Vier 8"-Windows-tablets getest

Inleiding

Fans van kleine tablets waren lange tijd aangewezen op modellen die op Android draaien. Samsung bracht in 2010 al zijn eerste 7"-Galaxy Tab uit en veel fabrikanten volgden daarna met hun eigen kleine modellen, allemaal met Android. Apple liet even op zich wachten en kwam pas eind 2012 voor het eerst met een kleine tablet: de iPad mini. Microsoft keek ondertussen vanaf de zijlijn toe.

Het bedrijf had zich met Windows 8 wellicht vol op tablets gestort, maar had geen kleine modellen, maar enkel modellen met een scherm van 10,1" of groter. Dat was ook logisch, want Microsoft zet Windows 8 op tablets neer als een besturingssysteem waarmee je meer kunt dan met iOS of Android. Windows 8 kan immers met bijna alle pc-software die nu al te verkrijgen is overweg en kan dus bijvoorbeeld ook Microsofts eigen Office-pakket draaien.

Tablets met kleine schermen lijken daar in eerste instantie minder geschikt voor. Toch besloot Microsoft dat er ook kleine tablets met Windows 8 moesten komen. De Windows 8.1-update, die eind vorig jaar uitkwam, introduceerde daarom ondersteuning voor apparaten met kleinere schermen en lagere resoluties. Microsoft werd daarbij gesteund door chipfabrikant Intel, die met een volledig nieuwe versie van zijn zuinige Atom-processor op de proppen kwam. Deze Bay Trail-chips zijn bedoeld voor kleine, relatief goedkope apparaten, waarbij het stroomgebruik binnen de perken moet blijven. Perfect geschikt voor kleine tablets dus.

Het was dan ook geen grote verrassing dat veel fabrikanten in de laatste maanden kleine Windows 8-tablets uitbrachten, allemaal met een 8"-beeldscherm en zo'n nieuwe Bay Trail-chip. In deze round-up kijken we naar de vier modellen die op dit moment in Nederland worden verkocht: de Mixx 2 van Lenovo, de Venue Pro 8 van Dell, de Iconia W4 van Acer en de Encore van Toshiba. We hebben ze allemaal op de pijnbank gelegd om het antwoord op twee vragen te vinden: wat kun je allemaal met zo'n kleine Windows-tablet en welke van deze 8"-modellen is het beste?

Van buiten bekeken: de Venue Pro 8 en Miix 2

Dell Venue 8 Pro

Dells Venue 8 Pro is met een gewicht van 395 gram de op een na lichtste tablet in deze round-up. De behuizing van de kleine tablet is gemaakt van plastic, waarbij op de achterzijde een cirkelvorming reliëfpatroon is aangebracht. Deze ringen zijn duidelijk voelbaar en maken dat de tablet goed vast te klemmen valt en niet snel van een glad oppervlak zal afglijden. Hoewel tablets van plastic soms goedkoop aanvoelen, is dat bij de Venue 8 Pro geenszins het geval.

Aan de rechterzijde vinden we de aan-uitknop met daaronder de volumeknoppen. Daar weer onder zit een sleuf, afgedekt met een klepje, waarin een micro-sd-kaartje geprikt kan worden. Boven de volumeknop bevindt zich de micro-usb-aansluiting voor het aansluiten van de oplader of randapparatuur. Bovenop zit rechts nog een knopje waarvan we in eerste instantie dachten dat het de aan-uitknop was; dit blijkt echter de Windows-toets te zijn. Dat is enigszins verwarrend, omdat veel fabrikanten die plek gebruiken voor een aan-uittoets. Logischer was geweest om de Windows-toets in de rand rondom het scherm te verwerken, zoals veel andere fabrikanten doen.

Bovenaan zit nog een koptelefoonuitgang en onderaan een enkele luidspreker en dat was het. Dell heeft dus geen hdmi-uitgang ingebouwd en dat is jammer; die had het namelijk mogelijk gemaakt om de tablet als een soort mobiel workstation te gebruiken met een losse monitor. Een gemiste kans wat ons betreft.

Dell biedt optioneel nog een hardcase aan waarin de tablet rechtop kan staan en ook zijn een bluetooth-toetsenbord en stylus beschikbaar. Die accessoires hebben we niet kunnen proberen, maar uit berichten op fora valt op te maken dat de werking van de stylus te wensen over laat.

Lenovo Miix 2

Lenovo wint binnen de grenzen van deze round-up de prijs voor de lichtste tablet. Met 350 gram is hij bijna 50 gram lichter dan de Venue Pro 8 en afgezet tegen Toshiba's Encore-tablet scheelt het bijna 100 gram. Met een dikte van 7,6 millimeter is het ook nog eens de dunste tablet uit deze round-up. Die twee aspecten maken dat de Miix 2 fijn in de hand ligt, al voelt de plastic achterzijde niet zo stevig aan als bij Dells Venue 8 Pro. Het grootste deel van de achterzijde is van een mat grijs plastic gemaakt, terwijl aan de onderzijde een strook grijs plastic zit dat wat meer glimt. De luidspreker is mono en zit bovenaan in een hoek.

Vrijwel alle aansluitingen en knoppen zijn in de rechterkant weggewerkt. Van boven naar beneden gaat het om de aan-uitknop, de volumeknop, een micro-sd-slot en de micro-usb-poort. Een micro-hdmi-uitgang is niet aanwezig. Die aan-uitknop voelt niet fijn aan geeft totaal geen feedback of 'klik' waardoor het moeilijk is om te bepalen of je hem goed indrukt. Onder het scherm is in de bezel nog een capacitieve Windows-toets verwerkt en een koptelefoon kan aan de bovenkant ingeplugd worden.

Van buiten bekeken: de Encore WT8 en Iconia W4

Toshiba Encore WT8

Van de vier tablets uit deze round-up spreekt de de Toshiba Encore W8 ons wat behuizing betreft het minst aan. Toshiba heeft de achterkant van een geribbeld plastic gemaakt, wat goedkoop aanvoelt. Het plastic kromt rond de zijkant en vormt aan de voorzijde een zilverkleurige rand rondom het scherm. Met een dikte van bijna 11mm en een gewicht van 445 gram is de Encore W8 een forse tablet, die daardoor een beetje log aandoet.

De aan-uit- en volumeknoppen zitten zoals gebruikelijk aan de rechterzijde van de tablet en hoewel ze aan de platte kant zijn, geven ze nog genoeg feedback. Onder aan de tablet zijn twee stereoluidsprekers geplaatst en in de linkerrand heeft Toshiba een micro-sd-slot verwerkt, zodat de ingebouwde 32GB- opslagcapaciteit nog uitgebreid kan worden. In de rand onder het scherm zit een capacitieve Windows-toets die gebruikers altijd terugbrengt naar het startmenu.

De bovenste rand van de tablet bevat de koptelefoonaansluiting en de micro-usb-ingang. Toshiba heeft ook nog een micro-hdmi-uitgang toegevoegd en dat vinden we een slimme zet. In theorie kun je de tablet op een externe monitor aansluiten en ook nog een draadloos toetsenbord en muis koppelen, waarna je in principe een volwaardige desktop-pc hebt.

Acer Iconia W4

Kleine Windows-tablets zijn Acer niet onbekend: in de zomer van 2013 was de Taiwanese fabrikant er als eerste bij met een 8"-Windows 8-tablet: de W3. Deze werd echter zo slecht ontvangen dat hij na korte tijd alweer uit de schappen gehaald werd. Vooral het slechte scherm en de zware behuizing kwamen de fabrikant op veel kritiek te staan. Met de W4 hoopt Acer het een stuk beter te doen.

Op het gebied van de behuizing doet het dat deels. Met een gewicht van 430 gram is hij lichter dan zijn voorganger, maar in vergelijking met de andere 8-inchers is hij toch aan de zware kant. De behuizing is gemaakt van grijs plastic met een geborstelde textuur, dat net als bij de Encore van Toshiba niet heel stevig aanvoelt. Het scherm ligt als het ware op de behuizing, waarbij de behuizing aan de onderkant een stukje doorloopt. Aan de onder- en bovenkant van de tablet zitten luidsprekers, zodat je stereogeluid hebt bij het bekijken van video.

Op het vlak van aansluitingen hebben we niets te klagen. De W4 beschikt over een micro-usb-poort, een audioaansluiting, een micro-sd-slot en een micro-hdmi-uitgang. Daarnaast levert Acer een verloopje van micro-usb naar full-usb mee, zodat je gemakkelijk randapparatuur kunt aansluiten. Van alle tablets in deze round-up is de W4 daarmee uit de doos het geschiktst om in te zetten als volwaardige computer.

Acer heeft de aan-uitknop aan de bovenzijde geplaatst en onder het scherm zit een fysieke Windows-toets. Die laatste voelt een beetje fragiel en de aan-uitknop geeft veel te weinig feedback, waardoor je moeilijk kunt voelen of je hem volledig indrukt.

Alle specificaties op een rijtje

Prijs en waardering
Merk en Productserie	Dell	Lenovo	Acer Iconia W	Toshiba
Type	Venue 8 Pro	Miix2 8" WiFi 64GB	4-820 32GB	Encore WT8-A-102

Prijs	Onbekend (8 winkels)	Onbekend (7 winkels)	Onbekend (27 winkels)	Onbekend (22 winkels)
Beeldscherm
Schermdiagonaal	8"	8"	8"	8"
Schermresolutie	1280x800 (WXGA)	1280x800 (WXGA)	1280x800 (WXGA)	1280x800 (WXGA)
Schermtype	LCD	LCD	LCD	LCD
Lcd-paneel	IPS	IPS	IPS	IPS
Touchscreentechniek	Capacitief	Capacitief	Capacitief	Capacitief
Multitouch	Ja	Ja	Ja	Ja
Camera
Cameraresolutie	5M	5M	5M	8M
Cameraresolutie (voor)	1,2MP	2MP	2MP	2MP
Technische Specificaties
Processor	Intel Atom Z3740D	Intel Atom Z3740	Intel Atom Z3740	Intel Atom Z3740
Aantal cores	Quad Core	Quad Core	Quad Core	Quad Core
Snelheid	1,33GHz	1,33GHz	1,33GHz	1,33GHz
Geheugengrootte	2GB	2GB	2GB	2GB
Geheugentype	DDR3L-RS 1333	LPDDR3 1066	LPDDR3 1066	LPDDR3 1066
Opslag
Opslagcapaciteit	32GB	64GB	32GB	32GB
Hardeschijftype	Solid State Disk	Solid State Disk	Solid State Disk	Solid State Disk
Geheugenkaart (Mobiel)	microSD, microSDHC, SD, SDHC, SDXC	microSD, microSDHC, microSDXC	microSD, microSDHC, microSDXC	microSD, microSDHC, microSDXC
Accu
Accucapaciteit (Wh)	18Wh	17Wh	18,6Wh	19,5Wh
Draadloze verbindingen
Verbinding (wlan)	802.11a, 802.11b, 802.11g, 802.11n	802.11b, 802.11g, 802.11n	802.11a, 802.11b, 802.11g, 802.11n	802.11a, 802.11b, 802.11g, 802.11n
5GHz-ondersteuning	Ja	Ja	Ja	Ja
Verbinding (Bluetooth)	Bluetooth 4.0	Bluetooth 4.0	Bluetooth 4.0	Bluetooth 4.0
Mobiel internet (3G/4G)	Nee	Nee	Nee	Nee
Fysieke verbindingen
Video uit	Wireless Display (WiDi)	Wireless Display (WiDi)	Micro-HDMI, Wireless Display (WiDi)	Micro-HDMI, Wireless Display (WiDi)
Verbinding (USB/FW)	USB 2.0 (micro)	USB 2.0 (micro)	USB 2.0 (micro)	USB 2.0 (micro)
Uiterlijke kenmerken
Gewicht	395g	350g	430g	445g
Hoogte	130mm	132,1mm	135mm	135,9mm
Breedte	216mm	215,9mm	219mm	213mm
Diepte	9mm	7,62mm	10,74mm	10,68mm
Kleuren	Zwart	Zwart	Zilver	Goud
Besturingssysteem
Besturingssysteem	Windows 8.1	Windows 8.1	Windows 8.1	Windows 8.1

Hoe werkt Windows 8 op een 8"-tablet?

Bijna alle zaken die je op een grotere Windows-tablet kunt doen, werken ook op een 8"-model, zo ook de desktopmodus, al is het de vraag of je dat wil. Werken in die interface is toch al al geen pretje met een touchscreen en het kleine beeldscherm maakt het zeker niet gemakkelijker. Icoontjes zijn erg klein, waardoor het aantikken soms de eerste keer niet lukt en het gebruik van Windows-menu's is al helemaal niet aan te raden.

Gelukkig kun je binnen Windows de scaling aanpassen en we hebben deze dan ook al snel op 125 procent gezet, waardoor de traditionele Windows-interface een stuk beter te bedienen valt met het touchscreen. Echt helemaal fijn wordt het nooit en daar zijn deze tablets natuurlijk ook niet voor bedoeld. De fabrikanten verwachten dat mensen de meeste tijd in de Modern UI-interface doorbrengen.

Die Modern UI komt in vergelijking met de desktopmodus een stuk beter tot zijn recht op het 8"-scherm. In landscape-modus krijg je drie rijen tegels te zien en in portrait-stand maar liefst zes. Die laatste houding leent zich het best voor het lezen van lange tekst en het bekijken van websites, terwijl veel moderne Windows 8-apps met hun horizontaal ingedeelde lay-outs juist goed uit de verf komen als je de tablet in de breedte vasthoudt.

Omdat het scherm klein is en ook de resolutie niet heel hoog is, is er voor sommige zaken geen plek. Open je bijvoorbeeld het instellingenmenu met de tablet in portretstand, dan zie je niet de bekende lay-out met een menu links en de uitwerking van die menuopties rechts. Dat is dan in twee losse vensters gesplitst; eerst kies je dus uit een fullscreenmenu een bepaalde optie en daarna krijg je de pagina daarover te zien. In de landschapstand zie je wel de vertrouwde indeling. Ook Snap View werkt niet als je de tablet in de portretstand houdt, omdat er simpelweg te weinig pixels in de breedte aanwezig zijn om twee apps weer te geven. Hou je de tablet in de breedte vast, dan kun je wel twee programma's naast elkaar draaien.

Als mobiele desktop

Windows-tablets hebben als groot voordeel dat ze alle applicaties kunnen draaien die een normale pc ook draait. Microsofts Surface Pro 2 wordt door Microsoft bijvoorbeeld echt ingezet als laptopvervanger; het beste van twee werelden. Bij deze kleinere Windows 8-tablets gaat dat niet helemaal op.

Ten eerste kun je er nauwelijks randapparatuur op aansluiten. Er is slechts één micro-usb-poort aanwezig en als je daar een apparaat op wil aansluiten, zul je eerst een verloopkabel naar een normale usb-stekker moeten aanschaffen. Voor de Iconia W4 geldt dat overigens niet, Acer levert hem standaard mee.

Als je eenmaal een ander apparaat aangesloten hebt, ben je de mogelijkheid tot opladen kwijt, wat natuurlijk niet praktisch is. Opladen lukt bij de Dell en Acer overigens enkel als ze rechtstreeks op het stroomnet zijn aangesloten; de tablets van Tosiba en Lenovo kunnen ook via een usb-poort geladen worden.

Acer Iconia W4 met monitor, toetsenbord en muis

De Acer Iconia W4 met extended desktop op een losse monitor via hdmi. Via een usb-hub zijn een toetsenbord en muis aangesloten, hoewel dat natuurlijk ook via bluetooth zou kunnen.

Een groter beeldscherm is natuurlijk essentieel als je de tablet als een soort mobiele desktop wil inzetten. Bij de Iconia W4 en Toshiba Encore W8 is dat geen probleem; die hebben een micro-hdmi-poort. De Venue 8 Pro en Miix 2 hebben die niet, waardoor je aangewezen bent op Intels WiDi-techniek of Miracast om beelden draadloos te versturen. Er zijn echter nauwelijks computerschermen die hiermee overweg kunnen. Veel moderne televisies ondersteunen het wel, maar daar heb je in het beoogde gebruiksscenario niet veel aan.

Er zit dus veel potentie in deze apparaten, maar de perfecte combinatie van hardware en aansluitingen hebben we nog niet gezien. Eigenlijk zouden alle modellen een hdmi-uitgang mogen hebben en een losse laadaansluiting en een full-size-usb-poort hadden ook niet misstaan.

Als concurrent voor Android en iOS

Een deel van de mensen die een kleine tablet kopen, zal hem waarschijnlijk gebruiken voor het bekijken of beluisteren van media en niet als desktopvervanger. Voor dat doel concurreren de tablets in deze round-up natuurlijk direct met apparaten als de iPad mini en kleine Android-tablets. Waren deze tablets twee jaar geleden uitgekomen, dan hadden ze geen kans gemaakt. Het Windows-ecosysteem is echter hard gegroeid in de afgelopen jaren en staat er lang niet slecht voor.

Zomaar een greep van populaire apps uit de Windows Store: Twitter, Facebook, Kindle, Dropbox, Skype, Amazon, Uitzending Gemist, NOS en Nu.nl. Ook verscheidene Nederlandse kranten hebben apps. Net zoals op Windows Phone is Google de grote afwezige, maar op een tablet kun je gelukkig goed uit de voeten met de webversies van de Google-diensten. Hoewel de grote namen tegenwoordig haast allemaal aanwezig zijn in de Windows Store, blijft het totale aanbod nog achter op Android en iOS. En, belangrijker, als apps uitkomen gebeurt dat vaak eerst voor Android en iOS, en pas later of helemaal niet voor Windows.

Er blijven echter vlakken waarop de concurrentie voorloopt. Het is bijvoorbeeld niet makkelijk om bestanden op de tablets te krijgen. Je kunt de meegeleverde usb-laadkabel gebruiken om de tablet fysiek aan een computer te koppelen, maar er gebeurt dan helemaal niets. Bestanden via een kabel kopiëren is er dus niet bij. Via een zogenaamde usb-on-the-go-kabel is het mogelijk om een usb-stick aan te sluiten en natuurlijk kunnen bestanden ook nog draadloos overgezet worden. Snel en gemakkelijk zijn beide opties echter niet.

Schermkwaliteit: niemand is perfect

Alle tablets in deze round-up zijn uitgerust met 8"-ips-panelen, waardoor we over de kijkhoeken niks te klagen hebben. In het verleden gebruikten fabrikanten in deze prijsklasse geregeld nog tn-panelen, die vaak slechtere kijkhoeken en een matige kleurreproductie opleverden. Dat tijdperk ligt gelukkig achter ons.

Ook de resolutie is met 1280x800 pixels bij alle tablets gelijk. In vergelijking met andere kleine tablets, zoals een Nexus 7 of iPad mini Retina, is die resolutie aan de lage kant. De 8"-tablets in deze round-up geven 189 pixels per inch weer, terwijl dat bij de Nexus en iPad mini Retina maar liefst 324ppi is. Dat zie je vooral als je kleine lettertypes leest, zoals de nieuwslisting op de Tweakers-frontpage, die ziet er korrelig uit. Omdat de Windows 8-interface opgebouwd is uit grote knoppen en tegels, stoort de lage resolutie niet enorm, maar bij het lezen van tekst is het verschil met de eerdergenoemde tablets overduidelijk.

Helderheid en contrast

Omdat de tablets dezelfde soort beeldpanelen hebben en ook de resolutie overeenkomt, moeten de verschillen in de andere beeldeigenschappen gezocht worden, zoals helderheid, contrast en kleurreproductie. Om die zaken in beeld te brengen hebben we alle tablets aan onze gebruikelijke schermtests onderworpen, met software van Calman en onze SpectraCal C6 colorimeter.

Allereerst kijken we naar de helderheid en het contrast, want die zijn het belangrijkst. Een hoog contrast maakt dat een scherm indrukwekkend oogt, omdat kleuren indrukwekkender lijken en zwart zwarter. Een hoge helderheid is belangrijk als je de tablet wil gebruiken in een omgeving met veel licht. Glanzende touchscreens zijn namelijk gevoelig voor reflecties van lichtbronnen en door de helderheid van het scherm op te schroeven kun je de reflecties voor een deel tegengaan.

Helderheid
Telefoon / Tablet	in cd/m², hoger is beter
Nexus 7 (2013)	********* 539
iPad mini Retina	****** 402
Lenovo Miix 2 8"	****** 368
Toshiba 8" Encore	***** 348
Acer Iconia W4	***** 345
Dell Venue 8 Pro	***** 337
LG G Pad 8.3	**** 283

Contrast
Telefoon / Tablet	verhouding , hoger is beter
Nexus 7 (2013)	********* 1283:1
Acer Iconia W4	******** 1258:1
Dell Venue 8 Pro	******** 1197:1
LG G Pad 8.3	******* 1062:1
iPad mini Retina	****** 859:1
Lenovo Miix 2 8"	****** 854:1
Toshiba 8" Encore	***** 799:1

Op het gebied van helderheid ontlopen de vier tablets elkaar niet veel. Met 368cd/m², of nits, gaat de Mixx 2 van Lenovo aan kop, terwijl Dells Venue 8 Pro met 337cd/m² de hekkensluiter is. De verschillen zijn echter klein en met het blote oog is het haast onmogelijk te zien welke tablet de hoogste helderheid heeft.

Dat valt van de contrastratio's niet te zeggen, daar zijn wel degelijk verschillen in op te merken. De Iconia W4 van Acer scoort in dit geval het beste, op korte afstand gevolgd door de Venue 8 Pro van Dell. De tablets van Lenovo en Toshiba scoren duidelijk minder. Toch moeten we opmerken dat een contrastratio rond de 800:1, niet enorm slecht is en zeker geen flets beeld oplevert. Leg je de Toshiba Encore echter naast de Acer Iconia W4, dan is het verschil wel degelijk te zien.

Kleurreproductie

Bij tablets in deze prijsklasse verwachten we geen perfect gekalibreerde beeldschermen, maar alsnog is het interessant om te kijken wat de verschillen op dit vlak zijn. Voor de liefhebbers hebben we bovenstaande collages gemaakt, met daarop de meetinformatie uit ons Calman-softwarepakket. In de onderstaande tabellen lichten we een paar zaken er nog even uit en brengen we de onderlinge verschillen in beeld.

Kleurtemperatuur
Telefoon / Tablet	in kelvin, lager is beter
LG G Pad 8.3	******* 6452
Dell Venue 8 Pro	******* 6628
iPad mini Retina	******* 6835
Toshiba 8" Encore	******* 6844
Nexus 7 (2013)	******** 6919
Lenovo Miix 2 8"	******** 7582
Acer Iconia W4	********* 7804

We beginnen met de kleurtemperatuur. Volgens de regels waaraan hdtv's horen te voldoen is de ideale kleurtemperatuur 6504 kelvin. Bij die kleurtemperatuur is wit écht wit en vertoont het scherm geen kleurzwemen. Zo simpel ligt het in de praktijk echter niet. Ten eerste maakt het voor het oog ook uit welke kleurtemperatuur het omgevingslicht heeft en daarnaast went het menselijk oog snel aan een 'foute' kleurtemperatuur.

De Venue Pro 8 komt in ieder geval het dichtst in de buurt en dat is goed zichtbaar als we de tablets naast elkaar leggen met op elk scherm de frontpage van Tweakers geopend. In zo'n opstelling ziet het wit er op de schermen van de Miix 2 en Iconia W4 duidelijk blauwig uit. Dat kan overigens een bewuste keuze zijn geweest, want op zichzelf bekeken lijkt wit op een scherm met een iets hoge kleurtemperatuur altijd net iets witter.

Gemiddelde kleurfout
Telefoon / Tablet	in dE2000, lager is beter
Nexus 7 (2013)	** 2,40
LG G Pad 8.3	*** 3,00
Acer Iconia W4	****** 6,45
iPad mini Retina	****** 6,60
Dell Venue 8 Pro	****** 6,66
Toshiba 8" Encore	******** 8,75
Lenovo Miix2 8"	********* 9,31

De informatie uit bovenstaande illustraties hebben we voor het gemak ook nog even in grafiekvorm gegoten. Bovenstaande grafiek toont in hoeverre de kleuren zoals ze op het scherm worden weergegeven, afwijken van de norm. Die afwijking wordt uitgedrukt in een waarde met de naam deltaE 2000. Alle waarden onder de 3 zijn voor het menselijk oog eigenlijk niet waarneembaar. Alles onder de 5 is zeker acceptabel en boven de 10 zijn kleurverschillen goed te zien. De Iconia W4 en Venue 8 Pro scoren hier het best, terwijl de tablets van Toshiba en Lenovo grotere uitschieters laten zien.

Ook hier merken we op dat je een scherm niet zomaar op enkel de meetwaarden kunt afschieten. De meeste mensen weten namelijk niet hoe kleuren er 'echt' uitzien en kleurfouten zijn daarom vooral goed zichtbaar als je een referentie hebt. Dat kan een beter scherm zijn dat je naast het andere scherm houdt of bijvoorbeeld de kleur van een logo dat je goed kent. Voor ons bijvoorbeeld vallen schermen met slechte weergave van rood altijd op doordat de balk boven aan de site anders oogt.

Gemiddelde grijswaardenfout
Telefoon / Tablet	in dE2000, lager is beter
LG G Pad 8.3	* 1,70
iPad mini Retina	*** 4,10
Nexus 7 (2013)	*** 4,70
Dell Venue 8 Pro	***** 7,70
Acer Iconia W4	****** 9,30
Toshiba 8" Encore	******* 10,60
Lenovo Miix2 8"	********* 12,50

Belangrijker dan de kleurfout is misschien wel de afwijking bij de weergave van grijs. Om die te bepalen meten we tien tinten grijs, van volledig wit naar volledig zwart. Elke tint moet daarbij 'puur' grijs zijn; als één van de primaire kleuren overheerst, zal het grijze vlak een kleurtint krijgen. Opnieuw doet de Venue 8 Pro van Dell hier de beste zaken, al is geen van de geteste tablets een hoogvlieger.

Hardware en prestaties

Bay Trail-soc Zoals we in de inleiding al vermeldden, zijn alle tablets in deze round-up gebaseerd op Intels nieuwe Atom voor tablets, die bekendstaat onder de codenaam Bay Trail. Deze serie bevat verschillende modellen, met zowel dual- als quadcores, met verschillende kloksnelheden en geheugenconfiguraties.

De modellen van Acer, Toshiba en Lenovo gebruiken de Z3740, terwijl de Venue 8 Pro van Dell de D-variant van diezelfde chip heeft. Beide chips zijn quadcores met een basisklokfrequentie van 1,33GHz en een turbo tot 1,83GHz. Het verschil zit in het aantal geheugenkanalen; de D-versie heeft er maar één, waardoor er minder geheugenbandbreedte aanwezig is en de maximale schermresolutie lager ligt. Alle vier de tablets zijn verder uitgerust met 2GB werkgeheugen.

De eerste generatie Atoms was behoorlijk traag en alleen geschikt voor lichte werklasten, maar de nieuwe versies hebben flink meer rekenkracht aan boord. Windows 8 draait op alle geteste tablets vloeiend en de nieuwe Modern UI-interface werkt soepeltjes. Het laden van Windows 8-apps kan soms even duren, maar dat ligt meer aan Microsoft dan aan de fabrikanten. Op krachtigere desktopmachines is dat namelijk ook zo.

Ook in de desktopmodus staan de tablets hun mannetje en omdat ze x86-processors bevatten, kun je bestaande Windows-applicaties draaien. Dan moet je niet denken aan zware programma's als Photoshop, maar voor normale kantoorwerkzaamheden met Office en Excel, en voor surfen zijn de apparaten zeker geschikt. Natuurlijk is het dan aan te raden om een toetsenbord en muis aan te sluiten.

Simpele games zijn ook geen probleem. Je moet dan denken aan het soort spellen dat je ook op een iPad of Android-tablet zou spelen. De populaire racegame Asphalt 8 is bijvoorbeeld te downloaden via de Windows Store en doet op de Windows 8-tablets wat graphics betreft niet onder voor andere platforms. Volwaardige pc-games zijn echter te hoog gegrepen voor deze tablets.

Benchmarks

Om te kijken of er onderling nog prestatieverschillen te ontdekken zijn en om een beeld te krijgen hoe de tablets zich verhouden tot andere apparaten, hebben we ons gebruikelijke benchmarkprotocol op de apparaten losgelaten.

Cinebench 11.5 - Single
Systeemnaam	Processor	in Punten, hoger is beter
Dell XPS 12	Core i7-3517U	********* 1,23
Microsoft Surface Pro 2	Core i5-4200U	******** 1,14
Lenovo Ideapad Flex 14	Core i3-4010U	**** 0,64
Acer Iconia W4	Atom Z3740	** 0,32
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	** 0,32
Lenovo Miix2 8"	Atom Z3740	** 0,32
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	** 0,23
HP Envy X2	Atom Z2760	* 0,18
Samsung ATIV Tab 5	Atom Z2760	* 0,18
Samsung ATIV Tab3	Atom Z2760	* 0,17
Iconia W3	Atom Z2760	* 0,17
Asus VivoTab Smart	Atom Z2760	* 0,17

Cinebench 11.5 - Multi
Systeemnaam	Processor	in Punten, hoger is beter
Dell XPS 12	Core i7-3517U	********* 2,78
Microsoft Surface Pro 2	Core i5-4200U	******** 2,49
Lenovo Ideapad Flex 14	Core i3-4010U	****** 1,84
Acer Iconia W4	Atom Z3740	**** 1,25
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	**** 1,25
Lenovo Miix2 8"	Atom Z3740	**** 1,25
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	*** 1,07
Samsung ATIV Tab 5	Atom Z2760	** 0,57
Asus VivoTab Smart	Atom Z2760	** 0,56
Iconia W3	Atom Z2760	** 0,56
Samsung ATIV Tab3	Atom Z2760	** 0,55

Cinebench kijkt maar naar één ding: cpu-prestaties. In vergelijking met de vorige generatie Atoms laat de nieuwe Bay Trail-generatie een mooie stap vooruit zien. Tegelijk is ook zichtbaar dat een Core i3-laptopprocessor op zijn beurt weer over een flinke dosis meer rekenkracht beschikt.

De drie tablets met de Z3740-processor scoren hier logischerwijs identiek, maar Dells Venue 8 Pro, uitgerust met de Z3740D, doet het duidelijk minder goed. Op papier is het enige verschil de enkelkanaals geheugencontroller en die zou in deze test geen invloed mogen hebben.

Na enige speurwerk kwamen we erachter dat de Turbo-modus van de processor in de Venue 8 Pro niet zo agressief is afgesteld als bij de andere tablets. Waar die andere tablets de turbosnelheid van 1,83GHz gedurende de hele benchmark vasthouden, schommelt de kloksnelheid van de Venue 8 Pro behoorlijk; vaak tikt hij die 1,83GHz aan, maar hij houdt de snelheid nooit voor langere tijd vast.

Dat maakt dat hij in benchmarks significant lager scoort. In de dagelijkse praktijk merk je er echter minder van, omdat de processorbelasting bij normaal gebruik sterk varieert. De chips draaien daarom het gros van de tijd op lagere kloksnelheden dan het maximum van 1,83GHz.

Cinebench 11.5 - OpenGL
Systeemnaam	Processor	framerate in fps, hoger is beter
Microsoft Surface Pro 2	Core i5-4200U	********* 21,7
Lenovo Ideapad Flex 14	Core i3-4010U	****** 15,1
Dell XPS 12	Core i7-3517U	****** 14,8
Lenovo Miix2 8"	Atom Z3740	** 6,2
Acer Iconia W4	Atom Z3740	** 6,2
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	** 6,0
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	** 5,9

De OpenGL-test van Cinebench richt zich puur en alleen op de prestaties van de gpu. In het geval van de Atom Z3740 is dat de Intel HD Graphics met een kloksnelheid van 311MHz en een turbo tot 667MHz. Deze test laat goed zien dat de ingebouwde gpu geen hoogvlieger is; hij is meer dan half zo traag als de gpu's in de Core-processors van Intel. Verder valt op dat de Venue 8 Pro bij de gpu-turbo geen problemen lijkt te hebben.

PCMark 8 v2 Home (acc.)
Systeemnaam	Processor	in punten, hoger is beter
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	********* 1277
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	******** 1273
Acer Iconia W4	Atom Z3740	******** 1264
Lenovo Miix2 8"	Atom Z3740	******** 1224

Dat je van de nukkige turbo in de Venue 8 Pro in het dagelijks gebruik waarschijnlijk weinig last hebt, wordt goed gereflecteerd door de benchmark PCMark. Deze test namelijk de algehele systeemprestaties en neemt naast pure cpu-kracht ook zaken als grafische snelheid en bijvoorbeeld de snelheid van de ssd mee in de berekening. In deze test scoren de vier tablets grofweg gelijk.

3DMark Cloud Gate
Systeemnaam	Processor	GPU	in 3DMarks, hoger is beter
Lenovo Yoga 2 Pro	Core i7-4500U	HD 4400	********* 4565
HP Spectre 13	Core i7-4500U	HD 4400	******** 4372
Lenovo Essential B5400	Core i3-4000M	HD 4600	******** 4060
Lenovo Ideapad Flex 14	Core i3-4010U	HD 4400	****** 3413
Samsung Ativ Book 9 Lite NP9...	Core i3-4020Y	HD 4200	****** 3072
Lenovo Miix2 8"	Atom Z3740	Intel HD Graphics	** 1253
Acer Iconia W4	Atom Z3740	Intel HD Graphics	** 1237
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	Intel HD Graphics	** 1155
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	Intel HD Graphics	** 1129

Ook in 3DMark lijken de turbosnelheden weinig invloed te hebben. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat zowel cpu als gpu zwaar wordt belast, waardoor de processor tegen zijn maximale stroomgebruik en hitteontwikkeling aanzit. Ruimte om de kloksnelheid van de processorkernen verder op te schroeven is er nauwelijks. De benchmark laat goed zien dat echte pc-games nog buiten het bereik van de Atom-processor blijven; de geteste Core-processors zijn al niet geschikt voor pc-gaming en de Atoms presteren nog eens flink minder.

Opslag

Drie van de tablets uit deze round-up zijn uitgerust met 32GB opslaggeheugen: de Encore W8, de Iconia W4 en de Venue Pro 8. Van Lenovo's Miix 2 ontvingen we een 64GB-variant. Die getallen geven een vertekend beeld, want een groot deel van de aanwezige ruimte wordt ingenomen door de Windows-installatie en de meeste tablets hebben ook nog eens een recovery-partitie. De effectieve ruimte in de tabel betreft de grootte van de systeempartitie. Een groot deel hiervan wordt nog ingenomen door de Windows-installatie.

Tablet	Totale capaciteit	Effectieve ruimte
Dell Venue Pro 8	32GB	23,2GB
Lenovo MiiX 2 8"	64GB	45,4GB
Acer Iconia W4	32GB	28,5GB
Toshiba Encore W8	32GB	23,1GB

De vrije ruimte per tablet verschilt behoorlijk; bij de Iconia W4 is bijvoorbeeld meer dan 5GB extra beschikbaar in vergelijking met de Venue Pro 8. Wie zoveel mogelijk data kwijt wil, zou ervoor kunnen kiezen om de recovery-partitie te verwijderen, al is het dan wel moeilijk om het systeem op een later moment te herinstalleren. Verstandiger is het om het micro-sd-slot te benutten, een fiks micro-sd-kaartje in de tablet te prikken en dat er niet meer uit te halen. Programma's kunnen dan op de ssd geïnstalleerd worden, zodat die snel starten, en losse bestanden kunnen op de micro-sd-kaart gezet worden.

Niet alleen in de opslagcapaciteit zitten verschillen, er zit ook variatie in de snelheid van het opslaggeheugen. Om de verschillen grof in kaart te brengen hebben we CrystalDiskMark gedraaid.

CrystalDiskMark - Seq Read
Systeemnaam	Doorvoersnelheid in MB/s, hoger is beter
Acer Iconia W4	********* 162,70
Lenovo Miix 2 8"	****** 115,50
Dell Venue 8 Pro	****** 103,50
Toshiba 8" Encore	***** 87,91

CrystalDiskMark - Seq Write
Systeemnaam	Doorvoersnelheid in MB/s, hoger is beter
Acer Iconia W4	********* 50,31
Dell Venue 8 Pro	******** 43,24
Lenovo Miix 2 8"	******** 42,17
Toshiba 8" Encore	****** 36,17

CrystalDiskMark - 4K Read
Systeemnaam	Doorvoersnelheid in MB/s, hoger is beter
Dell Venue 8 Pro	********* 15,44
Acer Iconia W4	********* 14,99
Lenovo Miix 2 8"	******** 14,34
Toshiba 8" Encore	******** 13,15

CrystalDiskMark - 4K Write
Systeemnaam	Doorvoersnelheid in MB/s, hoger is beter
Acer Iconia W4	********* 5,62
Dell Venue 8 Pro	******** 5,29
Lenovo Miix 2 8"	******** 5,07
Toshiba 8" Encore	******** 5,06

Opvallend is dat er bij sequentieel lezen en schrijven behoorlijke verschillen zitten. Een groot filmbestand zal daardoor op de Iconia W4 sneller beginnen met afspelen dan op op de Encore. Een systeem is echter vaker bezig met het lezen en schrijven van kleine stukjes data. In die gevallen zijn de verschillen veel kleiner en nauwelijks significant.

De snelheid in de praktijk

We kunnen ons voorstellen dat iemand een kleine Windows 8-tablet wil inzetten als mobiel workstation. De modellen van Toshiba en Acer beschikken over een hdmi-uitgang en zouden daardoor aan een externe monitor gekoppeld kunnen worden. Voeg nog een bluetooth-invoersetje toe en je hebt praktisch een desktop. De vraag is natuurlijk wat je dan met een dergelijk systeem kunt. Om de mogelijkheden op prestatievlak in kaart te brengen hebben we onze set 'real life' benchmarks gedraaid. Deze maken allemaal gebruik van software die gebruikers in de praktijk wellicht zouden inzetten.

Handbrake
Systeemnaam	Processor	in seconden, lager is beter
Dell XPS 12	Core i7-3517U	** 162,00
Microsoft Surface Pro 2	Core i5-4200U	** 171,00
Lenovo Ideapad Flex 14	Core i3-4010U	** 228,00
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	*** 350,00
Acer Iconia W4	Atom Z3740	*** 358,00
Lenovo Miix 2 8"	Atom Z3740	*** 362,00
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	**** 412,2
Asus VivoTab Smart	Atom Z2760	****** 601,00
Iconia W3	Atom Z2760	******** 868,00
Samsung ATIV Tab3	Atom Z2760	********* 908,00

Met Handbrake kijken we hoe lang het duurt om een videobestand te converteren. De inconsistente turbo-snelheid speelt de tablet van Dell hier opnieuw parten, terwijl de andere tablets nagenoeg even snel zijn. In deze test kunnen oudere Windows-tablets met de Atom-chip van de vorige generatie duidelijk niet meekomen.

Omdat alle cores door Handbrake belast worden, komen de quadcore-Bay Trail-chips redelijk in de buurt van de dualcore-Core i3, al is er nog steeds een significant gat.

Lightroom - Exporteren
Systeemnaam	Processor	in seconden, lager is beter
Dell XPS 12	Core i7-3517U	* 115,50
Microsoft Surface Pro 2	Core i5-4200U	* 121,97
Lenovo Ideapad Flex 14	Core i3-4010U	** 177,00
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	**** 369,50
Acer Iconia W4	Atom Z3740	**** 370,50
Lenovo Miix 2 8"	Atom Z3740	**** 391,30
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	***** 445,07
Samsung ATIV Tab 5	Atom Z2760	******* 703,50
Samsung ATIV Tab3	Atom Z2760	******* 705,00
Iconia W3	Atom Z2760	********* 804,00

Lightroom is een softwarepakket om raw-bestanden uit digitale camera's te bewerken. Het resultaat kan vervolgens naar verschillende bestandsformaten geëxporteerd worden. Voor deze test pakken we een reeks raw-bestanden, die vervolgens naar jpeg-bestanden geconverteerd worden. Het beeld is hetzelfde als bij de vorige test; de tablets zijn duidelijk sneller dan de vorige generatie, maar Intels Core-chips blijven buiten bereik.

Photoshop - Retouch Artist
Systeemnaam	Processor	in seconden, lager is beter
Dell XPS 12	Core i7-3517U	* 20,90
Microsoft Surface Pro 2	Core i5-4200U	* 25,28
Samsung Ativ Book 9 Lite NP9...	Core i3-4020Y	** 39,60
Acer Iconia W4	Atom Z3740	*** 54,73
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	*** 58,60
Lenovo Miix2 8"	Atom Z3740	*** 59,60
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	**** 68,73
Iconia W3	Atom Z2760	******* 128,00
Samsung ATIV Tab 5	Atom Z2760	******* 128,28
Samsung ATIV Tab3	Atom Z2760	********* 146,00

Retouch Artist is een benchmark die wordt uitgevoerd binnen het fotobewerkingspakket Photoshop en bestaat uit een vaste reeks bewerkingen die geautomatiseerd op een testfoto worden uitgevoerd. Opnieuw nestelen de Windows 8-tablets zich tussen apparaten met oude Atoms en de laptops met Core-processors.

Multipar
Systeemnaam	Processor	in seconden, lager is beter
Dell XPS 12	Core i7-3517U	** 69,00
Microsoft Surface Pro 2	Core i5-4200U	** 82,00
Lenovo Ideapad Flex 14	Core i3-4010U	*** 122,00
Acer Iconia W4	Atom Z3740	*** 126,00
Toshiba 8" Encore	Atom Z3740	*** 129,00
Lenovo Miix2 8"	Atom Z3740	*** 130,00
Dell Venue 8 Pro	Atom Z3740D	**** 156,00
Samsung ATIV Tab 5	Atom Z2760	******** 343,00
Samsung ATIV Tab3	Atom Z2760	******** 350,00
Iconia W3	Atom Z2760	********* 355,00

Onze testsuite wordt afgesloten met Multipar. Iedereen die wel eens iets uit nieuwsgroepen downloadt, zal bekend zijn met de par-bestanden die gebruikt kunnen worden om incomplete bestanden en archieven te repareren. Dit is duidelijk een taak waarbij verschillende cores aan het werk gezet kunnen worden; de oude dualcore-Atoms bungelen onder aan de rangorde en de Core i3 wordt bijna ingehaald.

Accuduur: welke gaat het langste mee?

De eerste Windows-tablet waren logge machines met laptophardware en gingen daarom niet lang mee op de accu. Intel heeft er bij de Bay Trail Atoms hard aan gewerkt om het stroomverbruik terug te dringen en wordt daarbij geholpen door het zuinige 22nm-procedé waarop de chips vervaardigd worden. Om te kijken hoe lang de verscheidene tablets meegaan op een acculading hebben we onze gebruikelijke twee tests gedraaid. In de eerste gaat de tablet aan de slag met webbrowsing, terwijl de tweede draait om het bekijken van video. Ter vergelijking hebben we twee andere populaire, kleine tablets in de resultaten opgenomen: de Nexus 7 en de iPad mini Retina.

Accuduur bij webbrowsen (helderheid @ 250cd/m²)
Telefoon / Tablet	Accucapaciteit	In minuten, hoger is beter
Acer Iconia W4	18,6Wh	********* 7u58m
iPad mini Retina	23.8Wh	******** 7u46m
Toshiba 8" Encore	19,5Wh	******** 7u31m
Dell Venue 8 Pro	18Wh	******* 7u1m
Nexus 7 (2013)	15Wh	******* 6u53m
Lenovo Miix 2 8"	17Wh	******* 6u32m

In de webbrowsetest komt de Iconia W4 enigszins verrassend als beste uit de bus, met een voorsprong van een dikke tien minuten op de iPad. Daarna volgt de Toshiba Encore, niet geheel onverwacht omdat hij een relatief grote accu heeft. De Venue Pro 8 gaat een halfuurtje minder lang mee en de Lenovo Miix 2 is hekkensluiter met een score van 6,5 uur. In vergelijking met Android en iOS staat de combinatie van een Bay Trail Atom en Windows 8 dus zeker zijn mannetje.

Accuduur - Film (250cd/m²)
Telefoon / Tablet	Accucapaciteit	In Minuten, hoger is beter
iPad mini Retina	23.8Wh	********* 9u41m
Nexus 7 (2013)	15Wh	******** 9u18m
Acer Iconia W4	18,6Wh	******* 7u33m
Toshiba 8" Encore	19,5Wh	****** 6u59m
Lenovo Miix 2 8"	17Wh	****** 6u46m
Dell Venue 8 Pro	18Wh	****** 6u23m

We zijn gewend dat tablets in de videotest een stuk langer meegaan, omdat de processorbelasting dan veel lager is. De meeste chips hebben een apart stukje logica voor het verwerken van videostreams, waardoor de rest van de processor in slaapstand kan. Bij de vier Windows 8-tablets zien we een ander beeld; ze doen het juist minder goed dan in de browsetest. Naar de precieze oorzaak kunnen we enkel gissen, maar het lijkt erop dat Intel hier nog wel het een en ander aan optimalisatie te doen heeft.

Conclusie

Ben je op zoek naar een kleine Windows-tablet voor het draaien van simpele apps, versturen van mail en browsen, dan zouden we voor de Venue Pro 8 gaan, vooral vanwege de fijne behuizing. Voor dat doel hebben deze tablets echter geduchte concurrentie van Android-modellen en de iPad mini Retina, die completere ecosystemen, mooiere schermen en een betere accuduur bieden. Hoewel het nieuwe Windows-ecosysteem grote stappen heeft gemaakt, zouden we een Windows-tablet voor dat gebruik niet snel aanraden.

De kracht van deze tablets is echter dat ze alle Windows-software draaien die je maar kunt bedenken en feitelijk dus kleine pc's zijn. Wil je dus ook productief zijn met je tablet, dan is een Windows-tablet opeens een veel interessantere keus. Dell levert voor dat scenario een optionele case en toetsenbord, en de tablets van Toshiba en Acer kunnen dankzij hun micro-hdmi-uitgang zelfs omgetoverd worden tot volwaardige, zij het niet extreem snelle, pc's. Daarnaast worden alle tablets geleverd met een versie van Office 2013, wat de potentiële productiviteit zeker ten goede komt.

Dat laatste scenario vinden we veruit het interessantst en daar zit ook de toekomst van dit soort tablets. Om van die toekomst een succesvolle te maken moeten de fabrikanten nog wel een aantal punten aanpakken. Zo lopen de schermen in vergelijking met de concurrentie achter, zeker wat resolutie betreft. Daarnaast is het omslachtig om bestanden op de tablet te krijgen, hebben niet alle modellen een video-uitgang en is voor het aansluiten van randapparatuur een verloopkabel nodig. Ook kan de accuduur bij mediaconsumptie beter.

De 32GB-modellen van deze vier tablets kosten allemaal ongeveer 300 euro, dus de prijs speelt bij de keuze eigenlijk geen rol. Als we een overall-winnaar moeten aanwijzen, komen we uit bij Dells Venue 8 Pro. Hij is in de benchmarks niet de snelste, maar daarvan zul je in de praktijk weinig merken. Daarnaast heeft hij veruit de fijnste behuizing en het beste scherm. Ook biedt Dell interessante accessoires aan. De Iconia W4 is wellicht de interessantste keus voor mensen die per se een los scherm willen aansluiten.