De Nederlandse demissionair minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf maakt excuses voor een algoritme dat door de Dienst Uitvoering Onderwijs werd gebruikt. Dat algoritme gaf een risicoscore aan potentiële fraudeurs, maar dat bleek discriminatie in de hand te werken.
De demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat hij excuses maakt voor het gebruikte algoritme. Dat gebeurt nadat onderzoeksbureau PwC een rapport schreef over de inzet van dat algoritme. Dat gebeurde door de Dienst Uitvoering Onderwijs of DUO, die verantwoordelijk is voor het uitkeren van studiebeurzen. Vorig jaar schreef de NOS al over het controversiële algoritme dat DUO gebruikte om uitkeringsfraude op te sporen.
DUO gebruikte een regelgebaseerd algoritme om een risicoscore aan studenten toe te kennen. Dat gebeurde onder meer op basis van onderwijstype, woonafstand van ouders en leeftijd, maar daarna kwamen er steeds meer gronden voor nader onderzoek bij waarop studenten huisbezoeken kregen. "Specifiek concludeert PwC dat studenten die woonden in wijken met een hoog aandeel inwoners met een migratieachtergrond in vergelijking met anderen vaker zijn gecontroleerd", schrijft Dijkgraaf. "Dit ondanks het gebruik van ogenschijnlijk neutrale selectiecriteria."
DUO selecteerde tussen 2012 en 2023 zo'n 26.800 studenten voor een extra controle. DUO stopte in juni 2023 met het gebruik van het algoritme vanwege ophef die door mediaberichtgeving ontstond.
Toeslagenaffaire
In zijn rapport merkt PwC op dat het algoritme buiten schot bleef nadat het kabinet viel vanwege, deels, een ander discriminerend algoritme. Het kabinet-Rutte III viel vanwege het toeslagenschandaal, waarbij de Belastingdienst discriminerende algoritmes bleek te gebruiken om toeslagenfraude op te sporen. In de nasleep van die affaire ging de overheid op zoek welke andere overheidsinstellingen in Nederland nog meer mogelijk discriminerende algoritmes gebruikten.
Het algoritme van DUO viel buiten schot van die inventarisatie. Dat kwam volgens PwC omdat het algoritme niet keek naar 'afkomstgerelateerde gegevens'.