Verschillende partijen waaronder wetenschappers en een netbeheerdersorganisatie uiten kritiek op de Nederlandse energietoezichthouder ACM. Ze stellen dat er onvoldoende ruimte was voor investeringen in het net, waardoor de energietransitie en economische groei afgeremd worden.
Het Nederlandse actualiteitenprogramma Nieuwsuur sprak met netbeheerders, wetenschappers en onderzoekers en zij vinden dat de toezichthouder meer ruimte had moeten en kunnen bieden voor investeringen. Volgens de critici heeft de ACM te strikt getoetst op efficiëntie en het in de hand houden van de kosten, terwijl al duidelijk was dat de energietransitie aanzienlijke investeringen zou vergen.
Dit heeft inmiddels geleid tot een situatie waarin meer dan 6700 bedrijven en instellingen niet direct op het elektriciteitsnet kunnen worden aangesloten en dus op een wachtlijst staan. Het verwerken van nieuwe aanvragen zou maanden of zelf jaren kunnen duren. Dat zet volgens de experts een rem op de duurzaamheid en de economische groei. Zij bepleiten een strakkere sturing vanuit de Rijksoverheid met een duidelijk plan waarin staat welke harde keuzes gemaakt moeten worden en waar welke investeringen nodig zijn.
André Jurjus, oud-directeur van brancheorganisatie Netbeheer Nederland, zegt dat zijn organisatie heeft gewaarschuwd voor het overbelast raken van het net en spreekt van 'institutioneel onvermogen'. Volgens hem heeft de ACM te veel gelet op kostenefficiëntie. Hans-Peter Oskam, de huidige directeur energietransitie van Netbeheer Nederland, onderstreept dat de ACM zich vooral richtte op een 'zo goedkoop mogelijke energietransitie'. Hij zegt te hebben gewaarschuwd voor de problemen; netbeheerders zouden het net niet hebben durven uitbreiden als het risico bleef bestaan dat ze daar geen vergoeding voor zouden krijgen.
De critici spreken over een starre houding van de toezichthouder; die houding zou het tekort aan netcapaciteit veel groter hebben gemaakt. Daarnaast spelen hier ook factoren als een onverwacht snelle opmars van de duurzame energie en de lange doorlooptijd van vergunningen voor het aanleggen van kabels, verdeelstations en hoogspanningsmasten.
De ACM weerspreekt de kritiek. Volgens de toezichthouder kan het pas investeringen goedkeuren als zeker is dat aansluitingen van het uitgebreide net ook gebruikt worden. "Wat belangrijk is, is dat er geen investeringen worden gedaan die achteraf niet nodig blijken te zijn", zegt ACM-bestuursvoorzitter Martijn Snoep. "Daarvoor is het nodig dat eerst duidelijk wordt waar er precies behoefte aan aansluitingen is." Hij stelt dat je een euro maar één keer kan uitgeven en dat het daarom van belang is dat te doen op de plek waar dit het meest van belang is ter bevordering van de energietransitie. "En daarvoor moet je weten waar dat nodig is", stelt Snoep.