Geef je laptop een hardware-upgrade

Het werkgeheugen van een laptop is een van de onderdelen die je 'vroeger' vrijwel altijd kon upgraden, terwijl dat tegenwoordig steeds minder mogelijk is. De oorzaak daarvan is eigenlijk heel logisch; fabrikanten willen namelijk steeds zuinigere en compactere laptops bouwen. Een vervangbare module, samen met het slot waarin hij moet passen, kost nu eenmaal meer ruimte dan wanneer je het hele zaakje vastsoldeert. Mocht je echter een vrij slot hebben, welke module stop je er dan in?

DDR3/4(L), Lpddr(x)?

Werkgeheugen is er in soorten en maten. Voordat je je laptop openmaakt, is het een goed idee om te controleren welk type werkgeheugen jouw hardware ondersteunt. De makkelijkste manier om dat te doen, is door tools als CPU-Z of HWiNFO te gebruiken, maar in de meeste gevallen ben je er dan nog niet helemaal. Zo'n tool geeft wellicht 'DDR3' aan terwijl de laptop is voorzien van Lpddr3. Wat is het verschil?

Links: DDR4 so-dimm-module, rechts: Lpddr5-chip

Lpddr-geheugen is werkgeheugen dat oorspronkelijk was bedoeld om dienst te doen in tablets, smartphones en televisies. In tegenstelling tot het gebruikelijke DDR-geheugen bestaat het niet uit losse chips die op een module zijn geplaatst, maar is het één package. Lpddr-geheugen werkt op een lagere spanning dan gewoon DDR-geheugen. DDR4 werkt bijvoorbeeld op 1,2 volt terwijl Lpddr4x op 0,6 volt kan werken en zuiniger is (de 'x' staat voor de nieuwste, zuinigere iteratie van Lpddr4). De databus waarmee Lpddr met de geheugencontroller communiceert is smaller dan die bij gewoon DDR-geheugen. Dat wordt enigszins gecompenseerd doordat Lpddr vaak op een hogere frequentie werkt dan gewoon DDR. DDR4 werkt in de meeste nieuwe laptops bijvoorbeeld op een maximale snelheid van 3200MT/s, terwijl Lpddr4x tot 4266MT/s gaat.

Lpddr-geheugen is dus zuiniger en compacter dan gewoon DDR-geheugen en het is logisch dat fabrikanten het toepassen in hun alsmaar compactere laptops. Het heeft echter als nadeel dat het niet vervangbaar is. Is je laptop van Lpddr voorzien - en dat geldt tegenwoordig voor de meeste 'ultrabook'-achtige laptops - dan kun je upgraden ervan dus vergeten.

Maakt je laptop gebruik van 'gewoon' DDR-geheugen, dan is het overigens de vraag of dat werkgeheugen daadwerkelijk vervangbaar is. De DDR-geheugenchips zitten normaal gesproken op geheugenmodules, maar fabrikanten kunnen ze ook op het moederbord solderen. Dat is goedkoper en draagt bij aan een compactere laptop.

Links: bij de Medion E15301 zijn alle geheugenchips vastgesoldeerd. Rechts: Bij de Lenovo ThinkPad E15 is een deel vastgesoldeerd en de rest zit op een verwisselbare module

Je laptop kan ook zijn voorzien van een geheugenslot, terwijl een ander deel van het geheugen is vastgesoldeerd. In dat geval is bijvoorbeeld 4GB vastgesoldeerd terwijl nog eens 4GB op een aparte module zit. Je kunt dan alleen die module vervangen en zo de totale hoeveelheid werkgeheugen upgraden naar 12 of 20GB.

Stel, je werkgeheugen kan worden geüpgraded en je weet op basis van CPU-Z of HWiNFO of je DDR3 of DDR4 nodig hebt. Welke snelheid kies je dan? Ook dit hangt af van de processor die in je laptop zit. Heb je een Intel-processor, check dan ark.intel.com om te weten welke cpu je hebt. Beschikt je laptop over een AMD-processor, dan kun je dit nagaan via amd.com/support. Hier staat welk geheugentype je hebt en op welke snelheid het wordt ondersteund. Staat er bijvoorbeeld DDR4-2666? Schaf dan in ieder geval DDR4-geheugen aan dat op die snelheid werkt. Sneller geheugen, zoals DDR4-3200, kan ook, want dat kan op een lagere snelheid draaien. Andersom wil DDR4-2400 doorgaans niet op een hogere snelheid werken. Heeft je laptop DDR3-geheugen? Dan is het belangrijk om te weten of het om DDR3 of DDR3L gaat. DDR3L werkt op een spanning van 1,5 en 1,35 volt; de oudere DDR3-modules werken alleen op 1,5 volt en zijn daarom niet compatibel met nieuwere cpu's zoals de Core-processors van Intels 4e generatie. Daarbij hebben we het overigens over een processorgeneratie die al in 2013 werd geïntroduceerd. De eerste DDR3-modules (dus zonder L) werden vanaf 2008 toegepast in laptops.