Nu kun je echt álles customizen

Framework Laptop 16 Review

Benchmarks en conclusie

Framework stuurde ons een configuratie met een Ryzen 7 7840HS-processor, 16GB werkgeheugen en een 512GB-ssd. Je kunt ook kiezen voor een Ryzen 9 7940HS-processor, die 200MHz sneller is en een meerprijs heeft van 230 euro; dat lijkt zonde van het geld.

• Cinebench 23 - Multi
• Cinebench 23 - Single
• 3DMark Time Spy
• 3DMark Time Spy - Graphics
• 3DMark Time Spy - CPU

Cinebench 23 - Multi
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	25.761
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	19.299
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	18.914
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	17.302
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	16.272
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	16.261
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	16.209
Framework Laptop 16 DIY (igp)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	14.979
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	14.499
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	13.771
Apple MacBook Pro 2023 16" M3 Pro (12/18)	M3 Pro 12-core		12.724
Framework Laptop 13 (AMD)	Ryzen 7 7840U		12.152
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	11.984
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	Ci7-1360P		11.425
Apple MacBook Air 2024 15" M3	M3 8-core		10.121

Cinebench 23 - Single
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	2.054
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	1.933
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	Ci7-1360P		1.911
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	1.907
Apple MacBook Air 2024 15" M3	M3 8-core		1.899
Apple MacBook Pro 2023 16" M3 Pro (12/18)	M3 Pro 12-core		1.875
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	1.820
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	1.778
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	1.744
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	1.712
Framework Laptop 16 DIY (igp)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	1.706
Framework Laptop 13 (AMD)	Ryzen 7 7840U		1.655
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	1.630
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	1.520
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	1.460

3DMark Time Spy
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	13.047
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	12.311
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	11.931
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	10.736
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	10.545
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	10.267
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	10.020
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	9.191
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	8.974
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	8.263
Framework Laptop 16 DIY (igp)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	3.158
Framework Laptop 13 (AMD)	Ryzen 7 7840U		2.835
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	Ci7-1360P		1.931

3DMark Time Spy - Graphics
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	12.654
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	12.521
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	12.038
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	10.776
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	10.590
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	10.159
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	9.847
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	8.838
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	8.587
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	8.015
Framework Laptop 16 DIY (igp)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	2.825
Framework Laptop 13 (AMD)	Ryzen 7 7840U		2.537
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	Ci7-1360P		1.708

3DMark Time Spy - CPU
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde 3DMark in punten (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	15.838
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	13.547
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	12.058
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	11.880
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	11.362
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	11.243
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	10.518
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	10.300
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	10.024
Framework Laptop 16 DIY (igp)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	9.545
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	9.303
Framework Laptop 13 (AMD)	Ryzen 7 7840U		8.508
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	Ci7-1360P		7.432

Hoewel de manier waarop de laptop in elkaar zit, bijzonder is, geldt dat niet voor de hardware zelf. Dat is een Ryzen 7-processor zoals we die al vaker hebben gezien en die presteert zoals je mag verwachten. Helaas is hij wel iets trager dan dezelfde processor in een HP Victus. In 3DMark Time Spy presteert de RX7700S-videokaart ongeveer op hetzelfde niveau als een RTX 4060 van Nvidia.

• Metro Exodus - 2560x1440 - Medium
• Metro Exodus - 2560x1440 - Ultra
• Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Medium
• Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Ultra
• Cyberpunk 2077 - 2560x1440 - Medium
• Cyberpunk 2077 - 2560x1440 - Ultra

Metro Exodus - 2560x1440 - Medium
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	111,3
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	109,9
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	107,1
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	93,2
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	85,3
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	84,7
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	78,3
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	77,2
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	71,9
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	67,8

Metro Exodus - 2560x1440 - Ultra
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	74,6
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	73,3
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	71,5
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	61,7
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	55,6
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	55,5
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	54,8
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	51,2
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	49,5
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	47,0

Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Medium
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	114,9
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	110,7
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	107,8
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	100,7
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	96,3
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	90,9
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	87,8
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	87,7
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	82,5
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	76,1

Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Ultra
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	99,4
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	93,0
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	90,0
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	77,6
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	73,5
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	72,2
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	70,2
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	67,4
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	63,8
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	55,6

Cyberpunk 2077 - 2560x1440 - Medium
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	79,3
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	74,8
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	71,8
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	66,3
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	62,4
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	59,3
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	59,1
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	55,1
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	51,5
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	48,9

Cyberpunk 2077 - 2560x1440 - Ultra
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	59,2
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	57,3
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	55,5
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	47,7
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	47,5
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	44,0
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	43,6
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	40,5
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	38,3
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	32,0

Dat de videokaart goed kan meekomen, blijkt ook uit de games die we op de laptop hebben getest. Een wat oudere game zoals Metro: Exodus draait soepel op quad-hd-resolutie en datzelfde geldt voor het zwaardere Cyberpunk. De resolutie van het beeldscherm is 2560x1600 pixels, dus van alle tests die we draaien, benadert quad hd dat het beste. Onze schermmetingen zijn uitgevoerd met Portrait Displays Calman Color Calibration-software.

• Helderheid wit
• Contrast
• Gemiddelde gedetailleerde-kleurafwijking

Helderheid wit
Laptop	Gemiddelde helderheid in cd/m² (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	689
Apple MacBook Pro 2023 16" M3 Pro (12/18)	580
Razer Blade 14 2023	556
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	522
Apple MacBook Air 2024 15" M3	510
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	474
Samsung Galaxy Book4 Ultra	387
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	374
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	367
Medion Erazer Crawler E40	337
HP Victus 16-s0976nd	335
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	315
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	291

Contrast
Laptop	Gemiddelde contrast in verhouding (hoger is beter)
Apple MacBook Pro 2023 16" M3 Pro (12/18)	3952:1
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	1455:1
HP Victus 16-s0976nd	1372:1
Apple MacBook Air 2024 15" M3	1371:1
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	1270:1
Razer Blade 14 2023	1245:1
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	1244:1
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	1237:1
Medion Erazer Crawler E40	1175:1

Gemiddelde gedetailleerde-kleurafwijking
Laptop	Gemiddelde kleurafwijking in ΔE2000 (lager is beter)
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	1,02
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	1,03
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	1,60
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	2,15
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	2,32
Samsung Galaxy Book4 Ultra	2,66
Apple MacBook Pro 2023 16" M3 Pro (12/18)	2,74
Apple MacBook Air 2024 15" M3	3,06
HP Omen Transcend 16-u0190nd	4,08
Medion Erazer Crawler E40	4,27
Razer Blade 14 2023	5,39
HP Victus 16-s0976nd	5,56
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	7,11

Het scherm heeft, zoals gezegd, een resolutie van 2560x1600 pixels en een maximale helderheid die net boven de 500cd/m² ligt, wat een fijne eigenschap is. Het is gewoon een ips-lcd met een contrast dat, zoals gebruikelijk bij ips-panelen, rond de 1200:1 ligt. Het scherm is ook netjes gekalibreerd en kan de sRGB- en P3-gamut volledig weergeven. Opvallend is de verversingssnelheid van 165Hz, wat je eerder zou verwachten bij een gamelaptop. De responstijden van het paneel zijn in lijn met die verversingssnelheid, waardoor je nauwelijks last van ghosting hebt.

• WebXPRT 3 - LAeq
• PCMark 10 Express - LAeq
• Blender - LAeq
• F1 2020 - 1080p ultra - LAeq

WebXPRT 3 - LAeq
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde geluidsdruk in dB (lager is beter)
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	11,9
Apple MacBook Pro 2023 16" M3 Pro (12/18)	M3 Pro 12-core		12,0
Framework Laptop 16 DIY (igp)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	12,3
Framework Laptop 13 (AMD)	Ryzen 7 7840U		14,1
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	15,3
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	16,5
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	19,4
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	21,1
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	21,5
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	22,7
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	23,1
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	25,3

PCMark 10 Express - LAeq
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde geluidsdruk in dB (lager is beter)
Framework Laptop 16 DIY (igp)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	17,8
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	19,3
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	23,2
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	25,9
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	25,9
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	27,9
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	28,5
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	29,5
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	31,1
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	31,2
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	31,3
Framework Laptop 13 (AMD)	Ryzen 7 7840U		33,5

Blender - LAeq
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde geluidsdruk in dB (lager is beter)
Apple MacBook Pro 2023 16" M3 Pro (12/18)	M3 Pro 12-core		13,5
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	32,1
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	38,4
Framework Laptop 16 DIY (igp)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	39,7
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	43,7
Framework Laptop 13 (AMD)	Ryzen 7 7840U		43,8
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	46,1
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	46,4
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	48,6
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	48,7
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	48,8
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	49,8
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	51,9

Game - LAeq
Laptop	Cpu/soc	Videochip	Gemiddelde geluidsdruk in dB (lager is beter)
Samsung Galaxy Book4 Ultra	CU7 155H	GF RTX 4050	37,8
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	CU9 185H	GF RTX 4060	38,6
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	Ryzen 7 7435HS	GF RTX 4060	48,5
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	Ci9-13900H	GF RTX 4060	48,9
Medion Erazer Crawler E40	Ci5-13500H	GF RTX 4050	49,5
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	Ryzen 7 7840HS	Rad. RX 7700S	49,5
HP Omen Transcend 16-u0190nd	Ci9-13900HX	GF RTX 4070	49,8
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	Ryzen 7 7735HS	GF RTX 4060	50,8
Razer Blade 14 2023	Ryzen 9 7940HS	GF RTX 4070	51,2
HP Victus 16-s0976nd	Ryzen 7 7840HS	GF RTX 4070	53,0

De geluidsproductie van de koeling is aan de luidruchtige kant, vooral als je de extra videokaart installeert. Dat komt wellicht ook doordat de koeling modulair is. De heatsinks van de processor zitten in de laptop zelf, terwijl de ventilators in de verwisselbare tray zitten. Doordat de ventilator en de heatsink niet zo dicht op elkaar zitten, gaat er wellicht wat koelefficiëntie verloren.

• Accutest browsen
• PCMark 10 - Accu - Tijd
• PCMark 10 - Accu - Digital
• PCMark 10 Accu Essentials
• PCMark 10 Accu Productivity

Accutest browsen 2013 (180cd/m²)
Laptop	Accucapaciteit (Wh)	Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter)
Apple MacBook Pro 2023 16" M3 Pro (12/18)	100Wh	17u13m
Apple MacBook Air 2024 15" M3	66,5Wh	17u5m
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	61Wh	12u58m
Framework Laptop 13 (AMD)	61Wh	11u56m
HP Victus 16-s0976nd	70Wh	9u4m
Samsung Galaxy Book4 Ultra	76Wh	8u48m
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	85Wh	7u29m
Razer Blade 14 2023	68,1Wh	7u4m
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	76Wh	6u56m
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	90Wh	6u50m
HP Omen Transcend 16-u0190nd	97Wh	5u18m
Medion Erazer Crawler E40	53Wh	4u57m
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	60Wh	3u47m
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	75Wh	3u32m

PCMark 10 - Accu - Tijd
Laptop	Accucapaciteit (Wh)	Gemiddelde accuduur in uren en minuten (hoger is beter)
Framework Laptop 13 (AMD)	61Wh	6u
Framework Laptop 16 DIY (igp)	85Wh	4u52m
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	61Wh	4u26m
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	90Wh	3u38m
Razer Blade 14 2023	68,1Wh	3u
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	76Wh	2u45m
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	85Wh	2u43m
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	60Wh	2u33m
HP Victus 16-s0976nd	70Wh	2u31m
HP Omen Transcend 16-u0190nd	97Wh	1u59m
Samsung Galaxy Book4 Ultra	76Wh	1u55m
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	75Wh	1u54m
Medion Erazer Crawler E40	53Wh	1u28m

PCMark 10 - Accu - Digital
Laptop	Accucapaciteit (Wh)	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Framework Laptop 13 (AMD)	61Wh	6.467,00
Razer Blade 14 2023	68,1Wh	6.314,00
HP Victus 16-s0976nd	70Wh	6.313,00
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	85Wh	6.203,00
Framework Laptop 16 DIY (igp)	85Wh	6.162,00
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	90Wh	5.364,00
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	61Wh	5.091,00
Samsung Galaxy Book4 Ultra	76Wh	5.045,00
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	60Wh	4.933,00
HP Omen Transcend 16-u0190nd	97Wh	4.467,00
Medion Erazer Crawler E40	53Wh	4.294,00
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	75Wh	3.349,00
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	76Wh	3.322,00

PCMark 10 Accu Essentials
Laptop	Accucapaciteit (Wh)	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Framework Laptop 13 (AMD)	61Wh	7.804,00
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	90Wh	7.636,00
Samsung Galaxy Book4 Ultra	76Wh	7.584,00
Razer Blade 14 2023	68,1Wh	7.521,00
HP Victus 16-s0976nd	70Wh	7.129,00
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	61Wh	7.115,00
HP Omen Transcend 16-u0190nd	97Wh	6.865,00
Framework Laptop 16 DIY (igp)	85Wh	6.812,00
Medion Erazer Crawler E40	53Wh	6.422,00
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	85Wh	6.421,00
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	60Wh	5.499,00
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	75Wh	4.321,00
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	76Wh	4.230,00

PCMark 10 Accu Productivity
Laptop	Accucapaciteit (Wh)	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
HP Omen Transcend 16-u0190nd	97Wh	6.809,00
ASUS TUF Gaming A15 FA507NV-LP066W	90Wh	6.625,00
Samsung Galaxy Book4 Ultra	76Wh	6.579,00
Framework Laptop 13 (AMD)	61Wh	6.418,00
Razer Blade 14 2023	68,1Wh	6.336,00
Framework Laptop 16 DIY (igp)	85Wh	6.084,00
HP Victus 16-s0976nd	70Wh	5.890,00
Medion Erazer Crawler E40	53Wh	5.682,00
Framework Laptop 16 DIY (rx7700)	85Wh	5.236,00
Framework Laptop (13th Gen Intel Core)	61Wh	4.576,00
Lenovo LOQ 15ARP9 (83JC003EMH)	60Wh	4.059,00
ASUS Vivobook Pro 15 OLED N6506MV-MA043W	75Wh	3.612,00
ASUS Zenbook Pro 14 OLED UX6404VV-P4046W	76Wh	3.560,00

Tot slot een blik op de accuduur: die is redelijk. Voor een laptop met een scherm met een vrij hoge resolutie, een hoge verversingssnelheid en niet bijzonder zuinige hardware, is zevenenhalf uur niet slecht. Onder zwaardere belasting van PCMark daalt de accuduur naar een kleine drie uur, wat in lijn ligt met andere laptops van dit kaliber.

Conclusie

Deze pagina met benchmarkresultaten laat zien dat je het voor de hardware niet hoeft te doen. De Ryzen 7-processor vind je ook in andere laptops en hoewel de AMD-videokaart wat exotischer is, zijn er laptops met een Nvidia 4060 die ongeveer gelijk presteren. Die laptops zijn bovendien goedkoper, want de Framework 16 kost minstens 1579 euro. Dat is zonder geheugen, harde schijf, oplader en aansluitmodules. Voor het goedkoopste voorgeconfigureerde model met 16GB geheugen, 512GB opslag en Windows 11 betaal je bijna 2000 euro.

Het is dus geen interessante laptop voor mensen die zoveel mogelijk hardware voor een zo laag mogelijke prijs willen. Maar voor wie dan wel? Net als zijn kleine broer is deze grotere Framework 16 bedoeld voor mensen die minder e-waste willen produceren. Alle optische verfraaiingen die je erbij kunt kopen, lijken wat haaks te staan op die missie, maar aan de andere kant kun je je laptop wel naar eigen smaak aanpassen en hoef je natuurlijk niet van schermrand of numeriek toetsenblok te wisselen. E-waste reduceren is een lovenswaardig uitgangspunt en het zou mooi zijn als je die insteek bij meer laptopfabrikanten zou zien. Voorlopig blijft Framework echter de enige die niet alleen reparatieonderdelen, maar ook upgrades voor dezelfde laptop aanbiedt, zodat je in theorie eindeloos met dezelfde basis zou kunnen doen. Dat kon al met de kleinere Framework 13 en is nu ook mogelijk voor gebruikers die meer van hun laptop eisen, maar ook hun bijdrage aan de afvalberg willen beperken.

Pluspunten

• Bijna alles is aanpasbaar
• Onderdelen en handleidingen beschikbaar
• Prima scherm

Minpunten

• Hoge initiële investering
• Op dit moment alleen met AMD-videokaart

Getest

Framework Laptop 16 DIY Edition

Prijs bij publicatie: € 1.919,-

Bekijk product

Bekijk alle uitvoeringen (2)

Reacties (112)

[33Fraise33]

Is het mogelijk om aan de accutest nog een test toe te voegen zonder dedicated GPU? Heel wat benchmarks zijn gedaan met igpu maar de accurest niet, deze lijkt me net het interessantste om de impact van de gpu op je mobiliteit te zien.

[PiweD]

Ja, kunnen we wel testen, ik verwacht morgenochtend een resultaat voor je te hebben!

Edit: hij staat erbij, maakt een behoorlijk verschil

[Reactie gewijzigd door PiweD op 22 juli 2024 15:54]

[mrooie]

Dit idd en of het geluid van de ventilator in db meten met en zonder gpu

[PiweD]

Die stond er dan al wel bij Alleen niet tijdens gamen, die draaien we alleen als er een dgpu aanwezig is.

[Vhxrsion]

Van reviews herinner ik zelf dat het zonder dGPU de laptop rond 10 a 20 minuten langer mee zal gaan. In sommige workloads ook helemaal niet als de dGPU niet gebruikt wordt.

[maevian]

Dan is er ofwel iets mis met die reviews of iets mis met de test van Tweakers.
Want bij hun test scheelt het toch heel wat meer

[Limpem]

Wat gaaf om te zien dat dit concept terugkomt!
Jaren geleden is er ook geprobeerd om videokaarten in laptops meer modulair te maken met de MXM standaard.
In 2007 stapte ASUS groots in door een volledig upgradebare laptopserie aan te kondigen (de C90 serie).

Om aan deze belofte te voldoen, had ASUS de laptop voorzien van een desktop-socket 775.
De laptop werd onder andere als barebone geleverd aan meerdere resellers, maar kwam in NL uit met een standaardconfiguratie met Intel core2duo E6600 en NVIDIA 8600 GT.
Ik had een krachtige desktopvervanger nodig en kocht deze C90S, de beperkte accuduur van 20-30 minuten tijdens het gamen nam ik voor lief omdat ik op reis niet wou gamen en op mijn bestemming altijd wel een stopcontact te vinden was.

Door de jaren heen heb ik (voor een laptop) absurd veel upgrades aan het systeem gedaan:
CPU van E6600 naar E7500.
Na het upgraden van het moederbord en CPU-heatsink naar het nieuwe model (C90P) kon ik van een dualcore naar een quadcore Xeon L5430.
Het upgraden van de videokaarten heb ik ook veel gebruik van gemaakt:
Van NVIDIA 8600gt naar NVIDIA 9600gt.
Van 9600gt naar ATI 4670
Na het betere tweakwerk (de volgende kaarten waren te groot):
Van ATI 4670 naar ATI 4850.
Van ATI 4850 naar NVIDIA GTX 280m.

Door alle upgrades heb ik de laptop t/m 2015 op lanparty's kunnen gebruiken om op te gamen.
Daarna gingen we over op games die DirectX 11 als harde eis hadden, en er zijn nooit videokaarten in MXM 2.1 formfactor uitgekomen die dit ondersteunen.
Geen enkele Laptop uit 2007 met een voor die tijd midrange videokaart (8600GT) had ik in 2015 nog kunnen gebruiken als gamelaptop op een lanparty.
Uiteraard moest ik op het einde de details flink terugschroeven, maar Titanfall draaide fantastisch op 1680x1050.
Asus heeft helaas na de 1e update de C90 serie laten vallen waardoor upgraden voorbij de C90P niet mogelijk was.

Toen deze laptop niet meer mee kon ben ik op zoek gegaan naar een opvolger, maar ondanks dat nieuwere MXM standaarden bestonden, werden ze niet veel toegepast.
Clevo gebruikte MXM nog wel, maar omdat zij de enige waren, bleken (ook 2e hands) upgrades erg duur en lastig aan te komen.
Alle videokaartupgrades in de C90 hebben me per stuk minder dan 100 euro gekost omdat ze afkomstig waren uit een ander model laptop.

Ik juich het initiatief van Framework dan ook van harte toe omdat dit precies is waar ik naar op zoek was.
Wel ben ik benieuwd hoe vaak ze met upgradebare videokaarten gaan komen en tegen welke prijs.
Omdat je in tegenstelling tot bovenstaand verhaal volledig afhankelijk zal blijven van Framework voor een upgrade (geen MXM).
Als ik nu zie dat de 7700S 445 euro kost, wat vergelijkbaar is met een Desktop 7700 XT stemt mij dat hoopvol voor de toekomst.
De instapprijs zal wel veel mensen afschrikken.
Wanneer Framework hun beloftes waarmaakt zal deze laptop echter veel langer meegaan dan een regulier model van een andere laptopfabrikant waardoor je op de lange termijn een stuk goedkoper uit zal zijn.

[Ootje70]

De vraag is dan alleen of jij met alle upgrades die hebt gedaan, omdat het kon, echt minder "e-waste" hebt veroorzaak dan als je in de tijd 1x een nieuwe laptop zou hebben gekocht. Het is wel mooi dat er een nieuwere en betere opvolger van de 13" is gekomen met betere componenten.

[Reactie gewijzigd door Ootje70 op 22 juli 2024 15:54]

[Limpem]

Goed punt!
Meer of minder "e-waste" zal afhangen vanuit welk standpunt je het bekijkt.
In zijn totaliteit heb ik waarschijnlijk meer hardware verbruikt dan wanneer ik 2 losse laptops zou hebben gekocht.
Echter heb ik (op de E7500 na) alle benoemde upgrades 2e-hands gekocht, waardoor je ook zou kunnen stellen dat ik "e-waste" uit andere laptops heb kunnen "recyclen" doordat ik een modulaire laptop had.
Ik heb de laptop trouwens nog steeds, deze gaat nog steeds mee naar lanparty's, maar doet nu alleen nog dienst als fileservertje. Ik denk dat mijn persoonlijke e-waste daarom wel meevalt.

Wel denk ik dat het recyclen van onderdelen uit andere laptops voor framework niet mogelijk gaat zijn. Dus je punt over e-waste lijkt me valide, misschien als het Framework model een open standaard wordt die door andere fabrikanten ook toegepast gaat worden zou het op dezelfde manier kunnen bijdragen aan het reduceren van e-waste.

[Ootje70]

Jij hebt dan ook jouw componenten wel weer e-wast veroorzaakt . Maar wat jij hebt gedaan is in ieder geval weer zelf 2de hands onderdelen gebruiken en dat is per definitief een goede ontwikkeling.

[Reactie gewijzigd door Ootje70 op 22 juli 2024 15:54]

[Mit-46]

Voor veel (of alle) upgrades had hij anders een compleet nieuwe laptop moeten kopen.

De vraag is of hij dit ook elke keer had gedaan als je het afzet tegen elke upgrade die hij gedaan heeft. Voor een goede verlijking moet het wel 1 op 1 tegenover elkaar gezet worden. Niet 5 upgrades tegenover 1 keer een nieuwe laptop aanschaffen.

[Ootje70]

Waar... dat is ook waar het overgaat in de ontwikkelingen rondom repareerbaarheid maar ook wanneer ga je wel of niet upgraden? Ik heb ook bijgedragen aan het verminderen van (mijn) e-waste. Ik heb nu al 2,5 jaar dezelfde telefoon en hij is ook al gerepareerd i.p.v. vervangen en dat is voor mij bijzonder. Heb ik dus een positieve bijdrage geleverd of niet? Want een upgrade was sowieso niet noodzakelijk, maar ik had mijn huidige weer kunnen verkopen.

[farlane]

Je zou daar ook in mee moeten nemen voor de gevallen dat er iet iets kapot gaat. In veel gevallen zal je bij een andere laptop een heel nieuwe moeten aanschaffen, terwijl je bij Framework waarschijnlijk alleen het kapotte onderdeel hoeft te vervangen.

[Ootje70]

Dat is waar. Ik heb alleen met mijn Macbooks nog nooit een kapot onderdeel tegen betaling moeten laten vervangen. Een keer een gratis nieuw keyboard gekregen en verder nooit iets. Kan niets vervangen maar dat is in de praktijk ook niet nodig geweest in de afgelopen 10 jaar.

[itContinues]

Wat betreft het videokaart verhaal en ook moederbord is dat niet helemaal waar. Framework maakt zijn designs voor het grootste deel open source (bron) Zo is er inmiddels een RISC V moederbord beschikbaar in de Framework formfactor. (bron)

Je blijft dus alleen afhankelijk van Framework als geen andere fabrikanten (of leveranciers) er voor kiezen om hun layout te gebruiken. Hier heeft Framework niks over te zeggen.

Overigens is de waarschijnlijke reden dat Framework een AMD GPU gebruikt en geen Nvidia dezelfde van de teloorgang van MXM. Nvidia eist steeds meer grip op boarddesign en wil dus geen MXM of Framework oplossingen ondersteunen. Dat is immer niet HUN ontwerp. En Framework zegt er niks openbaar over omdat Nvidia boos maken doorgaans betekent dat ze er voor zorgen dat je de t****g kan krijgen.

[Reactie gewijzigd door itContinues op 22 juli 2024 15:54]

[evilution]

Is de behuizing ook in donker aluminium verkrijgbaar? Ik vind dat zilver niet mooi. Ik zie dat nergens op hun site.
Ik zie ook geen optie voor een OLED scherm. Blijkbaar kun je niet écht alles customizen...

[Reactie gewijzigd door evilution op 22 juli 2024 15:54]

[TrollingJoker]

Framework heeft eerder aangegeven niet chassis te willen verkopen die donker of zwart is. Ze vinden het belangrijker om ecologisch te zijn.
https://community.frame.w...tion/1756/6?u=morpheus636

[Sjoak]

Je kunt alles customizen, vermits beschikbaar;)

[Vhxrsion]

Het is beschikbaar. Je kan alleen bepaalde dingen nog niet apart halen vanwege pre-orders die afgerond worden, maar als je een laptop besteld is alles beschikbaar.

[jeroenvangoch]

Niet de optie voor een OLED scherm waar OP om vroeg, die bestaat helaas nog niet. Maar mocht framework ooit een OLED scherm ontwikkelen, dan is het wel het idee dat je je bestaande framework laptop kan upgraden met het nieuwe scherm.

[Vhxrsion]

De laptop is net pas uit, pre-orders zijn maar net gestopt. Een OLED scherm zou inderdaad mooi zijn maar de LCD scherm op de Framework is van topkwaliteit, extreem kleur accuraat en heel erg helder.

Geef het een beetje tijd voor Framework om met nieuwe producten uit te komen, de 13 was ook niet uitgekomen met zoveel upgrades, maar nu heeft die dat wel, zulke dingen nemen eenmaal wat tijd.

[jeroenvangoch]

Ik zeg ook niet dat fw een OLED scherm bij launch zou moeten hebben. Maar jouw statement "Het is beschikbaar." was op iemands originele vraag over dingen die helemaal nog niet ontwikkeld zijn door fw en dus niet beschikbaar zijn. Ik probeerde voor lezers dus duidelijk te maken dat er dus nog geen OLED scherm beschikbaar is voor de fw16.

Ik sluit me er overigens helemaal bij aan dat fw LCD schermen helemaal toppie zijn. Ik ben erg kieskeurig met schermen en heel erg tevreden met het paneel in mijn fw13.

[Vhxrsion]

Oh ja ik zie het. Slecht verwoord van mijn kant.

Ik bedoelde min of meer dat een nieuwe scherm waarschijnlijk wel zal komen, maar ik wou ook even duidelijk maken dat de laptop pas net echt uit is en dat zulke dingen een beetje tijd zullen nemen. Ik denk wel dat de volgende stap qua schermen een OLED en / of miniLED paneel is. Als die voor de Framework 16 tenminste niet een nog hogere resolutie word zal ik het waarschijnlijk wel aanschaffen.

[kimborntobewild]

...en heel erg helder.

Ik heb die fixatie op een hele hoge helderheid nooit zo begrepen. Wie wil er nu in een bak groot licht kijken? Of je moet in het zonnige Californië aan het strand wonen en 200 dagen per jaar een laptop op het strand nodig hebben in de felle zon.

[Vhxrsion]

Het is gewoon handig voor als je op een plek zit waar je direct zonlicht hebt. Met normaal licht gebruik ik de laptop op rond 30 - 40% helderheid

[Tenocticatl]

Geen andere optie voor de behuizing, maar misschien is een skin iets voor je? Dbrand verkoopt ze voor de Framework laptops.

[hiostu]

Ik vraag me af of een concept als dit in de praktijk nu echt minder e-waste oplevert. Wat doet men namelijk met de modules die uit de laptop komen bij vervanging? Gaat men die nog echt doorverkopen, of gaat het de "kliko" in. Nu vervangt men na zo veel jaar een volledige laptop en wordt de oude laptop vaak nog voor andere doeleinden gebruikt of doorgeschoven naar een andere persoon. Maar als men elke keer losse modules upgrade dan zou je wellicht elke keer een halve laptop over zonder scherm, waardoor alles onbruikbaar is.

Ik weet dat er een soort desktop behuizing is, om iets in over te zetten, maar gaan mensen zoiets gebruiken.

[sspiff]

Ik denk dat veel tweakers zoiets wel zullen doen, en dan het oude moederbord een tweede leven als home server of media pc gaan geven.

Of dit voor de gemiddelde consument iets is, is een andere vraag.

[ultimasnake]

Maar dan ga je wel vanuit dat ze het moederbord vervangen. Wat doe je met een videokaart of bepaald ander onderdeel dat je upgrade als er ‘100’ andere Framework eigenaren zijn. Dat klinkt als een ewaste tot je meer vervangt en hem weer kan inzetten…

Of dit dus de grote ewaste stapel slinkt is de vraag, maar het feit dat dit geen concept is hopelijk lijkt goed genoeg voor grotere merken als spiekbrief

[sspiff]

Maar als je in plaats van een complete laptop weg te gooien enkel af en toe een onderdeel upgrade, is het toch nog steeds een kleinere stapel?

[Blokker_1999]

Als ik een volledige laptop vervang, kan ik die oude laptop doorverkopen of wegschenken, op voorwaarde dat deze nog werkt. Een los moederbord valt nog iets mee te doen, maar wat doe je met een los scherm? Je kan het voor een appel en een ei proberen te verkopen op een tweedehands site, en hopen dat iemand dan weer net een project heeft waar het inpast.

En je kan wel onderdelen upgraden, maar als je die laptop dagelijks meeneemt weet jij ook hoe die er na enkele jaren uitziet. En dan wil je wel eens gewoon een nieuwe om vers te kunnen beginnen. Of wat op de dag dat Framework heel de mounting van het moederbord aanpast bijvoorbeeld? Of met modules komt die een nieuwe laptop vereisen? Technologie staat niet stel maar is continue in beweging. Stel dat ze bijv. LPCAMM2 ineens willen ondersteunen, dan kan het goed zijn dat men compatibiliteit met huidige laptops moet opgeven.

[Croga]

Als ik een volledige laptop vervang, kan ik die oude laptop doorverkopen of wegschenken, op voorwaarde dat deze nog werkt. Een los moederbord valt nog iets mee te doen, maar wat doe je met een los scherm? Je kan het voor een appel en een ei proberen te verkopen op een tweedehands site, en hopen dat iemand dan weer net een project heeft waar het inpast.

Even kijken;
Moederbord vervangen? Kleine case 3D printen (de ontwerpen zijn gratis te krijgen) en een nieuwe SFF PC van maken.
Scherm vervangen? Ik heb daar nog nooit een noodzaak voor gezien maar print gerust een case en hang hem aan die SFF PC van daarnet.
Videokaart vervangen is de enige serieuze uitdaging die ik hier zie; dat doe ik in ieder geval vaker dan alle andere onderdelen en zou inderdaad een issue kunnen zijn. Maar dan kom je terug op: Zonder deze optie kun je alleen het hele apparaat vervangen.

Of wat op de dag dat Framework heel de mounting van het moederbord aanpast bijvoorbeeld? Of met modules komt die een nieuwe laptop vereisen? Technologie staat niet stel maar is continue in beweging.

Wanneer het zover is hebben we al jarenlang wél genoten van de upgradebaarheid.
Het is niet perfect. Het is wel beter dan wat er nú is. En dat is het enige wat telt.

Stel dat ze bijv. LPCAMM2 ineens willen ondersteunen, dan kan het goed zijn dat men compatibiliteit met huidige laptops moet opgeven.

Dit is nou net zo'n case waar Framework het zou kunnen winnen. We willen over op LPCAMM2 dus hoef je alleen het moederbord en geheugen te vervagen. Of eigenlijk; zodra je het moederbord vervangt heb je ook nieuw geheugen nodig (wat ook al zo is wanneer DDR5->DDR6 gaat).

[ultimasnake]

Ik denk dat we in rondjes kunnen gaan, maar 1 videokaart die enkel in te steken is in een laptop Framework waarvan je kan stellen dat "een handje vol" mensen die heeft in NL zal sneller schroot kunnen worden dan een laptop die werkend door te verkopen is en nog minstens 1 a 2 eigenaren kan hebben.

In onze familie hebben we macBooks, ik heb de meest recente zijnde de M3, mijn vrouw mijn M1, mijn moeder heeft mijn "laatste Intel" en mijn vader die oude van haar weer. Zijn macBook is inmiddels de 8 jaar gepasseerd en voldoet voor hem nog prima en mijn nicht heeft de Windows laptop van mijn vrouw overgenomen van een jaartje of 5 oud.

Allemaal geen e-waste tot heden :-)

Maar goed tijd zal het leren, ik ben wel een enorme voorstander van wat Framework doet en laten we hopen dat dit een mooi leermoment is voor grotere merken om hier echt wat mee te gaan doen.

[Croga]

In onze familie hebben we macBooks, ik heb de meest recente zijnde de M3, mijn vrouw mijn M1, mijn moeder heeft mijn "laatste Intel" en mijn vader die oude van haar weer. Zijn macBook is inmiddels de 8 jaar gepasseerd en voldoet voor hem nog prima en mijn nicht heeft de Windows laptop van mijn vrouw overgenomen van een jaartje of 5 oud.

Allemaal geen e-waste tot heden :-)

Helemaal mee eens. Ik ben de laatste jaren steeds meer gaan nadenken over dit soort dingen en tot de conclusie gekomen dat zo'n 80% van mijn tech-aanschaffen best tweedehands kunnen. Sindsdien heb ik nog één systeem (grotendeels) nieuw gekocht maar dan vooral omdat de onderdelen nog niet zinnig tweedehands te krijgen zijn. Spullen gaan pas naar de schroot als ze het écht niet meer doen.

En ik ben het ook met je eens dat ik hoop dat meer bedrijven naar hun e-waste gaan kijken zoals Framework dat doet maar ik heb nog geen reden gezien om er één aan te schaffen....

Het lijkt me vooral een behoorlijke use-case voor bedrijven waar tientallen of honderden van dit soort apparaten in gebruik zouden kunnen zijn en bij een issue heel eenvoudig het onderdeel ter plekke vervangen kan worden en door.....

[Luuk1983]

Maar als er één onderdeel kapot is kan je het veel makkelijker repareren waardoor je in theorie langer met de laptop doet.

[sus]

Ik zie op gebied van reparatie nog niet extreem veel verschil. Het wisselen van de GPU als die defect is, dat is nu niet mogelijk. Voor de rest?

Ik kan nu ook schermen vervangen. USB-dochterbordjes, speakerjes. Toetsenborden, touchpads, verzin het; is allemaal voor vrijwel alle laptops langere tijd verkrijgbaar.

Als bij Framework her moederbord er mee stopt, zal ik dat net als bij een Acer of HP volledig moeten vervangen.

Waar zit dus die “makkelijker repareren” vraag ik me dan af

[Croga]

Een USB-dochterbordje vervangen is wel even wat anders dan een module uitpluggen en een andere inpluggen. Een toetsenbord uit schroeven, flatcable pielen en vervangen is wel even wat anders dan een schroefje los maken, kb er uit tillen, nieuwe er op leggen. Zo ook met touchpads en alle andere dingen waar Framework modules van gemaakt heeft......

[PCG2020]

Een Framework laptop is ook voor een relatieve leek redelijk makkelijk te repareren of te upgraden, juist door dat modulaire systeem. Mijn eega zou het ook kunnen en zij is helemaal niet zo technisch onderlegd.

Ik heb zelf wel ervaring met het vervangen van laptoponderdelen dus ik doe dat relatief snel, maar sommige dingen zijn gewoon lastig te vervangen. Zeker nu veel onderdelen verlijmd of vast gesoldeerd zijn, is het soms een hoop gedoe; om over die flinterdunne flatcables inderdaad maar niet te spreken.

[Blokker_1999]

Het is dan ook een kritiekpunt in deze review die niet helemaal onterecht is. Ook al die opties met die spacers en andere bezels rondom het scherm valt niet in lijn met hun mission statement.

En hoewel je het moederbord zou kunnen vervangen en het oude hergebruiken, zie ik dat minder snel gebeuren met de rest van de onderdelen. En na enkele jaren zijn vele laptops zo misbruikt dat je toch ook echt een nieuwe behuizing en nieuw toetsenbord en dergelijke wenst. Dan ga je dus in essentie alsnog alles vervangen.

En de upgrades zijn ook niet goedkoop. Het zal dus altijd iets zijn voor een kleine groep mensen die het wel doen, maar voor de rest voelt het meer als een gimmick bij mij.

[Thijzer]

Vreemde reactie, je hoeft helemaal niet deze laptop te kopen. Deze laptop is een extra keuze aanbod, en ook een antwoord op Right to repair or replace. De 'nieuwe' extensies zijn vaak open dus iedere fabrikant kan meewerken. Ik welkom deze open keuken cultuur in laptops met modulariteit. Of het wat wordt hangt van ons af... De tweakers

[MzKzM73]

Onderdelen kun je doorverkopen. Naast marktplaats is er bijvoorbeeld ook https://community.frame.work/c/community-market/202 (al loopt dat nog niet zo'n storm).

Verder is dit een laptop die (mede door de prijs) niet echt heel mainstream is en nogal een hoog tweaker-gehalte heeft. Er zijn dan ook al leuke zaken voor bedacht/gemaakt. Om er paar te noemen:
YouTube: Framework Cyberdeck - DIY Portable PC
https://github.com/penk/MainboardTerminal
https://github.com/brickbots/framedeck/

Enkele fabrikanten springen er ook op in, zo levert bijvoorbeeld cooler master een behuizing voor een mainboard waardoor je in feite een mini-PC achtig iets krijgt. https://frame.work/nl/en/...ainboard-kit?v=FRANHDCM01

Verder zijn de meeste CAD tekeingen openbaar dus niets staat je in de weg om bijvoorbeeld je eigen expansion module te maken die nog niet beschikbaar is (voor als je, zeg maar per se een MIDI input wilt of zo)

Ik heb zelf de eerste generatie (intel 11th gen) 13" en nog steeds meer dan tevreden mee.

[Nutral]

Ik denk dat je het moet bekijken over de hele linie van redenen waarom mensen een computer vervangen. De meeste mensen hoeven niet echt per se nieuwe hardware nodig, maar vaak is de usb poort, batterij of scharnier kapot van het gebruik.

Ik heb een redelijk snelle pc voor werk die elke dag aan een dock hang. Na 2,5 jaar is de 1 Thunderbolt / usbc poort al er gevoelig voor bewegingen in de kabel. De poort zit gesoldeerd aan het moederbord dus als de poort er mee stopt is het een nieuwe laptop of een reparatie waarbij je hoopt dat iemand de juiste connector kan vinden.

[DramaticallyBad]

De rede dat de Framework 16 alleen AMD heeft heeft te maken met dat Nvidia niet wilt dat hun laptop GPU's upgradedable zijn.

[Sissors]

Dat is het soort statement wat een bron kan gebruiken.

[Vhxrsion]

Dat is ook zo.

MSI had iets soortgelijks geprobeerd met upgradable laptop GPUs in hun topmodel. Nvidia had 1 GPU voor die laptop goedgekeurd en daarna niet meer, waarna MSI een class action lawsuit op hun schoot had voor het misleiden van mensen.

https://www.classaction.o...-over-upgrades-nonrefunds

Werken met Nvidia is riskant voor Framework omdat Nvidia op elk moment hun kan naaien. Nvidia staat niet voor niks bekend als een bedrijf waarmee het moeilijk is om te werken

[Reactie gewijzigd door Vhxrsion op 22 juli 2024 15:54]

[DramaticallyBad]

Dell heeft hetzelfde geprobeerd met de Area-51m.
Maar uiteindelijk ook niks van gekomen.

[pljanson]

Dat is in het verleden uitgebreid gedocumenteerd. Er zijn geen laptops meer van fabriekanten (DELL?) die in het verleden wel GPU board hadden.
Als je dat doet krijg je geen nvidia componenten meer (met de normale concurerende prijzen).

Alleen dat is al een rede om ook geen nvidia in e laptopt te willen

[Sissors]

Het klinkt mij iig vreemd in de oren. Als je een laptop hebt waarin je een nieuwe Nvidia GPU kan stoppen, kost dat de consument €400, en levert het Nvidia €200 op (fictieve getallen). Als dat niet mag, en diegene een hele nieuwe laptop moet kopen, kost het de consument €1500, en levert het Nvidia nog steeds €200 op. En dat zal de consument uiteraard minder snel doen. Ik mis een beetje iig wat Nvidia te verliezen heeft hierbij.

Dat er geen laptops met upgradebare GPUs zijn zegt natuurlijk niks. Die zijn er nooit in significante hoeveelheden geweest, ook niet van AMD. En alle laptop fabrikanten zijn de richting van meer integreren opgegaan, zelfs geheugen is vaak zat niet meer te vervangen, dus dat er geen vervangbare GPU boards zijn heb je echt geen dwang vanuit Nvidia voor nodig.

[Loller1]

En toch wil Nvidia het niet, kijk maar hoe ze doen met al hun partners. Iedere experimentele GPU is lekker de grond in geboort nog voordat die uit kon komen, en laat een vervangbare GPU voor een modulaire laptop nu toevallig een mooi voorbeeld van zo'n situatie zijn. Dit is een welgekend gegeven over Nvidia met genoeg documentatie.

[JBVisual]

Ik kan mijzelf niet voorstellen dat Nvidia dat niet wilt.
Vanuit Intel kan ik het begrijpen omdat mensen sneller een videokaart vervangen dan een CPU.
Maar Nvidia zou makkelijk nieuwe en duurdere kaarten kunnen verkopen in deze situatie.

[Vhxrsion]

Nvidia wilt het ook waarschijnlijk niet.

MSI had iets soortgelijks geprobeerd met upgradable laptop GPUs in hun topmodel. Nvidia had 1 GPU voor die laptop goedgekeurd en daarna niet meer, waarna MSI een class action lawsuit op hun schoot had voor het misleiden van mensen.

https://www.classaction.o...-over-upgrades-nonrefunds

Werken met Nvidia is riskant voor Framework omdat Nvidia op elk moment hun kan naaien. Nvidia staat niet voor niks bekend als bedrijf waarmee het moeilijk is om te werken.

[Blokker_1999]

Ik verwacht dat ontwikkelkost er ook wel voor iets tussenzit. Anders zou je alsnog meer keuze hebben dan 1 enkele AMD chip.

[vgroenewold]

Het schijnt vooral met controle van NVidia te maken te hebben, ze zouden een custom kaart design moeten gaan maken, danwel het gaat om licentie gezeur. Ze staan erom bekend bedrijven uit te persen, vandaar dat EVGA ook is gestopt. En zulke pressie wil je niet als Framework zijnde. Dit wordt in ieder geval wel mijn volgende laptop, wat nog wel een jaartje of 2 gaat duren denk ik, maar dan zien we meteen of er vooruitgang in zit.

[Reactie gewijzigd door vgroenewold op 22 juli 2024 15:54]

[Neophyte808]

Wat ik nou nog op geen enkele site terug zie komen: kun je de gekleurde of ledmatrix spacers ook gebruiken op de onderste rij (naast het mousepad)?

[PiweD]

Nee die onderdelen hebben een andere vorm dus zijn niet uitwisselbaar

[Zwarte_os]

Het zou fijn zijn wanneer er (waar mogelijk) ook vergelijkingen zijn met een macbook. Qua prijs loop je in hetzelfde territorium en veel software pakketten zijn tegenwoordig op beide OS’en wel te vinden.

[PiweD]

Ik heb de MacBook Air M3 en de MacBook Pro met M3 Pro (12c) aan de grafiekset toegevoegd

[atacama]

Welke punten zou je dan willen vergelijken? In de conclusie word al geschreven dat het geen laptop is voor mensen die veel/beste onderdelen voor de prijs willen.
De MacBook is een redelijk premium laptop, gericht op een geheel andere markt. Enkel de prijs is vergelijkbaar.
Volgens mij zou vrijwel elke vergelijking eindigen met dezelfde conclusie als dit artikel...
Wil je bang for buck dan is de framework niet voor jou. Wil je als tweaker de onderdelen die voor jou doel (te) langzaam worden vervangen? Dan is de framework wel iets voor jou, maar dat betaal je indirect ook.

[Croga]

Volgens mij zou vrijwel elke vergelijking eindigen met dezelfde conclusie als dit artikel...
Wil je bang for buck dan is de framework niet voor jou. Wil je als tweaker de onderdelen die voor jou doel (te) langzaam worden vervangen? Dan is de framework wel iets voor jou, maar dat betaal je indirect ook.

In het vergelijk met Apple denk ik dat het niet zozeer neer komt op bang-for-buck vergelijkingen; zoals @Zwarte_os al aangeeft komen Macbooks op soortgelijke prijzen uit.
Het zal dan ook vooral hetzelfde zijn als iedere vergelijking met Apple; Wil je MacOS dan neem je de apple, anders is er geen enkele reden om een Macbook te kopen.

[Dennisb1]

Moet je maar wel hopen dat ze nieuwe modules blijven uitbrengen, die het ook nog waard zijn om te upgraden.

Hier gaat het vaak mis, er komt misschien eens een upgrade maar daarna stopt het vaak al vanuit de fabrikant.

[Vhxrsion]

Met de Framework 13 hebben ze inmiddels al meerdere generaties van CPUs uitgebracht, meerdere schermen, meerdere batterijen, webcams, mics, bezels en meer, dus ik heb er vertrouwen in dat dat ook zal gebeuren met de 16.

[jongetje]

Ik vraag me af hoeveel ewaste je hier nu echt mee voorkomt. Je stelt een laptop toch samen aan de hand van je eisen van dat moment. En een ethernetpoort of andere dingen kun je vaak later nog wel met een usb-c toevoegen als dat nodig blijkt.

Mijn laptop hang ik met 1 usbc aan mijn scherm met daarin een hub (voor camera, toetsenbord, muis etc.) en power delivery richting mijn laptop. Ik zou niet weten wat ik nog meer moet toevoegen.

Als je dan een keer een displaypoort ipv HDMI tegenkomt (of andersom) dan heb je ook geen tas met van die vervangende onderdelen bij je lijkt me. En anders zijn er gewoon kabeltjes voor te bestellen wat op mijn huidige laptop ook kan.

[Tenocticatl]

Persoonlijk zie ik de meerwaarde van Framework vooral in de repareerbaarheid, hoewel ik de upgrades ook erg tof vind. Maar goed, ik was gek genoeg om zelf een nieuw scherm in m'n oude Thinkpad te zetten. Die inprikpoorten zijn in ieder geval vrij klein; ik zou me kunnen voorstellen dat je een volledige set in je tas laat zitten in plaats van een USB hub, en dan nog valt 't geheel kleiner uit.

[Sp3ci3s8472]

Het is beter te repareren, bij "normale" laptops zie je vaak dat ze net buiten de garantie periode kapot gaan. Het geeft mij een mate van vrijheid dat ik dit dan zelf kan repareren, middels een upgrade of door een component te vervangen.; en wellicht als ik iemand zoals Louis Rosmann in Nederland kan vinden dan kan hij daar heen.

Ook binnen de garantie periode duurt een RMA vaak eeuwen; iets waar ik geen zin in heb.

[jongetje]

Welke spullen zijn dan makkelijker te vervangen? Een toetsenbord kun je bij elke andere laptop ook zelf vervangen.
En voor die ruim 500euro duurder kan dat prima uit. Kun je bij een ander merk next-day accidental repair voor bijkopen.

[ShaiNe]

Er is één iets dat me weerhoudt om deze laptop aan te schaffen; de gehalveerde pijltjestoetsen.
Voor velen wellicht maar een onnozel detail, maar ik heb het niet begrepen waarom fabrikanten ervoor kiezen om deze veelgebruikte toetsen te halveren. Ik begrijp dat het zo beter in een strak rechthoekig toetsenbordvlak past, maar dat is dus vooral een esthetische ingreep ten koste van het functionele. Geef mij dus maar een Thinkpad toetsenbord.
Voor de rest niets dan lof over Framework en al zeker omdat ze het kleine landje België niet vergeten zijn door ook een Belgisch azerty toetsenbord aan te bieden.

[SqyD]

Met de optionele numpad heb je daar wel een oplossing voor.