Een groep van meer dan zestig wetenschappers en hoogleraren heeft een brandbrief geschreven aan het Nederlandse kabinet om te waarschuwen voor de inzet van zogenaamde corona-apps. De experts roepen het kabinet op voorzichtig te zijn met de apps.
De open brief is gericht aan minister-president Rutte, ministers Hugo de Jonge en Martin van Rijn van Volksgezondheid, en minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid. De experts reageren met de brief op de plannen van de Nederlandse overheid om de coronapandemie te bestrijden met apps. Het is nog niet duidelijk hoe die apps eruit komen te zien en hoe ze precies werken, maar experts wijzen op de gevaren daarvan.
De huidige brandbrief is ondertekend door meer dan zestig experts in verschillende velden. Dat zijn computer- en datawetenschappers, maar ook hoogleraren uit de geneeskunde, het recht, communicatie- en sociale wetenschappen hebben hun naam onder de brief gezet. De experts willen dat de overheid vooraf goed onderzoekt of de apps wel effect hebben en aan de juiste eisen voldoen. "Nut, noodzaak, effectiviteit en betrouwbaarheid zijn van enorm belang", staat in de brief. "Daarom moet vooraf onderzocht en getest worden of de apps het gewenste resultaat hebben, omdat ineffectiviteit en onbetrouwbaarheid juist kunnen leiden tot een groter risico op besmetting." De wetenschappers waarschuwen voor 'technosolutionisme', omdat technologie 'zelden dé oplossing voor een bepaald probleem is'.
De experts waarschuwen niet alleen voor de privacyrisico's en de gevaren rondom de effectiviteit, maar ook voor de aantasting van andere belangrijke rechten. "De apps raken ook aan de vrijheid van vereniging, en de rechten op veiligheid, gezondheid en non-discriminatie", schrijven de experts. Zo zou een app bij een mogelijk besmet persoon kunnen leiden tot sociale isolatie.
De experts hebben ook problemen met de mogelijke verplichting van de apps. "Als het gebruik van de apps verplicht wordt gesteld, zou dat betekenen dat niemand zich meer zonder goed opgelade, compatibele mobiele telefoon mag verplaatsen. Dit is redelijkerwijs niet haalbaar en al zeker niet handhaafbaar", schrijven ze. De briefschrijvers zijn daarom naar eigen zeggen 'geen voorstanders' van verplicht gebruik van de apps, maar zien tegelijkertijd ook dat er andere manieren zijn om gebruikers alsnog te dwingen de apps te gebruiken. "Wanneer de apps worden ingezet om bijvoorbeeld toegang te verschaffen tot bepaalde plaatsen of als controle-instrument voor handhaving, is er geen sprake van echte vrijwilligheid."
De overheid wil haast maken met de apps. Al kort na de persconferentie waarin de minister de app aankondigde, werd een aanbesteding online gezet. App-makers kunnen hun ideeën aangeven, maar moeten dat wel voor dinsdag 12:00 uur doen. Experts vrezen dat dat erg kort dag is en de apps daardoor te gehaast worden gemaakt. De huidige groep wetenschappers is niet de eerste die waarschuwt voor de gevaren van de apps. Vorige week stelde een coalitie van experts en burgerrechtenorganisaties een eisenlijst op voor de corona-apps. Als niet aan die eisen voldaan zou worden, wil de groep 'zich met hand en tand verzetten' tegen de apps. De huidige groep wetenschappers verbindt niet zulke consequenties aan de apps, maar hoopt met de brief vooral meer inzicht te geven in de gevaren.