Framework Laptop 13 krijgt upgrade naar AMD's Ryzen AI 300-processors

Framework komt met een nieuwe variant van zijn 13"-laptop. Deze beschikt over dezelfde behuizing, maar krijgt een nieuwe mainboard met AMD Ryzen AI 300-cpu. De laptop komt beschikbaar vanaf 899 dollar als DIY-variant, of 1099 dollar voor een voorgebouwd model.

De AMD Ryzen AI 300-cpu vormt de voornaamste upgrade die de Framework Laptop 13 meekrijgt. Het apparaat kan geleverd worden met maximaal een Ryzen AI 9 HX 370-variant met twaalf cpu-cores, een RDNA 3.5-igpu met zestien compute-units. Er komen ook versies met een Ryzen 5- of Ryzen 7-cpu. De Ryzen AI 300-processors bieden daarbij een npu met maximaal 50 Tops aan AI-rekenkracht. Daarmee ondersteunt de Laptop 13 voor het eerst Microsofts Copilot+-AI-features voor Windows 11.

Framework zegt dat deze nieuwe Laptop 13-variant daarnaast maximaal vier externe monitors ondersteunt. Dat betekent dat alle vier de expansion modules gebruikt kunnen worden om een scherm op aan te sluiten. Bij het voorgaande AMD Ryzen 7040-model konden gebruikers maximaal drie monitors aansluiten op de Laptop 13.

Verder ondersteunt de laptop Wi-Fi 7 en krijgt het apparaat dezelfde upgrades mee als het Intel Core Ultra-model van vorig jaar, waaronder een optionele 2,8k-schermupgrade en een betere 1080p-webcam. Ook het koelsysteem is verbeterd: de laptop heeft nu een enkele, dikke 10mm-heatpipe. Voorgaande modellen hadden twee 5mm-heatpipers. Het bedrijf spreekt ook over verbeteringen aan het toetsenbord.

Framework accepteert vanaf vandaag, dinsdag 25 februari, pre-orders voor de nieuwe Laptop 13-variant. De laptop wordt vanaf april geleverd. De DIY-versie zonder geheugen, ssd of wifikaart komt dan beschikbaar voor 899 dollar. Het prebuilt-model krijgt een adviesprijs vanaf 1099 dollar. Het Ryzen AI 300-moederbord komt ook los beschikbaar vanaf 449 dollar.

Framework Laptop 13 met AMD Ryzen AI 300-cpu

Door Daan van Monsjou

Nieuwsredacteur

25-02-2025 • 21:24

60

Reacties (60)

60
60
48
3
0
8
Wijzig sortering
Ik dacht dat deze AMD processoren alleen met gesoldeerd RAM geheugen dichter bij de CPU werkten, dus niet met SODIMM of CAMM2 modules?
Dus je kan nooit RAM uitbreiden?
De AMD Ryzen AI Max APU’s hebben geïntegreerde RAM.
AMD Ryzen AI 300 CPU’s in de Framework 13 laptops hebben geen geïntegreerde RAM.

De meeste andere laptop fabrikanten solderen tegenwoordig alsnog de RAM op het MOBO.
Hiermee kun je hogere geheugen snelheid halen en vooral ook flinke meerprijzen vragen voor RAM upgrade.
Maar slim is het toch ook niet? Als het RAM kapot gaat, dan kun je het hele moederbord (en alles erop eraan) weggooien.

Het voelt erg krom dat ik elk blikje en verpakkingen moet recyclen, maar omdat dit goedkoper is met produceren en weggooien, is dat wel prima?

*Bedoeld als reactie op bedrijven die dit doen

[Reactie gewijzigd door HollowGamer op 26 februari 2025 09:18]

Hoewel de Apple-pricing steeds vaker terugkomt, is geld niet de enige reden om geheugen te solderen. Standaard SODIMM-geheugen kan niet de bandbreedte halen die gesoldeerd geheugen haalt omdat de traces korter zijn en de tolerantie die in de geheugenbus moet worden ingebouwd lager kan zijn. Met de bizar hoge snelheden van tegenwoordig beginnen we een beetje tegen de natuurkunde aan te lopen wat SODIMM betreft.

Met de nieuwe (LP)CAMM2-modules wordt dat probleem gedeeltelijk verholpen, maar het zal nog wel even duren voor iedere fabrikant daarop overstapt. Bij die nieuwe standaard is het verder zo dat je geen modules kunt mixen, je moet dus in één keer al je geheugen vervangen bij een upgrade. Nog steeds goedkoper dan bij Apple geheugen kopen, maar wel onhandig.

Daarnaast halen zelfs de nieuwe modules lang niet de snelheden die je met gesoldeerd geheugen haalt, en als je dat geheugen ook voor graphics gebruikt ,is die bandbreedte hard nodig. Het is al weer enkele decennia geleden dat grafische kaarten verwisselbaar geheugen hadden, en op een gegeven moment zijn ook CPU's daarvoor aan de beurt vrees ik.

[Reactie gewijzigd door GertMenkel op 26 februari 2025 09:57]

SODIMM is toch gewoon kleinere DIMM? De traces op een normaal (server)moederbord zijn veel langer, waarom is dat met SODIMM wel een probleem? Heeft het te maken met hoe dicht de kanalen bij elkaar lopen?
Ik ben geen electro-ingenieur dus ik weet het fijne niet van de natuurkunde, maar voor zover ik herinner is het probleem vooral de afstand tot het moederbord en de onbetrouwbaarheid van de verbinding tussen de pinnen in de houder en het printplaatje met je RAM. Doordat het een opschroefbaar daughterboard is zonder plastic houder kan deze wat makkelijker nabij de CPU worden geplaatst, en doordat het geheel met een schroef vast wordt gedrukt zou de verbinding ook beter moeten zijn. Daarnaast is het vastgeschroefde geheel kleiner, wat in de flinterdunne laptops weer een mooi uitpakt.

Los van de voordelen van de vormfactor heeft LPCAMM2 een dubbel zo grote geheugenbus, maar in theorie kan SODIMM natuurlijk ook dubbel zo lang of met half zo dunne pins werken, dus dat is slechts een bijkomend voordeel van wat men kan doen als je toch het hele ontwerp over de kop gooit. Desondanks kijk ik naar de foto's met de pinout bij artikelen als die van iFixit en vraag ik me af hoe betrouwbaar SODIMM met zoveel kleine pinnetjes nog zou zijn.
Ik ben niet de RAM specialist.
Dergelijke hoge frequentie hebben last van connectoren, zeker het soort kliksystemen uit consumenten pc's.
Het risico wordt groot dat je een antenne maakt, en je schrijf/lees opdrachten storingen uit de lucht oppikken.
Daarnaast is de snelheid van de electronen eindig, dus hoe langer de draad, hoe langer je moet wachten tot een signaal heen en weer ging, dus trager verkeer. Dat is met alle bussen zo, ik denk dat dat op de huidige frequenties ook op de RAM interface impact heeft.
Klinkt aannemelijk. In een video van Linus Tech Tips bespreekt iemand van Framework waarom ze geen upgradebaar geheugen hebben in hun nieuwe desktop. Volgens hem hebben ingenieurs van AMD er op hun verzoek naar gekeken maar is het een probleem met de signaalintegriteit. Dat gaat dan specifiek over de AI Strix-chip, maar als die problemen bij één chip spelen, spelen ze hoogstwaarschijnlijk ook bij andere chips (waar men er mogelijk in het ontwerp rekening mee kan houden).
Wat jij nu benoemt is al jaren de apple tax. Andere bedrijven nemen het over. Stop met het kopen bij dit soort bedrijven zou ik zeggen.
De apple tax is totaal anders. Apple probeert actief reparaties door derden tegen te gaan. Framework support overduidelijk dit.

Stop met het reageren op tweakers zou ik zeggen.
Voor het bedrijf dat eraan verdient dat jij goedwerkende spullen moet weggooien is het anders wel lucratief.

Maar dit is inderdaad precies wat framework anders wil doen en waarom het merk zo goed gaat.
Ik was destijds aan het kijken naar Framework, maar wat ik had begrepen was dat hun firmware/software ondersteuning vaak een ondergesneeuwd iets was. Zoals security fixes of firmware updates pas laat pushen.

Wederom dit is wat IK heb gelezen, zelf heb ik geen Framework laptop, maar buiten dat vind ik een heel interessant merk. Heb nu voor dezelfde prijs een Lenovo gekocht, en die zijn wellicht onder de streep nog slechter op software ondersteuning?
Waar zou een firmware fix voor moeten komen? De drivers worden bij amd/intel/nvidia of welke gpu/cpu/chipset fabrikant er ook op zit. Samen met windows is dat min of meer de enige ondersteuning. De audio-chipset e.d. is meestal ook iets van realtek.
Het probleem is dat een ucode niet alles kan oplossen, zelfde met andere stuff dat (helaas) nog altijd via een BIOS moet.

ACPI issues, zoals @jackarleth aangeeft, zitten vaak in de BIOS tables, dat kun je vaak niet online patchen (het kan, maar wordt vrijwel niet gedaan). Ook Secure Boot heeft bijvoorbeeld een upgrade nodig, zoals recent dat lekt met het logo.

De rest kan gelukkig tegenwoordig 'online', maar er is nog een gedeelte dat helaas niet werkt.

[Reactie gewijzigd door HollowGamer op 26 februari 2025 14:49]

Ter aanvulling van mijn eigen woorden: ik heb geen last gehad van ACPI issues. Daarnaast is je statement volledig correct, jammer genoeg moet soms de BIOS nog op de schop.

Framework is er wel in geslaagd dat proces feilloos te laten verlopen.

De enige problemen die ik ondervond was tijdens het gebruik van deze guide.
Als ik het goed heb is dit puur een firmware-management tool. Die werkte -naar mijn mening- wat vaag maar uiteindelijk is het toch gelukt.

[Reactie gewijzigd door jackarleth op 26 februari 2025 14:56]

Ik ben een tevreden early adopter van de Framework 13 AMD Ryzen 7040. Op Linux dan nog wel!

Mijn ervaring is redelijk simpel: volg hun guides en loopt bijna alles* vlot goed af.

Enige "moeilijke" punt was het upgraden van de fingerprint-reader firmware. Dat was een heel vaag verhaal wat niet werkte, tot het opeens wel werkte. Kan dus ook een PEBCAK probleem zijn geweest 8)7

Ik heb tot nu toe 2 BIOS updates meegemaakt, firmare en security fixes krijg ik via de Linux-distro; in dit geval Ubuntu.

Onder Linux lijkt dat de modus operandi te zijn: de laptop samen met de distros goed te ondersteunen en dan zo ver mogelijk mee te liften op hun updates. Een model waar ik persoonlijk me wel voor kan vinden.

Verder blijft het aansluiten van een DP/HDMI kabel op een USB-C poort (via de expansion cards) zonder drivers, last, configuratie en problemen op Linux een magisch verhaal.

Op Linux is het zeker geen laptop voor de non-tweaker, je hangt ook vast aan de door hun ondersteunde distro's voor een out-of-the-box ervaring. Maar ik ben dolgelukkig met m'n aankoop en overtuigd van hun missie.
Spijt dan van mijn Lenovo aankoop. :/

Ik zou bijvoorbeeld mijn Realtek WiFi chip willen verruilen voor iets anders. Maar zonder de garantie te breken, moet ik nu allemaal hacks doen om het toch te laten werken op Linux.
Of vastsolderen slim is of niet hangt af van hoe je het bekijkt. In het geval van de AMD Ryzen AI Max is het vastgesoldeerd omdat hen dit toelaat om een 256-bit RAM verbinding te maken, wat in feite overeenkomt met quad-channel RAM.

Bij de nieuwe Macbooks gaan de M4 Pro's volgens mij zelfs tot 512-bit wat dus ongeveer octa-channel is.

In sommige workloads levert dit een enorm snelheidsvoordeel op. Bijvoorbeeld voor een APU, of bij AI inference.

Dus in dat geval is het wel degelijk slim. Met traditionele consumer RAM modules is het op dit moment lastig om dit voor elkaar te krijgen.
Volgens mij zag ik bij de video van LTT dat er wel degelijk gesoldeerd ram op zit. Er word wel over gepraat met AmD, maar het zou technisch niet haalbaar zijn. Dus ja, je moet meteen de juiste laptop kopen met het gewenste aantal GB,s, upgraden zit iets niet in.
Wat je noemt, het soldeerde geheugen waarover met AMD is gepraat, gaat alleen over de desktop met de ryzen AI max en niet over de laptop moederborden. Deze hebben gewoon ddr5 sodimm geheugen. Zie het moederbord en de specificaties daarvoor op de website.
Ahh, thanks. Dat klopt👌

Dacht wel dat ik hoorde dat daar maar 1 slot opzit, en het alleen in single channel kan draaien....

[Reactie gewijzigd door Madrox op 27 februari 2025 16:53]

Dat gaat weer over de framework 12, niet over de framework 13.
Mooi, dan is dat ook weer duidelijk
Dat ging over de desktop, niet over het nieuwe AMD moederbord voor de Laptop 13. Zijn niet dezelfde CPUs.
Klopt. Mijn fout, ik dacht dat het hier over de desktop chip ging🙂‍↕️
Klopt:
Je zult dus vooraf moeten inschatten hoeveel ram je nodig gaat hebben. Het moederbord kan worden geleverd met maximaal 128 GB ram. Weinigen die daar niet genoeg aan hebben.

Heb je toch te weinig ram, dan zal je het hele moederboard moeten vervangen. Dat is nog altijd goedkoper en beter voor het milieu dan de hele laptop vervangen.

Het nieuwe moederboard past overigens in alle eerder geleverde laptops.
Heb je toch te weinig ram, dan zal je het hele moederboard moeten vervangen. Dat is nog altijd goedkoper en beter voor het milieu dan de hele laptop vervangen.
Ik moest toch wel even gniffelen en denken aan de aflevering met futurama waar ze de tv weggooien omdat de batterij van de afstandsbediening leeg is.

edit: Je snapt hopelijk zelf ook wel dat het nog goedkoper en beter voor het milieu is als je alleen de ram reepjes kan vervangen?

[Reactie gewijzigd door Die_ene_gast op 26 februari 2025 10:27]

Echter is dat niet altijd mogelijk en technisch haalbaar. Er is moeite gedaan om het mogelijk te maken maar het zit er voor deze architectuur (nog) niet in. En met de belofte dat ze je niet uitkleden a la apple voor ram, kan je rustig 32 ipv 16 bestellen, of 64 ipv 32. Maatje groter nemen dan je denkt nodig te hebben en als je over 5 jaar nog steeds meer nodig hebt maar het toetsenbord, frame en scherm prima zijn drop je er een nieuw mobo in.
Ik geloof nooit dat er moeite wordt gedaan om minder te verdienen (aka te zorgen dat je ram kan swappen).
Maar ik laat het in ieder geval links liggen, ik ben er niet voor om te betalen voor minder (mogelijkheden).
Op het moment dat je geheugen vast soldeert op het moederbord krijg je kortere traces (denk aan een videokaart) en meer traces beschikbaar. Voor AI workloads is dit belangrijk. Alternatief is de prestaties flink inperken, is dat dan wat je wilt? Je kan niet altijd 6 gooien, maar als iedereen zijn best er voor doet is dat nou eenmaal het resultaat. Dan koop jij hem niet. Koop dan ook geen GPU en smartphone meer, want daar worden ook concessies gedaan.
Ja, ik begrijp precies wat het voordeel is. Echter zie ik het grotere nadeel, niet aanpasbaar en dus slecht voor alles. Je kan het niet repareren (economisch gezien), dus meer e-waste.
Maar voor een bedrijf als framework is het toch best geestig, aangezien hun streven juist is dat men beter kan repareren enzo.
Dus eigenlijk net zoveel greenwashing als bij apple.
Dit is echt lariekoek. Apple spullen zijn bijna niet te repareren, bij Framework is heel veel te repareren (op het geheugen na vanuit technisch oogpunt).

De vraag is ook, van hoeveel moederborden gaat het geheugen defect waardoor e-waste ontstaat. Dit is volgens mij nihil, als je meer geheugen wil hebben kan je het oude board gewoon verkopen en kan iemand anders die weer gebruiken. Aan het einde van de levensduur is sowieso alles e-waste. Er is een klein beetje modulariteit ingeleverd voor performance/technische haalbaarheid.
Men heeft zelfs met AMD gezocht naar een oplossing om het geheugen in voetjes of reepjes los op het moederbord te kunnen zetten, maar dat is met deze architectuur domweg niet mogelijk. Alleen het moederbord vervangen is dan de volgende optie.

Het moederbord is zo ontworpen dat je dat eventueel nog in een andere PC kunt gebruiken. Weggooien hoeft dus niet.
Klopt dus niet. Waar jij het over hebt is de desktop. Hier gaat het over de laptop met AMD AI processor, en die hebben gewoon inklikbaar RAM, en dus verwisselbaar.
Klopt, maar helaas is er maar plaats voor één reepje. Bijplaatsen gaat dus niet, ram vervangen wel.
Bij de desktop moet je wel het moederbord vervangen.
Dat gaat weer over de framework 12, niet over de framework 13. De 12 is een budgetlaptop gericht op scholieren.
Kan dus wel! je ziet rechts van de CPU op de foto ook 2 (afgedekte, zo doet framework dat) SODIMM ram slots zitten!
Kijk even goed naar de video van Linus LTT, die staat daar met de CEO van het bedrijf en het kan bij deze AMF chip niet, 💯 procent niet.
Aha, ik had het fout, ik hdacht dat je het over de AI laptop chips had.

zo te horen in het filmpje van ltt hebben ze wel echt hun best gedaan en kunnen we alleen maar hopen op een gen2 waarbij het eventueel wel mogelijk zal zijn.
website zegt wait inline, zoveel interesse voor voorbestelling?

Your estimated wait time is 5 minutes.
We are experiencing a high volume of traffic and using a virtual queue to limit the amount of users on the website at the same time. This will ensure you have the best possible online experience.

This page will automatically refresh, please do not close your browser.

Last updated 10:17:13 PM

[Reactie gewijzigd door hbt68 op 25 februari 2025 22:17]

ik denk dat de de wachtrij niet zozeer te maken heeft met deze laptop, maar ze hebben ook aangekondigd een kleine desktop te maken met AMD strix halo laptop processor. Deze is te combineren met 128gb aan RAM, waarvan je het grootste gedeelte kan toewijzen aan de gpu, wat het zeer interessant maakt voor AI workloads.
Ik zie het, damn. Voor zo'n 2400 euro heb je zo'n apparaat die gewoon offline en dus lokaal een 70B llm model kan draaien. Das wel gaaf.
Bizar idd
Zit nu op 14min wachttijd.... kijk dan morgen wel even
4 monitoren op USB-4. Oeh, da's wel lekker. Ik heb thuis altijd al 3 monitoren aangesloten, twee op een snelle dock, 1 via USB-C naar DP kabel maar er kan nog wel een TV daarboven geinstalleerd worden voor de status updates enzo. Vroeger had ik ook wel meer dan 1 A4-tje op het bureau liggen, buiten de twee 19" of 21" schermen natuurlijk...
Ben jij een hacker uit de gemiddelde film? :P
Nee, het lukt me niet om een algoritme te kraken op een set van schermen terwijl ik word "lastig gevallen" ;)
Heb je al geprobeerd een gigabytje ram te sturen? ;)
vet, ik ben vrij vroeg ingestapt in het framework ecosysteem en kan er nu voor het eerst gebruik van maken op de manier zoals het bedoeld is! mijn oude mainboard wordt een mediaserver en ik doe in mijn daily driver een ryzen ai chip, geweldig! ik hoef alleen een nieuw mainboard te kopen!
Ik vond die frameworks vroeger nogal aan de prijs, maar ik heb nu voor de aardigheid eens eentje samengesteld naar mijn noden en wensen. 1200 euro. Vind ik voor een laptop met die filosofie eigenlijk zo gek nog niet. Zeker onder het mom "vote with your wallet". Genoeg Dells en HPs op de wereld.
Precies, en voor mij gaat het vanaf nu (er vna uit gaande dat ik de behuizing en/of het toetsenbord net laat vallen) alleen maar goedkoper zijn om toch "latest and greatest' hardware te hebben.
En wie een bestaande laptop wil upgraden kan ook gebruikmaken van de nieuwe modules, waaronder het moederbord met nieuwe CPU:
These bring new processors, Wi-Fi 7, a revamped thermal system, a next-generation keyboard, and new Bezel and Expansion Card color options. It looks (mostly) the same on the outside, and we’re glad! It means we can continue to deliver on the promise of longevity by keeping Framework Laptop 13 fully upgradeable and repairable in a thin, light 13.5” form factor. That means that any Framework Laptop 13 owner, going all the way back to the original 11th Gen Intel Core version in 2021, can pick up the new modules and upgrade the computer they already own to the latest technology.
Misschien dat niet heel veel mensen dat meteen doen, maar de mogelijkheid is toch leuk en als er iets kapot is aan je laptop waardoor je toch al een onderdeel moet vervangen, kan je er op deze manier ook meteen een upgrade van maken.


Edit: ook fijn dat ze bij het keyboard-ontwerp rekening houden met mensen die geen Windows- en Copilot-toetsen nodig hebben:
For our pre-built configurations pre-loaded with Windows 11, we have updated keyboard artwork with a Copilot key. Don’t worry though; as always we have our DIY Edition where you can bring your own memory, storage, and operating system. These come with an alternate set of keyboard artwork options with no Windows logo for all of you using Linux and BSD. We continue to prioritize Linux, with official support for Ubuntu and Fedora and community support for a broader set of distros.
En ze noemen zelfs BSD! Welke andere laptopfabrikant zou dat ooit doen in een productaankondiging. :+

[Reactie gewijzigd door thomas_n op 25 februari 2025 22:36]

Misschien dat niet heel veel mensen dat meteen doen, maar de mogelijkheid is toch leuk en als er iets kapot is aan je laptop waardoor je toch al een onderdeel moet vervangen, kan je er op deze manier ook meteen een upgrade van maken.
als r heel wat stuk is mischien.... maar voor iets kleins t hele mobo vervangen?
kan je r ook wel meteen een nieuwe behuizing om dat nieuwe moederboard, eens scherm en een keyboard r bij kopen toch... oh wacht...
kan je r ook wel meteen een nieuwe behuizing om dat nieuwe moederboard, eens scherm en een keyboard r bij kopen toch... oh wacht...
Uhn nee? Als je behuizing, scherm, keyboard, expansion modules, trackpad, storage en geheugen nog in orde is en niet outdated, dan ben je een stuk goedkoper uit met enkel een mobo + CPU upgrade. Kan je je geld weer ergens anders voor gebruiken. Tenzij je er een kick van krijgt iets nieuws te kopen omdat het nieuw is en je het prima vind geld door de plee te spoelen omdat je er toch genoeg van hebt. In dat geval is framework misschien niet het juiste merk.
Maar waarom dan wel n heel nieuwe moederboard als bijv enkel alleen t geheugen defect blijkt, dat nu dus vast gesoldeerd zit....?
Je vervangt het liefst zo min mogelijk, natuurlijk. Maar beter dat de mogelijkheid bestaat het moederbord te vervangen, zonder dat je hem wekenlang kwijt bent voor reparatie, of dat je inderdaad een heel nieuwe laptop moet kopen terwijl behuizing, scherm en keyboard nog prima zijn.
Gaaf om te zien dat ze meer dingen erbij doen zodat je meer keuze hebt. zelf ga ik een framework 13 laptop halen voor school dus ik hoop dat het goed aankomt. ik ben heel enthousiast over framework waar ze voor staan en de mogelijkheden die zij bieden.
Toffe ontwikkeling, maar ik vind het formaat net te klein, ik hoop dan ook echt dat framework ooit met een 14 Inch model komt.
Nice! Ik vind ze goed aan de weg timmeren! Mogelijk dat ik een barebone aanschaf van ze.
Jammer dat deze niet ARM gebaseerd is, die zijn veel zuiniger dan Intel/AMD.
Helaas is de OS ondersteuning onder Windows en Linux daarvoor nog niet goed.
Maar ze hebben wel een RISC-V moederbord, voor de tweakers onder ons.

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.