Inleiding
Samengevat
De tado-Thermostaat X is de opvolger van de Thermostaat V3+. De belangrijkste toevoeging is Matter, waarmee de thermostaat en accessoires gekoppeld kunnen worden aan een breed scala aan smarthomeplatforms. De bediening via Matter is op het moment van schrijven nog niet foutloos; af en toe start de verwarming nog niet. Via de tado-app heb je daar geen last van. Door de optionele zonemogelijkheid kun je ruimtes gericht verwarmen, wat energie bespaart. Die besparingen kun je terugvinden in de tado-app, maar daarvoor is wel een abonnement vereist. Dat abonnement geeft toegang tot energiestatistieken, monitoring van je verwarmingsinstallatie, automatisch uitschakelen van de verwarming bij een open raam of deur en uitschakelen bij afwezigheid. Het is vooral jammer dat die laatste functionaliteit in het abonnement zit, omdat dit toch een van de basisfuncties is die je van een slimme thermostaat verwacht.
Wie wel eens op zoek is geweest naar een thermostaat met smarthomemogelijkheden, is vast de thermostaat van tado tegengekomen. Het bedrijf bestaat sinds 2011 en levert niet alleen bediening voor je airco, maar ook een thermostaat die uit te breiden is met gemotoriseerde radiatorkranen met temperatuursensor. Daarmee wordt het afzonderlijk verwarmen van ruimtes mogelijk.
De V3+-thermostaat is al lange tijd de aanvoerder van de productlijn. De plusversie is sinds 2018 op de markt en kreeg ten opzichte van de V3 uit 2016 een luchtkwaliteitssensor erbij. Na ongeveer zes jaar heeft de V3-lijn zijn beste tijd gehad en presenteert het bedrijf een compleet nieuwe productlijn: tado X. De productlijn bevat de Slimme Thermostaat X, Slimme Radiatorknop X, Draadloze Temperatuursensor X en Bridge X. Daarnaast introduceerde het bedrijf de Warmtepomp Optimizer X.
/i/2006705500.png?f=imagenormal)
Voorheen communiceerde de apparatuur van tado via 868MHz. De nieuwe productlijn ondersteunt Matter en de apparaten zijn voorzien van een Thread-radio. De Bridge X en Warmtepomp Optimizer X zijn ook Thread-borderrouters. Hoewel de thermostaat van buiten niet veranderd is, hebben de radiatorkranen een opvallend display gekregen.
De Warmtepomp Optimizer X koppelt je warmtepomp aan de tado-app, of via Matter aan een zelfgekozen smarthomeplatform. Naast zoneregeling in combinatie met de radiatorknoppen kan de optimizer ook dynamische energietarieven hanteren en de warmtepomp inschakelen als het tarief laag is.
April doet wat hij wil, en tado leverde vorige maand nog net op tijd de nieuwe thermostaat X en enkele nieuwe radiatorknoppen X aan ons om uit te proberen, net voor het einde van de koude periode. Dat gaf ons, zij het kort, de mogelijkheid om de werking van de nieuwe productlijn in de praktijk te beoordelen.
Verpakking en installatie
De thermostaat, radiatorknoppen en bridge zijn verpakt in kartonnen doosjes met fullcolourbedrukking. De thermostaat wordt geleverd met drie batterijen, een montageplaat, twee schroeven met pluggen en dubbelzijdige tape. Je kunt dus kiezen of je de thermostaat in de muur schroeft of ertegen plakt. Ook bevat het doosje een stickervel om de bedrading van de oude thermostaat te markeren tijdens het vervangen
De inhoud van de verpakking van de radiatorknop is een stuk uitgebreider. Naast de radiatorknop vind je zes verloopringen, zes tussenstukjes, een moertje en een boutje. Deze onderdelen zijn nodig om de radiatorknop passend te maken voor de uiteenlopende varianten radiatorkranen. De bridge wordt geleverd met drie opzetstukjes voor verschillende typen stopcontacten.
De installatie
Op de verpakking van elk tado-product staat duidelijk aangegeven dat je eerst de app moet installeren en vervolgens de instructies in de app moet volgen. De installatie van de bridge is het eenvoudigst. Je steekt de bridge in het stopcontact en de installatiewizard in de app instrueert om de code op de doos te scannen. Na het invoeren van de gegevens van het wifinetwerk waarmee de bridge moet verbinden, volgt een deel van de Matter-installatie. Vervolgens instrueert de tado-app de telefoon om via Matter verbinding te maken met de bridge. Als je al over een bestaand Thread-netwerk beschikt, geeft de app in deze stap de Thread-gegevens van dit netwerk door aan de bridge, zodat het zich als een borderrouter in het netwerk kan voegen.
Het installeren van de thermostaat is wat ingewikkelder. Als eerste geef je in de app aan welk type thermostaat je hebt. Als je aangeeft over een draadloze thermostaat te beschikken, zoals ik deed, meldt de app dat je bestaande systeem niet voldoet aan de installatievereisten omdat de thermostaat een bedrade verbinding vereist. Dat is wat voorbarig, want zolang de originele thermostaatbedrading niet verwijderd is en nog te herstellen is, kun je de thermostaat hier gewoon op aansluiten. Dat vereist misschien wat meer technische kennis dan tado van zijn klanten verwacht, maar een tweaker klaart dat klusje wel.
Hierna word je in 24 (!) geïllustreerde stappen door het installatieproces geleid. Als je een beetje handig bent, dan zijn de vele instructies wellicht overbodig, maar ze zorgen ervoor dat je de thermostaat ook met twee linkerhanden kunt aansluiten. De installatiestappen zijn doordacht. Je krijgt de instructie om tijdens de installatie de ketel van de stroom te halen, in vier stappen. Daarnaast markeer je met de bijgeleverde stickers hoe de bedrading oorspronkelijk aangesloten was op de bestaande thermostaat, in vier stappen. Je schroeft de bedrading in een klemmenstrook op de basisplaat en dekt deze af met een kapje. Daarna monteer je de basisplaat aan de muur met de bijgeleverde tape of schroeven en pluggen. Hierna plaats je de batterijen in de thermostaat en klik je deze op de basisplaat.
De installatie in de app bestaat uit minder stappen. Nadat je de thermostaat hebt aangesloten, scan je de code en begint de paring met Matter. Via bluetooth vindt de app de thermostaat, voorziet deze van de Thread-netwerkgegevens en verbindt deze met het Thread-netwerk, waarna je hem kunt bedienen vanuit de tado-smartphoneapp.
De verpakking van de radiatorknop bevat veel tussenstukjes en adapterringen. De app helpt je om de juiste combinatie van accessoires te vinden voor je bestaande radiatorkraan. Gelukkig hoef je de juiste combinatie maar één keer te vinden, tenminste, als je hele installatie met dezelfde kranen is uitgerust. Als je de juiste opzetstukjes hebt gevonden, is de rest van de installatie een kwestie van de knop erop draaien en het kartonnetje verwijderen dat de batterij verbindt. Vervolgens is de installatie via de app vrijwel gelijk aan die van de thermostaat: via de Matter-installatie worden de Thread-gegevens uitgewisseld, waarna de thermostaatknop zich meldt in de app. In de handleiding wordt aangeraden om de batterij van de knop volledig op te laden voor gebruik. Dit kan eenvoudig met de ingebouwde USB-C-aansluiting in de batterij.
Nadat je alle hardware hebt geïnstalleerd en gekoppeld, wijs je deze in de tado-app toe aan ruimtes en geef je ze een handige naam. Voor elke ruimte moet je hierbij een zoneregelaar kiezen. Een zoneregelaar is een thermostaat die verbonden is met je verwarmingsketel of warmtepomp. Zo speelt de radiatorknop in een slaapkamer bij een warmtevraag dit door naar de juiste thermostaat, die vervolgens de verwarming in werking zet. In de meeste installaties is de zoneregelaar dezelfde thermostaat voor alle ruimtes, maar de functie maakt het ook mogelijk om grotere installaties met meerdere verwarmingsketels of warmtepompen aan te sturen.
Wat kan het?
Kies je niet voor aansturing via Matter vanuit een ander smarthomeplatform, dan bedien je tado-apparatuur via de tado-app. Die app biedt uiteraard temperatuurinstellingen voor alle zones, handmatig of via een schema. Andere functies die typisch zijn voor een slimme thermostaat noemt tado 'skills'. Sommige van deze skills zijn ondergebracht in tado Auto Assist, een abonnement van 3,99 euro per maand of 29,99 euro per jaar.
De geofencingfunctie die de verwarming uitschakelt als alle appgebruikers buitenshuis zijn, valt deels onder het abonnement. Zonder abonnement krijg je bij afwezigheid een pushbericht waarmee je handmatig de verwarming kunt uitschakelen. Met een abonnement gebeurt dit automatisch. Ook de openraamdetectie is op dezelfde wijze deels in het abonnement opgenomen. Deze functie kijkt naar de klimaatwaardes van elke zone om af te leiden of er een raam of deur open wordt gezet tijdens het verwarmen van een ruimte. Als dat gebeurt, grijpt de functie in en stopt het tijdelijk met het verwarmen van de zone om energie te besparen. De tijdsduur totdat het verwarmen wordt hervat, is standaard vijftien minuten, maar is aanpasbaar.
De klimaatcomfortfunctie, een gratis skill, biedt inzicht in het comfort van je binnenklimaat. Hierbij baseert de app zich op de temperatuur- en luchtvochtigheidsmetingen van de thermostaat en radiatorknoppen. Zoals in de inleiding al werd vermeld, beschikt de voorganger, de V3+, over een luchtkwaliteitsensor, maar de X niet. De luchtkwaliteit lijkt daarom te worden bepaald door naar de temperatuurhistorie van de zones te kijken en te bepalen of er een raam geopend is. Tijdens het testen werkte de functie prima zolang de buitentemperatuur genoeg verschilde van de binnentemperatuur. Tijdens aangename dagen waar alle ramen en deuren urenlang openstonden, gaf de app aan dat er 24 uur geen open raam gedetecteerd was.
Functies die enkel beschikbaar zijn met een abonnement zijn Care & Protect en Energy IQ. Care & Protect vangt foutmeldingen op die de verwarmingsketel via OpenTherm verstuurt. Hiermee krijg je waarschuwingen bij een lage waterdruk of andere storingen aan de ketel. Energy IQ geeft een rapport over het energieverbruik van de verwarmingsinstallatie. Deze functie maakt een inschatting van het gasverbruik, want dit kan tado niet achterhalen via OpenTherm en een koppeling met een P1-meter bestaat niet. Je kunt de inschatting nauwkeuriger maken door meterstanden toe te voegen, maar dat kan ook leiden tot extra onnauwkeurigheden als daar bijvoorbeeld gasverbruik van koken en douchen in is verwerkt. Naast de verbruiksstatistieken geeft de functie ook een overzicht van de besparende maatregelen die het systeem heeft uitgevoerd, zoals de openraamdetectie en weersafhankelijke regeling.
Matter en praktijkervaring
Een van de grote veranderingen ten opzichte van de V3-productlijn is de toevoeging van Thread en Matter aan de apparatuur. In theorie is dit prachtig: de apparatuur is door de Thread-radio niet meer afhankelijk van wifibereik en te gebruiken met elk smarthomeplatform dat Matter ondersteunt. In de praktijk blijkt dit weerbarstiger. Na het koppelen vinden andere smarthomeplatforms die op hetzelfde Thread-netwerk communiceren de tado-apparaten niet automatisch. Dit geldt zelfs als je ze via de Matter QR-code op de doos toevoegt vanuit de app van die platforms. Het koppelproces begint wel, maar het platform kan vervolgens geen verbinding maken met het apparaat.
Dat heeft te maken met een eigenschap van Matter: Matter-fabric. Elk platform binnen hetzelfde Matter-netwerk is een 'eigen eiland'. Apparatuur die aan Matter is toegevoegd door het ene platform, stelt zich niet direct open voor andere platforms, ook al maken ze gebruik van hetzelfde datanetwerk.
Om een apparaat met meerdere platforms te delen, moet je vanaf een platform dat het apparaat beheert, opdracht geven aan het apparaat om zich open te stellen en zich te laten koppelen met een ander platform op hetzelfde netwerk. Echter, in de tado-app is dat beheer niet terug te vinden. Voor Android-gebruikers is dit ‘verstopt’ in de telefooninstellingen onder Matter-apparatuur, waar je alle Thread-apparaten terugvindt die je via de telefoon hebt toegevoegd aan het netwerk. Hier kun je het beheer overdragen aan Google Home of Home Assistant.
Als je het beheer van het Matter-apparaat deelt met een ander platform, beïnvloedt dit het functioneren van de tado-app niet. Dat verandert als je de Bridge X offline haalt en de apparatuur gebruikt met andere borderrouters, zoals een Nest Hub of Apple TV. De apparatuur zou via die routers nog steeds internet en dus de cloud van tado moeten kunnen bereiken, maar dit gebeurt niet. Daardoor verlies je de bediening via de tado-app, die uiteindelijk ook gebruikmaakt van de cloudservice van tado. Bij navraag gaf tado aan dat batterijbesparing de reden is, maar gek genoeg kan de apparatuur prima met Google Home of Home Assistant bediend en uitgelezen worden, zelfs op afstand. Wellicht is dit een van de ruwe randjes die nog bijgeschaafd zullen worden. In de communicatie geeft tado namelijk aan dat de Bridge X optioneel is en niet noodzakelijk voor gebruikers die al beschikken over een Thread-netwerk met borderrouters.
aanvulling: 15-05-2024 - 12:05 - Tado geeft aan dat communicatie met de cloud zonder bridge X wel mogelijk is via borderrouters van andere leveranciers maar aan de ondersteuning wordt op dit moment nog gewerkt. Tot op heden zijn enkel de Homepod en Homepod Mini ondersteund.
Als je de set gebruikt via Matter, heb je toegang tot een beperkte instructieset aan commando’s. Daarmee verlies je de controle over functies die specifiek voor het product zijn en die je enkel kunt bedienen vanuit de tado-app. In de praktijk valt dat mee. De functies die wegvallen, zijn de kinderbeveiligingsinstelling van de thermostaatknoppen en de temperatuurcompensatie-instelling van alle thermostaten. De verwarming functioneert zoals voorheen, inclusief zonebediening. Als je het beheer volledig overlaat aan een ander systeem dan tado, bijvoorbeeld door de bridge en daarmee de cloudtoegang te verwijderen, vervallen vanzelfsprekend ook geavanceerde functies zoals openraamdetectie en geofencing.
Met de overgang naar Thread staat de productlijn voor een nieuwe uitdaging. Voorheen communiceerde
de apparatuur op 868MHz, een frequentie die bij dezelfde zendsterkte verder reikt en beter door muren dringt. Thread werkt op 2,4GHz, een hogere frequentie die minder ver reikt en vaak druk bezet is. In sommige situaties kan dat nadelig zijn, bijvoorbeeld bij een hele grote woning of een appartement met veel drukke omringende wifinetwerken. In de praktijk heb ik er in mijn situatie niet veel van gemerkt, maar mijn huis heeft een gemiddelde maat en weinig last van wifiverkeer van buren. Het voordeel van Thread is dat het netwerkbereik en de stabiliteit door de mesharchitectuur, net als bij Zigbee, verbeteren naarmate je er meer op netspanning werkende apparaten aan toevoegt die fungeren als borderrouter en repeater. Slecht bereik is uiteindelijk wel op te lossen, zonder dat je verplicht bent extra tado-apparatuur in te zetten.
De praktijk
Zoals ik eerder aangaf, kwamen de thermostaat, bridge en knoppen nog net binnen voordat de warmere dagen begonnen. Ik heb het systeem uitvoerig kunnen bekijken, maar het heeft de verwarming maar enkele dagen echt laten branden. Ondanks de beperkte tijd waarin ik het systeem echt heb kunnen testen, zijn me toch wat zaken opgevallen. Zo is de aansturing van het systeem via Matter nog niet altijd vlekkeloos. Vooral wanneer je via Matter een radiatorknop opdracht geeft om de ruimte op te warmen, resulteert dat niet altijd in een warmtevraag van de thermostaat aan de ketel. Hopelijk wordt dit snel opgelost met een software-update, want voor nu is verwarmen via Matter een gok waarbij je hoopt dat alle zones meedoen.
Het systeem van tado heeft veel mogelijkheden voor energiebesparing, maar ik mis de mogelijkheid om het stookgedrag van de ketel te beïnvloeden. Andere thermostaten die ik heb gebruikt, geven meer controle over hoe snel je wil dat de ruimte opwarmt. Als je daar wat meer geduld mee hebt, kan rustiger verwarmen energie besparen. Ook bleek het niet bevorderlijk voor efficiënt verwarmen toen ik één zone in een verder koud huis verwarmde. Het viel me op dat de ketel daarbij elke keer stevig aan het werk werd gezet, terwijl de warmtevraag laag was: de zone was eerder namelijk al op temperatuur gekomen. Nadat ik de OpenTherm-gateway had geïnstalleerd tussen de thermostaat en de ketel om de communicatie te bekijken, viel me op dat de ruimtetemperatuur die de tado-thermostaat aan de ketel doorgeeft, de temperatuur van de woonkamer was, waar de thermostaat hangt. Hierdoor is de ketel in de veronderstelling dat er een groter temperatuurverschil moet worden overbrugd dan werkelijk het geval is en werkt hij daardoor te hard. Je merkt daar in de verwarmde zone overigens weinig van, doordat de radiatorkraan zichzelf sluit zodra de ingestelde temperatuur is bereikt.
Over een korte periode was het lastig om te bepalen of dit gedrag leidt tot een hoger gasverbruik, vooral omdat koken en douchen een groter aandeel in het gasverbruik hebben dan de verwarming in deze warmere periode. Bovendien heb ik, om het systeem te testen, de verwarming vaker en op een hogere temperatuur aangezet dan normaal.
De automatische radiatorknoppen, en vooral de zoneregeling die de knoppen mogelijk maken, vind ik fijn werken. De vernieuwde knoppen hebben een prachtig display, alleen heb je daar in de praktijk niet zoveel plezier van. Het display blijft in de praktijk namelijk altijd uitgeschakeld, tenzij je de verwarming handmatig bijstelt. Er is geen stand-bymodus die de temperatuur aangeeft, ook niet als de verwarming in die ruimte actief is. Om de huidige temperatuur of de instelling van de knop te zien, moet je de app raadplegen of het display op de knop aanraken om deze te activeren.
De thermostaatknoppen hebben een mooie update gekregen, maar voor de thermostaat geldt dat niet. Wat uiterlijk betreft is de thermostaat nauwelijks veranderd ten opzichte van de vorige uitvoering. In tegenstelling tot het dotdisplay van de V3, is de X-variant uitgevoerd met een simpel gesegmenteerd lcd met backlight. Dat is misschien functioneler in de praktijk, vooral om kleine statusiconen weer te geven, maar ik vind het uiterlijk ervan geen vooruitgang.
Bij veel verwarmingssystemen, ook de ‘slimme’, vormt de thermostaat het middelpunt van het systeem en biedt het vaak een instellingenmenu en inzicht in statistieken, zoals de gevraagde temperatuur, ruimtetemperatuur en buitentemperatuur. Het display van de thermostaat is enkel actief als je op een van de knoppen drukt. Dus ook van een afstand kun je de temperatuur niet aflezen op dit tado-apparaat; je moet hiervoor de app raadplegen.
Het is een raadsel waarom tado er niet voor heeft gekozen om de thermostaat draadloos te maken. Natuurlijk moet er een koppeling zijn met de verwarmingsketel, maar dat kan bijvoorbeeld gedaan worden door de bridge, zoals het geval is bij de Nest-thermostaat. Dat bevrijdt de thermostaat van de OpenTherm-bedrading en omdat de thermostaat al een Thread-radio en batterijen bevat, kan deze vrij in de ruimte worden geplaatst.
De ondersteuning van Matter is prettig. Hierdoor kan je de verwarming lokaal bedienen vanuit Home Assistant en ben je niet meer afhankelijk van de beschikbaarheid van de tado-cloud. De koppeling tussen Home Assistant en tado verliep met de bestaande integraties tot nu toe altijd verplicht via de cloud, iets wat zeker niet de voorkeur geniet van veel tweakers. De integratie van Matter is voor gebruikers van Home Assistant dus echt een stap in de goede richting.
Conclusie
Met de nieuwe X-serie heeft tado zo’n beetje zijn hele productassortiment geüpdatet. De toevoeging van Matter is fijn en goed nieuws voor wie een systeem zoekt dat minder afhankelijk is van de cloud. Daarbij ben je niet meer afhankelijk van de bridge voor connectiviteit. Er zijn nog wel wat ruwe randjes aan de implementatie, die waarschijnlijk opgelost zullen worden. Houd hier rekening mee als je op korte termijn al gebruik wilt maken van bediening via Matter.
De nieuwe variant van de radiatorknoppen is goed gelukt. Het display heeft een goede weergavekwaliteit en het design van de interface is strak. Helaas staat dit display het grootste deel van de tijd uit. Het is daarom des te vreemder dat de nieuwe thermostaat, in mijn ogen, met het nieuwe display juist achteruit is gegaan. Het display van de V3 was wellicht iets minder functioneel om detailinformatie en pictogrammen weer te geven, maar die functie had ook aan de app overgelaten kunnen worden, aangezien de thermostaat enkel informatie geeft als je op de knoppen drukt.
Tado biedt functies aan om energie te besparen. Die functies werken grotendeels automatisch en bieden niet veel aanpassingsmogelijkheden. Voor gebruikers die van controle houden, waaronder ikzelf, biedt dit te weinig mogelijkheden om de verwarmingsinstallatie nauwkeurig af te stellen. Of de automatische functies van tado veel energie besparen, is lastig te zeggen door de korte periode waarin ik het systeem gebruikt heb. In de praktijk is het afhankelijk van de situatie waarin de thermostaat gebruikt wordt. Ik ben mezelf wel bewust van stoken met een open raam of deur, dus de openraamdetectie zal bij mij maar weinig in werking treden. In een druk huishouden kan zoiets wellicht sneller en vaker opopgemerkt blijven.
Het is begrijpelijk dat een cloudservice geld kost om in de lucht te houden. Het is vervelender als een product aanzienlijk beperkt wordt als je er geen abonnement bij afsluit. Geofencing is voor veel mensen een van de hoofdredenen om een slimme thermostaat aan te schaffen. Die functie wordt niet volledig onbeschikbaar als het abonnement ontbreekt, maar het gemak is er wel af. De exclusieve functies die het abonnement toevoegt, zijn gelukkig niet onmisbaar. Het is de vraag of ze interessant genoeg zijn dat je er met plezier voor betaalt. Het energierapport, Energy IQ, geeft veel statistieken, maar de gegevens wat het gasverbruik betreft zijn gebaseerd op schattingen. Een P1-meter met een goede app kan dit wellicht beter en nauwkeuriger. Voor Care & Protect geldt dat dit pas nuttig is als er daadwerkelijk iets mis is met de ketel, maar op dat moment heb je meer aan een onderhoudscontract. De meerwaarde van het abonnement is dus te betwijfelen. Als je gebruik wilt maken van het gemak dat een slimme thermostaat biedt, kun je bijna niet om het abonnement heen: dat is natuurlijk precies de bedoeling.
Laagste prijzen voor:
Tado Slimme Thermostaat X met Bridge X Starterskit
Winkel |
Beoordeling |
|
Prijs |
Totaal |
|
tink.nl
|
|
|
€ 179,95
|
€ 179,95
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
bol
|
|
|
€ 197,-
|
€ 197,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
Amac
|
|
|
€ 199,95
|
€ 199,95
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
ROBBshop
|
|
|
€ 199,99
|
€ 199,99
KostenoverzichtProductprijs | € 199,99 | Pakketpost Nederland (vanaf € 100,-) | € 0,- | iDeal | € 0,- | Totaal | € 199,99 | Onjuiste prijs melden |
|
Bekijk
|
MediaMarkt
|
|
|
€ 199,99
|
€ 199,99
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
Laagste prijzen voor:
Tado Slimme Radiatorknop X (1 stuk)
Winkel |
Beoordeling |
|
Prijs |
Totaal |
|
bol Plaza
|
|
|
€ 79,-
|
€ 79,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
tink.nl
|
|
|
€ 99,95
|
€ 99,95
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
Amac
|
|
|
€ 99,95
|
€ 99,95
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
MediaMarkt
|
|
|
€ 99,99
|
€ 99,99
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
Amazon.nl
|
|
|
€ 99,99
|
€ 99,99
Kostenoverzicht |
Bekijk
|