Dinsdag is het tien jaar geleden dat Microsoft begon met de verkoop van Windows XP. Na al die jaren gebruikt nog altijd een derde van de computergebruikers wereldwijd het besturingssysteem en is XP pas onlangs ingehaald door Windows 7.
Microsoft begon de verkoop van Windows XP op 25 oktober 2001. De software, met codenaam Whistler, volgde slechts een jaar na het geflopte Windows ME en combineerde de consumentenfunctionaliteit van Windows 98/ME met de stabiliteit van de NT 5.1-kernel van Windows 2000.
XP bracht veel nieuwe features naar Windows, onder andere op het gebied van beveiliging, beheer, netwerkfunctionaliteit en multimedia-ondersteuning. Voor gebruikers waren vooral de nieuwe grafische interface met onder andere het blauwe Luna-thema, een nieuwe taskbar en het startmenu met twee kolommen zichtbaar. Overigens zijn veel belangrijke eigenschappen toegevoegd via de drie Service Packs die Microsoft voor het besturingssysteem uitbracht, zoals standaardondersteuning voor usb 2.0, bluetooth, wpa2, data execution prevention en Windows Security.
De Service Packs temperden een deel van de aanvankelijke kritiek op de beveiliging van Windows XP en hebben ongetwijfeld bijgedragen aan de lange levensduur. Het besturingssysteem werd geplaagd door lekken en veelvuldig bestookt met malware.
Windows XP was onderwerp van een omvangrijk onderzoek van de Europese Commissie, dat in 2004 resulteerde in een boete van bijna 500 milljoen euro en de verplichting om een versie van het besturingssysteem zonder mediaspeler te leveren. Microsoft zou misbruik van zijn monopoliepositie gemaakt hebben met de standaardaanwezigheid van Windows Media Player. Van de versie zonder de speler, Windows XP Edition N, werden nagenoeg geen exemplaren verkocht.
Pas op 30 januari 2007 kwam de opvolger van XP, Windows Vista beschikbaar voor consumenten. Ook de ronduit slechte ontvangst van dat besturingssysteem heeft bijgedragen aan de lange tijd die Windows XP al wordt gebruikt. Een derde factor die bijdraagt aan het veelvuldige gebruik van XP tien jaar na dato, is dat netbooks niet met Vista uitgerust mochten worden vanwege de slechte prestaties op de kleine laptops.
Afgaande op de cijfers van Statcounter is het wereldwijde marktaandeel van Windows XP pas in september ingehaald door dat van Windows 7. Het marktaandeel zou nu 38 procent bedragen, tegen 40 procent voor Windows 7. Van de Tweakers.net-bezoeken is momenteel ongeveer 15 procent nog afkomstig van een XP-machine, terwijl meer dan de helft de site met een Windows 7-systeem bezoekt. Nog altijd 6 procent van de bezoekers gebruikt een Vista-computer; wereldwijd zou meer dan 11 procent Vista gebruiken.
Microsoft grijpt de verjaardag van Windows XP aan om gebruikers aan te sporen tot upgraden. Officieel stopt de ondersteuning voor Windows XP pas in april 2014. Een jaar geleden werden de laatste netbooks met Windows XP uit de schappen gehaald.