Wordt 2025 het jaar van de 3d-monitor?

Nieuwe ontwikkelingen voor brilloze 3d-schermen

3D-schermen op CES

Twee CES'en geleden schreef ik een artikel getiteld '3d-schermen zijn terug'. De grote lijn: nadat 3d-televisies met een brilletje tien jaar geleden flopten, werkten fabrikanten in de jaren daarna stilletjes aan 3d-schermen die je zonder bril kunt bekijken. Op de CES van 2023 werden best veel van die producten getoond. Het bedrijf Leia bracht een 3d-tablet uit en Acer introduceerde een laptop met 3d-scherm, ontwikkeld door het Veldhovense Dimenco, dat op de eigen hotelkamer 3d-monitors liet zien die later dat jaar zouden uitkomen.

Driedimensionale displays zijn het stadium van een techdemo inmiddels ontgroeid, maar de brede doorbraak van 3d-schermen is nog steeds niet gerealiseerd. De CES van 2025 bood een ideaal moment om te onderzoeken hoe het nu is gesteld met 3d-schermen. Waar zijn de makers van dit soort displays momenteel mee bezig en wat kunnen we in de toekomst verwachten?

Niet lang zoeken

Net als op de CES van 2023 was 3d niet het hoofdonderwerp in de grote nieuwsstroom van de beurs die dit jaar plaatsvond. Tegelijkertijd hoefde je niet lang te zoeken om een 3d-scherm aan te treffen. Collega Tomas kwam op de Intel-stand bijvoorbeeld zomaar ineens een Chinese Steam Deck-concurrent tegen: de Sunday Dragon van Tencent, uitgerust met een 11"-3d-scherm gemaakt door displayleverancier BOE. In de autohal toonden zowel BOE als concurrent Tianma mock-ups van autodashboards met daarin 3d-displays. Midden in de centrale hal had Brelyon een nieuwe oledversie van zijn Ultra Reality-monitor opgesteld, een massieve unit op twee poten die een panoramisch 3d-beeld met meerdere lagen kan weergeven.

Voor Nederlandse of Belgische consumenten was het Samsung dat op deze beurs de belangrijkste aankondiging op 3d-gebied deed. Het merk teasede in 2024 al een aantal proefmodellen van 3d-displays op onder meer CES, gamescom en IFA. Begin 2025 is Samsung er klaar voor om de 3d-monitor echt uit te brengen. Een concrete releasedatum is nog niet bekend, maar de Odyssey 3D G90XF moet nog dit jaar in Nederland en België in de winkels liggen.

De G90XF is een 27"-ips-monitor met een 4k-resolutie. Afgezien van de mogelijkheid om te schakelen tussen standaard 2d- en brilloze 3d-weergave en het glimmende paneeloppervlak, zijn de eigenschappen vrij doorsnee. Het scherm heeft HDMI- en DisplayPort-ingangen, een 165Hz-refreshrate, een 1000:1-contrastwaarde en een maximale helderheid van 400cd/m². Er is een eenvoudige vorm van edge-lit dimming aanwezig om het contrast van (hdr-)beelden iets te verbeteren, maar voor zijn 2d-beeldkwaliteit koop je deze monitor niet. De 3d-beeldkwaliteit is echter beter dan ik had gedacht. Op CES kon ik het 27"-4k-scherm nader bekijken en wat me opviel ten opzichte van de 3d-schermen die ik twee jaar geleden op CES zag, is hoeveel stabieler het beeld oogt. De monitors van toen raakten niet vaak, maar vaak genoeg om irritant te zijn, de draad even kwijt. Dan zag je even een dubbel beeld, wat op termijn ook tot hoofdpijn en oogklachten kan leiden. De G90XF had daar bijna geen last van, zelfs als ik flink heen en weer bewoog voor de display.

De G90XF is niet de enige of eerste 27"-3d-gamingmonitor. Vorig jaar kwam Acer bijvoorbeeld met de Predator SpatialLabs View 27-gamingmonitor, eveneens met 4k-resolutie. Dit scherm heeft een 160Hz-refreshrate en een maximale helderheid van 400cd/m² en was te zien in de Acer-ruimte op CES. Het 3d-effect ziet er iets minder stabiel uit dan dat van de Samsung-monitor. Tegelijkertijd voegt Acer ook ruimtelijke audio toe, via de twee speakers onder het scherm, een functie die de G90XF niet heeft.

Slimme lensstructuur

Voor het 3d-effect maken de monitors van Samsung, Acer en waarschijnlijk ook de 3d-Steam Deck van Tencent gebruik van dezelfde techniek. Boven op het normale lcd- of oledpaneel ligt een laag van uiterst fijne, schuin lopende lijnlenzen die de pixels van het scherm opdelen in een beeld voor het linker- en rechteroog. Effectief halveert daarmee de resolutie, wat verklaart waarom fabrikanten doorgaans panelen met een hoge resolutie gebruiken. Je ziet de schuine lijntjes bij 3d-weergave enigszins door het beeld lopen. Om ervoor te zorgen dat ieder oog het juiste beeld te zien krijgt, afhankelijk van waar de gebruiker zich voor het scherm bevindt, zitten er in de schermrand twee camera's die de positie van de ogen volgen. In de genoemde 3d-schermen zit ook een vloeibaar kristal dat in één positie dezelfde brekingsindex heeft als de lensstructuur, waarmee die onzichtbaar wordt. Zo kan het scherm schakelen tussen 2d- en 3d-weergave.

Samsung Odyssey 3D G90XF

Het Nederlandse start-upbedrijf Dimenco, een spin-off van Philips, was lange tijd de pionier op het gebied van de schermen die werken op de hierboven beschreven manier. Het Amerikaanse Leia ontwikkelde ondertussen een eigen techniek genaamd Diffractive Lightfield Backlighting (DLB), waarbij, zoals de naam al zegt, het backlight de laag bevatte die het beeld van het scherm naar het juiste oog stuurde. Deze laag kon zichtbaar of onzichtbaar worden gemaakt om het 3d-effect in of uit te schakelen door er vanaf de zijkant licht op te laten schijnen. Evenals bij de Dimenco-schermen waren camera's en oogtracking nodig om het juiste beeld naar het juiste oog te kunnen sturen.

Leia nam in de zomer van 2023 Dimenco en alle 3d-displaypatenten van Philips over. Inmiddels maakt het gecombineerde bedrijf alleen schermen op basis van de Nederlandse techniek. DLB had namelijk als nadelen dat er alleen kleine schermen konden worden gemaakt, tot maximaal 27", en dat het alleen kan werken met displays die een backlight bevatten, terwijl de Dimenco-lenslaag met de juiste aanpassingen ook op een oledscherm kan werken. In mijn ervaring hadden de DLB-schermen juist last van slechte zwartwaarden en behoorlijk wat backlight bleeding.

Dimenco-schermlaag met schakelbaar 3d-effect voor laptop

Leia is verantwoordelijk voor de 3d-producten van Acer, dat vorig jaar naast de Predator SpatialLabs View 27-monitor ook de Aspire 3D 15 SpatialLabs Edition-laptop heeft uitgebracht. Ook ASUS maakt gebruik van deze leverancier, maar lijkt sinds enkele laptops uit 2023 geen 3d-producten meer te hebben gemaakt. Dat geldt wel voor ZTE, dat medio vorig jaar zijn tweede Nubia Pad 3d uitbracht, een 12,1"-Android-tablet. Samsung wilde niet zeggen of het voor de Odyssey 3D G90XF heeft samengewerkt met Leia, en ook Leia kan dat niet officieel bevestigen, hoewel een medewerker toegeeft dat 'een 27"-3d-monitor' het belangrijkste Leia-product is voor begin 2025. Tijdens ons gesprek slikt hij het 'S-woord' regelmatig op het laatste moment in.

Stereoscopisch of multiscopisch

De schermen hierboven zijn stereoscopisch: ze kunnen twee plaatjes projecteren en daarmee een overtuigend 3d-beeld genereren. Omdat het maar twee plaatjes zijn, kan het effect slechts voor één gebruiker tegelijk werken. Er bestaan ook zogenoemde multiscopische schermen, die veel meer verschillende beelden kunnen uitsturen. Oogtracking is dan niet nodig en ze kunnen door meerdere gebruikers tegelijkertijd worden bekeken. Een bekende leverancier van dit soort schermen is Looking Glass, dat me tijdens CES op zijn verduisterde hotelkamer uitnodigde om zijn monitors te komen bekijken.

Looking Glass-schermen zijn al jaren verkrijgbaar als devkits voor early adopters. Om zijn techniek te demonstreren, maakte het bedrijf ook al eens een digitaal fotolijstje, de Looking Glass Go, maar inmiddels zijn er ook grotere monitors beschikbaar die je op een pc kunt aansluiten. Het 16"-Spatial Display, gebaseerd op een 4k-oledpaneel, is bijvoorbeeld bedoeld voor het bekijken of presenteren van 3d-modellen of medische scans. Looking Glass liet naast de Go en het 16"-Spatial Display ook nog een derde monitor zien, maar die is nog niet verkrijgbaar en details daarover zijn nog onder embargo.

Looking Glass gebruikt net als Leia een lenslaag die voor een lcd- of oledpaneel kan worden gezet, maar het precieze ontwerp verschilt. In deze video over een eerder Looking Glass-scherm wordt het principe nader uitgelegd: de lenslaag zorgt ervoor dat bepaalde pixels alleen vanuit bepaalde hoeken kunnen worden bekeken. Volgens Looking Glass maken zijn monitors ongeveer honderd perspectieven mogelijk, met een kijkhoek van ongeveer 60 graden. In tegenstelling tot bij stereoscopische 3d-schermen zie je daarbuiten geen plat, dubbel plaatje, maar wordt het beeld helemaal zwart.

Looking Glass Go en 16" Spatial Display

Doordat het scherm zoveel verschillende perspectieven biedt, ziet het beeld van de Looking Glass-schermen er nog stabieler uit dan de stereoscopische displays zoals de G90XF. Die raakt snel 'in de war' als er meerdere personen komen kijken, omdat hij niet meer weet welke twee beelden moeten worden uitgestuurd, wat voor de Looking Glass-schermen geen probleem is. De hoeveelheid diepte in de scènes die ik op de displays heb gezien, is indrukwekkend, al komt dat ook door de slimme manier waarop de Looking Glass-demo's zijn vormgegeven. Rondom een 3d-object dat op het scherm staat, is telkens ook een soort 'doos' te zien, die extra diepte suggereert.

De 3d-technologie van Looking Glass mag op sommige punten indrukwekkend zijn, duidelijke nadelen zijn er ook. Hoewel de resolutie van 3d-beeld niet honderd keer lager is dan de resolutie van het gebruikte paneel, door slimme optimalisaties in hardware en software, komen de beelden van de Looking Glass-monitors minder scherp over dan die van de stereoscopische displays hierboven. Bovendien is het bij de Looking Glass-schermen die ik heb gezien, niet mogelijk om het 3d-effect uit te schakelen.

Nieuwe mogelijkheden dankzij betere software ...

De techniek achter 3d-schermen is fascinerend, maar hoe goed fabrikanten die ook optimaliseren, blijft de vraag wat je gaat doen met je 3d-monitor. Daarvoor is veel gelegen aan de fabrikanten van 3d-monitors, want applicaties, spellen of films die zelf ondersteuning bieden voor 3d-schermen zijn er haast niet.

Acer Predator SpatialLabs View 27

Looking Glass heeft de uitdaging dat zijn schermen tientallen weergaven tegelijk tonen, waarvoor het een speciaal bestandsformaat moest ontwikkelen dat bestaat uit een raster van kleine plaatjes, ieder met een ander perspectief. Het omzetten van een 2d-foto tot een 3d-afbeelding gebeurt via een app, en om de foto's vervolgens te tonen is geen krachtige hardware nodig. Het renderen van 3d-modellen is een complexer probleem. Een belangrijk onderdeel van de demo die ik kreeg bij Looking Glass, ging over de nieuwe en lichtere software, waardoor het nu mogelijk is om een Looking Glass-scherm vanaf een iPad aan te sturen. Eerder was daarvoor een flinke computer nodig. Met de iOS-ondersteuning verschijnt ook de eerste thirdpartyapp met integratie voor het display. Bovendien komt er binnenkort een 3d-videospeler, die iPhone-video genomen in de stand 'Film' (waarvoor het toestel een dieptekaart maakt van de omgeving) op het Looking Glass-display in 3d weergeeft.

Leia lijkt voor zijn software vooral in te zetten op snelle 3d-conversie van bestaande 2d-content. Twee jaar geleden kon je bijvoorbeeld al een YouTube-filmpje in 3d kijken op de Leia-tablets die beschikbaar waren, maar dat vereiste een omweg via een aparte app die de video eerst in de cloud moest converteren, iets wat zeker op een beurs als CES met zijn trage wifi niet al te best werkte. De Nubia Pad II met de recentste software kan video's in real time converteren, en die conversie lukt heel aardig, ook al zijn er rondom sommige overgangen en in bepaalde situaties, zoals bij de weergave van reflecties, nog wel wat foutjes te zien. Een handig knopje dat tegenwoordig in de interface is ingebouwd, laat je snel schakelen tussen 2d- en 3d-weergave.

Samsung heeft in de software die bij de Odyssey OLED 3D G90XF-monitor wordt meegeleverd een eigen converter ingebouwd. Die beschikt ook over het 2d-naar-3d-knopje, maar de conversie lijkt slimmer te werken dan de app van Leia zelf op de Nubia Pad. Zo doet de Samsung-software een poging om de achtergrond achter een voorgrondobject in te vullen als je eromheen kijkt. Zolang je je hoofd niet snel langs het scherm beweegt, valt die truc over het algemeen niet op en is het diepte-effect overtuigender dan wat ik zag op de Nubia Pad. Helaas kan de converter van Samsung niet overweg met video met drm, zodat films en series op streamingdiensten op de G90XF niet in 3d kunnen worden bekeken.

Als je het 3d-beeld van de Samsung Odyssey 3D G90XF van
dichtbij bekijkt, zie je een schuin patroon van de lenslaag.

Samsung heeft verder een fraaie gamelauncher ontworpen voor de G90XF met een compleet driedimensionale interface. Ik mocht hem helaas niet vastleggen, maar het lijkt in de verte op het Xbox-dashboard uit de tijd van de 360. Op doorzichtige glazen kaarten staan verschillende ondersteunde 3d-spellen die je kunt spelen. Helaas heeft Samsung nog geen concrete lijst van welke titels er allemaal worden ondersteund. Wellicht kan Samsung daarin iets hebben aan het voorwerk dat Acer heeft gedaan sinds het zijn gamingmonitor heeft uitgebracht. In de vorm van TrueGame maakt Acer een soort 'Steam voor 3d-games', met een lijst van nu ongeveer 200 3d-geschikte titels die je met één druk op de knop kunt spelen. Acer inventariseert daartoe wat er nodig is om 3d werkend te krijgen in een spel: soms via een Reshade-plug-in, andere keren via de geo11-3d-driver, zelden via een optie voor side-by-sideweergave die van zichzelf al in het spel zit. Omdat de toepassingen die Acer gebruikt opensource zijn, zou Samsung ze eventueel ook kunnen gebruiken om zelf snel een lijst van ondersteunde spellen op te bouwen.

Leia werkt ondertussen aan een socialmedia-app om mensen enthousiast te maken voor 3d-beeldschermen: Immersity. Met de app, die binnenkort moet uitkomen, kun je de 2d-naar-3d-conversietechniek van het bedrijf gebruiken om je bestaande foto om te zetten in een bewegend plaatje met diepte. Tijdens de conversie toont de app een advertentie voor een van de stereoscopische 3d-monitors die nu verkrijgbaar zijn, waarop je de foto dan in echt 3d kunt bekijken.

... 3d blijft voorlopig heel erg duur

Naast de software en beschikbare content zijn de prijzen van 3d-schermen op dit moment nog een obstakel voor een bredere adoptie. Dat geldt zeker voor de monitors van Looking Glass. Hoewel het fotolijstje Looking Glass Go slechts 300 dollar kost, betaal je voor de echte monitors een klap geld. Op dit moment kost zelfs het kleine 16"-Spatial Display bijna vierduizend euro. Ook de stereoscopische schermen zijn nog stukken duurder dan normale displays. De Predator SpatialLabs View 27 kost nu 1700 euro, en hoewel Samsung nog geen prijs heeft gedeeld voor de Odyssey 3D G90XF, zou het ons verbazen als die veel goedkoper gaat worden. Ter vergelijking: een 27"-4k ips-monitor met een refreshrate van 165Hz heb je nu al voor zo'n 500 euro.

Leia Immersity-app

Gevraagd naar waarom de 3d-schermen van dit moment nog zo duur zijn, stelt Leia dat vooral de software de prijs zou opdrijven. Bedrijven die 3d-schermen maken, moeten nog een heel ecosysteem van apps opbouwen. Leia kan daar weliswaar toolkits en een sdk voor aanleveren, maar die zijn niet allemaal gratis, en de ontwikkelaars die daarmee aan de slag gaan voor een bedrijf als Acer moeten natuurlijk ook worden betaald. De hardwareprijs wordt opgedreven doordat huidige 3d-monitors nog niet echt massaproducten zijn, maar in kleine batches worden gemaakt. Daarbij vereisen de stereoscopische schermen twee ingebouwde camera's met hoge resolutie en framerate voor goede oogtracking.

Leia verwacht dat de kosten in de toekomst verder zullen dalen, niet alleen doordat er meer schermen tegelijk worden gemaakt als de populariteit van 3d-schermen toeneemt, maar ook doordat afzonderlijke componenten zoals de lenticulaire lenslaag goedkoper worden. Bovendien kan slimmere software ook goedkopere hardware mogelijk maken. Zo werkt Leia er doorlopend aan om de oogtracking te verbeteren, waardoor je op een gegeven moment af zou moeten kunnen met een goedkopere camera die bijvoorbeeld maar 30fps in plaats van 60fps kan opnemen, zoals huidige exemplaren.

Nog minstens vijf jaar geduld

Waar de stereoscopische schermen vaak gericht zijn op gaming of entertainment, wil Looking Glass de komende jaren vooral doorgroeien in de zakelijke markt. Gelet op de hoge prijs van zijn displays en de toepassingen die er nu zijn, is dat een logische keuze. Looking Glass denkt dat het nog wel een jaar of vijf kan duren voordat zijn schermen voldoende goedkoop zijn en toepassingen zijn ontwikkeld die de schermen voor de consument interessant kunnen maken. Ook Leia noemt een termijn van vijf tot zes jaar waarop 3d-apparaten op basis van zijn technologie wijdverbreid en betaalbaar moeten zijn. Voor 2025 wil het bedrijf vooral inzetten op nieuwe tablets of smartphones met een 3d-scherm, wat niet noodzakelijk betekent dat er niet ook laptops of monitors zullen verschijnen. Welke nieuwe apparaten dat dan zijn of welke fabrikanten die gaan maken, daarover laat het bedrijf nu nog niks los.

Reacties (164)

[Consolords]

Gaaf artikel!

Ex-Dimenco medewerker hier. Ik wil graag toevoegen dat er een open-source tool is om net zoals TrueGame, games naar 3D te converteren m.b.v. geo-11, SuperDepth3D, OpenXR en Geo3D.
Die hebben ik en een vriend ontwikkeld: https://github.com/JoeyAn...jects/releases/tag/v1.0.0

Hij heeft zelfs officieele ReShade support dus je kan hem via de ReShade installer installeren!

Er is ook een losse installer en een OpenXR runtime te vinden op onze GitHub.
https://github.com/BramTeurlings/3DGameBridge/wiki

[-DarkShadow-]

Verwacht jij dat het mogelijk wordt om met een stereo camera te filmen en dit in 3d weer te geven op monitoren met deze techniek?

[Consolords]

Via onze software kan je elke DirectX en OpenXR compatibele source van Side-By-Side beeld in 3D tonen. Sommige videospelers zullen hier aan voldoen maar ik heb dit zelf nog niet geprobeerd.

Developers kunnen dit wel redelijk makkelijk maken via de gratis SDK die Leia levert op hun GitHub. Het mooie van de technologie is dat het redelijk open is hierdoor.

Acer heeft ook een tool die sowieso de video al in 3D kan tonen genaamd SpatialLabs Go.

[Q]

Welk probleem lost een 3D monitor precies op en voor wie is dat relevant?

Ik heb het gevoel dat ook hier weer veel te veel vanuit technische mogelijkheden wordt geredeneerd en niet duidelijk vanuit een heldere behoefte.

Ergens wordt gesproken over medical imaging en ik ben zeer sceptisch, maar vooruit, doe een niche. Dat maakt nog geen markt, omdat er alsnog heel veel software gemaakt moet worden om dit bruikbaar te maken. Maar wat kun je dan wérkelijk zien wat je al niet in hogere resolutie in 2D niet kunt zien?

Dit voelt voor mij als een oplossing opzoek naar een probleem.

[Mathijs Kok]

Maar wat kun je dan wérkelijk zien wat je al niet in hogere resolutie in 2D niet kunt zien?

Diepte.

Onze ogen en hersenen zijn gemaakt voor 3d, daarom is het vermoeiend om 8 uur naar een scherm te kijken en niet vermoeiend om 8 uur naar een landschap te kijken. Je hersenen zijn dan niet bezig met het 'bedenken' van de afstanden.

[Boss429]

Dit klinkt heel interessant maar dan vraag ik me toch af, de objecten zijn nog steeds 2D met de illusie dat ze 3D zijn. Heeft dit dan geen invloed meer op de werking van ons gezichtsvermogen ten opzichte van een natuurlijke 3D waarneming? Ik krijg namelijk bij de meeste 3D beelden enorme hoofdpijn.

[Reactie gewijzigd door Boss429 op 20 januari 2025 11:46]

[centr1no]

bij de meeste 3D beelden enorme hoofdpijn

Ik ga er vanuit dat je het dan hebt over 3D bioscoop- of tv-beelden met een 3D-bril.
Doordat bij 3D de beelden voor het linker en rechteroog enorm snel worden afgewisseld kun je hoofdpijn krijgen als één oog langzamer of slechter focust dan de andere waardoor je hersenen moeite hebben er een scherp beeld van te maken.

Heeft dit dan geen invloed meer op de werking van ons gezichtsvermogen ten opzichte van een natuurlijke 3D waarneming?

Hoe bedoel je dat?
We zien alleen de illusie van 3D op een 2D vlak onder specifieke omstandigheden. Kijk ernaar onder een 'verkeerde' hoek en de illusie verdwijnt onmiddellijk en wordt weer 2D.
Een 'normale' grafische voorstelling van een 3D-object op een 2D vlak blijft 2D. De 'echte' wereld blijft 3D.

[RayNbow]

[...]
Ik ga er vanuit dat je het dan hebt over 3D bioscoop- of tv-beelden met een 3D-bril.
Doordat bij 3D de beelden voor het linker en rechteroog enorm snel worden afgewisseld [...]

Het afwisselen van beelden voor het linker- en rechteroog is alleen van toepassing voor shutterglasses waarbij afwisselend de lenzen van de bril worden verduisterd. Het ongemak dat bij dit soort brillen kan optreden is vooral het flikkeren van de lenzen, helemaal als de frequentie afwijkt van anderende bronnen, bijv. wanneer het beeld 120x per seconde ververst en de TL-verlichting op 50 Hz wisselspanning is aangesloten.

Maar actieve 3D-brillen worden niet gebruikt in de bioscoop. In de bioscoop heb je twee projectoren, een per oog, waarvan het geprojecteerde licht per projector anders is gepolariseerd. Om 3D te kunnen zien zet je een bril op met twee bijbehorende polarisatiefilters. Als je bij deze vorm van 3D ongemakken ervaart, heeft dat een andere oorzaak (bijv. omdat je visuele systeem door het kijken naar het beeld beweging ervaart terwijl je evenwichtsoorgaan geen beweging ervaart).

[mr.Millenarian]

Dit geldt ook voor TV's die met gepolariseerde brillen werken. Ik heb een 12 jaar oude LG en en een 3D blu-ray speler in het voeteneind van ons bed. Precies de juiste opstelling om van 3D films thuis te genieten al is het wel vaak zoeken naar nieuwe 3D blu-rays.
Mijn vrouw heeft in de bioscoop vaak wel last van hoofdpijn na het zien van een 3D film (ook al gebruiken wij daar dezelfde polarisatie brillen als thuis), maar thuis niet. Zij heeft wel een lichte oogafwijking, die dit zou kunnen verklaren. Een andere plek in de bioscoop zou misschien helpen.

[Reactie gewijzigd door mr.Millenarian op 22 januari 2025 11:10]

[aldieaccounts]

Doordat bij 3D de beelden voor het linker en rechteroog enorm snel worden afgewisseld kun je hoofdpijn krijgen als één oog langzamer of slechter focust dan de andere waardoor je hersenen moeite hebben er een scherp beeld van te maken.

Dat is eigenlijk bijna nooit meer zo. In de bioscoop worden de beelden voor beide ogen tegelijk over elkaar heen geprojecteerd en dmv gepolariseerde brillenglazen geplitst in een beeld voor links en een beeld voor rechts.

Ook bij een VR bril is dit niet aan de orde.


Er zijn een aantal redenen waarom je hoofpijn kan krijgen bij 3d beelden.

Als alles goed afgesteld is en het 3d beeld is goed bij elkaar passend(links/rechts) is er 1 hoofdreden waardoor je toch nog hoogdpijn kan krijgen.
- je focus afstand klopt niet met de (gesimuleerde) 3d diepte. Bij een echt 3d 'landschap' krijg je van je ogen informatie over de stand (meer naar elkaar toe voor dichtbij) en de accomodatie van de lens (aangespannen voor dichtbij). Die afstand klopt in het echt met de verschillen tussen links en rechts, maar bij stereo beelden klopt dat nooit. Je accomodeert in ieder geval meestal de hele tijd op 'oneindig/verte' , ook als de gesimuleerde afstand dichtbij is.

Verder zijn er nog heel wat kansen als dingen niet 100% kloppen:
- als je de hele tijd op dichtbij moet focussen omdat de lenzen van je 3d viewer niet goed afgesteld zijn krijg je hoofdpijn.
- als links en rechts niet helemaal goed uitgelijnd zijn krijg je hoofdpijn
- als de afstand tussen de ogen niet klopt (vooral bij vr brillen en van die stereofoto viewers) krijg je hoofdpijn
- als links en rechts niet helemaal kloppen qua kleuren, of sowieso niet helemaal goed kloppen (vuil op de stereofot of verkleurd) => huppa hoofpijn.

Ik mag graag eperimenteren met stereo fotografie en VR, maar zoals je wel begrijpt uit deze post ben ik helaas 'gezegend' met een grote gevoeligheid voor hoofdpijn. Hoewel als je zorgt dat alles klopt en alleend de accomodatie problematiek overbijft de hoofdpijn wel beduidend langer op zich laat wachten :-D

[Q]

Dit is wat mij betreft een open deur die echt geen inzicht oplevert.

Je maakt ononderbouwde medische claims, waarbij je niet aantoont dat een scherm als dit helpt.

[Reactie gewijzigd door Q op 20 januari 2025 13:20]

[William_H]

Wat dacht je van operaties, waarbij een chirurg zich op een andere positie bevindt dan bij de patiënt en met robotarmen de chirurgische ingreep verricht. Dan is het wel handig dat je diepte kunt zien. Nu wordt dat opgelost met een "helm" met twee beeldschermpjes, zoals een VR-set. Een beeldscherm zou een stuk handiger zijn, want dan ben je niet afgesloten van de omgeving.
Verder is het handig bij het kijken naar "imaging" beelden, zoals van een MRI en CT-scan.

[Q]

Leest als speculatie, hoe kwantificeer ik “handig”? “Handig” is nog geen business case.

[William_H]

Dat beschrijf ik toch? Je bent met een beeldscherm niet afgesloten van je omgeving, in tegenstelling tot een helm met twee beeldschermpjes voor je ogen. Als je bezig bent met een operatie is kunnen communiceren met collega's wel noodzakelijk, of "handig", vul het in.

[Burning]

Hoe kom je hierbij?

De reden dat je ogen vermoeid zijn is omdat je naar een bak licht loopt te staren voor 8 uur en je ogen niet focussen. Niet door iets als “bedenken” van afstand. Je teams chat of softwarepakket naar keuze heeft geen diepte, gaat er ook niet komen.

3D geeft de illusie van diepte, maar een monitor bevind zich nog steeds op dezelfde afstand van je ogen. Er is geen diepte, je ogen focussen niet. Je staart nog steeds naar dezelfde bak licht.

[Klaus_1250]

Ik "zie" geen diepte maar mijn hersenen snappen het wel. Ik zie niet hoever dingen, maar mijn hersenen weten het toch prima. ik ervaar de wereld helemaal niet als vermoeiend. Zover ik juist weet is het 3D maken van de wereld een behoorlijk vermoeiende taak voor je hersenen.

[leploep]

Wat een onzin, het 3D effect wordt kunstmatig gecreëerd dus de kans is groot dat dit eerder voor oogvermoeidheid en/of hoofdpijn zorgt. Dit is al de zoveelste keer dat 3D schermen op de markt gebracht worden en vermoed dat het deze keer ook weer van korte duur zal zijn.

[centr1no]

Ja en nee.
Langdurig focussen op de minieme lettertjes o.i.d. op een lichtbak die meestal nog geen meter van je af staat en waarbij we ook nog eens minder met de ogen knipperen is uiteraard vermoeiender dan naar een landschap kijken.
Maar langdurig op hetzelfde punt in een landschap focussen is ook vermoeiend.

Het probleem met 3D op een scherm is dat je zelf geen focuspunt kunt kiezen.
Zoals bij de 3D 'foto' van de X-Wing alles wat op de achtergrond staat nooit in focus zal komen. Zoals je bij 3D-films in de bioscoop alleen maar koppijn krijgt als je naar gedeeltes van het scherm kijkt waar je volgens de regisseur helemaal niet zou moeten kijken.
Je zou dus continue het systeem moeten vertellen waar je naar kijkt of idealiter iets als (zeer nauwkeurige) eye-tracking willen waar de focus continue op aangepast wordt.

[Madrox]

Een scherm bekijken is zowiezo vermoeiender, met fake licht , hz etc. Het is meer dan alleen diepte wat onze ogen vermoeid. Zoals geluid, moet je horen of lezen, naar een landschap kijken is veel rustgevender.

[DrVic]

Als ik 8 uur naar een landschap kijk, kijk ik binnen 30 minuten naar de binnenkant van mijn ogen - om maar met beroepsfilosoof Bassie te spreken

[Aerophobia1]

Nou daar wennen ze wel aan.

[jerisson]

Ik heb weet van meerdere chirurgen die stereoscopische 3D schermen gebruiken tijdens de operatie. Deze schermen worden onder andere door Sony en Barco geproduceerd. Dat jij er geen markt voor ziet betekent niet dat er geen is.

Hieronder de conclusie m.b.t. het gebruik van stereoscopische 3D-schermen binnen de medische wereld door onderzoekers van Eindhoven. Bron: "Stereoscopic displays in medical domains: A review of perception and performance effects"

In this paper we have reviewed empirical studies that compare stereoscopic visualization of medical data with standard procedures used in the medical domain. The domains covered in this review are diagnosis, pre-operative planning, minimally invasive surgery (MIS) and training/teaching. The general conclusion is that stereoscopic depth increases the performance of various surgical procedures, and enhances the visualization of anatomical structures. For diagnosis, stereoscopic displays can augment the understanding of complex (spatial) structures and increase the detection of abnormalities. Stereoscopic viewing of medical data has proven to increase the detection rate in breast imaging and has
demonstrated potential in presenting 3D ultrasound imaging. For MRI and CT imaging where the reconstructed image is already displayed in 3D perspective, the added value of binocular depth has not yet convincingly been demonstrated. For MIS, stereoscopic displays can increase the performance in terms of a decrease in surgery time and increased accuracy of surgical procedures, as compared to monocular viewing conditions with similar resolution. In applications that make use of computer simulations such as teaching, training, and surgical planning, the potential impact of the use of stereoscopic displays is large, however, more controlled experimental research is needed to quantify the benefits stereoscopic displays may deliver in those application areas. This is a general point that is underlined by the fact that, of all the domains reviewed in this paper, only in robotic MIS have stereoscopic displays become part of the standard equipment.

De bron is wel van 2009, vermoedelijk dat er ondertussen ook meer bekend is m.b.t. scans in 3D te bekijken.

De technologie achter multi-stereoscopische (of light field) schermen is eveneens nuttig voor zaken als Virtual Reality: door de hoge hoeveelheid beelden kan je het voor een enkel oog laten lijken dat het invallende licht van voor of achter het scherm komt, en kan het daar op focussen (een vorm van monoculaire diepteinfo die onze hersennen verwerken.) Dat lost een deel van de problemen m.b.t. vermoeidheid en hoofdpijn op omdat het een natuurlijker 3D beeld geeft.
Binnen VR is het nut o.a. al aangetoond door NVidia (Douglas Lanman, "Near-Eye Light Field Displays", 2013) en CREAL claimt aan een bril met soortgelijke eigenschappen te werken.

Daarbuiten zijn 3D-schermen ook nuttig voor mensen die abstracter 3D beeldmateriaal bewust moeten interpreteren. Iets waar veel mensen, als ik terugkijk naar lessen rond CAD, moeite mee hebben.

[epandi]

In 2010 meegedaan aan oogheelkundige onderzoeken uitvoeren bij test patiënten om te zoeken naar testen waarmee we het visueel discomfort bij autostereoscopische schermen konden objectiveren. Conclusie van het onderzoek toen was dat we wel redelijk konden voorspellen welke mensen sneller last van discomfort hebben op basis van de fusie breedte (hoe goed de ogen 2 aparte beelden kunnen samen voegen waarbij er met prisma's het beeld tussen het linker- en rechteroog verder van elkaar gescheiden werd).

https://repository.tudelf...7c-467d-bdca-2b447fa9c95a

[Q]

Je komt met een verhaal uit 2009 aanzetten en dat moet een markt voorstellen?

Verder lees ik niets anders dan hypotheticals / speculatie en niets concreets, niets hards.

Not impressed.

[jerisson]

Ik ben dan op mijn beurt weer "impressed" door zo een kortzichtige reactie. Ik geef je een wetenschappelijk werk met concrete vastgestelde voordelen van 3D-perceptie binnen de medische wereld. Dat de paper van 2009 is, is op zijn minst gezegd irrelevant, tenzij jij mij nu gaat aantonen dat het menselijk visueel systeem op amper 16 jaar tijd zodanig veranderd is dat de bevindingen van toen nu niet meer gelden...

De medische wereld is geen kleine markt, en dit soort schermen worden er actief ingezet. Er is vraag naar deze schermen, en er is een gespecialiseerd aanbod. Dus er is een duidelijke markt.

De rest is overigens ook geen speculatie, maar zijn gewoon feiten. Het vergence-accomodation conflict is een gekend en goed bestudeerd fenomeen, en kan wel degelijk aangepakt worden door een nauwkeurigere nabootsing van het lichtveld (iets dat bij stereoscopische schermen ontbreekt). Dat is al meermaals aangetoond. Die schermen zijn nog niet uitgebreid op de markt omdat er nog veel werk en onderzoek nodig is om de kwaliteit te halen die een consument wilt.

[The Zep Man]

Welk probleem lost een 3D monitor precies op en voor wie is dat relevant?

Ik heb het gevoel dat ook hier weer veel te veel vanuit technische mogelijkheden wordt geredeneerd en niet duidelijk vanuit een heldere behoefte.

Het is duidelijk waar dat vandaan komt:

Waar de stereoscopische schermen vaak gericht zijn op gaming of entertainment, wil Looking Glass de komende jaren vooral doorgroeien in de zakelijke markt.

De zakelijke markt is conservatief op dit gebied. Het moet aantoonbaar productiviteit of waarde toevoegen. Je moet je altijd afvragen "wat kan men zonder dit niet doen?". In het geval van "3D medical imaging" is het antwoord: "helemaal niets".

[quarintus]

Dat zou opgaan als ze met 3d schermen daadwerkelijk de afstand in 3d kunnen projecteren. Maar vaak is de realiteit dat de 3d effecten slechts beperkt in staat is om verschillende dieptes te tonen. Misschien is dit met de nieuwe technologie anders?

Als je dus op je scherm naar een vergezicht kijkt, dan moet je alsnog de afstand berekenen.

Dat is dan ook het hele gimmickie aan 3d schermen de afgelopen jaren. Dingen worden in 3d getoond, maar niet op de afstand die passend is en meestal wordt slechts een deel in 3d weeggegeven; waardoor je nog altijd die belasting hebt.

En zelfs als alles in 3d, passend weer gegeven wordt; dan nog heb je te maken met een beeld op 1 afstand. Ja er is binocularie dispariteit in het beeld tussen de 2 ogen, maar het scherpstellen van je lenzen, bijvoorbeeld, klopt nog steeds niet bij als je in de werkelijkheid naar verschillende afstanden kijkt.

[Caelorum]

Het gaat er ook niet puur alleen om of je iets niet kan doen. Het gaat er ook om of je iets beter dan doen met die technieken.
Ik zie dit in de bouwwereld nog wel gebruikt worden, zeker in de wat meer high-end architecturele zaken voor het tonen van concepten en uitgewerkte plannen aan cliënten en dergelijke.
Dat kan nu ook, maar dit zal net iets meer een wauw effect geven en het de toeschouwers net wat makkelijker maken zich in te leven in hoe dat gigantische gebouw er bijv. uit gaat zien.

[The Zep Man]

Het gaat er ook niet puur alleen om of je iets niet kan doen. Het gaat er ook om of je iets beter dan doen met die technieken.

Daarom schreef ik:

Het moet aantoonbaar productiviteit of waarde toevoegen.

Doet het niets beter met die technieken? Dan voegt het geen waarde toe.

Dat kan nu ook, maar dit zal net iets meer een wauw effect geven en het de toeschouwers net wat makkelijker maken zich in te leven in hoe dat gigantische gebouw er bijv. uit gaat zien.

Als het bijvoorbeeld bij 10% van de mensen hoofdpijn oplevert dan wordt het niet omarmd. Niemand gaat 10% van zijn klanten teleurstellen voor een "wauw effect".

Herinnert iemand zich nog hoe Second Life het zakelijke sociale landschap zou veranderen? En VR? De techniek die iets toevoegt mag geen waarneembare nadelen hebben ten opzichte van de techniek die nu al perfect bruikbaar is. Een pluspunt compenseert niet een minpunt.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 20 januari 2025 09:54]

[xtlauke]

Ik heb hier sterk mijn twijfels bij. Ik denk dat voornamelijk de maker van deze architectuur designs hiervoor een investering zou willen overwegen in een (duur) scherm zoals dit, of een partij die in ieder geval regelmatig iets met vastgoed doet. En het is dan typisch is wat je bekijkt met een groep mensen in een soort presentatie, niet je eentje. En zoals ik het begrijp, werkt dit scherm dus maar voor 1 persoon tegelijkertijd, want er zitten camera's in die de ogen tracken en a.d.h.v. bepalen vanuit welk perspectief je kijkt, en aan de hand daarvan weer het 3D beeld aanpassen.

M.a.w., dit werkt niet voor groepen mensen. Dan werken 3D brillen beter, en we weten wat voor een succes dat is geworden.

Het lijkt dus vooral een technologie voor individueel gebruik. De gaming handheld uit het filmpje lijkt me een goed voorbeeld. En gaming monitoren kan misschien werken, maar ik ben dus bang ervoor dat het scherm alleen maar goed werkt in 3D mode en de techniek en het paneel met de lijntjes als storend werken voor regulier gebruik. Met andere woorden, je moet deze monitor er dus bijkopen voor specifiek de games en andere zaken die je in 3D wil gebruiken. En dan moet ondersteuning voor die zaken ook nog zijn gebouwd en zelfs goed worden ondersteund, want een halve ervaring is natuurlijk niet iets wat je wil.

M.a.w., er is zeer veel investering nodig om de bovengenoemde ecosystemen op te bouwen, want voor erg veel content moet eerst goede ondersteuning ingebouwd worden. Tot die tijd gaat de massa hier niet op over en komt het benodigde geld voor deze langdurige grote investering niet binnen. En zolang er geen massa is zullen een hoop producenten van media waarvoor dit geschikt zou kunnen zijn zelf de investering doen om deze ondersteuning in te bouwen. En dus is het voor de fabrikanten van deze 3D oplossing dweilen met de kraan open.

Allicht zie ik iets over het hoofd, maar ik zie echt niet hoe dit tractie in de markt krijgt en tot een succes kan worden gemaakt. Als ik deze oplossing met de oplossing met aparte 3D brillen met elkaar zou moeten vergelijken als beide nieuwe oplossingen, zou ik de kans dat de oplossing met 3D brillen veel groter inschatten.

[thetakman]

In de gaming scene is het vooral Immersion.

Jaren geleden een active 3D tv gehad (weet even het merk niet meer, geloof Sony bravia ofzo?) en daar had ik m'n PC op aangesloten en World of Warcraft opgestart.

Het is zo gaaf als de fireballs van een Kobold uit je scherm naar je hoofd vliegen.

Maar enkel bij race simulator games denk ik dat het echt effectief iets doet, een beter gevoel van de ruimte van de baan en de auto wellicht maar het is een niche dat 100%

[12_0_13]

Ik heb wel eens in VR een racing sim gespeeld; dat is echt niet te doen. Supersnel misselijk omdat de krachten niet overeen komen met wat je ziet.

Een 3d monitor lijkt me dan inderaad beter, maar ook niet echt veel toevoegen verder.

De 'beste' use case voor 3D in games is imho afstanden inschatten en immersion. In VR is het echt supergaaf als je gewoon een object kan 'pakken' wat voor je ligt of dat je een pijl heel gericht kan schieten omdat je de afstand goed kan inschatten.

[tweedledum]

Dit is natuurlijk wel heel erg verschillend per gebruiker. Ik ben niet zo gevoelig voor motion sickness en race veel in VR. Door VR ben ik juist weer race sims gaan spelen omdat ik de beleving, immersion en de vrijheid om de bocht goed in te kijken en dieptes in te schatten echt fantastisch vind.

Zeker, ik heb ook vrienden in de stoel gezet met de VR bril en sommige zijn na 3 bochten kots misselijk. Dat is helaas denk ik ook een groot deel genetische loterij.

Maar om te zeggen dat er dus geen usecase voor is vind ik wat kort door de bocht (ghehe).

[thetakman]

Als iemand die van race games houdt, een ongelofelijk petrol head is. Maar tegelijkertijd auto misselijk wordt op de achterbank.. VR en race games is inderdaad een recept voor kotsen binnen 10 seconden.

Hier werkt 3D inderdaad iets beter omdat de muur en de achtergrond rondom het scherm gewoon stil blijft.
VR maakt me zelfs in een POV van iemand die loopt al kots misselijk.

[oef!]

Misselijkheid bij VR is persoonlijk, ikzelf heb er geen last van. Het verandert de race ervaring wat mij betreft enorm omdat je beter diepte kan inschatten, om je heen kan kijken en bochten makkelijker in kan kijken zodat je een betere lijn kunt nemen. Het is wel wennen en het is nog maar de vraag of je er echt sneller van wordt maar in de praltijk werkt de techniek goed voor een groep mensen.

[Reactie gewijzigd door oef! op 20 januari 2025 14:09]

[Xeneonic]

Ikzelf heb nog in het jaar 2000 of zo Unreal Tournament gespeeld met een 3d bril op. Dan leek het echt of de raketten je om de oren vliegen. Zo zie je maar weer dat op bepaalde vlakken de technologie niet veel is gegroeid.

[metalmania_666]

Zo zie je maar weer dat op bepaalde vlakken de technologie niet veel is gegroeid.

Dat is dus wel het geval, want toen had je een bril nodig, en nu niet meer.
Maar ik geef toe dat het (erg) langzaam gaat.
Het heeft ook te maken met de benodigde rekenkracht. En daar zijn nu wel grote stappen in gemaakt

[emeralda]

Gimmicks leuk voor 10 minuten. Net zoals motion controls.

[thetakman]

Dat kan je ook over 4K resolutie of hogere graphics zeggen.
Gimmicks, want is enkel om het er leuk uit te zien maar het veranderd fundamenteel niks aan je game.
Vanaf 720P kan je alles al redelijk zien om speelbaar te maken.

Sommige "gimmicks" of graphical updates zijn gewoon leuk om naar te kijken

[pete4live]

Dit is alleen een gedachte vanuit een economisch standpunt. Niet iedere ontwikkeling op het gebied van technologie heeft direct een specifiek doel of een afzetmarkt nodig. Vaak ontstaan de grootste doorbraken in de wetenschap en technologie door nieuwe technieken te proberen en deze pas veel later door te ontwikkelen en op nieuwe manieren toe te passen.

[Tripledad65]

Mee eens. Het is op zich een zinvolle vraag om te stellen in het R&D proces, maar het mag niet (zoals soms dreigt te gebeuren) de leidende vraag worden. Daarmee wordt het creatieve proces beknot.

[Seth_Chaos]

In strategie games was het geweldig. Daar had het ook het meeste effect. Het strijdveld is in eens een maquette waar je rond gebouwen kunt kijken en hoogte verschillen kunt zien. In Company of Heroes en in Supreme Commander was dat fantastisch. De industrie had gewoon moeten partneren met een aantal competitieve games zoals LoL en Starcraft en Diablo. Die hadden de verdere ontwikkeling kunnen dragen. In shooters voegt het bar weinig toe.

[Joe28965]

Welk probleem lost een 3D monitor precies op en voor wie is dat relevant?

Dit kan je van heel veel dingen zeggen. Wat lost een 4k beeldscherm nu echt op? Wat lossen 400Hz schermen nu echt op?

Zeker in de entertainment industrie (waar gaming natuurlijk ook onder valt) is het niet perse "wat voor probleem lost dit op" maar meer "hoeveel mensen zouden dit cool vinden en het willen kopen?"

Want bijvoorbeeld VR wordt ook heel minimaal gebruikt in 'niet entertainment' en dat gedeelte is zeker niet de grote drijfveer achter de VR ontwikkelingen. Mensen die het cool vinden om VR te gamen zijn de grootste drijfveer voor de nieuwe VR brillen.

[Q]

Het nut van 4K is self-evident.
Je gaat geen 4K euro kostende schermen bouwen voor de zakelijke markt omdat je denkt dat er mensen zijn die dat ‘cool’ vinden —> dat is geen business case

[RayNbow]

Welk probleem lost een 3D monitor precies op en voor wie is dat relevant?

Fotogrammeters vinden stereoschermen best handig om op een computer in foto's te kunnen meten. Anders moeten ze ouderwets de foto's afdrukken en ze onder een stereoscoop bekijken.

[Q]

Daar heb je gewoon software voor?

[RayNbow]

Fotogrammeters gebruiken specialistische software (zoals EspaCity, Summit Evolution, EyeBase, ...) om stereometingen te kunnen doen op een computer. Het voordeel van het meten in stereo is dat je in 1x een punt kunt aanmeten.

Zonder specialistische software moet je hetzelfde punt in twee losse foto's aanwijzen om het punt te kunnen meten. Dat zijn dus twee losse handelingen.

[Q]

Normaal gooi je een zooi foto’s in de software die dan een 3D weergave bijelkaar berekent en dan kun je gewoon een punt aanklikken op het scherm, of dat nu op een 2d of 3d monitor gebeurt maakt niets uit toch?

[RayNbow]

Ik weet niet over welke software je hebt, maar de voorbeelden die ik noemde berekenen geen 3D-weergave. In essentie toont zulke software twee verschillende foto's voor de twee ogen (evt. met een lichte rotatie, schaling e.d. op basis van de stand van het vliegtuig/etc. tijdens de opname) en in de stereoscopische weergave verricht de fotogrammeter een meting door een 3D-cursor op het aan te meten punt te plaatsen.

[Q]

Ik ben niet goed bekend met deze materie maar juist voor deze toepassing lijkt me dat je geen mens en 3D monitor maar software nodig hebt. De mens voegt hier niets toe, laat staan een 3D monitor.

[RayNbow]

Nou, nee. Met een stereometing kun je op basis van de oriënteringsgegevens van de foto's en een stochastisch model nog enigzins iets zeggen over de kwaliteit van de meting.

Als je willekeurige software gaat inzetten, dan mag je eerst nog gaan aantonen wat de kwaliteit zal zijn. Kun je bijv. aantonen dat je met zo'n stuk software een nauwkeurigheid kunt bereiken waarbij de planimetrische afwijking niet de 20 cm overschrijdt(*)?

(* Dit is bijv. een van de bestekseisen die genoemd wordt voor Beeldmateriaal.)

[Q]

Ik snap dat je referentie materiaal nodig hebt om mee te ijken maar dat rechtvaardigt echt geen noemenswaardige markt voor 3d monitoren, blijft een peperduur niche product waar we verder niets meer van gaan horen

[kiang]

Welk probleem lost een kleurenscherm op? Hogere resolutie? Hogere framerate? HDR?

[Burning]

Precies wat ik mij ook afvraag.

3D gaming is niet geflopt omdat je een brilletje op moest maar omdat het effect gewoon geen toegevoegde waarde had.

Gimmick die na een paar keer zijn charme verliest.

Destijds had ik die Nvidia setup met het brilletje en een monitor. Volgens mij 5x gebruikt. Idem met de 3D tv thuis.

Ik zie niet hoe dit dit keer anders is. Voelt vooral als een nieuw iets om toch maar monitors onderscheidend te maken en mensen een reden te geven te upgraden.

We gaan het zien.

[Q]

Mijn 14 jaar oude 1080p film projector had ook 3D, nooit gebruikt, de bril niet eens besteld.

[PjotterP]

Vooropgesteld: 3d / stereoscopie betekent diepte-informatie die je hersenen veel intuitiever kunnen verwerken , en dat kan voor bepaalde doeleinden (zowel medisch als in gaming- denk aan simracing) echt een nuttig, functioneel verschil maken.

[svideo]

Goh en alle nieuwe media players zijn 3d juist aan het afbouwen.
De ondersteuning voor 3d films is dus aan het afzwakken.

[84hannes]

Goh en alle nieuwe media players zijn 3d juist aan het afbouwen.

Afbouwen is wel een understatement. De Ultra HD Blu-Ray-standaard is al 9 jaar oud en die heeft volgens mij geen 3D-support.

[SunnieNL]

UHD ondersteunt volgens mij nog wel 3D.
Het wordt op televisies alleen niet meer ingebouwd omdat het een extra laag op het scherm nodig heeft. Een extra laag die helderheid wegneemt die voor HDR en DV weer nodig is. Daarnaast waren nog steeds die brilletjes nodig.
Consument geeft voorkeur aan HDR en dus is 3D komen te vervallen.
Hetzelfde probleem hebben bioscopen. Ga je voor HDR beeld of 3D. De enige projectoren die beiden kunnen zijn imax en dolby laser bioscopen. Andere projectors kunnen het wel, maar daar zie je het beeld direct donkerder worden. Ook daar zit je weer met een bril op, wat als irritant wordt beschouwd (en extra kosten met zich meebrengt).

Toch heb ik nog voldoende 3D films liggen en ik zit te wachten tot de psvr2 die nou eens gaat ondersteunen. Hoe moeilijk kan dat nou toch zijn voor Sony. Baal er wel eens van dat ik de lg c7 verkocht heb in de tijd.

Je zou bij deze schermen eigenlijk verwachten dat ze op zijn minst software meeleveren die oude 3D Blu-Ray kunnen weergeven. Dan heb je in ieder geval een deel consument te pakken die de oude 3D films weer eens kan bekijken.

[84hannes]

Ook daar zit je weer met een bril op, wat als irritant wordt beschouwd (en extra kosten met zich meebrengt).

Ik heb me destijds altijd verbaasd over actieve 3d-brillen. Ik had zelf een passief 3D-scherm: die brillen zijn super licht, hebben geen batterij en kosten bijna niks. Een vriend heeft er zelfs eentje op sterkte laten maken omdat hij zo vaak een film bezocht. Natuurlijk, het is duurder en oncomfortabeler dan geen bril, maar veel scheelt het niet.

Baal er wel eens van dat ik de lg c7 verkocht heb in de tijd.

Mijn 3D TV, ook LG, is gewoon stuk gegaan. Het enige dat ik destijds overwogen heb was de televisie van mijn ouders overnemen, die gebruiken 3D toch niet. Maar het ging om een paar films per jaar, dus ik heb het tijdperk afgesloten (met een stuk of 10 3D-blurays in de kast).

Dan heb je in ieder geval een deel consument te pakken die de oude 3D films weer eens kan bekijken.

Ik blijf optimistisch, laat mijn 3D-films nog even in de kast staan, maar ga nu niet meer investeren in 3D-technologie. Deze golf mag een ander "early adopter" zijn.

[bzzzt]

UHD ondersteunt volgens mij nog wel 3D.

Geen idee of de blu-ray standaard het support, maar bij HDMI hebben ze botweg geen support voor 3D met een 4K resolutie opgenomen. Er is dus geen manier om het signaal op een standaard manier naar een scherm over te brengen.

Het wordt op televisies alleen niet meer ingebouwd omdat het een extra laag op het scherm nodig heeft. Een extra laag die helderheid wegneemt die voor HDR en DV weer nodig is. Daarnaast waren nog steeds die brilletjes nodig.

Lag heel erg aan de gebruikte techniek. Mijn oude 3D plasma had shutter glasses die licht wegnamen, maar daar zat geen laag overheen die 2D content in de weg zat. (voor 3D ging de helderheid fors omhoog).

Consument geeft voorkeur aan HDR en dus is 3D komen te vervallen.

De meeste consumenten hebben niet bewust voor beide gekozen. Dat de TV industrie er mee kwam is waarschijnlijk omdat het technisch mogelijk werd meer licht op te wekken en marketing daar een 'selling point' van heeft gemaakt dan dat consumenten daar nou echt om liepen te schreeuwen.

Je zou bij deze schermen eigenlijk verwachten dat ze op zijn minst software meeleveren die oude 3D Blu-Ray kunnen weergeven. Dan heb je in ieder geval een deel consument te pakken die de oude 3D films weer eens kan bekijken.

Ik zou tegenwoordig eerder verwachten dat ze proberen je de films nog een keer te verkopen. Filmstudio's zijn langzaam aan van optische schijven aan het afstappen.

[MPIU8686]

UHD ondersteunt volgens mij nog wel 3D.

En sommige UHD spelers, waaronders mijn Sony UBP-X800M2 ondersteunen ook gewoon het afspelen van 3D blu-rays. Natuurlijk, als je hiervoor nog een televisie vindt die 3D ondersteund (die heb ik trouwens nog van vroeger).

Maar 4K UHD blu-rays spelen niet zomaar even als 3D blu-rays af.
En zoiets als een 4K 3D blu-ray bestaat al helemaal niet.

4K Ultra HD of 4K UHD verwijst naar de pixelresolutie van de video. De resolutie van de ultra HD-televisie is 3840×2160, beeldverhouding 16:9.

[MPIU8686]

Goh en alle nieuwe media players zijn 3d juist aan het afbouwen.
De ondersteuning voor 3d films is dus aan het afzwakken.

Na 2016 toen er geen 3D televisies meer uitkwamen en zelden 3D films dit terwijl er al niet veel uitkwamen. De jaren die volgden werden 3D blu-rays, met 3D blu-ray spelers overal massaal op 2dehands aangeboden en bij het groot vuil gedeponeerd omdat niemand ze nog wou. Wat kun je met 3D films als ze geen televisies meer maken om ze op af te spelen ? Niemand wou ze nog ..

Laat ons zeggen dat het gehele 3D medium op een groot fiasco is uitgedraaid en dit ook voor een deel de films op schijf onderuit heeft gehaald vanaf het moment fabrikanten hun belofte voor blijvende ondersteuning niet opvolgden. Er zijn daarna nog maar weinig mensen naar 4K overgestapt, want de schrik dat dit na verloop van tijd ook niet meer ondersteund zou worden zat er bij velen in.


Edit.

[Reactie gewijzigd door MPIU8686 op 20 januari 2025 09:29]

[84hannes]

Na 2016 toen er geen 3D films meer uitkwamen

Volgens mij komst deze film uit 2021 en is nog gewoon in 3D te koop.

Laat ons zeggen dat het gehele 3D medium op een groot fiasco is uitgedraaid

Fiasco is een groot woord. Fabrikanten maakten kromme schermen, verdienden er geld aan, en de kromme schermen verdwenen weer. Fabrikanten maakten HD CRT televisies, ze verdienden er geld aan en de televisies verdwenen weer. In zeker zin kun je zelf van Plasma zeggen dat het kwam en verdween. Ik denk dat er genoeg verdient is aan 3D Blu-Rays, televieis en spelers, en genoeg plezier aan beleefd is. Niets is voor de eeuwigheid.
[/edit]@MPIU8686 ik had de verkeerde informatie vertrouwd, ander voorbeeld neergezet[/edit]

[Reactie gewijzigd door 84hannes op 20 januari 2025 13:01]

[MPIU8686]

Volgens mij komst deze film uit 2023 en is nog gewoon in 3D te koop.

Nee, deze komt uit 2015 en is inderdaad nog steeds te koop zoals zovele films nog steeds overal te koop zijn. Maar dank u .. Typo, ik doelde erop dat er geen 3D televisies meer uitkwamen na 2016 .. 3D films komen nog wel steeds uit, maar magertjes.

Om enkele films te noemen, allen uitgekomen na 2016 en ook in 3D :

King Arthur: Legend of the Sword
Avatar: The Way of Water
Alita: Battle Angel
Gemini Man
Iron Mask

[SunnieNL]

Om je lijstje verder aan te vullen met 3D bluray na 2016:

Ant-Man and Wasp (2018)
Avatar 2
Guardians of the Galaxy 3 (2023)

Je kunt er in NL alleen veel lastiger aan komen (net als 4K films overigens in NL lastiger zijn te vinden.. meesten haal ik uit buitenland). De meeste nieuwe 3d films komen voornamelijk nog uit in Japan (maar met originele audio en zelfs met NL of engelse ondertiteling)

Maar zelfs in de bioscoop is het op sterven na dood. Dus verwacht ook niet zo veel releases meer

[MPIU8686]

Avatar 2

Maar zelfs in de bioscoop is het op sterven na dood. Dus verwacht ook niet zo veel releases meer

Avatar 2 is toch Avatar: The Way of Water
Al kijk ik wel uit naar Avatar 3 eind dit jaar ..

Zeer spijtige zaak, ja .. voor mij toch omdat ik wel ten volle geniet van de 3D ervaring in Kinepolis en er inderdaad gewoonweg geen aanbod is. En natuurlijk zijn niet alle films even interessant om te gaan kijken, wat een verschil tgv 2018. Toen ben ik nog 12 films in IMAX 3D gaan kijken waaronder Solo: A Star Wars Story zelfs 2 keer omdat die er echt wel bovenuit stak

Ik moet wel zeggen dat Gladiator 2 verleden jaar in Laser Ultra ook wel de moeite was .. spijtig van de brakke ondertitels die telkens in 2 talen op het scherm verschijnen .. Nederlands / Frans ..
Enkel hier bij Kinepolis telkens het geval ..

Daarom ga ik voor gewone films liever naar UGC en Siniscoop (Deze laatste zit nu ook bij de Pathé groep,dus hebben meer films dan vroeger).

[Stpan]

Ik ben benieuwd naar een historische grafiek met daarin de verschillende pieken in 3d.

De gekleurde brilletjes in de jaren '70.
Naar het Omniversum in de jaren '80.
De passieve brilletjes eind '00 in de bios.
De actieve/passieve brilletjes thuis (!) in de jaren '10.
(en toen had nog bijna niemand een '65 UHD scherm, maar probeerden we 3d op 42 inch 1080P te kijken...)

Films/docu's speciaal voor het 3d effect gemaakt.
Films waarbij 3d weinig toegevoegde waarde had, maar wel mee moesten met de trend.
Het kwam, en ging, en kwam en ging weer. En het lijkt erop alsof een technologische doorbraak eerst komt, en de trend daarna volgt.

3D is nu weer helemaal 'uit'. Maar het zal heus wel weer een nieuwe hausse krijgen.
Vooral in gaming verwacht ik wel een nieuwe trend als je geen brilletje meer nodig hebt en diepte krijgt.
Ook voor films zal er ook heus wel weer een nieuwe hype komen voor een nieuwe generatie op basis van nieuwe techniek.

[Tomas_]

Ik herinner mij in 2000 op de Cebit in Hannover een 3D beeldscherm. Zag er erg indrukwekkend uit. Dat dit nooit van de grond is gekomen verbaasd mij tot op heden. Met nog 5 jaar wachten zitten we op 30 jaar. Uiteraard andere technologie, maar toch bizar!

[Reactie gewijzigd door Tomas_ op 20 januari 2025 07:10]

[mlohnen]

Ik herinner mij inderdaad ook nog 3D schermen van Philips die in vestigingen van Holland Casino hingen halverwege de jaren 2000. Daar had je ook geen aparte bril voor nodig toen.
Ook dat zag er voor die tijd heel indrukwekkend uit, zo gek dat je dat niet meer zag toen..

Maar ja, wie weet gaat het nu eindelijk een keer gebeuren. Het feit dat je geen apart brilletje nodig hebt is natuurlijk een dikke plus.

[Reactie gewijzigd door mlohnen op 20 januari 2025 07:35]

[Heroic_Nonsense]

Dat zijn Philips WOWvx-schermen, die gelukkig niet exclusief voor Holland Casino waren, maar je ook gewoon kon kopen. Zoals deze: https://www.usa.philips.com/c-p/BDL5231VS_00/3d-display

Deze schermen vereisen een krachtige PC en een side-by-side 3D-stream en kunnen zelf niets van 2D naar 3D omzetten.

Het hele WOWvx-gebeuren is later dus bij Dimenco ondergebracht, wat in 2023 weer door Leia is overgenomen.

[mlohnen]

Ah top, leuk om te weten!

[m-a-r-t-1]

Waarschijnlijk omdat het inderdaad erg indrukwekkend was, maar erg vervelend om langere tijd naar te kijken. Voor mij geld dat wel in ieder geval. Heb het nooit prettig gevonden om naar een 3D tv te kijken. Hetzelfde heb ik in de bioscoop, het is wel wat beter geworden door de jaren heen. Maar ik blijf het ervaren alsof ik naar 2 naast elkaar liggende beelden kijk met wat meer diepte. Erg vermoeiend.

[Reactie gewijzigd door m-a-r-t-1 op 20 januari 2025 08:19]

[HollowGamer]

Ik krijg er hoofdpijn van, dat heb ik ook bij VR.

Misschien ben ik het ook niet zo gewend, maar vond het nou niet echt fijn om te kijken, en dit is zo'n beetje hetzelfde effect lijkt me.

[MPIU8686]

@HollowGamer En gamen doe je meestal wel iets langer dan een paar uur, dus vraag me af wat het effect gaat worden hierbij op langere termijn voor eventuele latere oogklachten. Maar ook voor mensen die draaierig worden, misselijkheid ervaren en vooral zoals zovelen er enorme hoofdpijn van krijgen. Als je dit al ervaart na een uur denk ik dat er voor gamen in 3D niet echt een toekomst is weggelegd. Sowieso gaat dit dan voor een zeer select publiek worden, hierbij de hoge aankoopprijs nog niet eens meegerekend. En als iets niet voor het grote publiek wordt, zakt de prijs ook niet. Dan is nog maar de vraag of de platforms/apps die 3D moeten ondersteunen wel actief gaan blijven en gaan geupgrade worden voor nieuwe 3D innovaties. Als iets niet succesvol blijkt stopt men meestal de ondersteuning al snel, hier zijn voorbeelden genoeg van.

[Hen3s]

Op zich heb ik best wel zin in 3D beelden, maar ik merk dat dit voor veel mensen niet is weggelegd; gesprek met oogarts van mij zoontje, bracht de conclusie dat bijna alle mensen die loensen (scheel kijken), problemen hebben om 3D te kijken.
Ze leren zichzelf van heel kleins af aan, kunstjes om ‘afstand’ in te schatten.
Bij gym etc is dit vooral in de eerste jaren heel duidelijk, niet over een paard durven springen, klimrek is eng.

Deze mensen hebben dus helemaal niets aan 3D schermen en brillen. 3-5% van de mensen hebben deze aandoening.
Bij ons in huis zal er dus nooit een 3D scherm komen, want die maakt hem (en zijn mama) misselijk! Dus die percentage van 3-5% kun je dan verhogen maar misschien ruim 10% die dus nooit een 3d scherm zou overwegen.

[MPIU8686]

En ook niet voor mensen met lenzen en die een bril dragen. Voor 3D films in de bioscoop bijvoorbeeld. IMAX en Dolby Atmos werkt al niet bij mensen die een gewone bril dragen of lenzen, dan moet je al naar een bioscoop op zoek waar ze REAL 3D of 4DX 3D films draaien en blijkbaar geeft dit niet het gewenste effect en kan zelfs op wegdraaien en misselijkheid uitdraaien. Leuk als je met je vriendin naar een bioscoop gaat, er veel geld tegenaan smijt om een 3D film te gaan kijken en zij dan misselijk buiten komt .. verre van een geslaagde avond ..

En zo'n 3D scherm thuis moet je recht voor zitten en op een bepaalde afstand, wijk je hiervan teveel af gaan ook de beelden afwijken en klopt het niet meer. En als ze dit naar monitors willen verhalen komt de verhoogde kostprijs die samen gaat met kwaliteit hierbij kijken, een monitor die van 2D naar 3D kan switchen maar enkel voor gamen bruikbaar is in 3D kan ik nog inkomen. Want je kan hem ook nog in 2D gebruiken voor andere zaken. Maar een 16" monitor van €4000 die enkel 3D ondersteund en waarmee je niets anders kan doen in 2D lijkt me niet echt voor iedereen ..

[RayNbow]

En ook niet voor mensen met lenzen en die een bril dragen. Voor 3D films in de bioscoop bijvoorbeeld. IMAX en Dolby Atmos werkt al niet bij mensen die een gewone bril dragen of lenzen

Dat klopt niet? Ik draag een bril en ik heb geen problemen met een film in IMAX 3D.

Het concept van 3D in een bioscoop is niet zo bijzonder. Het zijn twee beelden over elkaar heen geprojecteerd waarbij elk beeld anders gepolarizeerd is. De 3D-bril die je moet dragen bevat polarisatiefilters zodat elk oog maar één van de twee beelden ziet.

[MPIU8686]

Dat klopt niet? Ik draag een bril en ik heb geen problemen met een film in IMAX 3D.

Ik ben verreweg de enige van mijn vrienden en kennissen die geen bril of lenzen draagt en ook geen last heeft van 3D en VR. Omdat ik het zelf niet ervaar zoals hen, kan ik hier ook niet over meespreken.
Diegenen die niets of minder ervaren zeggen niet ten volle te kunnen genieten van 3D films met name Dolby Atmos en IMAX. Omdat de opzetclips het beeld te donker maken of reflecties veroorzaken en de 3D brillen zelf niet over hun eigen bril passen en dit de afstand van hun ogen met de 3D bril zo vergroot dat ze op de 3D bril monturen zitten te kijken. Ik spreek hier over Kinepolis Antwerpen en Brussel.

Mijn vriendin draagt lenzen en kreeg hoofdpijn na een halfuur een 3D film te gaan kijken, ze zei dat het een branderig gevoel gaf op haar ogen. Daarna werd ze ronduit misselijk en draaierig.
Dat was dus geen succes ..

[RayNbow]

Mijn vriendin draagt lenzen en kreeg hoofdpijn na een halfuur een 3D film te gaan kijken, ze zei dat het een branderig gevoel gaf op haar ogen. Daarna werd ze ronduit misselijk en draaierig.

Dat kan, maar dat ligt niet aan het feit dat ze lenzen draagt.

De misselijkheid komt eerder doordat er iets wordt waargenomen met de ogen wat niet overeenkomt met andere waarnemingen. In bijv. deze studie wordt er verwezen naar het evenwichtsorgaan. Als je visueel bewegingen ervaart, maar je evenwichtsorgaan niet, dan is er een conflict en kan dat voor misselijkheid zorgen.

M.b.t. IMAX: IMAX vult meer je gezichtsveld en als ik zo wat rondblader op o.a. reddit, lijkt dat een versterkend effect te hebben op misselijkheid.

[nnndoh]

Ik ga juist scheel kijken als ik in de bios een brilletje opzet

[HanslH]

Voor max immersion heb je VR en voor prettig kijken 2d ultrawide monitors. Iets daar tussenin geloof ik niet in. Zat rond 1980 al met een rood groen brilletje naar de toekomst op tv te kijken maar al die tijd is het nooit wat geworden.

[Elidibus]

Iets daar tussen in kan AR of mixed reality zijn. Ik ben het met je eens, voor 3D monitoren begint het nu wel wat aan de late kant te worden, aangezien andere technieken beter 3D kunnen simuleren en steeds beter worden. Of misschien heb ik het mis en krijgen ze het alsnog voor elkaar en zien we over 10 jaar overal 3D schermen.

[Tjidde]

Ik word kotsmisselijk als ik maar aan een VR bril denk.

Als ik een monitor kan hebben die 3d is zonder een bril zou ik er een kopen.
Op de 3DS had ik bijna altijd 3D aan. Omdat het best wel veel toevoegt.

[PjotterP]

Veel mensen werden misselijk van VR vooral vanwege de lagere refreshrates en andere latencies, omdat er dan vertraging zit tussen je eigen beweging (en evenwichtsorgaan) en wat je ziet, dat vinden je hersenen niet leuk. 120 / 144hz in moderne VR brillen is al een aardige verbetering, al zou een verdubbeling (240hz) en (nog) minder inputlatency echt wel een stuk helpen.

Hogere refreshrates zijn sowieso fijner, maar voor VR is er om bovengenoemde dus nog een extra nut daarvan.

[MPIU8686]

3D schermen zijn vroeger veel te vroeg aangekondigd geweest en spijtig genoeg omdat de technologie nooit echt op punt heeft gestaan hiermee ook totaal overroepen geweest. Hier thuis bijvoorbeeld heb ik nog steeds mijn oude Philips 3D televisie staan en een 3D blu-rayspeler met bijhorende brilletjes. Ook heb ik nog steeds een paar tiental blu-ray schijfjes die 3D ondersteunen om hierop af te spelen. Maar laat ons eerlijk zijn, dat 3D beeld is nooit echt indrukwekkend geweest en alle films, televisies met blu-rays zijn al even snel verdwenen geweest als toen ze gekomen zijn. Ook was het zaak om telkens alleen te kijken omdat je nagenoeg rechtstreeks in rechte lijn voor het scherm moest zitten vanaf een bepaalde afstand.

Om echt iets van 3D te ervaren moest je wel degelijk naar de bioscoop toe, maar door de jaren heen zijn vele bioscopen verdwenen en draaien de meesten zelfs geen 3D films meer. In België (dacht ik) enkel nog Kinepolis en ook hier is het tegenwoordig nog steeds met brilletjes. Dan heb je ook nog eens het verschil tussen REAL 3D / 4DX 3D / Dolby Atmos 3D en IMAX 3D met laser. Voor elke type heb je dan ook nog eens een ander brilletje nodig. En die IMAX en Dolby Atmos werkt al niet bij mensen die een gewone bril dragen of lenzen, dan moet je al naar een Kinepolis in een andere stad op zoek waar ze wel REAL 3D of 4DX 3D films draaien.

Buiten het nog steeds moeten dragen van 3D brilletjes is misselijkeid, draaierigheid en hoofdpijn ook een probleem voor veel mensen en de reden dat het niet voor 100% aanslaat. Ik ken wel degelijk heel wat mensen die misselijk en draaierig worden van 3D (net zoals met VR het geval is). En laat ons nu ook zeggen dat de meeste van die 3D brilletjes en opzetstukken voor op een bestaande bril ook niet echt zijn waar iedereen op zit te wachten.

Daarom is het systeem met een lenticulaire lens zoals je hierboven beschrijft best een interessant gegeven. Als je lenticulaire lens opzoekt krijg je als antwoord : Zogenaamde parallaxbarrières (schuine stripmaskers of lenticulars) zorgen ervoor dat het licht van de afzonderlijke pixels in verschillende richtingen wordt gericht. Op deze manier ziet de kijker met elk oog een ander beeld van de scène.
.

Natuurlijk ben ik benieuwd naar deze technologie en een scherm als de Samsung Odyssey 3D G90XF .. voornamelijk interessant omdat hij kan switchen tussen 2D en 3D.

Maar het grootste pijnpunt wordt ineens genoemd, enkel 3D voor gamen en niet voor films/series ?

Hiermee komen ook ineens de vele vragen, wat gaat de kostprijs worden van zo'n scherm, gaat de technologie wel degelijk aanslaan om deze blijvend te ondersteunen, hoeveel uren kun je hierop gamen zonder hoofdpijn te ervaren. Een film kijken duurt een paar uur, maar gamen doe je heel wat langer dan een paar uur en ook moet het de moeite waard zijn. Krijg je hier na telkens langdurig gebruik blijvende oogklachten van op lange termijn ?

Als de Samsung Odyssey 3D G90XF een 4K scherm wordt met een 165Hz-refreshrate en games van 2D naar 3D omzet .. de lenticulaire lens verschillende beelden naar elk oog stuurt, maar effectief daarmee de resolutie halveert. Game je dus eigenlijk in FullHD terwijl er wel 4K performance door je GPU moet worden geleverd ?

.. wat dan met upscaling technieken en technologieën als raytracing die door hardware aangestuurd worden ?

Als Looking Glass voor z'n 16" monitor al €4000 als prijs noemt, gaat de Samsung 4K al niet veel goedkoper worden vrees ik. En als dit niet voor het brede publiek wordt, kan het ook niet doorbreken. Willen ze het betaalbaar maken, gaan ze het beeld moeten reduceren naar FullHD of een mindere kwaliteit. Maar zitten mensen wel op een mindere beeldkwaliteit te wachten enkel en alleen om 3D te mogen ervaren ?

Denk dat veel mensen ook gewoon weer schrik gaan hebben dat ze na een grote aankondiging toch weer in de kou gaan worden gezet zoals het vroeger al eens bij 3D films is geweest. Tal van mensen hadden een televisie die 3D ondersteunde, men kocht een 3D blu-ray speler en 3D blu-rays aan .. daarna was de hype opeens verdwenen, kocht je een nieuwe televisie na 2016 ondersteunde die helemaal geen 3D meer. Je 3D blu-ray speler en bijhorende 3D schijfjes kon je vervolgens niks meer mee.

En we weten allemaal hoe snel de stekker uit ondersteunde platforms wordt getrokken als iets niet aanslaat ...

[Reactie gewijzigd door MPIU8686 op 20 januari 2025 08:27]

[The Zep Man]

Tal van mensen hadden een televisie die 3D ondersteunde, men kocht een 3D blu-ray speler en 3D blu-rays aan

Buiten de specifieke media met een 3D-versie van iets, denk ik dat de meeste mensen simpelweg apparatuur kochten die toevallig ook ondersteuning had voor 3D.

Zo heb ik wel eens in 2015 een compacte 4k Panasonic televisie gekocht met 3D-ondersteuning. De benodigde (actieve) brillen werden niet meegeleverd, en dat was dat. Niet dat ik uberhaupt interesse zou hebben in 3D, dus vanuit duurzaamheid gezien was het ontbreken van de brillen eigenlijk nog niet eens zo slecht.

Je 3D blu-ray speler en bijhorende schijfjes kon je vervolgens niks meer mee.

Volgens mij is een "3D Blu-ray speler" gewoon te gebruiken als Blu-ray speler.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 20 januari 2025 12:39]

[MPIU8686]

Buiten de specifieke media met een 3D-versie van iets, denk ik dat de meeste mensen simpelweg apparatuur kochten die toevallig ook ondersteuning had voor 3D.

Je had verschillende 3D televisies en actieve of passieve 3D techniek. Mensen die specifiek een televisie aankochten om 3D blu-rays te kijken, kochten wel degelijk ook deftige 3D brilletjes hiervoor en dus meestal wel de actieve versie van een televisie. Die brillen waren beter, zat ook veel verschil in kwaliteit, die moest je telkens opladen voor gebruik.

Volgens mij is een "3D Blu-ray speler" gewoon te gebruiken als Blu-ray speler.

Ja tuurlijk .. wie zegt dat dit niet zo is ?

3D blu-ray spelers zijn inderdaad gewoon te gebruiken als gewone blu-rayspeler, maar de meeste van die blu-rayspelers waren beperkt in het afspelen van alle schijftypes en bestandsformaten. Tegenwoordig kunnen sommige UHD spelers ook nog 3D blu-rays afspelen en zijn veel uitgebreider in wat ze allemaal kunnen afspelen van bestandsformaten en schijftypes, maar de goedkoopste heb je niet voor minder dan €150 en een uitgebreid gamma heb je hier niet meer in.

[The Zep Man]

Je had verschillende 3D televisies en actieve of passieve 3D techniek. Mensen die specifiek een televisie aankochten om 3D blu-rays te kijken,

Waren onderdeel van deze groep:

Tal van mensen hadden een televisie die 3D ondersteunde, men kocht een 3D blu-ray speler en 3D blu-rays aan

Ik denk niet dat die groep zo groot was als dat je impliceert. 3D was een niche en te complex voor een gemiddelde consument. Die duikt niet zo hard de technische details in.

Ja tuurlijk .. wie zegt dat dit niet zo is ?

Jij schreef dat:

Je 3D blu-ray speler en bijhorende schijfjes kon je vervolgens niks meer mee.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 20 januari 2025 09:49]

[MPIU8686]

Ik denk niet dat die groep zo groot was als dat je impliceert. 3D was een niche en te complex voor een gemiddelde consument. Die duikt niet zo hard de technische details in.

Te niche en complex ? Zoals men nu naar VR refereert ? .. De groep was nochtans groot genoeg om er de enorm dure 3D films jarenlang voor te produceren en was heel wat uitgebreider dan VR momenteel is. 2 oorzaken, de opkomst van streaming en de upgrade van beeldkwaliteit naar UHD.
Het was pas toen streaming opkwam en zowel DVD als blu-ray naar de achtergrond begonnen verdwijnen, hiermee ook ineens de 3D film zogoed als verdween.
Toen filmliefhebbers voor 4K UHD kozen was er geen plaats meer voor 3D blu-rays.
Dit is wel duidelijk aangezien 4K UHD schermen geen 3D meer kunnen weergeven.
En er ook nooit geen 4K scherm is gekomen dat 4K 3D kan weergeven.


.

[Reactie gewijzigd door MPIU8686 op 20 januari 2025 13:21]

[hardware-lover]

Dat laatste, niet in 4k 3D bedoel je dan? Want er zijn natuurlijk nog steeds 4k TV's bij mensen thuis die ook Real 3D weer kunnen geven. Maar je zult wel 3D in de 4k resolutie bedoelen, dat ben ik idd nog niet tegengekomen

[MPIU8686]

Dat laatste, niet in 4k 3D bedoel je dan? Maar je zult wel 3D in de 4k resolutie bedoelen, dat ben ik idd nog niet tegengekomen

Mijn ouders gebruiken ook nog steeds een LG* 4K televisie uit 2013 die 3D kan weergeven.
Maar inderdaad is dat geen 4K in 3D.
Want 4K 3D heeft nooit bestaan en bestaat nog steeds niet. Zelfs in bioscopen is dit 2K 3D

[RayNbow]

Want 4K 3D heeft nooit bestaan en bestaat nog steeds niet.

Ik heb een PC hangen aan m'n 4K televisie die 120 Hz aan kan. In de PC zit een grafische kaart die quadbuffered stereo aan kan (een RTX A2000). Die kaart kan 60 frames per second voor het linkeroog en 60 frames per seconde voor het rechteroog produceren.

Het enige wat nog niet werkt is het aansturen van de shutterglasses (want de standaarddriver kent het aangesloten scherm niet), maar als ik dat werkend krijg heb ik 3D 4K60.

[hardware-lover]

Er wordt natuurlijk commercieel bedoeld, niet als zodanig op de markt gebracht.

Ik heb nog dagelijks een Philips monitor voor mijn neus die passief 3D ondersteund, en mijn oude LG 4k Oled kan het ook nog steeds, ook passief.

Het leuke is dat recentelijk CoreElec de MVC 3D optie heeft toegevoegd aan zijn/haar builds, en daarmee kan ik toch weer even mijn kleinkinderen wat leuks laten zien, buiten wat ze normaal gesproken al onder ogen krijgen 😉

[MPIU8686]

Het enige wat nog niet werkt is het aansturen van de shutterglasses (want de standaarddriver kent het aangesloten scherm niet), maar als ik dat werkend krijg heb ik 3D 4K60.

Mooi dat je het omschrijft met de term 3D 4K en niet 4K 3D .. want dat is nog steeds een verschil.

Een RTX A2000 is in snelheid het equivalent van een GTX980Ti, maar kan in principe 8K weergeven. Dit zou dan genoeg moeten zijn om 4K 3D te generen.

Maar 3D 4K in wat ? Games, films .. Het hoogste 3D effect dat momenteel kan worden weergegeven is 2K 3D. Trouwens moet je 120Hz halen om het knipperen niet te ervaren wat namelijk hoofdpijn veroorzaakt of anders verdonkerd het beeld wel. Elk oog moet minstens de helft van de tijd genoeg licht binnenkrijgen en dan is 60Hz te weinig. De GPU gaat nooit je shutterglasses kunnen aansturen in combinatie met je scherm, eigenlijk zou je je shutterglasses op je scherm moeten kunnen aansluiten zodat deze synchroon loopt.

Zoals je zegt is dit 3D 4K en geen 4K 3D

[RayNbow]

Mooi dat je het omschrijft met de term 3D 4K en niet 4K 3D .. want dat is nog steeds een verschil.

Ik heb geen idee wat je hier zegt.

[...]maar kan in principe 8K weergeven. Dit zou dan genoeg moeten zijn om 4K 3D te generen.

Voor 3D moet je het dubbele aantal frames per seconde kunnen genereren, niet een resolutie die uit 4x zo veel pixels bestaat (8K bevat net zo veel pixels als vier 4K beelden bij elkaar).

Trouwens moet je 120Hz halen

Dat haalt m'n RTX A2000 met gemak.

De GPU gaat nooit je shutterglasses kunnen aansturen in combinatie met je scherm, eigenlijk zou je je shutterglasses op je scherm moeten kunnen aansluiten zodat deze synchroon loopt.

Nee hoor, het is me vanavond gelukt.

[MPIU8686]

Jij schreef dat:
[.. Je 3D blu-ray speler en bijhorende schijfjes kon je vervolgens niks meer mee...]

Helemaal niet ..
Jij haalt een bepaalt deel uit een alinea weg waardoor uit het uit zijn context wordt getrokken.
Dit heb ik getypt :

Tal van mensen hadden een televisie die 3D ondersteunde, men kocht een 3D blu-ray speler en 3D blu-rays aan .. daarna was de hype opeens verdwenen, kocht je een nieuwe televisie na 2016 ondersteunde die helemaal geen 3D meer. Je 3D blu-ray speler en bijhorende 3D schijfjes kon je vervolgens niks meer mee.

[mr_evil08]

Wat bij VR in 3D het geval is, indien je FPS speelt bij en met de muis/pijltjes draait wordt je misselijk maar als ik zelf draai met het hoofd is er niks aan de hand.

Daarnaast de hertz is veel te laag bij de meeste 3D brillen, sommige bioscopen bij zie ik het scherm gewoon flikkeren en is alles 2D bij mij(nee bril is goed).

En weinig films zijn werkelijk in 3D zoals Avater is één van de weinige echt 3D films die de moeite waard is.

[MPIU8686]

En weinig films zijn werkelijk in 3D zoals Avater is één van de weinige echt 3D films die de moeite waard is.

En ook een van de laatste die de moeite waard was in 3D zo blijkt. Ondanks de hoge productiekosten van 3D films en deze nog slechts zeer beperkt worden uitgebracht was dit niet een van de laatste die nog op 3D blu-ray is uitgekomen ?

Avatar: The Way of Water

[max3D]

Lenticulair is zo oud als de weg naar Rome (nou ja, scheelt een paar jaar, maar niet veel). Die oude 'stereo' ansichtkaarten hadden het al.

Ik had al een lenticulair beeldscherm in de negentiger jaren. Lenticulair met eye-tracking wat in dit artikel beschreven wordt zag ik al in een demo in 2000 en was spectaculair goed.

Mijn Acerprojector met lichtgewicht brilletjes is ook al weer 15 jaar oud of zo. Oh en ik heb hier nog een leuk stereo fototoestel met ingebouwd lenticulair scherm. Je kon de beelden ook op je gewonen beeldscherm bekijken met simpele kartonnen brilletjes.

Het probleem van "3D" (het is *geen* 3D maar stereo; je kan niet langs een boom kijken en dan zien wie er achter staat) is comfort en content.

Comfort omdat actieve brillen veel te zwaar waren, comfort omdat mensen met meer mensen tegelijk tv willen kijken, comfort omdat de meeste content hoofdpijnverwekkend was.

Content omdat de meeste stereoproducties rampzalig slecht waren. Vaak gericht op spektakel effect dus met extreme diepte waar je hersenen heel erg boos van worden.
(o.a. door het gebruik van forse negatieve parallax: objecten kwamen uit het beeldscherm [herinner je de slang die de bioscoop inkwam en al het gekrijs van bezoekers?] ipv dat je vooral de diepte inkeek.

Content omdat er zo goed als geen originele stereoproducties waren, maar shitty "2D-3D" conversies met software die daar nog niet goed genoeg in was (if ever) waardoor de illusie brak en jawel, je vaak ook nog hoofdpijn kreeg.

Content omdat toch al shitty films geconverteerd werden om als novelty en met een flink prijskaartje alsnog te verkopen aan argeloze bezitters van een 3D tv.

Content omdat 99% van de mediaproducties uberhaupt niet in stereo gemaakt wordt want gemaakt met consumentenapparatuur dat niet kan. Smartphones, camera's, etc.

Content omdat films standaard op 24fps gemaakt worden en dat voor stereo eigenlijk te laag is (strobing!)

Avatar was dé uitzondering op al deze mancos. Professionele apparatuur, mensen met verstand, geen stereo om de stereo (bescheiden parallax), maar eenoog is geen koning in het stereoland....

[pOZOR jED]

3D... dat is voor films/tv in ieder geval al compleet geflopt. Zijn er nog 3D tv's te koop?
En of het for de computer een nuttige toevoeging gaat zijn, ik betwijfel het. Maar dat is natuurlijk mijn mening. Wie weet hoe gaaf het in het echt kan worden met deze techniek, ik denk er nog het mijne van.

[MPIU8686]

Zijn er nog 3D tv's te koop?

Sinds 2016 al niet meer. Ik ken mensen die in 2018/2019 op zoek waren naar een 3D televisie omdat ze een 50-tal blu-ray 3D films in hun collectie hadden en hun televisie niet meer werkte. Tja .. die moesten dus afwachten tot andere mensen hun televisie gingen vervangen zodat zij deze konden overkopen. Die televisies waren natuurlijk toen allemaal FullHD en de 3D kwaliteit was zwaar ondermaats vergeleken tegenover zelf een gewone DVD die je afspeeld.

+ Je moest recht tgv je scherm zitten op een bepaalde afstand, geen 2 meter naar links of te ver af of het beeld week af. Was in mijn ogen al een mislukking van in het begin, trouwens veel mensen die hoofdpijn, draaingen kregen en er misselijk van worden. Nog steeds in de bioscoop nu. Voor mensen met een bril en lenzen werkte het ook al niet goed.

[WillySis]

Dit is inmiddels de derde keer dat 3D beelden worden gepushed. De laatste keer was er ook een brilloze variant. Beide keren zijn 3D TV's, monitoren en films geflopt. De VR brillen willen ook nog steeds niet aanslaan. Het lijkt er heel sterk op dat er gewoon nauwelijks behoefte is aan 3D beeld. We redden ons prima met 2D en onze hersenen zijn dermate goed in het interpreteren daarvan dat we toch een redelijke 3D beleving krijgen.

[A64_Luuk]

Precies dit. Mijn eerste reactie was de welbekende "oh shit, here we go again" meme van GTA3 SA.

Persoonlijk zie ik geen 3D, omdat ik geen zicht heb in één oog. Dat had ik vroeger wel, en m'n hoofd "snapt" 3D helemaal prima, zo lang dingen bewegen tenminste. Maar ik "zie" het niet. Dan kun je stellen dat ik me hier helemaal niet mee zou moeten bemoeien, maar dat zie (haha) ik toch anders. In de bios moet ik zo'n stom brilletje op om een mindere versie van de normale film te zien. Bij een TV of monitor betaal(de) ik voor een functie waar ik niets aan heb. Natuurlijk was passieve 3d richting het einde zo goed als gratis functie, maar toch. Ik kan me echter niet voorstellen dat een monitor die ingericht is voor 3D zonder brilletje hetzelfde mooie 2D beeld geeft als een monitor die daarop ingericht is.

En dat alles is helemaal geen probleem, zolang 3D een keuze is die ik wel of niet kan maken. Echter, heel veel films in de bios waren/zijn er alleen in 3D. Irritant. Als een dergelijke technologie écht zou aanslaan, is er ook geen optie meer om het niet te gebruiken. Ik ben dus één van de mensen die gewoon hoopt dat de technologie flopt, en niet aanslaat. Ik heb er niks aan en zie (vrij letterlijk) de meerwaarde niet, maar grappig genoeg vinden ook velen die normaal zicht hebben dit blijkbaar. Daar ben ik blij mee.

[Reactie gewijzigd door A64_Luuk op 20 januari 2025 11:23]

[jvelite]

GTA San Andreas - niet 3.

En ja, helemaal eens. Zolang het een keuze is, prima. Maar forceer het niet.

Hoe veel heeft men ooit de 3D functie van de Nintendo 3DS gebruikt? Bij mij ging dat schuifje meteen uit zodat het minder wazig werd.

[evers97]

Kan me niet herinneren dat er films waren die alleen in 3D te zien waren.

Zelf ben ik totaal geen fan van 3D, ook niet in een bioscoop (irritante bril, en kwaliteit is verschrikkelijk). Ik ga daarom ook bijna nooit naar een 3D film tenzij ik met een groepje ga waarbij iedereen perse de film in 3D wilt zien.

[lamello12]

Dit ter dele. Ik kan me herinneren dat wij naar de Smurfen in 2D gingen kijken en er achter kwamen dat we naar een 1 kanaal 3D film aan het kijken waren . Kortom, dezelfde lage FPS. Bij panning het strobing effect.
Als je even wilt kijken hoe 3D echt niet werkt. In een 3D Pirates of the Caribbean film zit een zwaard gevecht. Dat is visueel gezien een complete chaos.
3D kan mooi zijn, maar dan moet het wel goed toegepast worden met in achtneming van de technische beperking (=lage FPS).
Een goed voorbeeld daarvan is bv Verschrikkelijke ikke en Rapunzel.

[Klaus_1250]

Same here, ik zie geen 3D maar ik snap het wel. Kan prima rijden of vliegen.

Voor mij hoeft de technologie niet te floppen, als het maar wel gewoon nog steeds een keuze blijft.

[Umbrah]

Ik weet het niet. We zijn ondertussen zó veel verder dan de techniek toen was, ik zal je eerlijk zeggen: ik heb goedkoop slecht 3D gezien (active shutter), kneiter duur geweldig 3D (barco polarisatie projectoren), en "goed 3D maar onpraktisch" (eerste gen 3DS).

Onze schermen zijn van hogere resolutie, we kunnen qua optiek veel beter licht sturen, we hebben ASIC's die voor een prikje eyetracking kunnen doen voor veel mensen tegelijk, en onze rekenkracht is toegenomen. Daarnaast hebben we ook 120gbit connectoren tot onze beschikking, waarbij in die tijd 1/12e daarvan de norm was. Sterker nog, in consumentenland waren TN schermen nog de norm toen. Ik moet er nu niet meer aan denken. Sterker nog, enige variant LCD die ik nog acceptabel vindt, zijnde gewend aan OLED's, is een absurd aantal FALD zones hebbende LCD met absurde pixel response. De tijd is rijp voor nog een poging.

Qua filmen en games is 3D steeds vaker "peanuts", als in: zo makkelijk dat het bijzaak is, en nu we brilloos steeds beter zonder gedoe/gekke posities dit soort dingen ook kunnen doen... snap ik wel dat het tijd is voor een nieuwe poging. 3D zonder kopzorgen, zonder bril is echt indrukwekkend. Zeker als je denkt dat VR ook een grote schare volgers heeft.

Los van hoe goed onze hersenen zijn (want laten we eerlijk zijn met dat argument kunnen we HDR en hoge resolutie graphics en dingen als meer dan 256 kleuren/65536 kleuren/16.7mln kleuren ook weg argumenteren -- Sterker nog, als je een boek leest heb je ook genoeg fantasie om er een beeld bij te vormen), laten we niet wegnemen dat goede immersie algemeen genomen geweldig is. Ik zal graag een hele ruimte bekleden (muren, vloer, plafond) met dit soort schermen zonder bezels. Meer immersie is altijd goed, zeker omdat het je hersenen de kans geeft om weer andere dingen goed te interpreteren. Zeker beweging interpreteren is iets wat op beeldschermen vooralsnog niet perfect is. Zonder 3D is de 'vector' van beweging op een beeldscherm lastig te interpreteren voor dat menselijke brein. Laat vectoren nou juist iets waar technieken als DLSS/XeSS/FSR gebruik van maken om frame-interpolatie toe te passen (onze games/media sturen dus metadata mee)

[Reactie gewijzigd door Umbrah op 20 januari 2025 11:03]

[paltenburg]

Bijna alle reacties in dit topic gaan ervan uit dat deze nieuwe schermen meer van hetzelfde is als het slecht werkende en daarom geflopte stereoscopische 3D van 10-15 jaar terug.

Maar een ding dat wel degelijk echt nieuw is aan sommige moderne schermen is de interactiviteit, dus dat je om objecten heen kunt kijken als een bijv. een aquarium of een venster naar buiten. Eye-tracking of andere technieken zorgen ervoor dat het gegenereerde beeld qua perspectief ook echt klopt, hoe je je hoofd ook beweegt, en dit was vroeger niet zo waardoor 3D-films vaak een beetje een teleurstelling was.

[WillySis]

3D is leuk voor dichtbij, voor zowel het gefilmde beeld als de afstand van de kijker tot het scherm. Bovendien moet je als kijker bewegen om het effect te zien. Wanneer je niet beweegt vervalt het 3D effect al voor een groot deel, ongeacht film of kijk afstand. In andere gevallen kunnen onze hersenen de 2D beelden prima omvormen tot een 3D interpretatie.
De laatste 3D hausse was inderdaad 10 tot 15 jaar geleden en is al vrij snel ingestort. Er waren in die tijd ook diverse 3D tv's te koop. Er was echter te weinig vraag naar en binnen een jaar zijn alle modellen weer van de markt verdwenen. Ook in de filmwereld is 3D even "hot" geweest door vooral de film "Avatars", maar de roep om nieuwe 3D content en films bleef achterwege. De techniek is misschien iets verbeterd, maar dat maakt niet dat de behoefte toeneemt.

De grootste groep die echt wat aan 3D beelden heeft zijn de gamers. Die kunnen dat nu al krijgen met VR brillen, maar die slaan nog steeds niet aan.

[Rataplan_]

Nou lig ik wel eens lekker op de bank op mijn zij, en kijk dan tv / film, terwijl de rest van t gezin in een lekkere stoel zit. Dat gaat met deze 3d technieken niet werken lijkt me, alleen als je precies goed naar het scherm kijkt, ala 3ds? Nee, 3d is al lang dood wat mij betreft. Bij de bioscoop kan het wat toevoegen wellicht, maar voor thuis?

[Skyclad]

Vandaar de focus op gaming waarschijnlijk. Alleen jammer dan dat ze niet een redelijk formaat hebben (31" of groter) ipv alweer 27".

[MPIU8686]

Vandaar de focus op gaming waarschijnlijk. Alleen jammer dan dat ze niet een redelijk formaat hebben (31" of groter) ipv alweer 27".

Enkel voor ondersteunde games. Voor de betere 16" monitor in 3D van Looking Glassbetaal je al €4000 en die kan enkel met 3D overweg, dan kun je wel gamen en films/series kijken. Maar helemaal niks anders mee ..

Kies je voor de 27" Samsung die van 2D naar 3D switcht kun je al geen films/series in 3D kijken. Games moeten ondersteund worden willen ze daar allemaal gewoon op werken. Wat als de stekker uit dat ondersteuningsplatform wordt getrokken omdat het toch geen succes is ? En wat wordt de prijs van deze monitor, ik dank al niet veel goedkoper dan die Looking Glass.

Vergeet ook niet dat bij 3D je schermresolutie gehalveerd wordt, dus heb je 4K wordt dit FullHD

Dus ik zie hier niet onmiddellijk een 31" .. 32" monitor van komen

[Wilglide]

Tablet formaat is meer dan prima. Lumepad 2 tablet is echt super. 2d naar 3d drone footage op YouTube is ook leuk.