Nederland gaat leveringsrisico’s van kritieke grondstoffen onderzoeken

Het Nederlandse ministerie van Economische Zaken gaat onderzoek doen naar de risico's rondom de levering van 'kritieke grondstoffen' zoals lithium en kobalt. Het ministerie wil in kaart brengen hoe sterk Nederland afhankelijk is van andere landen rondom de levering daarvan.

Het Nederlands Materialen Observatorium, dat is opgezet op verzoek van het ministerie van EZ, gaat vanaf nu de toeleveringsketen van kritieke grondstoffen in de gaten houden. De organisatie doet dat in samenwerking met 'kennisinstellingen, buitenlandse observatoria en het bedrijfsleven'. Zo gaat het NMO onderzoeken op welke gebieden Nederland te afhankelijk is en of er alternatieven zijn om die afhankelijkheid te verminderen, bijvoorbeeld door de materialen af te nemen uit andere landen of ze waar mogelijk te hergebruiken.

Het NMO gaat onder andere analyses ontwikkelen, waarmee de leveringsrisico's per afzonderlijke grondstof beoordeeld kunnen worden. De nieuwe organisatie gaat ook bedrijven en de overheid waarschuwen als er verstoringen in de levering van bepaalde grondstoffen dreigen.

De oprichting van het NMO volgt op de Europese Critical Raw Materials Act, die de levering van kritieke grondstoffen binnen de EU moet veiligstellen. De Europese Unie heeft een lijst met 34 verschillende kritieke grondstoffen, waarvan er 17 als 'strategisch' zijn aangemerkt. Deze grondstoffen zijn 'van groot economisch belang', schrijft de Rijksoverheid. Het gaat onder andere om materialen als lithium, kobalt en gallium.

Dergelijke grondstoffen worden bijvoorbeeld gebruikt in smartphones, zonnepanelen en EV's en zijn volgens de de Rijksoverheid 'essentieel voor onze economie en welvaart'. "Voor sommige kritieke grondstoffen zijn we momenteel afhankelijk van landen van buiten Europa die 90 procent van de wereldproductie bezitten", schrijft minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken.

Voor 2030 is de Europese Unie daarom voornemens om 10 procent van de Europese consumptie van deze grondstoffen binnen de EU te winnen. 40 procent van de totale consumptie moet binnen de EU geraffineerd worden en 25 procent moet binnen Europa gerecycled worden. Geen enkele EU-lidstaat mag daarnaast voor meer dan 65 procent afhankelijk zijn van een enkel land voor de toelevering van een strategische grondstof. Het NMO moet in Nederland invulling geven aan die doelstellingen.

Het Nederlands Materialen Observatorium is op woensdag 12 februari officieel geopend. De organisatie wordt uitgevoerd door de Geologische Dienst Nederland, die onderdeel is van de onafhankelijke onderzoeksorganisatie TNO.

De opening van het Nederlands Materialen Observatorium. Bron: TNO

Reacties (52)

[Martijn.C.V]

Lijkt me een heel gezond streven. De afgelopen tijd heeft een zekere oranje man laten zien op welk kort termijn er dingen opeens kunnen veranderen omdat ergens iemand iets niet zint.

En dat was nog soort van een bondgenoot, laat staat als China (inwinner van veel zeldzame metalen) of ander land welke wat minder met ons te doen heeft besluit dat het mooi is geweest.

[Reactie gewijzigd door Martijn.C.V op 12 februari 2025 17:25]

[Q]

Het Ministerie mag ook meteen even kijken hoe het zit met het verkrijgen van uranium want anders staan die beoogde kerncentrales straks uit hun neus te vreten 😆🌷(en we staan in de rij voor dat spul straks)

[Reactie gewijzigd door Q op 12 februari 2025 20:11]

[moimeme]

Die weten het al: verrijkt uranium komt uit rusland (ze doen bijna de helft van de wereldproductie).
Als wij mee moeten stoppen (zoals met hun gas) en gewoon uranium gebruiken is nl te klein om de afval van borselle op te slaan.

[PausAdrianus6]

Nou nou. Borselle produceert 1,5 kuub per jaar. En dat is zowel hoog radioactief en laag radioactief afval bij elkaar.

1 huishouden produceert nog geen appeltje aan radioactief afval per jaar.

..Die elektrische auto’s zijn gevaarlijker.

[moimeme]

|Ik snap niet wat het met mijn reactie te maken heeft.
Ik had over de situatie als Borselle dus niet meer beschikte over russiche verrijkt uranium, nou nou. wij spreken over beschikbaarheid van grondstoffen dacht ik, niet over wat Borselle nu doet.

[Reactie gewijzigd door moimeme op 14 februari 2025 20:46]

[derhenno]

Vergeleken met China is Trump maar een kleinigheidje om rekening mee te houden. Goed initiatief in ieder geval!

[Stukfruit]

Een kleinigheidje, zeg je?

Zie ook dit, waarin wordt aangekondigd dat Europa eventueel nog minder eigen grondstoffen zal hebben.

[Reactie gewijzigd door Stukfruit op 12 februari 2025 17:47]

[derhenno]

Ook hier: voor wat betreft grondstoffen. Het overige gaat dit artikel niet over.

[Stukfruit]

Het gaat er letterlijk over:

"onderzoek doen naar de risico's rondom de levering van 'kritieke grondstoffen'"

[loki504]

En verdiep jij je nog eens in de plannen van trump... want hij wil Groenland met een reden. En ergens denk ik dat wij een betere deal kunnen sluiten met Denemarken als met trump voor lithium bv.

[jdh009]

Een kleinigheidje? Dat vind ik een understatement, gezien de huidige koers van de regering-Trump en de manier waarop handelstarieven worden ingezet door ze. De recent aangekondigde tarieven van 25% op producten uit Canada en Mexico zijn voorlopig dan wel uitgesteld tot 4 maart 2025, terwijl de tarieven van 10% op Chinese import direct per 4 februari al zijn ingegaan. Opvallend is dat bondgenoten zoals Canada en Mexico zwaarder lijken te worden (lees: gaan) getroffen dan China, terwijl dat laatste land juist als 'rivaal' kan worden gezien.

Daarnaast gaan ook Europese landen geraakt worden door het handelsbeleid van Trump. Zo heeft de VS aangekondigd om vanaf 4 maart 2025 een tarief van 25% te heffen op alle staal- en aluminiumimporten, zonder uitzonderingen (de uitzondering van Biden op Oekraïne vervalt per direct). Juist omdat er nu veel verandert in de samenwerking en relatie met de VS, is het goed om de leveringszekerheid van dit soort grondstoffen goed in beeld te hebben. In mijn ogen toont Trump goed aan hoe snel het politieke landschap kan veranderen en dat je als EU bepaalde zaken zelf moet regelen in plaats van afhankelijk te zijn.

Idem met China die ongeveer 89% van de wereldwijde neodymium- en praseodymiumproductie in bezit heeft en reeds al een keer export richting Japan tijdelijk stopgezet als reactie op een diplomatiek conflict. Je zou als de EU niet in dezelfde positie willen komen als Japan en daarvoor moeten toch echt stappen gemaakt worden.

@derhenno hieronder: Naar mijn mening zijn de geopolitieke en handelskwesties onlosmakelijk verbonden met de leveringszekerheid van grondstoffen, ook al raakt dit onderwerp vooral de bredere economische en politieke context dan het artikel zelf doet (in jouw ogen).

[Reactie gewijzigd door jdh009 op 12 februari 2025 17:58]

[derhenno]

Voor wat betreft grondstoffen. Het overige gaat dit artikel nu niet over, ook al kan dit niet los van elkaar worden gezien.

[Reactie gewijzigd door derhenno op 12 februari 2025 17:58]

[torp]

Bekijk zijn profiel eens, dat zegt genoeg.

[PageFault]

Lithium en kobalt hebben wij toch niet als grondstoffen nodig? Wij komen dat hooguit als halffabrikaat of eindprodukt. Of zit er ergens een grote accumaker in Nederland?

Wel bijzonder dat ze zich hier druk om maken, maar niet over zaken die ons land nu al of in de toekomst echt raken: energie (gas, olieproducten) en voedsel.

[Quintiemero]

Gelukkig exporteren wij niks.

[PageFault]

Met gas zijn we al gestopt volgens mij en qua vee etc gaat de komende jaren alles flink krimpen.

[Quintiemero]

Dat is het enige wat wij exporteren?

[PageFault]

Zeker niet, ik had het over dingen die wij als land primair nodig hebben en dat geheel loslaten. Dan krijg je taferelen zoals heel recent in de Balkan aan het ontstaan is (eigenlijk in NL loopt dat ook al jaren, alleen niet zo extreem nog als daar). Is dat wat je wil? De regering blijkbaar wel.

[Die_ene_gast]

Een groter probleem dan de rent free oranje man was toch echt de russische man. Die zorgde pas voor kosten in de EU!

[Skit3000]

Het is vrij simpel om na te gaan hoeveel van welke grondstof we nu importeren. Als je dan naar de bedrijven gaat die dat verwerken en daar een inschatting maakt hoeveel procent van hun (half)fabrikaat "kritiek" is, ben je op de helft.

Het lastige is dat we waarschijnlijk veel meer van deze grondstoffen importeren in al verwerkte vorm. Je kunt kijken hoeveel kobalt we importeren, maar als je dan niet kijkt naar hoeveel accu's we rechtstreeks uit China kopen dan mis je een groot gat. In theorie moeten we dus (als de import van bijvoorbeeld accu's uit China wegvalt) véél meer gaan importeren dan we nu al doen. Enkel de huidige import veiligstellen zal dan dus niet genoeg zijn.

[watercoolertje]

Het lastige is dat we waarschijnlijk veel meer van deze grondstoffen importeren in al verwerkte vorm. Je kunt kijken hoeveel kobalt we importeren, maar als je dan niet kijkt naar hoeveel accu's we rechtstreeks uit China kopen dan mis je een groot gat. In theorie moeten we dus (als de import van bijvoorbeeld accu's uit China wegvalt) véél meer gaan importeren dan we nu al doen. Enkel de huidige import veiligstellen zal dan dus niet genoeg zijn.

Dat is de volgende stap, en als ze dan zeggen, minimaal 25% van de accu's/producten moet hier gemaakt worden, dan moeten er ook meer grondstoffen komen waar al regels voor gelden.

Je moet ergens beginnen en onderaan de productieketen is dan de meest logische stap.

[jumbos7]

Dergelijke grondstoffen worden bijvoorbeeld gebruikt in smartphones, zonnepanelen en EV's en zijn volgens de de Rijksoverheid 'essentieel voor onze economie en welvaart'.

Maar hoeveel smartphones, zonnepanelen en EV worden in Nederland gemaakt? Ik heb het idee dat de meeste van deze producten of onderdelen (accu's) in het buitenland worden geproduceerd.

Ik weet ook niet in hoeverre het mogelijk is om cobalt en lithium kosteneffectief te recyclen uit de vele afgedankte apparatuur om aan de vraag te voldoen.

[Reactie gewijzigd door jumbos7 op 12 februari 2025 17:41]

[Recursio]

"Kosteneffectief" terugwinnen wordt bepaald door dhet verschil tussen terugwinkosten en marktprijs.
MAAR: Als het in de markt niet beschikbaar is EN je wil het per se hebben, dan veranderd de berekening in het verschillen tussen Prijspeilpijnpunt <=> Terugwinkosten. Een heel andere berekening.

Denk maar aan drinkbaar/veilig (kraan)water: hoe duur zou dat moeten worden voordat je besluit om het niet te kopen?

[DarkForce]

Je zou denken dat eerdere economische depressies (recessies) en handelsoorlogen wel zouden hebben gezorgd voor maatregelen om enige vorm van herhaling te voorkomen. Het tegendeel blijkt volgens enkele economische en geschiedenis docenten waar te zijn.

Nederland maar zelfs de EU in het algeheel zijn nergens op voorbereid en pas als de pleuris dreigt uit te breken wordt er op lokaal niveau geld, tijd en energie in iets gestoken wat nog steeds niet zorgt dat men voorbereid is op eventuele ellende.

En helaas is dat niet alleen het geval met grondstoffen of op economisch vlak, het is zelfs in geval van virussen. Neem Covid als mooi voorbeeld, waar menig burger (ongeacht het land) ervan uitging dat een land wel enigszins voorbereid is, bleek zelfs daar het tegendeel waar en ging ieder land experimenteren met wat volgens hen het beste zou kunnen werken.

Dit soort zaken zou je niet specifiek als land moeten regelen, je zou met meerdere landen moeten samenwerken of zelfs op EU niveau. Het is leuk dat Nederland nu van alles in kaart wilt gaan brengen, maar voor het zelfde geldt heeft een ander EU land dit inmiddels al in kaart gebracht en kun je door de krachten te bundelen zorgen voor voorraden of alternatieve leveringsroutes opzetten mocht de P (op korte termijn) uitbarsten. En met zo'n Trumpgeval aan het roer in de VS, is het maar goed om die onzekerheden met een bloed gang in kaart te hebben gebracht.

Maar ... blijkbaar is het voor sommigen toch best moeilijk gebleken om van de geschiedenis te leren.

[Reactie gewijzigd door DarkForce op 12 februari 2025 20:14]

[oltk]

Zeker. Het is laat op gang gekomen. Maar dit soort initiatieven duurt lang. De NMO is echt niet eergisteren uit de klei getrokken. Als je een beetje zoekt op de nationale grondstoffenstrategie zie je al een kamerbrief waarin wordt verwezen naar de oprichting van het NMO in juli 2023 en de verwijzing naar de achterliggende strategie in december 2022. En de voorliggende motie Hagen uit juni 2022. Al enkele jaren geleden dus. In de motie wordt verwezen naar de inval in de Oekraïne. Maar het zal me ook niets verbazen dat dit ongenoemd een verlate reactie is op de vorige regering Trump

[Reactie gewijzigd door oltk op 12 februari 2025 21:05]

[xxs]

Er zou naar meer afhankelijkheden gekeken moeten worden zoals medicijnen en voedsel.

[Die_ene_gast]

Maar juist van voedsel willen we afhankelijker worden. Want de veestapel moet kleiner, de boeren moeten uitgekocht worden. Maar niets zo veranderlijk als de politiek.

[Taipan]

Wij houden juist meer voedsel over als wij de veestapel verkleinen. Er is 1000 gram plantaardige eiwitten nodig om 100 gram koeienvlees eiwitten te maken. Dit komt nu voor een groot deel uit veevoergewassen zoals mais. Als wij in plaats van veevoer te telen terug gaan naar de hoeveelheid vee die ons grasland kan onderhouden, kunnen wij op het land dat nu vol met mais staat gebruiken om 10x zoveel voedsel voor onszelf te maken.

Niet dat het echt nodig is, wij produceren al veel meer voedsel dan wij zelf op kunnen. Dit is geen risico op het moment.

[Die_ene_gast]

Eiwitten zijn niet gelijk. Dat is het probleem een beetje.
En wij willen als Nederland toch ook wel eten exporteren, dat betekend meer geld in ons laatje. Nooit begrepen waarom dat een probleem was.

[Taipan]

Waar heb je het over? Ik vergelijk hier juist de eiwitten.

Het ding is dat het vrijwel geen geld in het laatje brengt. De primaire landbouw is maar 1.4% van onze economie maar bezet 54% van het landoppervlak. Alleen ASML is al een groter aandeel van onze economie.

Als je dan ook nog de vervuiling, ervan aftrekt en het feit dat met name veeboeren voor ongeveer de helft door subsidies worden betaald, zou je zelfs op negatieve economische waarde kunnen uitkomen met de huidige dichtheid van veeteelt in Nederland.

Vrijwel al het andere wat wij met het land zouden kunnen doen zou meer opbrengen dan landbouw/veeteelt in de huidige situatie.

Als ongeveer 10-30% van de veeboeren zich vrijwillig zouden laten uitkopen zou de: stikstofcrisis, het mestoverschot en de huizencrisis, bijna per direct opgelost zijn en zouden wij als land meer voedsel en geld overhouden. De hele reden dat dit nu niet gebeurd is omdat de veevoer en melk bedrijven van Nederland de Farmers Defense Force en de BBB massaal sponsoren om juist meer vee en daardoor meer inkomsten voor alleen hun bedrijfstak te krijgen over de rug van de rest van Nederland.

[CivLord]

Eiwitten zijn wel gelijk (ze smaken alleen anders wanneer we ze op eten).

Net als dat geraffineerde suiker uit suikerbieten die in een koekje verwerkt is dezelfde suiker is als die in een appel zit. Het is niet de suiker die het een gezonder dan het ander maakt of de hoeveelheid suiker (die zal in de appel waarschijnlijk groter zijn dan in een koekje), maar de overige ingrediënten.

[CivLord]

We exporteren iets van 85% van onze landbouwproductie.
Zelfs wanneer we ongenadig hard gaan saneren en 50% van de landbouwproductie opheffen kunnen we nog steeds 70% van de productie die overblijft exporteren, terwijl we hetzelfde blijven consumeren.
Zelfs de meest radicale plannen gaan niet verder dan een paar procent reductie en dan vooral aan de randen van natuurgebieden.

De aller radicaalste plannen gaan vooral over het opheffen van de veeteelt. Wanneer je dat zou doen en het vrijkomende land gebruikt voor akker- en tuinbouw, zouden we bij gelijkblijvende eigen consumptie waarschijnlijk meer dan 95% van onze landbouwproductie kunnen exporteren.

[Die_ene_gast]

Ik snap het probleem met export nooit? Het is toch juist mooi dat we geld binnen krijgen? Als er meer export is dan import, is dat goed voor je land, andersom is dan alleen maar slecht(we praten in euros).

[CivLord]

Er is op zich geen probleem met export.
Ik haal het hier alleen aan om duidelijk te maken hoeveel we zouden kunnen snijden in onze landbouwproductie voordat onze voedselzekerheid in gevaar komt. Een paar procent snijden, voornamelijk in de buurt van natuurgebieden, heeft totaal geen invloed op ons vermogen om onszelf te voeden als land.

Die inkomsten van de landbouwexport vallen echter tegen, zeker wanneer je beseft dat er heel veel subsidies in de Nederlandse landbouw gestopt worden.

[Dagg]

Ik dacht er zal vast wel een website zijn waar alle mijnen in Europa in zijn opgenomen. Ik ben die nog niet tegen gekomen, wel deze over de koolmijnen bijvoorbeeld. Vorig jaar zomer had Trouw een artikel over want dit speelt al wat langer natuurlijk, waar dit plaatje vandaan komt. En ik kwam dit verkeerd gekropte en kleine qua formaat wereld plaatje zojuist nog tegen uit een of ander atlas. Deze geeft volgens mij wel het beste weer hoeveel mijnbouw er is in Europa.
Heeft iemand hier een beter beeld van wat er allemaal in Europa gebeurt?

[mission]

Gezien wij geen mijnen hebben, is dit niet enigzins een open deur?

Hoe afhankelijk we zijn voor anderen voor iets wat we niet zelf kunnen produceren

[Tweeks]

Ik was eigenlijk in de veronderstelling dat we dit al lang deden. Hier hoop je toch continu zicht op te hebben.

[Die_ene_gast]

Het hele idee van de EU is afhankelijk zijn van elkaar zodat we geen oorlogje met elkaar gaan spelen. Dus nee, natuurlijk was hier geen zicht op; Er zijn / waren andere belangrijkere dingen.

[Littlemarc]

Het winnen van deze grondstoffen (rare earth minerals) is niet het probleem. Rare earth minerals zijn niet rare. Je zou je ook voldoende in Nederland kunnen winnen.

Het probleem is: Deze stoffen winnen op een niet-destructieve manier voor het milieu is tot nu toe onmogelijk gebleken.

[Lord Anubis]

Het is opmerkelijk dat er niet al jaren systematische assessmentrapporten bestaan voor dit soort producten, benodigdheden en grondstoffen. Ik had deze achteraf gehol niet verwacht; de altijd, het zal wel goed komen met praatjes. Zie nu maar weer in 2 weken tijd zoveel veranderd is.

Een gestandaardiseerd Nederlands en Europees evaluatieproces, dat jaarlijks wordt geupdate, zou beleidsmakers in staat stellen proactief te handelen in plaats van met eindeloze blah blah achter de feiten aan te kruipen.

Laat dan wel de uitvoerende het presenteren en niet de politiek ivm manipulatie.