Rosetta is gecontroleerd neergestort op komeet 67P

De Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft ruimtevaartuig Rosetta vandaag om 13:19 uur Midden-Europese tijd gecontroleerd laten neerstorten op komeet 67P/Tsjoerjoemov-Gerasimenko. Daarmee is een eind gekomen aan de 12 jaar durende reis van Rosetta.

De satelliet is heel licht gebouwd en kan geen grote krachten weerstaan en zal daarom door de impact verpletterd zijn. Er is geen manier om Rosetta of de lander Philae, waar de missie om begon, ooit terug te krijgen: de beide sondes zullen voor altijd op de komeet blijven.

ESA heeft Rosetta op de kleinere kant van de komeet laten landen waar zich veel grote diepe 'putten' of 'pits' bevinden van meer dan 100 meter in diameter en tussen de 50 en 60 meter diepte. Dit is de plek waar veel van de stofwolken ontstaan die de komeet uitstoot. Maar de landing zelf is niet alleen ter vernietiging, ze is ook uniek: het scenario van een apparaat dat vanaf zo'n 20 kilometer afstand richting de komeet afdaalt, is voor wetenschappers van groot belang. Tijdens de daling zal Rosetta foto's blijven maken en metingen doen met verschillende instrumenten. Hieruit hopen de astronomen informatie te halen die extra inzichten biedt over de vroegste tijden uit 'ons' zonnestelsel.

Vlak voor het echte einde, hoopte de ruimtevaartorganisatie dat Rosetta op een gunstige plek landt. De landingsplaats was uitgekozen vlakbij een grote pit van 130 meter doorsnede die het team Deir el-Medina genoemd heeft, naar een structuur met vergelijkbaar uiterlijk in een oude Egyptische stad met die naam, schrijft de organisatie. Vooral de wanden van zo'n pit zijn waarschijnlijk erg interessant omdat daar veel geologische informatie uit af te lezen is. ESA zal proberen tot op het laatste moment foto's in hoge resolutie naar de aarde te blijven sturen, inclusief foto's van de wanden van de pit vlak voordat Rosetta neerstort. Of Rosetta op de gewenste plek terecht is gekomen, moet nog blijken. Het doel was gezet binnen een elliptisch gebied van 700 bij 500 meter.

De hele operatie bleef tot op het laatste moment spannend omdat de omstandigheden tijdens het dichter bij de komeet komen steeds extremer worden, iets wat het navigeren er niet makkelijker op maakt. Als er iets mis was gegaan, dan was er geen tijd om bij te sturen omdat het lang duurt voordat het signaal van Rosetta de aarde bereikt en weer terug is.

Zelfs als het ruimtevaartuig nog aanstond als het op het oppervlak van de komeet terechtkwam, zal het zichzelf automatisch uitschakelen omdat ESA zich aan internationale afspraken moet houden en de zender niet als interplanetaire stoorzender mag gaan fungeren.

Laatste commando's om Rosetta uit te schakelen

Wat eraan voorafging

Vanaf het moment van de verlate lancering tot het definitieve einde van de fysieke missie waarbij zo'n 6 miljard kilometer afgelegd werd, is er heel wat gebeurd. In de afgelopen twaalf jaar om komeet 67P/C-G te bereiken, is er zoveel data vergaard dat er nog voldoende is om te onderzoeken. Door problemen met de Ariane-raket die het geheel de ruimte in moest schieten, moest het reisdoel van Rosetta gewijzigd worden van 46P/Wirtanen, een kleinere komeet, naar 67P/C-G.

Om bij de komeet te komen, moest Rosetta eerst in een baan om de aarde gebracht worden en daarna, door enkele keren een swingby langs de aarde en Mars te maken, steeds verder in een grote ellips om de zon gekatapulteerd worden door de zwaartekracht. Na de tocht langs aarde, Mars, aarde en nog een keer aarde, kwam de sonde nog twee keer in de buurt van asteroïden: Šteins in 2008 en Lutetia in 2010, om daarna pas in 2014 weer iets te doen, namelijk het maken van manoeuvrecorrecties om goed in een baan rond 67P te komen. Op 12 november datzelfde jaar zou komeetlander Philae landen op het oppervlak van de komeet. Helaas ging dat niet helemaal goed door een falend ankersysteem en stuiterde de sonde de schaduw in, waardoor de tijd dat het apparaat informatie kon verzamelen beduidend verkort werd.

Ontdekkingen

Met data van massaspectrometer Rosina van Rosetta werd datzelfde jaar wel duidelijk dat het vermoeden dat het water op aarde van kometen komt, waarschijnlijk niet klopt omdat de verhouding zwaar water ten opzichte van gewoon water meer dan drie keer zo groot is als op aarde.

Ook is er opvallend genoeg geen magnetisch veld gemeten van de komeet wat betekent dat de kern van de komeet niet gemagnetiseerd is. Omdat Rosetta langere tijd rond de komeet verbleef, was het een uitgelezen mogelijkheid om te onderzoeken of er wel iets van een magnetisch veld rond kometen bestaat. Met een korte 'fly by' is het niet goed mogelijk om zoiets te onderzoeken.

Instrumentarium

Al die metingen kunnen niet zonder meetapparatuur. Rosetta had verschillende instrumenten aan boord, waaronder verschillende camera's, spectrometers en verschillende sensors. Al die apparatuur bij elkaar moest zorgen voor een grote hoeveelheid beelden in hoge resolutie met informatie over vorm, dichtheid, temperatuur, interactie met zonnewind en de chemische samenstelling van de komeet. Ook werden de gassen en stof die in de zogenaamde coma, de wolk gas rond een komeet of 'atmosfeer', zitten, geanalyseerd.

Het hele apparaat van 2,8x2,1x2 meter en twee zonnepanelen met een totale oppervlakte van 64m² die beide 14 meter lang zijn, droeg in eerste instantie de lander Philae met zich mee van 1x1x1 meter. Philae had tien instrumenten aan boord en Rosetta 11, elk met zijn eigen functie.

Uiteindelijk verloor ESA het signaal met Rosetta om 13:19 uur. Een tweet met de woorden 'Operations complete at 720mn km from Earth' maakte het nieuws wereldkundig dat de ruimtesonde op 720 miljoen kilometer afstand aan zijn einde is gekomen.

ESA: Loss of signal

Reacties (58)

[434365]

Nou is het wachten op de laatste foto's, ze hebben ze kort laten zien tijdens de live stream (die trouwens nog loopt in een soort nabeschouwing, hier te zien) en zag er wel tof uit, fotos van 600-10 meter boven het oppervlak.

Van wat ik tot nu toe mee heb gekregen/begreep hebben ze al wat nieuwe dingen geleerd, bijvoorbeeld dat de stof/rommel die een komeet vormt al vrij snel ronde rotsen creëert, met afmetingen van rond een meter, iets wat 'we' eerder helemaal niet hadden verwacht.
In de stream hebben ze het momenteel over dinosaurus eieren, daarmee doelen ze op die stenen, die ze in de wanden van 'Deir el-Medina' hebben gevonden.

Edit:
Nog wat leuke statistieken (die ik ook hier had genoemd)
- Rosetta heeft 6,4 miljard kilometer afgelegd
- De missie heeft 4590 dagen geduurd (iets meer dan 12,5 jaar)
- De crash vond plaatst op precies 11:19:19 UTC
- De laatste fotos (binnenkort online) zijn genomen op: 590 meter, 360 meter, en 10-5 meter hoogte

De stream (link iets hoger in deze reactie) is trouwens leuk om te zien, ze gaan nu allerlij belangrijke mensen in de missie af om ze te ondervragen over waar ze op hoopte, wat ze het engste vonden aan de missie, etc.

@Krijn; bedankt voor het plaatsen en het typen van een mooi uitgebreid artikel

Edit2:
Stream is ondertussen (helaas) afgelopen, en zoals WhiteTiiger hieronder ook noemt, de eerste foto's komen ondertussen online op dit url: http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2016/09 ze lijken ongeveer een 1,5-2 uur achter te lopen met wat er in de stream getoond werd, dus dan krijgen we over ongeveer een uurtje waarschijnlijk de (onbewerkte) laatste 3 high res fotos

Edit3:
ESA heeft ondertussen de laatste (onbewerkte) foto online gezet, 51 meter vanaf het oppervlak (volgens mij een andere foto dan wat in de stream als laatste beeld werd getoond met de vermelding 5-10 meter boven oppervlak?)
De rest (fotos van minder dan 1km boven oppervlak) en de bewerkte fotos (goed aan elkaar gestitchd/motion blur eruit) volgen waarschijnlijk maandag pas.

[Reactie gewijzigd door 434365 op 23 juli 2024 17:33]

[Me_Giant]

Ze hebben de hoogteschatting van de laatste foto inmiddels aangepast naar 20 meter. http://www.esa.int/spacei...6/09/Rosetta_s_last_image

[Anoniem: 63072]

Leuke beeldscherm foto; het is lang geleden dat ik een programma met Motif widgets en mwm heb gezien Ik mis alleen nog xclock en het is net mijn oude omgeving op de uni.
Alles functioneel looks zijin niet eens secundair

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 63072 op 23 juli 2024 17:33]

[hansg]

Ik werk voor het bedrijf dat die software heeft gemaakt. Mijn bijdrage bestaat eruit dat ik ooit eens een _tape_ (ja heus) met een nieuwe versie bij ESTEC in Noordwijk heb afgegeven ;-) Dat was ergens rond 1999, denk ik.

[Dorank]

Deed mij denken aan mijn fvwm config van zo'n 20 jaar geleden

[toro]

Niet config, WM bedoelde je vast

En ja ik kreeg direct ook een warm gevoel

[Dorank]

fvwm config als in: $HOME/.fvwmrc
waarvan de laatste modificatie is geweest:
Modify: 2000-03-08 17:28:06.000000000 +0100

[SamuraiP1zzaCat]

Als je zo'n ding moet besturen heb je pas last van lag Wel geweldig om te lezen dat zo'n handgemaakt apparaat zo ver en lang heeft kunnen reizen. Misschien komt er ooit een ander intelligent wezen voorbij de neergestorte Rosetta en vindt deze restanten van de mensheid.

[monojack]

Blijft 67P niet gewoon in ons zonnestelsel?

[JackBol]

Orbital period van 6,5 jaar.
Over een jaar of 3 issie weer terug.

[monojack]

Inderdaad dus ik denk dat als er een ander intelligent wezen voorbij komt het meer interesse zal hebben in de aarde dan in 67P

[84hannes]

Je bedoelt: hij mist de aarde (een van de grootste lichamen die om de zon cirkelt) maar gaat een voor een alle kometen af?

[jj71]

De satelliet is heel licht gebouwd en kan geen grote krachten weerstaan en zal daarom door de impact verpletterd zijn.

Wat ik me afvraag en wat ik nog nergens heb gelezen, is hoe hard 'ie dan eigenlijk tegen de komeet aan is gebotst. De zwaartekracht van de komeet is namelijk heel erg zwak (als ik 't goed heb maar 1/100.000ste van de zwaartekracht op aarde) en dat was destijds met de Philae-lander een probleem; die is waarschijnlijk een paar keer heen en weer gestuiterd en was daarom in eerste instantie "kwijt" op de komeet.

Is de Rosetta echt zo hard tegen de komeet geknald dat 'ie verpletterd is, of wat het meer "plof" en daar ligt 'ie? Als iemand meer info heeft over hoe hard de botsing was dan wil ik dat graag weten.

[434365]

Veel meer een 'plof daar ligt ie' dan een crash, waarschijnlijk heeft er geen 'stuiter' plaatsgevonden zoals bij de lander, daar werd de stuiter namelijk vooral veroorzaakt door de vering in het landingsgestel, en Rosetta was nooit gemaakt om te landen, dus dat ding is gewoon als een zandzak tegen de komeet geploft, het lijkt er wel op dat dat een stuk sneller is gegaan dan Philae destijds, maar nog steeds zal het geen kilometers per uur zijn geweest.

Er werd ook door een van de missieleiders gegrapt dat we heel misschien hopelijk over tig jaar een prins (als in; een persoon) naar die komeet zouden kunnen sturen om de beide satellieten op te pikken, natuurlijk een zinloze missie die er nooit zal komen, maar geeft wel aan dat de verwachting bij het team dus ook is/was dat Rosetta niet echt kapot is, maar gewoon in het stof ligt. (dat is ook een ding om in het achterhoofd te houden, op de fotos lijkt 67P wel een grote steen, het geheel is bedenkt met een dikke laag stof/gruis/zand, dat breekt de val dan ook)

Ergens over duizenden jaren als mensen met een ruimteschip naar werk/school gaan, zal iemand die satellieten op kunnen pikken voor een museum

[hackerhater]

Mits tegen die tijd die komeet nog niet tegen een planeet of zo geklapt is.

[PetervdM]

volgens de esa stream was de snelheid bij neerkomen ca 90cm/seconde

[qbig1970]

het was een beetje als iemand zien overlijden, snik!
je weet dat het komt en toch is het jammer dat het gebeurd!

Petje af voor ESA voor een knap staaltje precisie-ruimtekunde.

En nu 67P omdopen tot "Rosetta" of "Philea"

[Reactie gewijzigd door qbig1970 op 23 juli 2024 17:33]

[434365]

Dat moment dat t signaal grafiekje afvlakte was inderdaad wel een beetje cru momentje hehe, maar ook tof

Hij/zij (wat is een komeet eigenlijk??) heet trouwens al 'Churyumov–Gerasimenko', naar de astronomen die hem in 1969 voor het eerst gespot hebben

[iBugged]

Het?

[StGermain]

Als de landing hier om 13:19u was en 720 miljoen km weg is het dan niet ruwweg 40 minuten eerder gebeurd?

[434365]

Dat is correct, echter word het moeilijk overzicht houden als we 'events in de ruimte' gaan bijhouden met hun plaatselijke tijd

Stel je hebt een satelliet die richting een verre planeet vliegt, iedere keer dat we data terug krijgen zou de verstreken tijd daartussen langer zijn dan het feitelijk was/dan sinds het vorige signaal, enkel vanwege de tijd die het kost voor het signaal om ons te bereiken, dat maakt alles onnodig ingewikkeld.

[questarey]

Of was het misschien 40 minuten later? Tum tum tum...

[CAPSLOCK2000]

Snik, jammer dat er een einde aan moet komen. Wat was het een geweldige missie, echt onvoorstelbaar hoe ver en lang we gereisd hebben om precies bij een klein stukje steen ergens in de ruimte uit te komen en het zelfs te raken! Ongelofelijk knap. Rosetta rust zacht, je hebt het verdiend!

[Tjidde]

Blijft altijd een raar idee dat satellieten gecrasht worden op het hemel lichaam waar ze om heen draaien. Maar je kan er wel mega veel data uithalen. Misschien wel meer dan als je er een jaar om heen "vliegt".

[Exirion]

Een onvermijdelijk einde, maar wel een schitterend resultaat voor onderzoek met een schat aan informatie die uniek is. Er zijn zo veel dingen die mis kunnen gaan dat het een wonder is dat een systeem zo lang goed blijft werken en de hele reis overleeft. Geweldig project

[Tijgertje]

Blijft interessant. Ben benieuwd naar de overige foto's die genomen zijn. Heeft iemand een linkje naar waar deze geplaatst gaan worden?

EDIT: http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2016/09 hier staan er een aantal.

[Reactie gewijzigd door Tijgertje op 23 juli 2024 17:33]