Geef je laptop een hardware-upgrade

Stel, je hebt je laptop opengemaakt. Wat kun je nu upgraden? Misschien een beetje flauw, maar we beginnen dit artikel met de onderdelen die je in ieder geval niet kunt vervangen - de processor en de videokaart - en waarom dat zo is.

Verwisselbare cpu: tot en met Haswell en Piledriver

Het vervangen van de processor in je laptop hoef je niet te proberen, tenzij de laptop grofweg voor 2013 is geproduceerd. Desktopprocessors maken gebruik van pinnetjes op de processor (AMD) of op het moederbord (Intel LGA). Dat heeft als voordeel dat de processor kan worden verwisseld. Tot en met de Intel Haswell- en AMD Piledriver-generatie bouwden beide fabrikanten ook varianten van laptopprocessors met pinnetjes, maar daar zijn ze vanaf gestapt. Sindsdien maken AMD en Intel uitsluitend nog bga-processors voor laptops. Bga staat voor ball grid array en het houdt in dat de cpu geen gebruikmaakt van pinnetjes, maar van 'balletjes' aan de onderkant. Die balletjes worden op het moederbord gesoldeerd.

Op de afbeelding hierover zie je een voorbeeld van een plek waar een bga-chip op kan worden vastgezet. In dit geval gaat het om een ASUS S433-laptop zonder aparte Nvidia-gpu. Bij duurdere versies van deze laptop zit die gpu er wel op en die chip kan dan op de balletjes worden gesoldeerd die reeds op het moederbord zitten. Onder de heatpipe past de gpu en rechts daarvan passen twee geheugenchips voor de gpu. Hier gaat het om een gpu, maar het solderen van een cpu werkt volgens hetzelfde principe. Het voordeel van het solderen van chips is dat er geen socket nodig is die de laptop al snel een aantal millimeter dikker maakt. Het nadeel is uiteraard dat de cpu of gpu niet vervangbaar is, althans niet op een gangbare manier.

Verwisselbare gpu: MXM

Het voorbeeld hierboven toont dat er wel een manier is om bga-cpu's en -gpu's los te maken. Als je de juiste apparatuur hebt, kun je met behulp van hete lucht het soldeer laten smelten om de chip te vervangen. Op die manier kun je ook andere gekkigheid uithalen, bijvoorbeeld de geheugencapaciteit van je RTX 3070-videokaart verdubbelen. Voor de meeste mensen zal dit echter geen geen optie zijn en het is ook niet waar het in dit artikel om gaat.

Het vervangen van de gpu was in het verleden ook enige tijd mogelijk dankzij de introductie van MXM, oftewel Mobile PCI Express Module. MXM legde verschillende standaarden voor gpu's vast, waaronder de afmetingen, de aansluiting en het maximaal vermogen. Helaas is MXM nooit echt populair geworden. Er zijn weliswaar laptops geweest die gebruikmaakten van de standaard, maar vervangende videokaarten waren nauwelijks beschikbaar. Bovendien hoefde je als fabrikant geen gebruik te maken van MXM, maar kon je ook gewoon gpu's op het moederbord solderen. Dat zorgt voor dunnere laptops en MXM is dan ook een stille dood gestorven. Hoewel Clevo volgens Wikipedia nog steeds laptops met MXM-videokaarten maakt, wordt de specificatie niet meer ondersteund. De website van de MXM-sig is sinds 2017 offline.