ChromeOS Flex
Als je laptopredacteur bij Tweakers bent, vindt niemand het gek dat je ergens in huis een stapeltje ongebruikte laptops hebt liggen. Het blijkt echter dat ik niet de enige ben. Uit onderzoek van Motivaction voor Stichting Open, bleek dat er in Nederland een miljoen laptops ongebruikt in de kast liggen. Dat is gemiddeld in een op de acht huishoudens en ik kan me voorstellen dat dat aantal onder tweakers nog wat hoger ligt.
De reden dat die laptops daar ongebruikt liggen, laat zich raden; ze zijn vervangen door nieuwere, snellere computers. Maar waarom bewaren we die laptops dan nog? Sentimentele waarde? Stonden er nog belangrijke bestanden op? Of voelt het raar aan om nog werkende apparaten weg te gooien?
:strip_exif()/i/2005433928.jpeg?f=imagenormal)
Afbeelding: Getty Images / Zoran Milich
Wat de reden ook is, het is zonde om die laptops niet te gebruiken. Als je ze echter weer in gebruik wilt nemen, loop je in veel gevallen tegen hetzelfde probleem aan. Het besturingssysteem dat erop staat, is oud, mist een berg updates en is traag. ChromeOS Flex zou weleens de oplossing voor dat probleem kunnen zijn. In dit artikel installeer ik ChromeOS Flex op een aantal laptops om te zien wat het is, hoe het werkt en of het een aanrader is om je oude laptop nieuw leven in te blazen.
ChromeOS Flex
ChromeOS Flex is een besturingssysteem van Google. Het lijkt heel erg op het gewone ChromeOS, dat exclusief draait op Chromebooks en Chromeboxen. Het is een verdere ontwikkeling van Cloudready, dat een besturingssysteem was van het bedrijf Neverware en dat was weer gebaseerd op ChromiumOS. ChromiumOS is het opensourceproject dat ook de basis is van ChromeOS en waaraan Google zijn eigen aanpassingen doet om uit te komen op ChromeOS.
Het grote verschil tussen ChromeOS en ChromeOS Flex is dat het eerste speciaal voor een specifieke Chromebook is gemaakt. Die Chromebook is daardoor van de juiste drivers voorzien, hij krijgt gegarandeerd updates voor een bepaalde periode en Google bepaalt welke functionaliteit hij heeft. Chromebooks zijn ook voorzien van een beveiligingschip van Google zelf, die gewone laptops niet hebben. De ChromeOS-images zijn dan ook niet op andere systemen te installeren.
ChromeOS Flex kun je juist wel zelf installeren op non-Chromebooks. Google heeft een lijst gepubliceerd met officieel ondersteunde laptops. Die lijst bevat maar een klein deel van de laptops die in de afgelopen jaren op de markt zijn gekomen en bovendien bestaat het merendeel van de lijst uit zakelijke modellen; Lenovo ThinkPads, HP Elitebooks en Dell Latitudes. Grote kans dus dat jouw laptop daar niet tussen staat. Maar niet getreurd, als je laptop geen officiële ondersteuning heeft, is de kans alsnog groot dat ChromeOS Flex gewoon werkt. De systeemeisen zijn als volgt:
Systeemeisen ChromeOS Flex
- 64bit-x86-processor van AMD of Intel
- 4GB werkgeheugen
- 16GB opslag
- Opstartbaar vanaf USB
- Cpu en gpu uit 2010 of later
Aan de eerste vier eisen zullen de meeste laptops en desktops wel voldoen. Sinds de Core 2 Duo-generatie kunnen alle processors van Intel met 64bit-instructies overweg en bij AMD is dat sinds de Athlon 64 op de desktop en Turion 64 voor laptops het geval. 4GB geheugen en 16GB opslag heb je ook al snel voor handen.
Het enige dat roet in het eten kan gooien, is de nogal vage eis voor een 'cpu en gpu uit 2010 of later'. Het lijkt erop dat ChromeOS Flex geen driverondersteuning heeft voor hardware van voor 2010. Vanaf Intels Sandy Bridge-generatie, dus de tweede generatie Core-processors zou je goed moeten zitten. Bij AMD komt dat neer op de generatie met apu's, dus processors die een A- of E-voorvoegsel hebben.
Of ChromeOS Flex op dergelijke AMD-laptops inderdaad werkt, heb ik niet kunnen verifiëren. Ik heb nog ergens een Samsung R505 met AMD Athlon RM-72-processor opgeduikeld en die liep vast tijdens de installatie. Die laptop kwam in 2009 op de markt, dus dat is in ieder geval een bevestiging dat ChromeOS op die pre-2010-laptop niet werkt. Een laptop met Sandy Bridge heb ik wel kunnen vinden en daarop liet het besturingssysteem zich zonder problemen installeren. Het is dus niet gegarandeerd dat het werkt als je aan de bovenstaande eisen voldoet, maar de kans is groot.
Installeren
Het installeren van ChromeOS Flex is in principe heel eenvoudig. Je moet een opstartbare USB-stick maken met behulp van het Chromebook-herstelprogramma. Dat is een extensie die je binnen de Chrome-webbrowser kunt installeren. Hoewel je de tool ook binnen de op Chromium gebaseerde versie van Microsoft Edge kunt installeren, is het niet mogelijk om met behulp van Edge naar de USB-stick te schrijven. Het lijkt erop dat Edge geen toegang tot USB-apparaten heeft, terwijl Chrome dat wel heeft.
/i/2005431946.png?f=imagenormal)
Als je de USB-stick gemaakt hebt, kun je je computer vanaf USB laten starten en vervolgens begint het installatieproces. Je kunt er dan voor kiezen om ChromeOS Flex meteen te installeren, maar er is ook een optie om het besturingssysteem eerst in een liveomgeving te proberen. Die liveomgeving werkt, zelfs op een sneller systeem, vrij langzaam en laat niet zien hoe vlot je systeem zal reageren als je ChromeOS Flex daadwerkelijk geïnstalleerd hebt. Het is wel een handige optie als je nog twijfelt over de installatie van Flex en de functionaliteit wilt uitproberen.
Geteste laptops
Om te zien hoe goed ChromeOS Flex draait, heb ik een aantal laptops verzameld die nog in het Tweakers-testlab rondslingerden en waarvan de oudste uit 2011 komt.
Laptop |
Processor |
Besturingssysteem (origineel) |
Getest met |
Jaar van release |
ASUS N53SV |
Core i7-2720QM |
Windows 7 Ultimate |
Windows 10 22H2 |
2011 |
HP Pavilion 15-ac133nd |
Core i5-4210U |
Windows 10 1507 |
Windows 10 1507 |
2015 |
Apple MacBook Pro 13,3 |
Core i5-5257U |
MacOS 10.10 Yosemite |
MacOS 12.6 |
2015 |
Dell XPS 15 9560 |
Core i7-7700HQ |
Windows 10 |
Windows 10 22H2 |
2017 |
De ASUS N53 uit 2011 is voorzien van een Intel Sandy Bridge-processor en draait ondertussen Windows 10, maar werd oorspronkelijk geleverd met Windows 7. De 500GB-harde schijf die er oorspronkelijk in zat, is al lang geleden vervangen door een ssd. De HP Pavilion heeft een twee generaties nieuwere processor, maar is nog voorzien van de originele harde schijf. De Apple MacBook Pro komt uit 2015 en is voorzien van macOS 12.6, dat op dit moment nog een vrij recente versie van macOS is, maar deze laptop ontvangt geen upgrade naar macOS 13. De XPS 15 tot slot is de nieuwste van dit kwartet. Microsoft heeft echter besloten dat laptopprocessors van de zevende generatie, behalve de i7-7820HQ die in de Surface Studio 2 huist, niet voldoen aan de eisen voor Windows 11.
Het installeren ging op de meeste systemen soepel. Op de MacBook wilde de installatie van de USB-stick die op dezelfde laptop was gemaakt, niet starten. Nadat ik het USB-stickje opnieuw had gemaakt op een Windows-laptop, werkte alles wel. Ook belangrijk om rekening mee te houden: de SATA-modus van het systeem waar je ChromeOS Flex op wilt zetten, moet op AHCI staan. Staat hij op RAID, ook al staan je ssd's niet in RAID, dan geeft de installer aan dat hij geen opslagmedium kan vinden. Op de oudste twee apparaten, de ASUS- en HP-laptop, liet ChromeOS Flex zich zonder problemen installeren.
En werk het ook op oude Chromebooks?
:strip_exif()/i/2005433922.jpeg?f=imagemedium)
Oude Chromebooks zijn misschien wel het interessantste installatiedoel van ChromeOS Flex. Hoewel Google tegenwoordig sommige Chromebooks wel negen jaar ondersteuning geeft, is dat niet altijd zo geweest. Oudere Chromebooks kregen namelijk maar een jaar of vijf software-updates en onze eerste generatie Chromebook Pixel uit 2013 krijgt al sinds 2018 geen updates meer.
Kun je dus ChromeOS Flex op oude Chromebooks zetten? Nee, in principe niet. Chromebooks zijn aardig goed dichtgetimmerd en kunnen normaal gesproken alleen ChromeOS starten. Wil je dus andere besturingssystemen installeren, dan zul je aangepaste firmware moeten installeren met een versie van Coreboot die wel andere besturingssystemen kan starten.
Iemand die aangepaste firmware maakt, is MrChromebox. Op zijn website kun je voor een aantal Chrome-apparaten aangepaste firmware downloaden, waarmee je vervolgens de mogelijkheid hebt om andere besturingssystemen te installeren. Vervang je de oude firmware, dan kun je de originele versie van ChromeOS niet meer draaien, dus dit is alleen aan te raden voor Chromebooks waarmee je wilt experimenteren of die toch al waardeloos zijn geworden omdat ze te lang geen updates hebben gekregen.
Om de firmware uiteindelijk te kunnen installeren, moet je de schrijfbeveiliging van de firmware afhalen. Bij de eerste Chromebooks en Chromeboxen ging dat soms nog met behulp van een klein schakelaartje, maar bij de meeste modellen zit er een schroefje door het moederbord dat je eruit moet draaien, waardoor je schrijfrechten krijgt.
Laptop |
Processor |
Besturingssysteem (origineel) |
Getest met |
Jaar van release |
Google Chomebook Pixel |
Core i5-3427U |
ChromeOS |
ChromeOS 69.0 |
2013 |
Sinds 2018 ligt onze Google Chromebook Pixel al werkeloos in het magazijn, dus daar hebben we met de firmware van MrChromebox ook ChromeOS Flex op geïnstalleerd. Het moeilijkste onderdeel van de installatie is het unlocken van de standaard firmware en het installeren van de aangepaste firmware. De installatie van ChromeOS Flex verloopt vervolgens net zo eenvoudig als op de andere vier laptops.
Ervaringen, benchmarks en accuduur
Als de installatie vervolgens is afgerond, werkt je nieuwe oude laptop vrijwel hetzelfde als een gewone Chromebook. Tenminste, als het goed is. Op de drie Windows-laptops en de MacBook draait ChromeOS Flex soepel en zonder haperingen. Het OS start vlot, zoals je kunt verwachten van een licht besturingssysteem, en zelfs op de laptop met harde schijf wilde ChromeOS vlotter starten dan de standaard Windows 10-installatie.
De enige laptop waarop Flex niet lekker draaide, was afkomstig van Google zelf. Bij de Chromebook Pixel lijkt het erop dat er (in ieder geval) een driver voor de gpu ontbrak, want de animaties binnen het besturingssysteem liepen haperig, terwijl de laptop warm werd en de ventilator continu draaide, iets waar deze laptop normaal gesproken geen last van heeft. Daarnaast staat de toetsenbordverlichting aan en is die niet uit te krijgen. Wellicht dat ChromeOS Flex op andere Chromebooks beter draait, maar aangezien het besturingssysteem daar eigenlijk niet voor bedoeld is, is het installeren niet echt de moeite waard.
Als de boel draait en je start de eerste keer op, vraagt het besturingssysteem je om verbinding te maken met een netwerk en vervolgens in te loggen met je Google-account. Alle vijf de geteste laptops hebben verschillende generaties draadlozenetwerkkaarten van Intel en Atheros, maar ze werkten allemaal zonder problemen.
Ben je eenmaal ingelogd met je Google-account, dan merk je nog maar weinig verschil met een 'gewone' Chromebook. Heb je eerder van een Chromebook gebruikgemaakt, dan worden je instellingen en geïnstalleerde webapps netjes overgezet.
Een paar verschillen zul je echter wel zien. Chromebooks maken namelijk gebruik van een eigen toetsenbordindeling, die in principe niet van F-toetsen is voorzien, maar in plaats daarvan toetsen hebben om de schermhelderheid en het volume aan te passen. Die functionaliteit zal gewoon toegewezen worden aan de F-toetsen op je laptop, maar het is dus even uitvogelen wat welke knop doet. De lijst met apps open je gewoon met de Super key, die bij Chromebooks op de plek van de capslock zit. Hoewel Chromebooks standaard niet voorzien zijn van num-, caps- en scrollocktoetsen, ondersteunt het besturingssysteem deze knoppen wel.
Het belangrijkste verschil zal echter het ontbreken van de ondersteuning voor de Google Play Store zijn. Daardoor kun je geen Android-apps installeren op ChomeOS Flex en dat beperkt de mogelijkheden van het besturingssysteem enorm in vergelijking met de officiële Chromebooks.
Wat wel werkt, mocht je graag 'echte' applicaties en niet alleen maar webapps willen installeren, is de Linux-modus. Op de supportpagina van ChromeOS Flex staat dat de functionaliteit niet op alle systemen werkt, maar op alle vijf de laptops die ik geprobeerd heb, draaide het als een zonnetje. Op alle laptops heb ik Geekbench vanaf de commandline kunnen downloaden en draaien.
Benchmarks
Om te zien of ChromeOS iets met de snelheid van de laptops doet, heb ik op de bonte verzameling testlaptops een aantal benchmarks gedraaid. Eerst onder het 'normale' besturingssysteem en daarna een keer onder ChromeOS Flex. Eigenlijk verwachtte ik niet dat ik verschillen zou zien, maar in Geekbench bleken die er wel degelijk te zijn.
- Geekbench 5 - Multi
- Geekbench 5 - Single
Je ziet in een oogopslag dat Geekbench onder het 'native' besturingssysteem sneller draait, helemaal als het op de multicore-benchmark aankomt. Waarschijnlijk zijn de drivers of de scheduler van ChromeOS niet geoptimaliseerd voor deze laptops, waardoor je niet de maximale snelheid eruit kunt halen.
Wat je in Geekbench ziet, zie je grappig genoeg niet terug in Jetstream, een browserbenchmark die gebruikmaakt van JavaScript en WebAssembly. Ondanks de verschillende browserversies zijn de resultaten vrijwel hetzelfde. Alleen bij de MacBook is macOS een procent of tien sneller dan ChromeOS Flex. In WebXPRT 3, ook een browserbenchmark, is ChromeOS Flex op de Dell en HP zelfs sneller dan Windows 10. Op de MacBook en de Chromebook Pixel is Flex juist weer langzamer.
Tot slot heb ik een accutest gedraaid om te zien of het lichte ChromeOS ook een langere accuduur met zich meebrengt. De accu's van de HP Pavilion 15 en de ASUS N53 gaven geen sjoege meer, dus heb ik deze test alleen op de andere drie laptops kunnen draaien. Het resultaat is in een oogopslag duidelijk; ChromeOS Flex zal geen langere accuduur opleveren. Bij de Chromebook Pixel had ik dat wel verwacht, want daar ontbraken duidelijk drivers die ervoor zorgden dat de laptop warm werd en de ventilator continu draaide. De Dell XPS 15 en MacBook Pro 13 leken tijdens het gebruik geen ontbrekende drivers te hebben, zoals de Chromebook Pixel, maar toch valt de accuduur vies tegen. De oorzaak zit hem waarschijnlijk toch in de in ChromeOS Flex geïntegreerde drivers. Het besturingssysteem ondersteunt veel verschillende hardware, maar is niet geoptimaliseerd voor een bepaalde configuratie en dat zie je terug in de accuduur.
Conclusie
Als je je oude computer nieuw leven in wilt blazen, hoef je natuurlijk geen ChromeOS Flex te gebruiken. Er zijn genoeg andere besturingssystemen die meer hardware ondersteunen, zodat je ook je pre-2010-hardware kunt gebruiken. Bovendien zullen veel besturingssystemen meer functionaliteit kunnen bieden dan ChromeOS.
Als er echter een ding voor mij duidelijk is geworden nadat ik een tijdje op verschillende laptops met Flex heb gerommeld, is dat eenvoud het sterke punt is van ChromeOS Flex. Het besturingssysteem is makkelijk te installeren en, misschien wel dankzij de beperkte functionaliteit, makkelijk te gebruiken. Je moet natuurlijk wel gecharmeerd zijn van Googles software, maar het gebruik van die clouddienst heeft als voordeel dat je geen data zult kwijtraken als je oude computer definitief de geest geeft.
Tweede voordeel van een eenvoudig besturingssysteem is dat software vlot werkt, zelfs als die laptop twaalf jaar oud is en/of van een trage harde schijf is voorzien. Bovendien krijgt ChromeOS Flex regelmatig updates en dat is bij oudere laptops die nog Windows 7 of 8 draaien, al niet meer het geval. Ook Windows 8.1 zal het vanaf 10 januari 2023 zonder beveiligingsupdates moeten stellen.
Flex draaide soepel op de laptops waarop ik het heb geïnstalleerd, maar uit de benchmarks bleek dat het besturingssysteem niet het onderste uit de kan weet te halen. Bovendien is je accu, als die het überhaupt nog doet, sneller leeg onder ChromeOS Flex dan onder het standaardbesturingssysteem, want Google kan Flex niet voor iedere laptopconfiguratie optimaliseren.
ChromeOS Flex is dus allesbehalve perfect, maar het is de vraag of dat erg is. Als het ervoor kan zorgen dat we onze oude hardware een jaartje langer kunnen gebruiken, in plaats van te laten verstoffen en nieuw te kopen, dan is dat wat mij betreft winst.