AP: Belastingdienst moet toegang van 18.000 medewerkers tot burgerdata intrekken

De Nederlandse Belastingdienst moet van de Autoriteit Persoonsgegevens twee systemen uitfaseren, omdat deze de privacy van burgers kunnen schenden. Bij een daarvan krijgen bijvoorbeeld alle Belastingdienst-medewerkers toegang tot een grote hoeveelheid gegevens.

Dat schrijft de Autoriteit Persoonsgegevens in een brief aan demissionair staatssecretaris van Fiscaliteit Tjebbe van Oostenbruggen. De Belastingdienst moet verplicht stoppen met twee systemen die de dienst intern gebruikt om bepaalde gegevens over burgers op te vragen. De Belastingdienst moet vóór 15 oktober van dit jaar 'een gedegen plan indienen om beide systemen op korte termijn uit te faseren', schrijft de AP. De privacytoezichthouder noemt geen specifieke consequenties als de Belastingdienst dat niet doet. In het ergste geval kunnen er dan boetes volgen. Dat gebeurde twee keer eerder. De Belastingdienst kreeg al een boete van 3,7 miljoen euro en later van 2,75 miljoen euro voor privacyschendingen die leidden tot het toeslagenschandaal. Zulke boetes gaan naar de algemene middelen van de staatskas en hebben consequenties voor het budget van de Belastingdienst.

De twee systemen zijn Informatiesjabloon en Klantbeeld Toezicht Applicatie. Informatiesjabloon is bedoeld om persoonsgegevens van groepen burgers of ondernemers uit te draaien in een spreadsheetformaat. Die komen dan volgens de AP 'buiten de beveiligde systemen van de Belastingdienst terecht', waardoor de Belastingdienst er geen controle meer over heeft. Daarbij spelen de hoeveelheid en de gevoeligheid van die gegevens mee. Het gaat bijvoorbeeld om veel verschillende persoonsgegevens waarbij vrijwel iedere werknemer van de Belastingdienst toegang heeft.

Via Informatiesjabloon is het ook mogelijk iemands seksuele geaardheid te achterhalen. Opvallend daarbij is dat de AP erkent dat dat niet de bedoeling is, maar dat dat min of meer automatisch gaat omdat er nu eenmaal heel veel gegevens tegelijk aan elkaar gekoppeld worden. "Het is de AP duidelijk dat de Belastingdienst niet de intentie heeft om seksuele gerichtheid te verwerken. Door de toenemende digitalisering zijn gegevens echter steeds sneller en eenvoudiger te koppelen", schrijft de AP. Gegevens over seksualiteit zijn 'bijzondere persoonsgegevens', waarvoor strengere regels gelden om ze te verwerken.

18.000 werknemers

Een tweede systeem waarvoor de Belastingdienst een alternatief moet vinden, is Klantbeeld Toezicht Applicatie. Daarmee is het mogelijk om vrijwel alle gegevens die de Belastingdienst over individuele burgers heeft op te vragen. Het grootste probleem in dat systeem, zegt de AP, is dat alle 18.000 werknemers van de Belastingdienst zo bij die gegevens kunnen. Het zogenoemde KTA-systeem heeft geen regels opgesteld rondom autorisatie en toegang. Overigens is het ook in dit systeem mogelijk om gegevens over iemands seksuele geaardheid te achterhalen.

De brief is het resultaat van een onderzoek dat de Autoriteit Persoonsgegevens vorig jaar startte naar de Belastingdienst. De dienst staat al langer onder verscherpt toezicht, maar dit specifieke onderzoek begon na publicaties in NRC in 2023 over een tool genaamd RAM. Dat Risico Analyse Model is een rekentool die al in 1998 door de Belastingdienst werd ingezet. Die software was een voorloper van veel van de risicoanalysetools die de Belastingdienst nu gebruikt. Eerder dit jaar concludeerde accountantskantoor KPMG al dat de Belastingdienst jarenlang de privacywet schond met het RAM. Dat stopte in mei 2018, toen de AVG in werking trad.

Onderzoek naar risicomodelsystemen

De AP begon al een onderzoek naar het gebruik van soortgelijke systemen door de Belastingdienst. Daaruit bleek dat de dienst zes systemen in gebruik heeft die in meer of mindere mate de privacy van burgers schenden. Er zijn, naast Informatiesjabloon en KTA, nog vier andere systemen die de privacy mogelijk schenden.

Die systemen zijn Gruff, bedoeld om relaties te leggen tussen personen via bijvoorbeeld telefoonnummers of autogebruik, en het Invorderings Hulp Programma, of IHP, waarmee openstaande belastingschulden kunnen worden bekeken. Daarnaast zijn er nog de Inforay Selectie Module OB, of SMOB, waarmee de Belastingdienst omzetbelastinggegevens kan nagaan en het Profiel-gebaseerd RISico Management- of Prisma-systeem, een verzameling aan 'applicaties en databases' waarin onder andere risicoprofielen staan.

Ook die systemen kunnen de privacy schenden, maar dat is veel minder ernstig dan bij KTA en Informatiesjabloon, zegt de AP. Een aantal van die systemen wordt niet alleen bij de Belastingdienst gebruikt, maar ook bij de douane. "Voor de andere vier systemen moeten de Belastingdienst en de douane de tekortkomingen zo snel mogelijk oplossen of de systemen vervangen", schrijft de AP daarover.

Reacties (101)

[Robbierut4]

Via Informatiesjabloon is het ook mogelijk iemands seksuele geaardheid te achterhalen.

Ik vraag me wel af hoe de belastingdienst aan deze informatie denkt te komen?

Zelfs bij getrouwde stellen is dat niet gegarandeerd namelijk. Laat staan voor alle vrijgezellen in Nederland.

[nervwrecker]

Gewoon een gok man + vrouw wonen samen(hebben gedeeld huishouden) dus waarschijnlijk hetero zoiets.. dat systeem deed dus zeer waarschijnlijk op basis van dat soort informatie aannames of kan dat doen.

[joker1977]

En waarom zou je op basis van dat soort informatie dan dat soort gokken doen ? Het voegt niets toe aan nuttige informatie voor de belastingdienst.

Je kan allerlei "aannames" maken op basis van data die je verkrijgt, maar in het kader van gezond verstand, AVG en kennis over bijvoorbeeld gebruik van de data door (later) minder vriendelijke mensen zou je dat toch nooit moeten doen?

[nervwrecker]

Nee klopt het is oneigenlijk vergaren van data/informatie.

[MicGlou]

Of het iets toevoegd durf ik niet te zeggen... je zou op het eerste gezicht zeggen van niet, maar er zullen vast situaties te bedenken zijn waar het belastingtechnisch wel relevant/interessant zou kunnen zijn.

Je kan het gokken noemen, maar het zal simpelweg in 99,99....% van de gevallen gewoon kloppen, dat maakt het toch vrij betrouwbare data. Als het CBS onderzoeken doet en publiceert waarbij 'maar' enkele duizenden inwoners worden ondervraagd en die representatief mogen zijn voor het hele land... dan lijkt mij dat de gegevens die de belastingdienst van de gehele bevolking heeft als VEEL betrouwbaar gezien kunnen worden.

[Kroesss]

En waarom zou je op basis van dat soort informatie dan dat soort gokken doen ? Het voegt niets toe aan nuttige informatie voor de belastingdienst.

Het artikel geeft ook aan dat die informatie niet met opzet werd vastgelegd. Er staat "Het is de AP duidelijk dat de Belastingdienst niet de intentie heeft om seksuele gerichtheid te verwerken. Door de toenemende digitalisering zijn gegevens echter steeds sneller en eenvoudiger te koppelen".

Met andere woorden: je kunt het afleiden uit de informatie die het uitspuugt, maar is niet opzettelijk vastgelegd.

Ik kan me zo voorstellen dat bepaalde dingen wel gewoon vastliggen vanuit de functie van de belastingdienst. Dat zijn bepaalde basisgegevens over de belastingplichtigen, waaronder geslacht. En ook welke personen fiscale partners zijn. en als uit een uitdraai dan blijkt dat joker1977 een man is, en al 15 jaar fiscaal partner is met een bepaalde vrouw, dan is de conclusie mbt seksuele geaardheid natuurlijk niet heel lastig, ondanks dat de belastingdienst geen moeite heeft gedaan om die te achterhalen of te registreren.

[Niemand_Anders]

Maar is het de applicatie welke deze aanname doet, of is het de medewerker welke door de huwelijkse staat en geslacht van beide partners kan extraheren? Stel je ziet een geregistreerd partnerschap waarbij beide partners van het vrouwelijke geslacht zijn, dan is de aanname dat het om een lesbisch koppel gaat niet ver weg.

Misschien is het ook mogelijk dat je gewoon je pronouns kunt opgeven en deze zichtbaar is voor alle medewerkers welke het systeem gebruiken. Artikel is daar eigenlijk helemaal niet duidelijk in.

[Ge Someone]

Ja, er staat iets in de trant "het is mogelijk die informatie te achterhalen". Ik vermoed ook dat bij die conclusie enkele aannames gedaan zijn, hoewel het in bepaalde gevallen wel duidelijk is (gehuwd met iemand van hetzelfde geslacht).

[The Zep Man]

Gewoon een gok man + vrouw wonen samen(hebben gedeeld huishouden) dus waarschijnlijk hetero zoiets.. dat systeem deed dus zeer waarschijnlijk op basis van dat soort informatie aannames of kan dat doen.

Zelfs als het een gok is... welke mafketel heeft ooit een akkoord gegeven om dit te verwerken? En welke mafketel heeft de uitvoering gedaan?

Dit riekt naar nalatigheid. Zolang de boetes enkel van potje A naar potje B gaan en verantwoordelijken buiten schot blijven zal dit niet veranderen.

[MennoE]

Nee slimpie de slang. Uit het feit dat een man en vrouw getrouwd zijn kán je afleiden dat ze hetero zijn. Er staat dan niet letterlijk in het systeem: Slimpie de Slang - hetero

[The Zep Man]

Er zijn zat verhalen van man-vrouw stelletjes waarbij één of beide van de partners zich niet seksueel aangetrokken voelt tot het andere geslacht.

In Nederland maakt seksuele gerichtheid niet uit voor trouwen. Je moet daar dus ook geen aannames over doen. Voor de Belastingdienst is er geen enkele reden om uberhaupt daarover informatie te verwerken.

[Krommetenen]

Men zegt ook niet dat dit als informatie werd verwerkt, slechts een ongelukkige groep aan data. Maar wel logisch toch? Dat huwelijke status wat je in hebt gevuld bij je bsn bij fiscus als data beschikbaar is.

Het wrange en waar dit om gaat, is dat data wat er ongelukkig samen is gesteld, via fiscus aan derden terecht kan komen. (Beetje jammer dat niet bij wie wordt genoemd). Dat die er informatie van zou kunnen maken? Ja dat zou kunnen op aannames en in dit geval een geaardheid.

[downtime]

Als je op basis van die informatie een conclusie trekt, zul je in 9 van de 10 gevallen wel goed gokken. Vooral als je de samenwonende familieleden (ouder en kind, broer en/of zuster) er nog even uitfiltert, desnoods door gewoon naar de achternaam te kijken. Ja, familieleden kunnen ook verschillende achternamen hebben, maar ook daar zit je 9 van de 10 keer goed als je aanneemt dat mensen met dezelfde achternaam wel familie zullen zijn.

[MennoE]

Nee je snapt het nog steeds niet. De belastingdienst heeft negens staan dat ik hetero ben. Er staat alleen dat ik getrouwd ben met een vrouw. Iemand anders zou op basis van die data kunnen concluderen dat ik hetero ben.

[kimborntobewild]

Uit het feit dat een man en vrouw getrouwd zijn kán je afleiden dat ze hetero zijn

Dat kan dus niet. En veel belangrijker: het mág niet.

[Reactie gewijzigd door kimborntobewild op 10 juli 2025 18:43]

[CivLord]

Maar dat doet de Belastingdienst dus ook niet.

Er is geregistreerd dat Meneer A fiscaal partner is met Mevrouw B. (Dat is belangrijke informatie die de Belastingdienst nodig heeft om de belastingwetten uit te kunnen voeren.)
Een belastingdienstmedewerker die de aangifte van Meneer A moet behandelen zou uit die informatie op kunnen maken dat Meneer A heteroseksueel is. Bij een andere aangifte zou hij op kunnen maken dat Meneer C die fiscaal partner is met Meneer D homoseksueel is.

Dit is eerder een teken van hoe wanhopig de AP op zoek is naar een reden om bij de komende verkiezingen te kunnen suggereren dat bepaalde partijen tegen een verdubbeling van hun budget zijn omdat ze de overheid aanpakken.

[kimborntobewild]

Maar dat doet de Belastingdienst dus ook niet.

Er is geregistreerd dat Meneer A fiscaal partner is met Mevrouw B. (Dat is belangrijke informatie die de Belastingdienst nodig heeft om de belastingwetten uit te kunnen voeren.)

Het hoeft helemaal niet geregistreerd te worden of A een meneer of een mevrouw is. Misschien voor een huisarts, maar niet voor de belastingdienst.

[CivLord]

Dat kan je ook al uit de naam afleiden.

Anita, geboren De Boer, die bij de gemeente heeft aangegeven de achternaam De Vries te willen worden aangeschreven zal toch echt een vrouw zijn. En Kees, geboren De Vries, die niet heeft aangegeven met een andere achternaam aangeschreven te willen worden zal toch echt een man zijn.
Of mag dat ook niet meer? Moet iedereen enkel onder het BSN bekend en aangeschreven worden? Maar dat BSN mag natuurlijk niet aan de buitenkant van de envelop zichtbaar zijn. Dus dan krijg je een brief geadresseerd aan "Een bewoner van dit adres" en dan mogen de bewoners van het adres de envelop open maken en uitvissen bij welke bewoner het BSN hoort dat in de brief staat. Maar wanneer de brief door de verkeerde bewoner wordt opengemaakt heb je wel meteen een datalek. Dat lijkt me niet de bedoeling.

[kimborntobewild]

Dat kan je ook al uit de naam afleiden.

Ja, dat kan, maar waarom zou je?

En Kees, geboren De Vries, die niet heeft aangegeven met een andere achternaam aangeschreven te willen worden zal toch echt een man zijn.

Kees Flodder is toch echt (ook) een meisje.
Denk ook aan namen als Anne, Rene, Sam, Bo, Jesse, Robin, Chris, Taylor, Lesley, Sasha.

Dus dan krijg je een brief geadresseerd aan "Een bewoner van dit adres" en dan mogen de bewoners van het adres de envelop open maken en uitvissen bij welke bewoner het BSN hoort dat in de brief staat.

Hoezo? Waarom zou de naam er niet op kunnen staan? Alleen hoeft er geen meneer of mevrouw bij, of christen, of jood, of neger, of wat dan ook. Gewoon de naam, da's voldoende.

[CivLord]

Maar wanneer je een naam op de brief kan zetten, moet die naam dus ook al bij de Belastingdienst geregistreerd staan. En vaak kan uit de naam het geslacht van de persoon afgeleid worden,
En wanneer je weet dat Anita en Suzanna fiscaal partner van elkaar zijn, kan je daar uit afleiden dat er een grote kans is dat Anita en Suzanna lesbiennes zijn.

Natuurlijk heb je veel voornamen die niet geslachtsgebonden zijn, maar dat is een kleine minderheid. En fiscaal partners hoeven niet altijd een seksuele relatie met elkaar te hebben. Het kan familie zijn of twee vrienden/ vriendinnen zijn die samen een huis hebben gekocht, maar verder geen (seksuele) relatie met elkaar hebben.
Je kan je natuurlijk afvragen waarom je uit die gegevens een afleiding zou willen maken over de geaardheid van personen. Dat is een heel goede vraag, waar ook de AP geen antwoordt op geeft. Maar puur het feit dat het mogelijk is is voor de AP genoeg om de belastingdienst opnieuw door het slijk te halen.
En ondertussen knopen de Googles en Facebooks alle mogelijke informatie aan elkaar en verbinden daar conclusies aan over je geaardheid, of je (of je partner) ongesteld of zwanger bent ja of nee. Daar wordt ze geen strobreed in de weg gelegd, omdat de AP zo nodig de overheid aan moet pakken om voor het publiek de indruk te wekken dat dat ze niet voldoende budget krijgen omdat ze lastig zijn voor de overheid.

[mavamal]

Ja, en dan heb je situaties waarbij 2 broers samenwonen in het huis voorheen van hun ouders, of 3 goede vrienden die samen een huis huren (toeslagpartner voor huurtoeslag) of welke situatie dan ook, en dan blijkt dat er een systeem bij de belastingdienst is dat op basis daarvan een inschatting van hun seksualiteit maakt...

[Kroesss]

Nee, het systeem maakt die inschatting niet. Het registreert ook niet welke geaardheid zij denken dat iemand heeft.

Er komt een set data uit, waar iemand die deze data in handen krijgt mogelijk een seksuele geaardheid uit kan afleiden.

De belastingdienst heeft vanuit haar functie nou eenmaal bepaalde data nodig. Daar vallen ook de persoonsgegevens uit de BPA onder. Anders kunnen ze domweg de belasting niet innen. Het grootste probleem in dit geval is alleen dat deze data via het genoemde systeem buiten de gecontroleerde omgeving van de Belastindienst kan komen (lees: het exporteert naar excel, en een excel-bestand kun je mailen naar wie je wil).

[bzzzt]

Dat systeem staat er niet. Het gaat er om dat de potentie om zo'n afleiding te doen aanwezig is.

[dasiro]

verplicht twee systemen uitfaseren omdat die de privacy van burgers kunnen schenden

Beetje belachelijk dat je eerst een relatie officiëel wil maken (waarschijnlijk om er een bepaald voordeel uit te halen) door dit soort zaken te laten registereren bij de overheid, om dan diezelfde overheid te verbieden systemen te gebruiken waarin dat kan geregistreerd staan. Kafka is er niets tegen en dit toont aan dat bureaucratie te ver gaat, want het kind zal wel weer met het badwater worden weggegooid (aka het nut van deze systemen).

[Krommetenen]

Fiscus mag het wel gebruiken, maar zoals ik het lees zijn het applicaties die het ongelukkig samen kunnen stellen en een derde de applicatie gebruikt.

[nervwrecker]

Geaardheid doet er niet toe dus is het oneigenlijk vergaren van data/informatie. Samen wonen wel beetje lastig maja zo worden systemen natuurlijk gemaakt ik vraag me af of dat express is gemaakt denk van niet maja dat zou je aan de ontwikkelaars moeten vragen.

[dasiro]

als elk bitje informatie gescheiden moet blijven kan een administratie niet werken. Het is blijkbaar ook niet zo dat er misbruik is vastgesteld, gewoon het feit dat het theoretisch mogelijk is, is al voldoende blijkbaar om héél het systeem af te schieten.

[Kroesss]

Het artikel gaf aal aan dat het voor de AP duidelijk is dat de geaardheid niet opzettelijk geregistreerd wordt, maar dat het alsnog af te leiden valt uit de beschikbare data.

Met andere woorden, je kunt zien dat een persoon die man is, fiscaal partner is van een persoon die vrouw is. Dan is de gok mbt de seksuele geaardheid alsnog geen 100% zekerheid, maar ik denk dat je in 99% van de gevallen dan wel goed gokt.

[CivLord]

Geaardheid wordt nergens geregistreerd. Het is enkel met een grote waarschijnlijkheid af te leiden uit het feit dat Meneer X fiscaal partner is met Mevrouw Y of Meneer Z.

[BounceMeister]

Er staat "Via Informatiesjabloon is het ook mogelijk iemands seksuele geaardheid te achterhalen." Dus is het vermelden van het geslacht al voldoende, waarmee de medewerker deze aanname kan doen.

[bzzzt]

Tsja, zelfs al zou je het 'geslacht' veld verwijderen kan je nog steeds een iets minder accurate aanname doen op basis van voornamen. Probleem is wel dat hoe minder kenmerken je hebt de foutkans bij het legitiem identificeren van personen oploopt.

[Minoesh]

Er was in het systeem te zien of iemand man of vrouw was en wie de fiscaal partner was. Dus als je beide partners opzocht kon je weten dat het twee vrouwen of twee mannen waren.

Dat kan overigens in de basisregistratie personen ook, echter staat die niet voor iedereen open om in te zien. Daar zit hier het verschil met die Klantbeeld applicatie.

[trab_78]

Ja, ik vraag me af waar deze gegevens vandaan komen. Ik dacht niet dat dit in de gemeentelijke basisadministratie zat. En dan nog: de belastingdienst zou de gegevens sowieso niet moeten hebben. Er is geen enkele belasting die van je geaardheid afhangt.

[PomPomPom]

Ik vind het een beetje raar dat geaardheid wordt genoemd in het artikel. Als je als v + m samen aangifte doet omdat je samen een huishouden, huis en kinderen hebt, ligt je geaardheid ook wel voor de hand. Maar dat maakt het systeem van belastingaangifte niet meteen verdacht.

[Get!em]

Nee, je kunt prima samenwonen op andere gronden en bijv toeslagpartner zijn.

In mijn studentenhuis was ik ook altijd toeslag partner met de andere hoofdhuurder, dat kon ene jaar een man zijn en jaar erop vrouw, of x. Zegt geheel niks over geaardheid.

[ManiacsHouse]

Zo voor de hand ligt dat niet (meer) met de bi-schierig/swingers/openrelatie/non binair/vulmaarin/whatever etc etc trends tegenwoordig.

Wat verder natuurlijk niet betekent dat de Belastingdienst dat dan maar hoeft te weten of vast te leggen.

[Reactie gewijzigd door ManiacsHouse op 10 juli 2025 18:21]

[Qwerty-273]

Via de bijlagen van het artikel bij de AP dat gelinkt wordt in het artikel hierboven:

Door het combineren in Informatiesjabloon van verschillende gegevens wordt voor personen die getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben indirect de seksuele gerichtheid zichtbaar. Deze kwalificeren daarmee als een bijzondere categorie van persoonsgegevens.

Dezelfde opmerking komt ook terug bij KTA en Gruff.

[Reactie gewijzigd door Qwerty-273 op 10 juli 2025 17:35]

[The Zep Man]

Dat is nogal een aanname. Iemands seksuele gerichtheid kan ook aseksueel zijn.

Je hoeft je niet seksueel aangetrokken te voelen tot je partner. Dat hoeft ook geen reden zijn om een partnerschap aan te gaan.

Waarom worden aannames gedaan over gegevens waar de Belastingdienst zich niet over hoeft te bekommeren? Verwerk die gewoon niet.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 10 juli 2025 17:45]

[doltishDuke]

Tja, als je een link heb met een eventuele partner, en dat is op zich nuttig, dan heb je indirect deze informatie ook. Daar valt verder niet zoveel aan te doen.

Even nog los van het feit dat iemands geslacht voor de belastingdienst ook niet relevant is dan.

[MazeWing]

Omdat het in die zin vreemd zou zijn als 2 personen geregistreerd staan als “getrouwd” of “geregistreerd partnerschap” maar ondertussen beiden op een ander adres staan en op ieder adres ook nog 1 kind hebben ingeschreven.

Natuurlijk kan men in scheiding liggen maar eventuele fraude dmv dubbel opstrijken van toelages is ook moeilijk. Of wat te denken van 2 panden in het bezit waarbij 1 verhuurd wordt maar om te voorkomen dat dit als box 3 wordt gezien toch beide woningen als “hoofdverblijf”, etc.

Het wordt steeds lastiger gemaakt om fraude op die manier op te sporen omdat het een haast onmogelijk taak wordt om dit handmatig allemaal naast elkaar te leggen. Je moet al echt heel grof frauderen en alle alarmbellen binnen de belastingdienst af laten gaan alvorens er echt onderzoek naar je gedaan gaat worden. En laat nu net de “kleinere” fraude gevallen massaal plaatsvinden….

[PolarBear]

Het systeem biedt voorts de mogelijkheid om door het combineren van gegevens iemands seksuele gerichtheid af te leiden. Dit betreft een bijzondere categorie van persoonsgegevens die de Belastingdienst niet nodig heeft voor haar toezichttaak. Het is de AP overigens duidelijk dat de Belastingdienst niet de intentie heeft om seksuele gerichtheid te verwerken.

Zie de cursieve regels uit de brief van het AP. De belastingdienst registreert het helemaal niet, doet er ook niets mee want niet nodig maar je zou op basis van gegevens een gok kunnen doen.

Hetzelfde schrijft de AP ook over KAT

Ook in deze applicatie is het mogelijk om door het combineren van gegevens iemands seksuele gerichtheid af te leiden en ook voor deze applicatie roept de AP de Belastingdienst op hiermee rekening te houden bij de vervolgacties.

Overigens omdat er zoiets bestaat als fiscaal partnerschap vraag ik mij af hoe het AP dan ziet dat de belastingdienst daar toezicht op moet houden. Wellicht dat gegevens van partners alleen gecombineerd mogen worden in het kader van het toezicht op fiscaal partnerschap en bijbehorende aangiftes?

[Reactie gewijzigd door PolarBear op 10 juli 2025 18:27]

[bzzzt]

Wellicht dat gegevens van partners alleen gecombineerd mogen worden in het kader van het toezicht op fiscaal partnerschap en bijbehorende aangiftes?

Volgens mij zit het probleem veel meer in de ongelimiteerde en slecht controleerbare toegang van personeel tot persoonsgegevens dan dat deze gegevens opgeslagen worden.
Als je kan onderbouwen voor welk doel je iemands dossier uit de kast haalt is er geen probleem volgens de AVG.

[schrikbeeld]

Noem mij één reden waarom de belastingdienst überhaupt seksuele geaardheid zou moeten vastleggen!

Het gaat er dus pas in tweede instantie om hoe ze eraan komen.

[downtime]

Zo te horen leggen ze dat niet vast. Ze leggen gewoon vast wie met wie een huishouden vormt en het geslacht van die mensen. Daar kun je conclusies uit trekken die in veruit de meeste gevallen wel zullen kloppen.

[Cobalt]

Het ligt er denk ik aan hoe je dat defineerd. Ik kan me best voorstellen dat ze het geslacht vastleggen om de aanhef van een brief te bepalen.

[RiDo78]

Dat hoeft niet zo letterlijk te zijn. Er zijn ook genoeg mensen die zelf (nog) niet weten dat ze een bepaalde geaardheid hebben; laat staan dat de belastingdienst dat dan weet. Bovendien is al bekend dat de belastingdienst niet vies is van het maken van aannames die op verkeerde gegevens gebaseerd zijn. Aannames die hele levens van gezinnen overhoop halen en die achteraf gezien fout waren.

Meer het kan zijn dat als een medewerker jouw gegevens opvraagt jouw actuele en historische adressen als linkje in het scherm verschijnen. Door op een adres te klikken kan de gebruiker dan zien wie er (eerder) op dat adres woont/gewoond heeft, inclusief geboortedata en geslacht.

Dergelijke informatie kan interessant zijn om in te schatten of jij je woning of een kamer onder verhuurt en de inkomsten daarvan niet opgeeft. Het is dan aan de medewerker om daar conclusies aan te verbinden, maar dan is wel meteen inzichtelijk welke huisgenoten (of partners?) jij hebt gehad. Dus als jij een goede vriend eens uit de brand hebt geholpen omdat hij vanwege een scheiding even geen dak boven zijn hoofd had is dat meteen inzichtelijk voor de medewerker. En die zou daar (al dan niet correcte) conclusies aan kunnen verbinden.

Ook kan het zijn dat het systeem al zelf bepaalde conclusies trekt op basis van geslachten, geboortedata van personen en de duur dat die personen op het zelfde adres staan/stonden ingeschreven. Om daar vervolgens statischtische gegevens uit te halen. Dus mensen die eerst X hetrosexuele 'relaties' hebben gehad en dan een Y relaties met iemand van het zelfde geslacht zijn aangegaan hebben Z% meer/minder kans om te frauderen.

_{Disclaimer: Ik ben en was geen medewerker van de belastingdienst en ken de genoemde systemen niet. Dus bovenstaande is slechts een inschatting van de mogelijkheden en risico's van een dergelijk software.}

[FrostyPeet]

Tja, gek he dat de burgers het niet vertrouwen... Lekker alles in databases gooien en later zoeken we het wel uit of het mag en of de gegevens kloppen. Er zijn toch geen gevolgen, niemand is verantwoordelijk, niemand wordt ontslagen en die boetes gaan van de ene instantie naar de ander om het volgend jaar weer gebudgetteerd te worden.

En maar verontwaardigd doen over andere landen en hun overheid.

[Ircghost]

Wat eigenlijk gekker is dat we vooral heel boos worden op de overheid, wat opzich terecht is, maar alle duizenden bedrijven die dit ook doen en evenzo slecht op orde hebben voor lief nemen. Bij de overheid worden er tenminste nog audits gedaan en werken er vaak nog wel genoeg mensen die zulke misstanden proberen te adresseren en oplossen.

[Mr.Armageddon]

Het verschil is dat ik verplicht klant ben bij de overheid maar niet bij bijvoorbeeld Interpolis of McDonalds.

[graey]

Nee, maar als de Interpolis de boel doorstuurt naar McDonalds, al dan niet omdat ze zijn overgenomen door hetzelfde moederbedrijf, moeten toezichtinstanties door heel wat meer hoepels voordat we hier aankomen. Best kwetsbaar eigenlijk.

[fenrirs]

Een bedrijf kan je een dikke vinger geven, de bd helaas niet en die hanteren ook nog eens een omgekeerde bewijslast,en je krijgt geen inzicht in je eigen data

[n4m3l355]

Bedrijven ondervinden met zo goed toezicht, dat dit niet altijd goed geregeld is ligt aan ons en onze vertegenwoordigers. Maar daar wringt het dan ook, wanneer we vertegenwoordigers hebben die het weinig interesseert hoe ze zelf en bedrijven met de privacy van burgers moeten omgaan of nog kwalijker zoals de VVD die schijt op onze privacy met de icing op de cake een PM die moedwillig bootladingen privacy gevoelige SMSjes verwijdert tegen de regels in, hoeven we natuurlijk niet veel te verwachten.

Dit verandert ook niks aan huidige situatie, weer een overheids orgaan die slecht met onze gegevens omgaat, weer op de vingers getikt, weer geen gevolgen.

[WoutervOorschot]

Hoezo denk je dat er niks veranderd? Er wordt volgens mij gewoon heel hard gewerkt daar, maar ze moeten het al 10 of meer jaar met te weinig geld en te weinig langetermijnvisie doen.

Dit is gewoon een publiek correctiesysteem, de AP doet haar taak en de balstingdienst ook.

Als er iemand de schuld zou hebben is het wel de kiezer/politieke keuzes. Die boetes hebben gewoon direct effect, en de mensen die daar werken proberen zover bekend gewoon volgens de gestelde regels te werken (uitzonderingen daargelaten, zoals in iedere organisatie).

[TwiekertBOB]

Bij een commercieel bedrijf teken je een AVG document waarbij he persoonlijk aansprakelijk gesteld kunt worden. Ik las net in een oud stuk op Tweakers (2021) dat dit bij de overheid niet zo is, maar dat het wel consequenties kan hebben bij toekomstige sollicitaties. Maar dat geldt natuurlijk ook voor personeel bij een commercieel bedrijf.

Nu zijn dit nog geen AVG overtredingen, maar het geeft wel een verschil aan.


Over de broekzak vestzak kun je zeggen dat dat niet het geval is want het zijn verschillende onderdelen van een overheid en de boete gaat echt ten koste van het budget van de Belastingdienst. Echter zal de Belastingdienst het jaar erna stellen dat ze bepaalde zaken niet kan doen vanwege te weinig geld en dan komt het er toch wel weer bij.

Uit mijn tijd bij de overheid is me goed bijgebleven dat budgetoverschrijdingen nooit impact hadden. Je hoefde enkel een kleine toelichting op de jaarcijfers te geven en het geld werd gewoon bijgestort.

[Kroesss]

Je kunt persoonlijk aansprakelijk gesteld worden bij opzet of grove nalatigheid.

Dat is hier niet aan de hand als ik het artikel lees. Er zijn mogelijkheden met bepaalde applicaties die onbedoeld zijn. Het AP geeft zelf aan dat ze zien dat het niet bedoeld was.

[TwiekertBOB]

Hoezo is dit niet aan de hand? 15000 medewerkers kunnen bij alle gegevens en niemand weet dat dat niet mag?

Dan zijn er hele afdelingen compleet incompetent.

[Minoesh]

Oww, dus vanaf volgende week zal ik niet meer in klantbeeld kunnen waarschijnlijk.

Niet erg, het was toch niet nuttig. Gegevens waren regelmatig niet compleet en dus niet betrouwbaar. Iedereen bij ons werkt vanuit andere directe applicaties om de benodigde informatie uit te halen waar geen hopen aan informatie samengevoegd staat.

Ik begreep zelf ook niet wat ik met klantbeeld informatie over de OB en VPB moest, hoe summier dan ook. Daar heb ik niks aan in mijn werk. Het is wel terecht dat deze applicatie stopgezet wordt.

[TijsZonderH]

Je werkt dus bij de Belastingdienst, maar hoort dit eerst via de media ipv via interne kanalen? Dat vind ik best opvallend.

[O085105116N]

weet je wat ook opvallend is, dat deze "medewerker" de data te summier vond...

[Minoesh]

Ja, als er m.b.t. bijvoorbeeld de vennootschapsbelasting (VPB) staat dat iemand een aanslag kreeg en een bedrag en verder niks dan is dat summier. Iemand die de VPB informatie echt nodig heeft, kijkt in de aangifte zelf en heeft niks aan de info m.b.t. de VPB uit dit systeem. Terwijl ik als medewerker die de informatie niet nodig heeft, hoeft het helemaal niet te zien.

Dus het kan te summier zijn om nuttig te zijn enerzijds en te veel informatie laten zien aan anderen anderzijds.

[Ex Nunc]

Dan is het misschien dat het systeem voor jou goed dichtgezet is. Ik gebruik het dagelijks en krijg er veel handige informatie uit die toch niet summier te noemen is. Indicatie over geaardheid of iets waar je dat uit af kan leiden kom ik dan weer niet tegen. Ook niet relevant overigens.

[Reactie gewijzigd door Ex Nunc op 11 juli 2025 22:43]

[kodak]

Ee is een verschil tussen wat wettelijk te veel is en in de prakrijk mogelijk summier.

Als je bepaalde gegevens niet mag verwerken dan is al snel elk gegeven daarvan te veel. En met miljoenen personen dus veel te veel.

En als een summier aantal gegevens geen recht doen aan het doel dan kan ook dat juist zorgen dat de verwerking onrechtmatig is. Hey verwerken, ook van 'kleine' aantallen persoonlijke gegevens hoort namelijk wel duidelijk bij de doelstelling te passen. Niet omdat het misschien ooit toch nog wel eens relevant kan zijn terwijl men er ondertussen te grote risico's mee neemt.

[iamerwin]

Ach kom, als je het echt bijzonder vindt dat zulke dingen niet direkt bij ie-de-reen op de werkvloer (misschien heeft @Minoesh wel vakantie?) terecht komt, sta je wel redelijk ver weg van de werkelijkheid...

Brief is nota bene van gisteren, niet alsof 'ie al drie weken rondspookt ergens.

[Minoesh]

Ik ben al twee weken vrij en niet op mijn laptop geweest.

Maar dan nog. Zo'n uitspraak wordt gedaan en de media vliegt daar dan vaak direct op nog voordat er een e-mail uit kan gaan of iets afgesloten kan worden. Zo werkt dat voortaan met vrijwel alles. Je kunt bijna niet eerder zijn.

Ik vind dit een hoogst onrealistische insteek.

edit:
woord toegevoegd

[Reactie gewijzigd door Minoesh op 11 juli 2025 07:41]

[Houtenklaas]

Even heel flauw, mijn bank weet ook dat er een mevrouw en een mijnheer op mijn adres wonen, met twee kinderen. Allemaal met een eigen rekening. Gaan we die dan ook maar verbieden? Je zou m.i. moeten verbieden om die gegevens aan elkaar te relateren. Dus niet zoeken op adres, maar mijnheer X woont op adres Y. En verder geen relatie leggen tussen mevrouw Y en kinderen XY.

[ThaStealth]

Het is totaal geen probleem om deze data te verzamelen, als je maar een legitieme reden hebt (hebben ze, want geaardheid registeren ze niet, maar is wel met een redelijk grote nauwkeurigheid te bepalen aan de hand van de andere data), en zorgt dat het goed beschermd is (doen ze niet)

Als het goed is, dan is bij jouw bank deze data niet inzichtelijk voor iedere random medewerker, maar alleen voor medewerkers die de data nodig hebben omdat jij je bank bijvoorbeeld belt omdat je een probleem met je en/of rekening hebt. Mogelijk dat de medewerker alleen ziet dat jij een en/of rekening hebt, en niet met wie, dat ze voordat ze die data kunnen zien eerst een verificatiecheck met je partner moeten doen

Probleem hier is dat iedereen bij de belastingdienst jouw gegevens kon opzoeken zonder legitiem reden

[Reactie gewijzigd door ThaStealth op 10 juli 2025 18:20]

[Houtenklaas]

Ik denk even terug aan ziekenhuismedewerkers die bij data van een bekende Nederlander kon, zonder enige restrictie. Ik vermoed dan ook dat dit schering en inslag is en voortkomt uit het feit dat "vroeger" alles maar kon en mocht. Voor de techneuten, zoals SS7 en BGP geen enkele authenticatie kenden. "Security by design" en "Zero trust" is iets van de laatste jaren, al die oude meuk van de belasting, banken, ziekenhuizen dateren van ruim voor de tijd dat security een dingetje werd.

Het probleem is dan ook veel breder dan alleen de belastingdienst denk ik, maar de rest zit niet direct bij de overheid ...

[ThaStealth]

Ik heb dan slecht maar eigenlijk goed nieuws voor je: dat kan nog steeds en dat is eigenlijk heel goed. Als jij op de spoedeisende hulp komt, of bij een simpele afspraak crasht wil je dat iedere verpleegkundige/arts/etc bij jou gegevens kan om zeker te weten dat ze je geen voor jou gevaarlijke medicatie of handelingen toedienen of uitvoeren.

Dat heeft als nadeel dat iedereen bij alle data kan van een patiënt. De reden dat het geen probleem is, komt omdat die toegang gelogd en geaudit wordt. Als jij in dossiers gaan neuzen waar je niets in te zoeken hebt krijg je op z’n minst een ongemakkelijk gesprek met HR waarin je mag uitleggen waarom je dat gedaan hebt.

Heb je je nooit afgevraagd hoe ze zo snel wisten welke medewerkers zich toegang verschaft hadden?

[Houtenklaas]

Vrouwlief werkt in het ziekenhuis en dat klopt wat je zegt. Maar wat je vergeet te melden is dat de regels in heel NL enorm zijn aangescherpt na dat voorval. En terecht.

[vectormatic]

Titel: moet verplicht uitschakelen

Tekst: voor half oktober met een gedegen plan om uit te faseren...

Vertaling, over drie jaar lezen we op tweakers dat die zooi nog steeds draait en het vervangingsplan al 3 jaar achterloopt en drie miljoen boven budget gaat..

[hydex]

In de opening wordt gesproken dat alle medewerkers erbij kunnen en vervolgens in de tekst praktisch alle medewerkers. En vervolgens alle 18.000 medewerkers. Er werken meer medewerkers bij de BD dan 18.000 medewerkers. Ik werk zelf bij de fiscus en ik kan je vertellen dat ik echt niet zomaar bij gegevens van burgers en ondernemers kan. Er zijn autorisaties op systeem niveau waardoor ik alleen applicaties kan installeren die bij mijn profiel hoort en voor andere heb je toestemming nodig van een leidinggevende. Ik mag hopen dat de genoemde applicaties geen webapplicaties zijn waar je met een url bij kan. Dat er een excel uitgedraaid kan worden die vervolgens gaat rondzingen door de organisatie is een verwijtbare fout die je een persoon kan aanrekenen. Ik denk dus dat die excel functionaliteit er gewoon uit moet. En de autorisatie voor deze klantbeeld gegevens moet dan ook strenger zijn. Alhoewel ik mij goed kan voorstellen dat mensen toegang tot deze gegevens nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen. Bijzonder dat ondanks alle interne druk die er wel degelijk is met bijbehorende trainingen van medewerkers er blijkbaar nog steeds verwijtbare zaken gebeuren en ook goed dat hier nu streng op gehandhaafd wordt. Sexuele geaardheid. Totaal onbegrijpelijk dat dit überhaupt opgeslagen wordt. Dat doet volgens mij volledig niet ter zake in welke fiscaal onderzoek of controle dan ook.

[Reactie gewijzigd door hydex op 10 juli 2025 18:30]

[Heroic_Nonsense]

Kun je er niet bij, of wist je niet dat je er bij kon (of hoe)?

Zoals ik het rapport lees, was er geen enkele drempel voor het gebruik van deze applicaties, en stond het open voor iedereen die wist hoe ze bij de applicatie kwamen.

[koppie]

Ik zit een beetje met die excel functionaliteit. Aan de ene kant wil je deze data waarschijnlijk kunnen combineren met andere gegevens en dat is handmatig gewoon echt teveel werk. En de enige manier die een medewerker daarvoor heeft is feitelijk excel. Maar excel is een formaat wat natuurlijk makkelijk gedeeld kan worden. Is het gebruik niet gewoon verantwoordelijkheid van de gebruiker? Of die nu een print-out doet van de website of een excel export zou in essentie niets moeten uitmaken.

[bussie66]

Er zijn genoeg alternatieven voor Excel.

Als men gegevens op regelmatige basis nodig heeft, kan daar een programma voor gebouwd worden.

Excel is een gedrocht in veel organisaties.

Ongedocumenteerd enz.

[laptopleon]

Er staat nergens in het artikel dat het daadwerkelijk mis gaat. Dit gaat allemaal om voorzorg en regels omtrent privacy.

Hoeveel zeer ongelukkig omschreven, wordt volgens mij ook niet eens bedoeld dat de Belastingdienst een kolommetje ‘geaardheid’ achter iedereens naam heeft staan, maar die zou volgens de AP blijken uit de overige gegevens.

Het artikel roept sowieso meer vragen op dan het beantwoordt, zoals; waarom moet een heel systeem vervangen worden, als alleen een export-functie het probleem is? Het risico van het lekken van gegevens zal altijd blijven, dat is in de fysieke wereld ook zo. Kwaadwillenden zullen altijd manieren vinden. Met meer dan 18.000 werknemers heb je altijd een paar rotte peren in de mand. Natuurlijk wil je dat minimaliseren maar zet er dan ook bij hoe je dat voor je ziet. Nu lees ik alleen maar hoe het niet moet.

Ook begrijp ik niet hoe het veranderen van applicaties problemen zoals van de ‘afgeleide geaardheid’ kan oplossen, aangezien de Belastingdienst wetten uitvoert op basis van uitgangspunten zoals leeftijd, inkomen, gezinsverbanden, woonadres, gezondheidsverklaringen, uitgaven, autobezit, aantal kinderen, etc. Kortom, je zegt dan eigenlijk dat je de belastingwet wil veranderen. Lijkt me niet de scoop van de AP.

[m_snel]

Normaal gesproken is autorisatie op lokaal niveau de eerste stap. De volgende laag zou een inlog procedure moeten zijn in de applicatie.

Dan zou je binnen een applicatie verschillende rollen moeten aanwijzen. Bijvoorbeeld alleen inzien, of wijzigen, exporteren, gebruikers toevoegen.

[Awesomo4k]

@Tijs Hofmans Misschien deze zin beter formuleren in je artikel aangezien iedereen denk dat er letterlijk iets staat als:

x+y op Liezelotjestraat 2 = hetero.

[SkyStreaker]

Ik stel de vraag maar, gaat die boete naar de schatkist? Zo ja, lijkt het mij een wassen neus. Wil iemand mij dit uitleggen??

Compleet eroverheen gelezen...

[Reactie gewijzigd door SkyStreaker op 10 juli 2025 17:25]

[wildhagen]

Boetes gaan de schatikist in ja. Het gaat bewust niet naar de AP zelf (die de boetes oplegt), juist om perverse prikkels (opleggen boetes om hun eigen budget te verhogen) worden verkomen.

Het komt dus in de staatskas van algemene middelen terecht waar het kan worden verdeeld over één of meerdere ministeries voor het doorvoeren van plannen etc..

[The Zep Man]

Zoals naar het Ministerie van Financiën ter compensatie van het gereduceerde budget van de Belastingdienst. Anders kunnen ze niet verbeteren.

Dat heet circulaire economie.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 10 juli 2025 17:41]

[litebyte]

Het blijft een wassen neus want er volgt geen persoonlijke boetedoening voor het verantwoordelijk management...hoogstens sorry bij eventuele toekomstige overtreding.

Anders is het als je bijv als kleine zelfstandige je niet aan de regels houdt en/of gegevensof systemen blijft gebruiken.

[WoutervOorschot]

Dan krijg je ook een boete als bedrijf. Ik weet niet of er iets van strafrechtelijke onderdelen van de AVG zijn, maar dat zou dan sowieso via het OM gaan en niet de AP lijkt me.

[litebyte]

Asl bedrijf/organisatie dat klopt, maar als er 1 persoon hoofdelijk aansprakelijk is, dan is de boete dus op zijn conto...bij een groot bedrijf/organisatie is er hoogstens carriere risico.

Wat de toeslagenaffaire vooral geleerd heeft is dat dat diegene die (ondanks waarschuwingen) beslissingen namen/bleven nemen en tientallen levens daardoor kapot hebben gemaakt, met veel moeite eindelijk voor een commissie toegaven dat ze fout waren, thats it!
Dat is precies wat er mis is in Nederland (natuurlijk dit speelt niet alleen in Nederland.)

[WoutervOorschot]

De toeslagenaffaire is bovenal ontstaan vanwege wetgeving die geen enkele ruimte voor coulance toeliet. Dat heeft geschuurd bij heel veel medewerkers (die er ook mee naar buiten kwamen), maar dat kun je ze verder niet aanrekenen.

Als je mensen verantwoordelijk wilt houden; iedereen die de waarschuwingen voor strenge wetgeving na de bulgarenfraude negeerde.

[laptopleon]

Later bleek dat vergelijkbare fraude alsnog plaatsvindt, door vergelijkbare groepen.

Ooit is besloten toeslagen meteen bij aanvraag uit te keren, omdat het beoordelingsproces te lang duurt. Het beoordelingsproces duurt zo lang omdat de Belastingdienst en andere overheden waar die data vandaan moet komen, zo traag werken. Dat komt weer doordat de IT zo ver achterloopt en de wetgeving complex is.

Kortom deze boetes en verplichte veranderingen zijn goed bedoeld maar in de praktijk gaan ze niets oplossen en maken ze het waarschijnlijk alleen maar lastiger voor de Belastingdienst om de toegewezen taken alsnog uit te voeren.

[TijsZonderH]

Staat in het artikel he. Inclusief een link naar een uitlegartikel waarin precies staat wat er gebeurt als de Belastingdienst een boete krijgt.

[SkyStreaker]

Het spijt mij dat ik het gemist heb.

[Tijger]

Staat in het artikel, de boetes gaan naar de schatkist.

[trab_78]

Heb je het artikel gelezen? Er staat:

Zulke boetes gaan naar de algemene middelen van de staatskas en hebben consequenties voor het budget van de fiscus.

[trab_78]

Niet zo geïnterpreteerd? Bijzonder. Ik vond het een vrij duidelijke zin, die weinig ruimte laat voor interpretatie…

[SkyStreaker]

Compleet overheen gelezen...

[Zwijntjesdrecht]

In plaats van en ik citeer: Zulke boetes gaan naar de algemene middelen van de staatskas en hebben consequenties voor het budget van de fiscus.

Moet men een bonus uitdelen aan alle belasting betalende inwoners van Nederland. Zo zou ik het doen. ;-)

[Niema]

En dan het jaar erop wordt de belasting per inwoner €10 opgehoogt en is het cirkeltje rond. Ik zie niet veel goeds in het heen en weerschuiven van geld.

[Zwijntjesdrecht]

Dat gebeurt sowieso toch wel. Haha.

[d5stick]

Dit is een mooi voorbeeld voor de mensen die zeggen "Ik heb niet te verbergen, van mij mogen ze (lees de overheid) alles hebben.". Nu liggen er gegevens open en bloot bij een instantie die er geen enkel profijt heeft om ze te hebben.

Nu gaat het nog "goed" maar mochten er ooit weer eens wat slechterikken aan de macht komen en ze die gegevens gaan gebruiken omdat ze beschikbaar zijn dan zal je waarschijnlijk nog eens moeten nadenken waarom je het toen der tijd goed vond en verdedigde dat de overheid deze gegevens heeft.

We leren niet van de geschiedenis en we zien het zo weer gebeuren terwijl we maar toekeken.