Een mislukte poging van onderzoekers van het FOM-instituut en een Amerikaanse universiteit om siliciumlasers te onderzoeken heeft tot een onverwacht resultaat geleid. De lichtverstrooiing bij de proef bleek vreemde eigenschappen te vertonen.
De medewerkers van het instituut voor Atoom- en Molecuulfysica van de FOM en van het California Institute of Technology trachtten met hun onderzoek een stap dichterbij een belangrijke mijlpaal voor optische communicatie te raken. In een poging de in 2000 gepubliceerde resultaten van een groep Italiaanse onderzoekers te reproduceren, wilden zij een laser bouwen met siliciumdeeltjes. Indien dit zou werken, zou optische communicatie in het silicium van processors geïntegreerd kunnen worden, waardoor de huidige hybride oplossingen niet langer nodig zouden zijn.
In de testopstelling van Caltech werd licht in een trilholte bestaande uit een ring van glas opgesloten, waardoor het licht een miljoen maal kon resoneren. Door nanodeeltjes silicium in de trilholte te introduceren, probeerden de onderzoekers een laser-werking aan het silicium te ontlokken. De nanodeeltjes vertoonden echter alleen lichtverstrooiende, en geen lichtversterkende eigenschappen. Maar juist in de lichtverstrooiing namen de onderzoekers een onverwacht verschijnsel waar: het door de siliciumdeeltjes weerkaatste licht verliet de trilholte nooit. Daarmee gedraagt verstrooid licht in een trilholte zich vergelijkbaar met een lichtbron in een trilholte: ook die blijft opgesloten.
De onderzoekers van het FOM en Caltech publiceerden hun bevindingen in het vakblad Physical Review Letters. Daarin beschrijven zij het experiment en concluderen ze dat 99,8 procent van het verstrooide licht in de holte blijft. De oorzaak hiervan dichten zij toe aan het Purcell-effect, het fenomeen dat een lichtbron zijn licht vooral de trilholte instraalt en niet naar buiten. Daarmee is gebleken dat het verstrooiproces niet alleen door de silicium-nanodeeltjes wordt veroorzaakt: ook de interactie met de trilholte speelt een rol. Een directe toepassing voor deze onverwachte ontdekking is er echter vooralsnog niet.