvlies? Heb je een link?

[Sorcerer8472]

2) De suggestie dat 450nm schadelijk is en 460nm magisch niet meer, is een fabeltje. Er wordt nog (zeer beperkte) oogschade waargenomen bij een golflengte van 500nm.

Heb je hier een bron voor? Ben wel erg benieuwd... gezien het in het artikel zelf ook al in twijfel wordt getrokken.

[Verwijderd]

Het is de golflengte nog korter dan die van ultraviolet, dus onzichtbaar licht. Maar de schadelijke effecten trek ik in twijfel, ik werk al sinds de introductie met LED Backlight schermen en ervaar nog geen klachten.

@Jortio, het betreft hier alleen LED backlight, oude LCD schermen hebben nog gewoon TFT verlichting.

[Silmarunya]

In het artikel wordt gesproken over 450 tot 460nm ,dat valt nog ruim binnen het zicthbaar spectrum (als felblauw tot paars). UV begint pas bij 390-400nm.

[Brazos]

@Jortio, het betreft hier alleen LED backlight, oude LCD schermen hebben nog gewoon TFT verlichting.

TFT is weer wat anders.

Vroeger werden de panelen verlicht met CCFL lampen. Cold Cathode Fluoriscent Light o.i.d..

[swtimmer]

Weinig recente literatuur van deze professor. Ik vind alleen studies met citaties die vrij oud zijn en op bepaalde aap studies is gebaseerd. Maar wie weet heeft het orginele patent wel wat meer wetenschappelijke onderbouwing.

[Flight77]

Volgens mij is ie 7 april 2011 overleden:
https://www.nei.nih.gov/news/pressreleases/040711.asp

(afhankelijk van je definitie van recent uiteraard)

[Reactie gewijzigd door Flight77 op 22 juli 2024 19:24]

[Jortio]

Ik kan er inmiddels over meepraten. Sinds de switch van CRT naar LCD met backlight, al vrij snel veel problemen gehad met het netvlies (inclusief veel permanente beschadigingen). Onderzoek wees toen uit dat inderdaad het blauwe licht van de backlight de boosdoener kon zijn. Sinds ik op een extreem lage helderheid werk plus filter, geen verslechtering meer, hetgeen die eerdere theorie sterkte.

Overigens heb ik er bij tablets en telefoons ook sneller last van, behalve bij AMOLED (geen idee waarom overigens).

[Reactie gewijzigd door Jortio op 22 juli 2024 19:24]

[theMob]

Welk filter is dat?

[Jortio]

Geen idee of er intussen betere zijn, maar ik gebruik nog zo ééntje.

[Verwijderd]

Maar dan wordt er dus wel degelijk blauw licht tegengehouden dat normaliter in afbeeldingen zit en blauw wordt dus minder intens weergegeven. Kan je net zo goed f.lux gebruiken. Voor mensen die juist goede kleurweergave nodig hebben is dit al helemaal af te raden.

Edit: Dit is gewoon ontopic hoor.

Flux vermindert inderdaad blauw licht in totaal. Dat is juist wat het prettig doet werken, vooral savonds in donkere omgeving. De diodes zenden inderdaad nog fotonen uit met de golflengte van de blauwe pixel, zoals elk scherm doet, maar minder in totaal. Dat is uiteindelijk hetzelfde effect als de technologie in het artikel, maar dan effectiever ten gevolge van kleurkwaliteit. Het is niet Flux die het in beperkte mate vermindert, zoals Sorcerer hieronder beweert, maar juist de AOC technologie.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 19:24]

[Sorcerer8472]

Flux vermindert het blauw in het totale licht. De diodes zenden het wel nog uit op dezelfde frequentie maar minder fel. In feite vermindert Flux maar heel beperkt dus.

[Reactie gewijzigd door Sorcerer8472 op 22 juli 2024 19:24]

[HMC]

Kun je ajb uitleggen hoe onderzoek uitwees dat het blauwe licht van je nieuwe LED monitor de oorzaak was? Daar ben ik heel benieuwd naar.
_{(Geen Troll, oprecht benieuwd, ik zeg het maar alvast.})

[Jortio]

In principe uitsluiting. Eindeloos veel fysieke onderzoeken doorlopen om te kijken of o.a. de volgende oorzaken een rol zouden kunnen spelen:
- genetische aanleg
- diabetes
- bloeddruk
- ontstekingen
- diverse macula gerelateerde ziektes
etc.

Uiteindelijk vroegen de oogartsen na uitsluiting van bovenstaande zich af welke veranderingen zich in mijn levensstijl hadden voorgedaan, gezien het plotselinge optreden van steeds meer "random" kleine beschadigingen aan het netvlies en steeds terugkerende pijn bij veel computer gebruik. Uiteindelijk kwamen we toen op de monitor switch, gezien ik voor mijn werk lange dagen achter de monitor doorbracht...

[HMC]

Thanks.
Maar, pijn zelfs?

Ik merk ook wel dat mijn ogen wat minder beginnen te worden delaatste jaren, en ik weet zeker dat dat ook door schermstaren komt.
Maar ik had geen flauw benul dat dat door het meer blauwe spectrum in onze hedendaagse LED monitors kwam.

Echt een dilemma. Ik wil niet toegeven aan bril!
Maar pijn aan ogen heb ik nooit gehad. (nog niet.)

Ik heb weer wat geleerd vanavond. Ik heb zelfs f.lux geinstalled die de fipo aanraadde.
En alhoewel het er wat donkerder/geler uitziet (het is hier 22.10), ziet het er goed uit. Rustiger.

Succes daar.

[Synthiman]

Heb je het over LED backlight, of CCFL?

[Jortio]

Eerst CCFL, later idem maar iets minder bij LED backlight. Schijnt dat bij beide types bepaalde spikes in het blauwe spectrum vaak slecht worden gefilterd.

[Reactie gewijzigd door Jortio op 22 juli 2024 19:24]

[Brazos]

Ik tuur al bovengemiddeld veel naar een computer scherm, en heb tevens bovengemiddeld goede ogen. Hetgeen die eerdere theorie verzwakt.

Onderzoek wees toen uit dat inderdaad het blauwe licht van de backlight de boosdoener kon zijn.

Nietszeggend dus. Het kon namelijk ook gewoon genetisch bepaald zijn.

[Jortio]

Ik heb nergens beweerd dat alle ogen gelijk zijn, zij ook niet.
Voor mij is wel duidelijk dat het bij mij van invloed was en is. Zonder bescherming krijg ik al vrij snel weer last van pijn/strain, last die ik verder in het dagelijks leven nergens ervaar en zoals aangegeven ook niet bij CRT.

Dat een deel daarbij genetisch bepaald is (bijv. gevoeliger), is heel goed mogelijk, maar ontkracht niet de mogelijke schadelijke effecten van veel van deze LCD schermen bij mij en ongetwijfeld ook bij anderen. De opmerking "genetische aanleg" ging met name om bekende genetische gebreken zoals o.a. maculadegeneratie. Dat was relatief eenvoudig uit te sluiten omdat het in mijn familie nooit is voorgekomen, plotseling begon, gepaard ging met pijn en dus ook te stabiliseren (en pijn omkeerbaar) was door relatief simpele maatregelen.

M.a.w. je eigen anekdote is dan ook niet echt relevant. Beetje in de trant van: ik rookte mijn hele leven een pakje per dag en ben nu 100. Dus geen verband tussen roken en bijv. longkanker.

[Reactie gewijzigd door Jortio op 22 juli 2024 19:24]

[AlexHoorn]

Interessant maar eerst zien en dan geloven zou ik zelf zeggen.

[Bliksem B]

Ik ben benieuwd hoe deze zich verhoudt naar de benq monitoren met low blue light. Momenteel heb ik de benq BL2410 en heb hem om -30% staan. Als je lager gaat dan zit je in het rood te lezen...: http://www.benq.com/product/monitor/BL2410PT/

Toch raar dat LCD fabrikanten massaal over zijn gestapt op blue leds, terwijl het niet beter is qua kleurweergave of voor de gezondheid! De enige reden is natuurlijk goedkoper te produceren, dunnere schermen en LED schermen verkoopt ook nog eens beter (ooh je hebt een LED LCD wel een goede dus ).

[AlexHoorn]

Het probleem met de BenQ is dat het blauwe licht letterlijk wordt gedimt dus dat daarbij kleur verdwijnt zoals je al zei: "Als je lager gaat dan zit je in het rood te lezen...", mocht ik dit artikel goed gelezen hebben betekent dat dus dat bij deze van AOC "totaal" geen kleurverlies zichtbaar zal zijn. Nou gebruik ik zelf f.lux en vind ik dat prima werken maar als AOC komt met wat ze beloven zou ik daar toch graag eens naar kijken (badum tss v2)

[HMC]

Interessant maar eerst zien en dan geloven zou ik zelf zeggen.

Briljant! LMAO!
Besefte je je geniale opmerking voor of na je post?

[Reactie gewijzigd door HMC op 22 juli 2024 19:24]

[AlexHoorn]

Heb er lang over na moeten denken

[M.l.]

Je ziet het niet, dat is juist de opzet van het product.

[Verwijderd]

Badum tss!

[M.l.]

Waarschijnlijk doelde hij op de resultaten, maar dat was niet echt duidelijk. Dat was waar ik op doelde in ieder geval.

[Mastakilla]

weet iemand of die schadelijkheid enkel bij LED-LCDs is? Of ook bij (AM)OLED en LED verlichting?

[Silmarunya]

Ook bij (O)LED-lampen, TL-lampen en zelfs gloeilampen. En de zon. En elke andere lichtbron eigenlijk.

Het belangrijke verschil is echter dat we urenlang recht op een computerscherm staren. Dat doen we (hopelijk) met geen enkele van die andere bronnen - en diffuus licht is véél minder schadelijk.

[Verwijderd]

Een beeldscherm IS diffuus licht. En is veel smalbandiger dan TL, gloeilampen, de zon etc. Het is juist de MINST schadelijke lichtbron die we hebben!
En er zit geen verschil tussen het lezen van een boek, en het kijken naar een beeldscherm. In beide gevallen komt er gewoon een hoeveelheid licht van de pagina naar je oog. En als dat van een LED scherm komt, zal dat minder UV e.d. bevatten, dan wanneer dat weerkaatst zonlicht is...

[Verwijderd]

warme led verlichting bevat weinig blauw, koel led licht juist weer erg veel.

[Shizzel]

Je vergeet 1 techniek wbt tv. Plasma. Zijn die vrij van dit (mogelijke) probleem? Moet wel zeggen dat ik veel minder vermoeide ogen heb na een avondje achter mijn panasonic vergeleken met een gelijk formaat lcd led bij vrienden(nee mijn vrienden zijn niet vermoeiend of pijnlijk lelijk ). Bovendien slaap ik makkelijker na tv dan laptop gebruik maar ligt dat aan de felheid of aan de techniek. In bed in een donkere kamer heb ik iig liever een oled smartphone als ik nog ff wat internet dan een lcd. Wbt plasma dat geneert dacht ik ook straling buiten het zichtbare spectrum.

[Reactie gewijzigd door Shizzel op 22 juli 2024 19:24]

[honey]

Goh, als dat waar is dat monitoren een schadelijk licht afgeven (is dit niet getest?) en dat het ook in zo'n dosis is dat schade niet uit te sluiten is, dan is dat toch echt een zeer groot probleem.

Maculadegeneratie is een zeer ernstige aandoening, waar geen therapie voor is.

Of het is een broodje aap. Dus het blauwe licht is te weinig om daar een negatief resultaat van te verwachten of het is een ernstige nalatigheid.

Ik neem aan dat er dan ook goede onderzoeksgegevens beschikbaar zijn?

[Silmarunya]

Ja, dat is al sinds de uitvinding van de monitor geweten en helaas ook onvermijdelijk. Alle licht met een vrij korte golflengte, of dat nu van de zon, een lamp of een monitor komt, is bij langdurige blootstelling schadelijk voor de ogen. In tegenstelling tot de zon of een lamp is een computerscherm echter de enige lichtbron waar we vrijwillig urenlang naar kijken.

Overigens is de (aggressievere) natte vorm van maculadegeneratie al enigszins te behandelen en voor de meer voorkomende droge vorm zitten een aantal veelbelovende therapieën in de pijplijn.

[honey]

Bedankt.

Gezien we tegenwoordig bijna continue achter een schermpje zitten, is het nu misschien wel meer relevant dan vroeger.

Een dosis effect curve oid zou wel fijn zijn.

Mijn oogheelkunde ligt al weer lang achter me, maar ik weet wel dat het een nare ziekte is, ook al zou het tegenwoordig beter te behandelen zijn. Voorkomen lijkt me nog steeds het beste.

[Silmarunya]

Dat is inderdaad het probleem. Schermen van nu zijn niet schadelijker dan vroeger, eerder integendeel. We zitten er gewoon veel te vaak voor, ook na het donker. Vooral dan schijnen er schadelijke effecten op te treden, ook door het verstoren van de hormonale sturing van de slaapcyclus.

De preventiemogelijkheden zijn gekend: regelmatig pauzeren, je scherm niet helderder zetten dan strikt nodig (ook al oogt het mooi), een applicatie als f.lux gebruiken en nachtwerk proberen beperken.

[Verwijderd]

In tegenstelling tot de zon of een lamp is een computerscherm echter de enige lichtbron waar we vrijwillig urenlang naar kijken

Klets. ALLES wat je ziet is een lichtbron. Er is geen onderscheid tussen kijken naar een stoel in je kamer, of kijken naar een stoel op je beeldscherm. In beide gevallen komt er licht op je ogen. Het maakt dus echt niet uit of je lang naar een beeldscherm kijkt, of lang naar je kamer.

Wat een verschil kan zijn, is de hoeveelheid onzichtbaar licht, in de vorm van UV en IR. Maar laat een LED monitor nou juist helemaal geen UV of IR uitzenden! LED's hebben een bijzonder smalbandig spectrum, waardoor je dus helemaal geen onzichtbaar licht uitstraalt. Je krijgt alleen zichtbare kleuren. Naar een (LED) beeldscherm kijken zal dus veel minder UV opleveren, dan in de tuin werken, waar alles wat je ziet UV naar je reflecteerd!

Als men hier zo bang voor is, dan moet je dus vooral niet naar buiten gaan, en/of in normaal omgevingslicht werken!

[Silmarunya]

Jawel. Licht dat verstrooiing onderging, heeft een veel langere golflengte en dus lagere energie-inhoud (dat is de reden waarom planten in experimenten bij sterk schaduwlicht trager groeier dan bij zwakker maar direct zonlicht).

IR-straling ('warmte') heeft geen effect op de retina, UV wel. Het is echter al jaren bekend dat licht in het sub-UV spectrum (400-500nm) ook schadelijk is - minder schadelijk, dat wel. En laat computerschermen nu net bijzonder sterk uitzenden in dat deel van het spectrum.

Dat 'alles UV reflecteert' is al helemaal onzin. Slechts een fractie van alle materialen reflecteert UV, de meeste materialen absorberen het. Kortgolvige straling wordt in de regel maar weinig gereflecteerd.

[Reactie gewijzigd door Silmarunya op 22 juli 2024 19:24]

[Verwijderd]

Verstrooing verstrooit alleen, maar doet niets met de golflengte. Golflengte veranderingen noemen we fluorescentie of fosforresentie. (Afhankelijk van de levensduur), en dat is relatief zeldzaam, en heeft niets met verstrooing te maken.

De meeste typische manier waarop de kleur van het licht te veranderd, is door bepaalde golflengten te absorberen. Bijvoorbeeld een rood stuk papier absorbeerd al het niet-rode licht, en weerkaatst alleen rood licht.

Schaduwlicht heeft een ander spectrum dan direct zonlicht, omdat bepaalde delen geabsordbeerd zijn. Welke delen, hangt af van waar het schaduw licht vandaan komt. Heel veel materialen absorberen een deel, en verstrooien de rest. Er is geen regel dat verstrooing altijd een spectrum verschoven naar het IR oplevert. Een IR absorbeerder zal het tegengestelde opleveren...

sub-IR spectrum bestaat niet. 400-500nm noemen we zichtbaar licht. Je weet wel... omdat het zichtbaar is.

[Silmarunya]

Selectieve scattering komt in essentie neer op het verlengen van de gemiddelde golflengte van licht. De grotere absorptie van blauw licht door vegetatie, de atmosfeer en water zorgt ervoor dat diffuus licht wel degelijk minder blauw licht bevat dan niet-verstrooid licht.

Er is inderdaad geen regel die zegt dat de verschuiving per definitie naar het IR-spectrum toe moet zijn, maar in de praktijk is het wel zo op aarde. Zowel water, atmosfeerdeeltjes en vegetatie (de drie grootste bronnen van verstrooiing) zijn absorberen nu eenmaal vooral kortgolvige straling.

400-500nm is inderdaad deel van het zichtbaar licht, meerbepaald het high energy visible light-spectrum. En dat is schadelijk, daar zijn alle bronnen unaniem over.

[Verwijderd]

De grotere absorptie van blauw licht door vegetatie, de atmosfeer en water zorgt ervoor dat diffuus licht wel degelijk minder blauw licht bevat dan niet-verstrooid licht.

Helemaal niet! Schaduwen zijn i.h.a. juist blauwer dan direct zonlicht. Iedere kunstschilder of fotograaf kan je dat vertellen. Je moet je kleurtemperatuur aanpassen naar het blauw als je in de schaduw fotografeert!

Dat komt omdat schaduwen voorwegend door de atmosfeer belicht worden. De atmosfeer absorbeerd helemaal geen blauw licht, maar verstrooit het. Daarom dat de hemel er blauw uitziet. Die blauwe hemel belicht je schaduwen.