Vorig jaar publiceerde Tweakers een achtergrondverhaal over de nieuwe energielabels die vanuit de EU zijn ingesteld en hoe allerlei apparaten er daardoor wat het verbruik betreft minder aantrekkelijk uit zijn gaan zien. Dit alles natuurlijk met de bedoeling om fabrikanten ertoe te bewegen om energiezuinigere producten te maken.
In maart vorig jaar zijn de vernieuwde labels voor onder meer tv's van kracht geworden. De oude A+, A++ en A+++ zijn verdwenen, omdat steeds meer producten in die categorieën vielen, zelfs meer dan 90 procent van alle producten. Daarom is het oude A tot en met G weer terug. Hierdoor vallen de energie-efficiëntere producten nu eerder in klasse B, C of D, omdat de nieuwe schaal een stuk strenger is. De hoop vanuit de EU is dat het hiermee duidelijker is voor consumenten en dat fabrikanten doorgaan met innoveren om energiezuinigere producten te maken, zodat ook de uitstoot van broeikasgassen verminderd wordt. Naast een vernieuwde schaal is ook te zien dat er aparte aanduidingen zijn voor het energiegebruik in sdr en hdr.
Al duidelijk is dat de regels vanaf maart 2023 nog strenger worden. Zoals te vinden in Europese regelgeving worden de maximale Energy Efficiency Index-waarden nog lager. Deze term is geïntroduceerd om de energie-efficiëntie van apparaten te kunnen berekenen. Door middel van een formule waarbij verschillende parameters een rol spelen, wordt per categorie een maximale waarde vastgesteld. Bij parameters kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de schermgrootte in dm² en het gemeten verbruik in watt als de tv aan staat in een normale configuratie in sdr-modus. De maximale EEI voor hd- en 4k-schermen gaat omlaag, maar belangrijker is dat de uitzondering voor 8k-schermen en microleddisplays vervalt. Tot nu toe was er geen maximale EEI voor die twee categorieën, maar vanaf 1 maart 2023 is de maximale EEI voor 8k en microled gelijk aan die van 4k-schermen.
Formaat (diagonaal) | Maximaal vermogen voor 4k- en 8k-tv's per 1 maart 2023 |
---|---|
40" | 48W |
42" | 53W |
48" | 66W |
55" | 84W |
65" | 112W |
75" | 141W |
77" | 148W |
83" | 164W |
85" | 169W |
88" | 178W |
De website FlatpanelsHD heeft aan de hand van de EEI de berekeningen voor allerlei populaire tv-formaten gedaan en kwam tot bovenstaande tabel met de maximale vermogens. Reguliere 4k-lcd-tv's en 4k-oled-tv's zullen niet in de gevarenzone komen, maar één ding staat op voorhand vast: high-end 4k-lcd-tv's met geavanceerde fald-backlights en vooral 8k-tv's ongeacht het paneeltype gaan het zwaar krijgen. De eisen gelden voor de standaardbeeldmodus waarin de tv's geleverd worden; er kunnen dus energieonzuinigere modi worden aangeboden.
/i/2005446238.png?f=imagenormal)
Om te beginnen is er het probleem dat 8k-tv's (logischerwijs) niet op kleine schermformaten worden aangeboden. Grotere schermen hebben per definitie een hoger verbruik. Daar komt bij dat bij televisies de thin-film transistors, of tft's, in het scherm zitten en daarmee dus ook licht tegenhouden. Bij 8k-tv's is het aantal pixels per inch hoger dan bij 4k-tv's, dus meer transistors die het licht kunnen blokkeren. Een doorsnee 65"-8k-tv heeft grofweg een twee keer zo hoge pixeldichtheid als de 4k-versie van 65". Het deel van een scherm waar licht uitkomt, beslaat niet het hele scherm. Elke pixel bevat een donkere rand en hoe hoger het aantal pixels per vierkante centimeter, hoe hoger het percentage van het scherm dat donker blijft. Zo komt er veel minder licht door de 8k-schermen en moet het backlight dus veel harder werken om dezelfde helderheid voor kijkers te bereiken. Door deze lichtefficiëntie heeft een 8k-tv doorgaans een hoger energiegebruik dan een vergelijkbare 4k-tv.
De nieuwe regels zijn nog niet in beton gegoten. Conform de regeling moet de Commissie uiterlijk op 25 december 2022 de vereisten evalueren. Er is dus nog ruimte voor minder stringente eisen. Dat hebben diverse marktpartijen ook door, want het lobbyen is al begonnen. De 8K Association doet een oproep om in actie te komen, omdat de nieuwe regels er volgens de organisatie toe leiden dat 8k-tv's, zoals het er nu uitziet, straks niet meer verkocht mogen worden in de EU. De organisatie neemt aanstoot aan de rekenmethode; ze vindt dat de limiet voor 8k- en microledschermen arbitrair is vastgesteld en dat de rekenmethode en daarmee de vereisten redelijk waren tot en met 4k, maar niet voor 8k en microled. De 8K Association vindt dat geen rekening is gehouden met de aanzienlijk hogere pixeldichtheid van 8k-schermen en hoe dat onherroepelijk leidt tot een hoger verbruik.
FlatpanelsHD kreeg van TCL ook al te horen dat de huidige plannen het einde van 8k betekenen. Samsung Electronics zei tegen de website dat het wel mogelijkheden ziet om aan de regelgeving te voldoen, maar dat het niet eenvoudig wordt. Waar Samsung precies aan denkt, is niet duidelijk.
In theorie kan gedacht worden aan het verwijderen van kleurenfilters bij oled- en lcd-tv's. Dat zou meteen een behoorlijke besparing met zich meebrengen. De oled-tv's op basis van panelen van LG Display en lcd-tv's zetten wit licht om in rood, groen en blauw via deze filters. Het probleem is dat kleurenfilters het merendeel van het witte licht omzetten in warmte; alleen de gewenste kleur mag passeren. Niet langer uitgaan van de omzetting van licht, maar de subpixels rood, groen en blauw laten oplichten zou dan ook helpen vanuit het oogpunt van energiebesparing. Er wordt gewerkt aan technieken om dit bij tv's mogelijk te maken, maar dat is niet eenvoudig en of dat levensvatbaar wordt, gelet op bijvoorbeeld de productiekosten, valt te bezien. Samsung QD-oledpanelen gaan uit van quantumdots in plaats van kleurenfilters en zijn een stuk efficiënter in het omzetten van blauw licht in een andere golflengte. Desondanks zijn tv's met deze panelen wat energiegebruik betreft vergelijkbaar met hun woledconcurrenten.