De Amsterdam Internet Exchange breidt uit naar Rotterdam en Naaldwijk. Voor het eerst in de geschiedenis van het internetknooppunt legt het points of presence aan buiten de grenzen van de metropoolregio Amsterdam. De reden: de Nederlandse datasector is veranderd en zal in de toekomst nog verder veranderen. Daarom is het nodig voor AMS-IX om buiten de eigen Amsterdamse regio te kijken. Nu gaat het nog om Rotterdam en Naaldwijk, maar in de nabije toekomst kunnen daar ook andere steden bij komen, zoals Eindhoven en Groningen. Een goede gelegenheid om in gesprek te gaan met Ruben van den Brink, de in maart begonnen chief technology officer van AMS-IX. We spreken met hem over de stap naar Rotterdam en Naaldwijk, maar ook over het verleden en de toekomst van 's lands grootste internetknooppunt.
Ruben van den Brink is van huis uit wiskundige. Na een tijd als onderzoeker te hebben gewerkt, besloot hij om totaal iets anders te gaan doen: hij ging werken bij Technicolor in Hilversum, een bedrijf dat de IT- en broadcasttechniek verzorgt voor een groot deel van het Mediapark. Technicolor ging op in Ericsson Broadcast Services en in 2012 werd Van den Brink manager bij het Media Gateway Datacenter bij Ericsson, het datacenter van Hilversum via waar tv en radio wordt gedistribueerd. In 2016 stapte hij over naar SURF, dat alles rondom netwerkbeheer voor het onderwijs en wetenschappelijk onderzoek doet. In maart dit jaar nam hij het stokje van Henk Steenman over als chief technology officer bij AMS-IX.
Je bent in maart begonnen bij AMS-IX; midden in coronatijd. Dat lijkt me een spannend moment om te beginnen, helemaal omdat AMS-IX record na record breekt op het gebied van verwerkt dataverkeer. Begin april tikte het nog de 10Tbit/s aan. Hoe kijk je daarop terug?
“Ik kwam inderdaad voor de 10Tbit/s-piek in dienst. Daar heb ik wel even om gejuicht. Het was extra mooi voor ons omdat ons platform nog veel hogere pieken aankan. We waren aan het begin van de pandemie klaar voor de grote verandering die thuiswerken meebrengt, zoals de opkomst van videobellen en alles wat daarbij hoort, en dat mensen buiten werktijd nog digitaal gaan borrelen via videodiensten.
Een paar jaar geleden zagen we de stijging van het piekverkeer afnemen en vroegen we ons af wat de volgende veroorzaker zou zijn van een exponentiële groei in het dataverkeer. Video was altijd al de grote driver in het internetverkeer; de vorige piek vond plaats doordat de kwaliteit van televisie overging naar hd en later naar 4k. Maar vervolgens werden de encodingprotocollen beter en groeide de totale hoeveelheid dataverkeer niet meer zo snel. Nu zie je dat een maatschappelijke verandering zoals een pandemie ineens iets aanboort waardoor het dataverkeer enorm toeneemt.”
Is die stijging blijvend of gaat die piek weer inzakken?
“Dat is de centrale vraag, nu veel mensen toch weer vaker naar kantoor gaan. Ik heb er niet echt een antwoord op. Ook ons kantoor is een tijd lang leeg geweest. Wij zijn klaar om onze mensen hier te ontvangen, maar tegelijk weet je dat veel mensen thuiswerkplekken hebben en ze ook de voordelen van thuiswerken hebben ervaren: op tijd thuis zijn voor het eten, 's ochtends je ontbijtje kunnen eten, de kinderen vaker zien. Ik verwacht dat thuiswerken daardoor iets blijvends is. Als het tot voor kort de norm was om vijf dagen in de week thuis te werken, denk ik niet dat dat weer teruggaat naar een dagje per week voor een select gezelschap mensen, zoals een paar jaar geleden. Thuiswerken is een blijvend fenomeen, dat geloof ik wel.”
:strip_exif()/i/2004293538.jpeg?f=imagenormal)
We zagen hier in Nederland een grote piek. Maar AMS-IX zit ook elders in de wereld, bijvoorbeeld met de Manama-IX in Bahrein. Is daar dezelfde piek ervaren of waren er verschillen?
“Dat is moeilijk te zeggen. In Amsterdam varieert het aantal netwerken maar heel langzaam, het is redelijk constant en hier heb je veel netwerkpartijen. Daardoor kun je zien wat er met het verkeer gebeurt en kun je zo'n piek dus heel duidelijk herleiden naar een bepaalde oorzaak. Zo zag je duidelijk het gevolg van het invoeren van de avondklok of eerder de release van Call of Duty: Warzone.
De Manama-IX zit nog in een fase waarin het aantal netwerken dat aansluit sterk varieert. Er komen constant nieuwe partijen bij die mogelijk aansluiting willen. We hebben er wel gezien dat de netwerkbehoefte tijdens de pandemie ineens steeg, waardoor meer bedrijven besloten te gaan peeren en we meer aansluitingen op het netwerk kregen. Maar we zagen er niet op dezelfde manier als hier pieken in het dataverkeer.”
:strip_exif()/i/2004509494.jpeg?f=imagemedium)
Iets anders. Je hebt Henk Steenman opgevolgd die al sinds het begin van AMS-IX betrokken was bij het knooppunt. Hij is iemand uit de tijd dat het internet van hobbyisten en wetenschappers was. Hoe kijk je naar het internet van toen en de rol van AMS-IX destijds in vergelijking met nu?
“Als je het hebt over het technisch functioneren, dan werkt het knooppunt nu niet heel anders dan toen. Het is nog steeds niet veel meer dan een switch, alleen is die switch veel groter geworden, met een heleboel redundancies, en je hebt veel meer partijen die erop zitten. AMS-IX heeft nu 888 aangesloten netwerken.
Als je het over het internet hebt: dat is wel veranderd. In 1994, toen AMS-IX werd opgericht, was men vooral bezig zoveel mogelijk internet service providers aan elkaar te koppelen, op een zo efficiënt mogelijke manier op een rekje netwerkapparatuur in een gecontroleerde omgeving, een datacenter. Nu zijn datacenters volgebouwd met cloudfarms van grote contentpartijen, die ontsloten moeten worden naar het wereldwijde web. De dynamiek is dus veranderd.
Daarnaast kun je zeggen dat het internet in het begin het domein was van de internetgemeenschap, terwijl nu een aantal grote partijen voor een groot deel de dienst uitmaken, vooral als je het in geld uitdrukt. In de eerste fase van het Internet waren het vooral de ISP's die belangrijk waren, nu zijn het contentpartijen en contentdistributienetwerken zoals Google, Facebook en Netflix.”
Soms voelt het inderdaad alsof het internet steeds meer van de internetreuzen is en niet meer van de gemeenschap waar je over praat.
“Als ze het alleenrecht zouden hebben op het internet is dat geen goede zaak en sterke afhankelijkheid van een paar grote partijen is voor niemand goed. Een gevarieerd ecosysteem is in het belang van het internet. Het is de morele taak van de internetcommunity waar jij en ik bij horen, en al die kleine bedrijven, om daar iets tegenover te stellen.
Aan de andere kant is het ook niet allemaal negatief. Kijk je naar conferenties voor netwerkbeheerders en ISP's, zoals de RIPE-meetings of bijvoorbeeld ISoc- of NOG-meetings, dan zie je dat dit soort groepen nog steeds een behoorlijke vinger in de pap hebben bij besluiten die moeten worden genomen over het internet, de adoptie van bepaalde nieuwe protocollen of toepassingen, de ontwikkeling daarvan en standaardisatie. Dan merk je dat nog steeds goed wordt geluisterd naar de mening van deze mensen, hoewel ze qua geld nauwelijks iets in te brengen hebben.
Voor mij is het internet voor gebruikers, maar in mijn dagelijks werk is het internet voor de netwerkengineers. Je voelt heel erg dat dit de hoeders zijn van onze infrastructuur. Als een partij dingen bedenkt die ingaan tegen het belang van het internet en de afspraken die we deels hebben vastgelegd in protocollen en in een ongeschreven code of honour die leeft op die internationale conferenties bij de gratie van mensen die de historie hebben op het internet, dus de mensen met de volgeplakte laptops, dan krijgt die partij dat wel te horen.
Die grote marktpartijen geven trouwens ook regelmatig de hele internetwereld een trap onder het achterwerk en challengen de status quo. Als we allemaal blijven denken dat telecompartijen de enige actoren zijn die onze connectiviteit van A naar B kunnen verzorgen, guess again. Dan waren we van een aantal grote telcopartijen afhankelijk. Het feit dat die onder druk worden gezet om veel lagere prijzen voor transit te regelen, is een goede zaak. Ideeën van bedrijven als Google die zeggen: we zetten een datacenter neer in Groenland want prijzen voor koeling zijn zo aantrekkelijk, en we trekken onze eigen zeekabel want die hebben we in twintig jaar terugverdiend, bieden ook nieuwe perspectieven. Bovendien ben ik van mening dat zoiets als IPv6-adoptie alleen gerealiseerd wordt door die grote partijen. Dan volgt de rest in hun kielzog.”
:strip_exif()/i/2004508230.jpeg?f=imagenormal)
Hoe veranderen dat soort partijen de rol van AMS-IX als internetknooppunt, als ze zelf hun eigen zeekabels aanleggen, hun eigen hyperscaledatacenters bouwen en overal glasvezelverbindingen aanleggen?
“Zij veranderen de rol van de AMS-IX natuurlijk behoorlijk. Peering is nog steeds een heel efficiënte manier om klanten te bereiken. Daarom sluiten ook dit soort partijen contracten met ISP's en daarom zitten ze bij ons. Maar er zijn genoeg partijen die zeggen: tot 100GB is het interessant om via een exchange te gaan, daarbuiten gaan we private peering aan.”
Is er nog wel een noodzaak voor een knooppunt als AMS-IX, als partijen ook direct met elkaar verbinding kunnen maken en er bijvoorbeeld transitpartijen zijn waarmee verbonden kan worden, wat in veel gevallen ook nog eens goedkoper is dan verbinden via AMS-IX?
“Het internet was nooit zo groot geworden als het is, als we hadden moeten leunen op alleen maar private en commerciële verbindingen. Dan hadden we nooit het netwerkeffect gehad waarbij we met z'n allen op één plek zitten en daar op een efficiënte manier kunnen routeren. Dan had het veel langer geduurd voordat het internet de snelheid en kwaliteit zou krijgen die het nu heeft.
De waarde van AMS-IX zit 'm in de hoeveelheid netwerken die we bieden. Dat is waar AMS-IX groot in is. Voor AMS-IX brengt het ecosysteem, de community, waarde. Ik denk dat dat in een vorige fase betekende dat iedereen naar Amsterdam moest om onderdeel te zijn van dat ecosysteem. Nu heb je een situatie in de wereld waarbij het ook logisch is dat de connectiviteit van een internetexchange dichter in de buurt van jouw business komt.
Is verbinden via een exchange de enige manier om internetconnectiviteit te krijgen in de wereld? Nee, zeker niet. Transit wordt steeds goedkoper, dat is waar. Die markt is volwassener geworden. Maar peering blijft belangrijk, bijvoorbeeld ook voor de long tail. Die long tail, dat zijn de partijen die niet voor de bulk van het verkeer zorgen, dus niet die paar grote reuzen, maar de hele grote groep van veel kleinere partijen. Die sluiten ook aan op AMS-IX.”
Wat betekent het dan als partijen als T-Mobile en VodafoneZiggo besluiten om niet meer via AMS-IX te routen maar in het geval van T-Mobile via Frankfurt en in het geval van VodafoneZiggo via directe peering en transitpartijen?
“Dat staat ze natuurlijk vrij. T-Mobile heeft het snel weer teruggedraaid; klanten vonden het niet leuk. Dat was op dat moment een cadeautje, want de meeste Nederlanders merken in het dagelijks leven helemaal niks van wat AMS-IX aan het internet toevoegt. Op zo'n moment wordt voor een groot deel van de Nederlandse gebruikers eventjes blatantly clear wat voor rol AMS-IX speelt.
Tegelijk is het internet net als water; je wil erop kunnen rekenen. Elk bedrijf heeft zijn eigen keuzes te maken, ook economisch. De meeste bedrijven die daar slim mee omgaan, zullen niet op één paard wedden. Ze willen niet afhankelijk zijn van één partij voor wereldwijde ontsluiting en ook willen ze niet in de tang komen te zitten bij één partij waardoor ze op kosten kunnen worden gejaagd of onder dwang voorwaarden moeten accepteren voor hun verbinding met de rest van de wereld. Hier spelen internetexchanges nog steeds een belangrijke rol; ze zorgen voor een bepaalde mate van gelijkwaardigheid voor al die partijen die aansluiten op een exchange.”
Helpt het dan mee of werkt het tegen je dat je als AMS-IX een vereniging bent, een niet-commerciële partij?
“Dat werkt mee. Daar heb ik wel een anekdote over. We zijn eigendom van een vereniging, maar AMS-IX zelf is een bv. De vereniging heeft geen winstoogmerk, maar de bv moet om zichzelf te kunnen blijven bedruipen wel kijken naar het aanbieden van nieuwe diensten. Blijven we alleen maar peering aanbieden of ook andere typen klanten bedienen? Een tijd geleden deden we onderzoek onder de healthcare-klanten, omdat we wilden zien of we ze iets konden bieden. Eerst was het idee dat we ons meer moesten presenteren als een bedrijf dat een oplossing kan bieden voor die sector. Maar wat we terugkregen, is dat ze vooral een partij willen die er neutraal in staat, zoals AMS-IX. Dat we een vereniging zijn, bleek dus echt voor ons te spreken. Je staat namelijk voor een gemeenschap, niet voor een commercieel belang.”
/i/2004508234.png?f=imagenormal)
Je zegt net dat er een situatie is ontstaan waarbij de connectiviteit van een exchange dichter in de buurt van bedrijven moet komen. Is dat de reden achter de stap naar Rotterdam en Naaldwijk?
“Ja, zeker. Die situatie betekent dat we kiezen voor Zuid-Holland als plek en samenwerken met partijen die Zuid-Holland als economische groeiregio zien. Naar mate andere bedrijven zich daar vestigen, wordt het makkelijker en aantrekkelijker aan te sluiten op een internetexchange. We gaan daar niet zomaar zitten. Het zijn afspraken die we maken met twee datacenters, Smartdc in Rotterdam en Greenhouse Data Centers in Naaldwijk. Zij zien de voordelen van het kunnen aanbieden van directe koppeling op de AMS-IX en onze 888 netwerken voor de partijen in het datacenter.
Het past ook bij onze langetermijnstrategie. Die gaat onder meer over optimalisatie en groei. Voor ons is groei aansluiten bij bestaande datacenters. Wij staan één plek achter in de rij, wat dat betreft. Als een datacenter zegt: wij zitten in Rotterdam, dan is het voor ons interessant om daar ook te zitten. We zetten als partner een exchange of een PoP neer in een datacenter.”
Betekent dit dat het niet bij Rotterdam en Naaldwijk hoeft te blijven, maar dat als er genoeg vraag is, jullie ook een PoP neer zouden willen zetten in bijvoorbeeld Eindhoven of Groningen?
“Dat klopt. Was er een Eindhovense partij geweest die interesse had getoond, dan waren we met hem in gesprek gegaan en hadden we misschien eerder in Eindhoven dan in Rotterdam gezeten. Het zijn de bedrijven die er zitten en het is de bereidheid van een aantal daarvan om met de exchange te koppelen, die het mogelijk maken. Dan gaat het netwerkeffect werken. Dus waarom zouden we niet naar meer steden komen? Het brengt ons dichter bij al die partijen die verbonden willen zijn.”
De datacenters in Rotterdam en Naaldwijk worden geen eigen exchange, dus geen R-IX, zoals ooit het plan was, maar een point of presence, een PoP, net als de veertien locaties die jullie in de metropoolregio Amsterdam hebben. Rotterdam en Naaldwijk worden dus onderdeel van de Amsterdamse exchange. Wat maakt eigenlijk een PoP?
“Niet zoveel eigenlijk, in feite een ethernetswitch in een datacenter waar partijen op aan kunnen sluiten. AMS-IX is eigenlijk gewoon een grote ethernetswitch zoals mensen die ook thuis hebben, maar dan met veel meer poorten en met heel veel ingebouwde redundancies op het niveau van switches. Op iedere locatie in Amsterdam zitten ten minste twee switches. Die twee switches hebben we met een photonic crossconnect naar de klant toe ontsloten. Dat is technologie gebaseerd op een spiegeltje dat we kunnen schakelen. Bij ons kun je met één aansluiting op het netwerk zitten en die crossconnect switcht tussen de twee switches die daarachter zitten om zo constant verbinding te kunnen leveren.
Die switches in een PoP zijn verbonden met de core-switch in Amsterdam en elke core-switch is verbonden met alle andere switches die we hebben. Bij die core-switch zit ook nog een management-switch en er draait wat software om te zorgen dat de internetexchange werkt. Ook zit daar een routeserver. Dat is een mooi stuk van de exchange, want zodra je aangesloten bent op de exchange, heb je het recht om te peeren naar andere partijen. Dat doen klanten zelf door BGP-sessies op te zetten. Border Gateway Protocol is het hart van het internet, op protocolgebied. Maar er zijn 888 aangesloten netwerken en het werkt niet als iedereen één-voor-één met elkaar gaat verbinden. De routeserver zorgt dat een klant alle routes krijgt naar alle netwerken die ook aangesloten zijn op een routeserver, door één BGP-sessie op te zetten naar de routeserver.
:strip_exif()/i/2004508238.jpeg?f=imagenormal)
Dat geeft uitdagingen, want die protocollen zijn daar in eerste instantie niet voor gemaakt, waardoor je het risico loopt dat als een partij de configuratie van het netwerk aan zijn kant niet helemaal goed heeft ingesteld, er problemen kunnen optreden voor het hele platform. Het hebben van heel veel netwerken zorgt voor een extra uitdaging bij het beheer van een internetexchange. Daarom is het wel anders dan een veel georganiseerder, uniform datacenternetwerk.
Je hebt als exchange verschillende PoP's in datacenters vanwege geografische redundancy: je wil nooit twee core-switches in één datacenter zetten omdat de hele dienstverlening wegvalt als daar de stroom uitvalt. Daarom zit er sowieso een flinke afstand tussen datacenters; een oude vuistregel is dat er ten minste een Boeing tussen moet passen. Dat maakt een PoP in Rotterdam en Naaldwijk natuurlijk ook interessant voor ons.”
Hoe werkt dat dan als je naar een andere provincie gaat die fysiek verder weg ligt?
“Die PoP's gaan we ontsluiten met een glasvezelkabel naar de core-switch in Amsterdam. In Rotterdam en Naaldwijk komen zo dus alle netwerken beschikbaar die we ook in Amsterdam beschikbaar hebben. Nu denk je misschien: is dat niet slecht voor de latency? Los van het feit dat de afstand tussen Rotterdam en Amsterdam relatief klein is en de latency dus wel meevalt, heb je natuurlijk de laagste latency als je op dezelfde plek zit. Dat is waarom we ook PoP's hebben in verschillende datacenters rondom Amsterdam. De klanten verbinden in eerste instantie met de andere klanten in een datacenter. Rotterdam en Naaldwijk bouwen in de datacenters dan ook hun eigen netwerk op met klanten uit de regio. Maar soms maakt de latency niet uit, want het idee om te peeren met alle partijen in Amsterdam is ook interessant.
Dat is het verschil tussen een PoP en een nieuwe internetexchange zoals in Bahrein. Daar hebben we gezegd: jullie gaan een zelfstandig internetknooppunt maken. Het verbinden van Amsterdam en Manama kunnen we, en er zijn wel connecties tussen die twee, maar die zijn relatief prijzig. Hetzelfde geldt voor Chicago en Mumbai. Natuurlijk ligt er een netwerk naartoe, maar dat is een 100Mbit-verbindinkje, puur om de boel in de gaten te kunnen houden en te kunnen configureren op afstand.”
Is de mogelijkheid om in Naaldwijk en Rotterdam PoP's te plaatsen in plaats van er losse exchanges van te maken een gevolg van de manier waarop onze Nederlandse infrastructuur in elkaar zit en er overal glasvezel ligt?
“Dat maakt het voor ons inderdaad heel makkelijk. Het is een verworvenheid dat Nederland zo goed en breedbandig vermaasd is. Daar praten we soms te makkelijk over. Ga je naar Duitsland, dan zie je dat in grote steden en tussen de grote steden glasvezel ligt, maar daarbuiten niet. In hele delen van dat land is het economisch niet interessant om bijvoorbeeld een datacenter te realiseren, omdat er gewoon geen verbinding naartoe ligt.”
Nederland heeft dus een bevoorrechte situatie door die infrastructuur. De politiek vraagt zich tegelijk sterk af of er wel zo'n enorme datacentermarkt nodig is en de minister van Economische Zaken ziet er weinig in om actief de aanleg van nieuwe transcontinentale zeekabels te stimuleren. Wat heeft dat voor invloed op de toekomst van die Nederlandse verbondenheid?
“Dat betekent in de eerste plaats iets voor onze economische toekomst. We hebben heel weinig maakeconomie in Nederland, dus als we als Nederlandse economie sterk willen zijn, komen we uit bij de beruchte kenniseconomie. Die leunt wel op onze breedbandige ontsluiting, dus op onze positie als digitale mainport, en daar zullen we aandacht voor moeten blijven houden. De overheid introduceert onzekerheid als men zou besluiten om de ontwikkeling van die ontsluiting aan de markt over te laten. We vinden dat de Nederlandse overheid samen moet werken met de sector.
Het is moeilijk een waarde of prijs te hangen aan het feit dat je vijfentwintig jaar geleden in een internetknooppunt investeerde, dus dat je ermee begint en er ruimte voor biedt. Nu zijn er berekeningen die laten zien dat een heel aantal mensen in de regio Amsterdam hun baan danken aan de aanwezigheid van AMS-IX. Dat het hebben van zo'n knooppunt een factor van belang is in de nationale economie, is inmiddels bekend. Met zeekabels is het een beetje hetzelfde verhaal. We kunnen niet zomaar zeggen: ach ja, of we die kabels wel of niet hebben of houden, dat maakt niet zoveel uit. Nee, het is wel degelijk dankzij die zeekabels dat connectiviteitspartijen hier wilden zijn en de AMS-IX ook weer kon groeien. Het hangt allemaal samen.
Als we willen dat burgers allemaal breedbandinternet hebben, zit het marktfalen in het feit dat je geen bedrijf zo gek krijgt om afgelegen dorpjes te gaan verglazen. Als daar subsidie voor komt en je inzet op de ontwikkeling op die locaties, zorg je dat je de digital divide slecht. Daarom is het niet bij voorbaat verkeerd als overheden zich heel bewust zijn van de rol van dit soort digitale infrastructuur en soms ook lef tonen als het gaat om de ontwikkeling daarvan. Dat betekent ook dat je moet durven inzetten op een nieuwe zeekabel, omdat het heel moeilijk te becijferen zal zijn wat de cost of missed opportunity is.
Er is veel kritiek op de ruimte die datacenters innemen. Tegelijk wil Nederland als land digitaliseren. Dan moeten we plekken creëren die die digitalisering mogelijk maken. Daarvoor heb je meer datacenters nodig. Willen we onze consumptie van digitale diensten vergroten, dan hoort daar ook ruimte bij.”
:strip_exif()/i/2003589224.jpeg?f=imagenormal)
Vanuit de maatschappij is er veel kritiek op het energiegebruik van datacenters. Welke verantwoordelijkheid heeft AMS-IX op dat vlak?
“In een gemiddeld datacenter zitten we misschien met twee racks, een core-locatie is wat groter. Een datacenter heeft tegenwoordig duizenden racks. De meeste datacenters worden gevuld met cloud-infrastructuur. Wat dat betreft maken wij maar een klein onderdeel uit van waar de racks mee gevuld zijn en waar de stroom voor wordt gebruikt. De stroomconsumptie van AMS-IX is wat dat betreft relatief klein.
De geest van het woord is natuurlijk ook dat het knooppunt veel bedrijven aantrekt. Digitalisering zet door, dat zorgt voor meer stroomgebruik. Aan de andere kant betekent het concentreren van netwerkapparatuur in datacenters ook dat je efficiënter werkt dan wanneer overal kleine serverruimtes staan. Die concentratie is dus eigenlijk goed, ook voor het energiegebruik.
Daarnaast heeft iedereen een verantwoordelijkheid. Je moet ook beseffen dat jouw digitale consumptie ergens vandaan komt. Aan je Netflixje hangt ook een CO2-prijskaartje. Die bewustwording is de sleutel. Als je alleen maar zegt: datacenters zijn slecht, dan ben je niet goed geïnformeerd. Ik ken ook niet zoveel mensen die het zo zwart-wit zien.
Aan de andere kant is het niet onvermijdelijk dat Nederland een blokkendoos van datacenters wordt. We zijn altijd creatief gebleken in het oplossen van ruimtelijke en maatschappelijke vraagstukken. Als we het voor elkaar kunnen krijgen om op Europees niveau met initiatieven als GAIA-X een Europese infrastructuur aan te leggen die op elkaar aansluit, dan kun je ook slimme keuzes maken over waar ruimte en stroomcapaciteit is voor meer datacenters en waar die het meest efficiënt kunnen staan.
Net zoals je niet heel Europa gelijkmatig vol hoeft te zetten met 5g-masten omdat je kijkt naar waar behoefte aan data is, kun je dat ook voor datacenters doen. Dat kan op Europees niveau, maar ook op landelijk niveau. Daar speelt de uitbreiding naar Rotterdam en Naaldwijk ook op in.”
Tot slot: hoe hou je de pioniersgeest van de generatie voor je - dus van Henk Steenman en de mensen die de AMS-IX als vereniging hebben opgericht in de begindagen van het Internet - in ere als je een bv en een vereniging met honderden leden bent?
“Dat doe je door te blijven pionieren. We zijn weliswaar een commerciële bv, maar als we winst maken is er altijd een vereniging die besluit hoe die winst besteed wordt. Er zijn nog steeds interessante nieuwe technologieën op komst. De grote merites van Henk en de zijnen is dat ze het in die vijfentwintig jaar voor elkaar hebben gekregen om daarbij aan te blijven haken. In de toekomst gaat het niet meer over zaken als 'kunnen we van 10Mbit naar 100Mbit?'. Inmiddels kunnen we wel voorspellen wanneer we de eerste 800Gbit-kaarten krijgen.
Ik denk dat het de uitdaging van AMS-IX is om weer aan te haken bij andere nieuwe ontwikkelingen, zoals quantuminternet als dat tractie krijgt. We zetten als Nederland in op quantuminternet, dat is een fantastische ontwikkeling en het heeft ook nog een sterke Nederlandse component met QuTech. Het is nog ver weg, kent nog allerlei grote problemen op technisch vlak en de eerste de beste quantumexchange zul je niet zomaar aantreffen, maar als je ziet hoeveel partijen er al in geloven en hoeveel onderzoeksgeld er beschikbaar wordt gesteld, is het een heel interessante ontwikkeling.
Een andere ontwikkeling is die van data-exchanges. We zijn op dit moment een plek waar we IP-pakketjes uitwisselen, maar de problemen om data van A naar B te krijgen zijn anders dan in 1995. Nu gaat het erom of die data wel veilig is, of die data wel op jouw harde schijf moet staan of dat je ook via een cloudomgeving een berekening naar me kunt sturen en ik het resultaat kan geven zonder dat je data lokaal opslaat. En hoe maken we afspraken die voor iedereen te controleren zijn? We zijn nu bezig met de ontwikkeling van zo'n data-exchange, de AMdEX, samen met allerlei partijen uit Amsterdam, waaronder onderzoekers van de UvA.”
:strip_icc():strip_exif()/i/2004444106.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004386628.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005034312.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1307622149.gif?f=fpa)
/u/479384/crop58e4c54c15b23_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/8830/crop5df8eadcd55ca_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/355111/crop61013f4f576fe_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/586167/crop603e90ad5cb87_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/129222/crop5f293f6b7911f.jpeg?f=community){kind=small}
/u/392754/crop5a86a53584aa3_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/4564/nerdguy.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/606955/crop5fe33038848c1.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/122405/crop5728be18922c2_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
De schaal waarop zij opereren maakt het voor mij als netwerk-engineer wel enorm interessante materie. Meer van dit graag.
:strip_exif()/u/217171/avatar60.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/2172/crop57acf4ac04e70.gif?f=community){kind=small}
