Met de Gram 14 (14Z90P) doet LG zijn intrede als laptopfabrikant op de Nederlandse markt. Het is met 999 gram een erg lichte laptop, die bovendien een zeer lange accuduur heeft, een van de langste die we tot nu toe hebben gemeten. De behuizing is voldoende stevig, de werkomgeving is prettig en er zitten ruim voldoende aansluitingen op het apparaat. Bedenk wel dat de Gram 14 niet is gericht op maximale systeemprestaties, dus voor zware contentcreation-taken kun je beter een andere laptop overwegen. Het scherm heeft een fijne verhouding, maar mist een goede afstelling.
Met de Gram 16 (16Z90P) doet LG zijn intrede als laptopfabrikant op de Nederlandse markt. Met 1100 gram is het ruimschoots de lichtste 16"-laptop die je nu kunt kopen. Bovendien heeft hij een zeer lange accuduur, een van de langste die we tot nu toe hebben gemeten. De behuizing is voldoende stevig, de werkomgeving is prettig en er zitten ruim voldoende aansluitingen op het apparaat. Bedenk wel dat de Gram 16 niet is gericht op maximale systeemprestaties, dus voor zware contentcreation-taken kun je beter een andere laptop overwegen. Het scherm heeft een fijne verhouding, maar mist een goede afstelling.
Met de Gram 17 (17Z90P) doet LG zijn intrede als laptopfabrikant op de Nederlandse markt. Met 1300 gram is het ruimschoots de lichtste 17"-laptop die je nu kunt kopen. Bovendien heeft hij een zeer lange accuduur. De behuizing is voldoende stevig, de werkomgeving is prettig en er zitten ruim voldoende aansluitingen op het apparaat, zij het niet meer dan op de kleinere Gram-laptops. Bedenk wel dat de Gram 17 niet is gericht op maximale systeemprestaties, dus voor zware contentcreation-taken kun je beter een andere laptop overwegen. Het scherm heeft een fijne verhouding, maar mist een goede afstelling.
Begin vorige maand kwam het persbericht naar buiten dat al langer werd verwacht: LG geeft er de brui aan als smartphonefabrikant. In juli is het einde oefening, waarna de fabrikant zijn geld en mankracht zal besteden aan andere productcategorieën, waar het meer brood in ziet. Een van die categorieën is wellicht die van laptops, die je als inwoner van de Benelux misschien niet meteen met LG associeert. Sinds enige jaren is het merk in het buitenland actief met zijn ultralichte Gram-notebooks. Beginnend met één model dat voor het eerst werd gepresenteerd op de CES van 2015, is Gram inmiddels uitgegroeid tot een complete productserie van drie laptops en twee convertibles, ieder verkrijgbaar in verschillende hardwareconfiguraties en kleurstellingen.
Eerder meldde Tweakers al dat LG de Gram-laptops binnenkort ook in Nederland gaat verkopen. Vandaag kondigt het merk de officiële verkoopstart aan. Later deze maand moeten de Gram 14, Gram 16 en Gram 17 in zes verschillende configuraties in de winkels liggen. Uiteraard gaat het om de nieuwste versie van deze laptops, voor het eerst geïntroduceerd op de CES begin dit jaar en voorzien van een recente Tiger Lake-cpu en vernieuwd beeldscherm met modieuze 16:10-verhouding. Het zijn allemaal pure laptops, zonder omklapscharnier en aanraakscherm. De Gram-convertibles, die elders wel worden verkocht, komen vooralsnog niet hierheen.
* Helaas worden in deze video enkele configuraties genoemd die uiteindelijk niet in Nederland zullen verschijnen. Het juiste overzicht vind je in de geschreven review.
Op papier zijn de specificaties interessant, met vooral het geringe gewicht als blikvanger. De prijzen lopen uiteen van 1249 euro voor het 14"-'instapmodel' tot 1699 euro voor het meest luxe 17"-exemplaar, waarmee LG zich niet uit de markt prijst als je kijkt naar concurrerende luxe Ultrabooks. De fabrikant gaf ons de kans alvast een exemplaar van iedere schermgrootte te proberen. In deze review lees je onze bevindingen.
Behuizing
Hoewel we voor dit artikel aan de slag gaan met retailsamples van de nieuwste serie LG Gram-laptops van dit voorjaar, voorzien van het achtervoegsel 'Z90P' in de productnaam, zijn het niet helemaal de versies die je hier in Nederland straks ook kunt bestellen. Zo zal het je op de foto's wellicht opvallen dat ons 14"-model is voorzien van een Koreaans toetsenbord. De samples van de 14"- en 16"-Gram-notebooks die wij hebben ontvangen, hebben bovendien een witte kleur, die in Nederland niet zal worden gevoerd. Hier zijn alle modellen zilverkleurig of zwart, zoals de 17"-laptop die wij hebben ontvangen. Tot slot zijn de hardwareconfiguraties niet helemaal identiek aan een van de Nederlandse modellen, waarover meer op de volgende pagina.
LG Gram 14 en Gram 16
Afgezien van de kleur heeft de hele Gram-serie een zeer vergelijkbare vormgeving. De hele behuizing van de drie laptops is uitgevoerd in een en dezelfde kleur, met alleen de altijd zwarte bezels rondom het scherm als onderbreking bij de witte (of zilveren) variant. Kleine onderbrekingen in het ontwerp die elders te vinden zijn, heeft LG bij de Gram-laptops zoveel mogelijk weggelaten. Het toetsenbord bevindt zich bijvoorbeeld op dezelfde hoogte als de rest van de behuizing, waar je bij andere laptops vaak een klein niveauverschil terugziet in dat deel van de bovenkant. Behalve voor het hoogst noodzakelijke wordt de palmsteun nergens onderbroken. Op de Gram-notebooks zitten geen speakergrilles, logootjes van audiofabrikanten, kleine opstaande rubbertjes voor het scherm of aparte aan-uitknop. De scharnieren vallen opengeklapt precies achter de behuizing, waarbij de aan alle kanten zeer smalle randen rondom het scherm ervoor zorgen dat ook daar geen ruimte is voor opsmuk. LG permitteert zich enkel op de onderste bezel, die in gebruik deels achter de behuizing wegvalt, een heel klein lichtgrijs logootje. Onder de Control-toets is dan nog het woord 'Gram' te lezen.
LG Gram 17 (17Z90P)
Door de zeer minimalistische vormgeving lijken de Gram-notebooks haast op filmrekwisieten, die vooral niet moeten opvallen als een product van een bepaald merk. Die indruk wordt versterkt als je ze oppakt, want het lage gewicht laat ze aanvoelen alsof de interne componenten voor het gemak zijn weggelaten. Volgens de officiële specificaties weegt het 14"-model 998 gram, wat onze weegschaal kan bevestigen. Dat is een stuk lager dan het gemiddelde in deze klasse, maar niet ongehoord weinig. ASUS, Dynabook, HP, Acer en Lenovo hebben allemaal 13,3"- of 14"-laptops in het assortiment onder een kilogram, waarbij bepaalde modellen zelfs onder de 900 gram uitkomen. Het nog altijd geringe gewicht van de Gram 16 en Gram 17 is in de huidige laptopmarkt veel specialer.
Nu veel luxe Ultrabooks een 13"- of 14"-scherm hebben, wordt 15" tot 17" bij de prijzigere laptops steeds meer het domein van krachtige machines voor content creation of gaming. Dat heeft zijn weerslag op het gewicht. Blijkens de data in onze Pricewatch weegt het gros van de 15,6"-laptops minstens anderhalve kilo, terwijl je voor een 17"-laptop vrijwel niets kunt vinden onder de twee kilo. De Gram 16 en Gram 17 wegen respectievelijk 1190 en 1350 gram. Het is een wat onwerkelijk gevoel om laptops van deze grootte met gemak op je vingertoppen te laten balanceren of met één hand bij de hoek op te tillen en zonder moeite zo een poosje vast te houden.
LG Gram 16 (16Z90P)
De body van de LG Gram-laptops is volgens de fabrikant geheel gemaakt van een magnesiumlegering. Ook de genoemde extra lichte laptops van Acer, ASUS en Dynabook zijn gemaakt van dit metaal, dat lichter is dan aluminium. Een nadeel van magnesium is dat het wat minder metaalachtig luxe aanvoelt. In combinatie met de effen kleurstelling en matte, lichtruwe afwerking van de Gram-laptops zou je daardoor kunnen denken dat ze van plastic zijn gemaakt. De stevigheid zouden we omschrijven als voldoende: geen overdreven slappe onderdelen of kermend gekraak, maar niet zo solide als zwaardere, (grotendeels) van aluminium gemaakte high-end laptops. Het midden van de Gram-behuizing veert wat sneller in als je op die plek druk uitoefent. De schermklep laat zich wat makkelijk heen en weer buigen, en de onderplaat is zo te horen en te voelen wel erg dun. Dat is overigens ook het geval bij ultralichte machines die we eerder hebben geprobeerd. Minder materiaal gebruiken is natuurlijk ook een manier om het systeem zo licht mogelijk te krijgen.
Om de schermklep makkelijk te openen, zit voor in de behuizing van de Gram-laptops een kleine uitsparing. Het verborgen scharnier opent lekker soepel en ook vrij ver, dus je hoeft geen twee handen te gebruiken. Bij andere laptops blijft het scherm wel wat beter in positie staan, waar het bij de Gram-notebooks een klein beetje heen en weer kan wiebelen als de ondergrond niet stabiel is. In de smalle bovenste schermrand zit een piepkleine webcam met 720p-resolutie en een niet beter dan gemiddelde beeldkwaliteit. De naar onderen wijzende luidsprekers klinken best goed: niet erg basrijk, maar wel gedetailleerd, met een prima geluidsbeeld. Opvallend verschil tussen de Gram 14 enerzijds en de Gram 16 en Gram 17 anderzijds is dat de twee grotere laptops een heel stuk luider kunnen, al voldoet ook het maximale geluidsniveau van de Gram 14 wel voor videoconferencing als je je niet in een te lawaaiige ruimte begeeft.
LG Gram 14 (14Z90P)
Welke van de drie Grams je ook koopt, de aansluitingen zijn precies hetzelfde en zitten op dezelfde plekken. Op de grotere modellen had je wellicht op extra poorten kunnen hopen, maar het aansluitingengamma stemt gezien het compacte ontwerp niet ontevreden. Links zitten de twee USB-C-poorten met ondersteuning voor Thunderbolt 4, waarmee je de laptop ook kunt opladen. Je vindt daar ook een 3,5mm-koptelefoonaansluiting en prettig genoeg ook een HDMI 2.0-poort, waarop je zonder problemen een 4k-scherm kunt aansluiten. Zo hoef je niet meteen naar een dock of verloopkabel te grijpen om even een presentatie te geven op een extern scherm of beamer. Ook fijn is dat LG nog ruimte heeft gezien voor twee USB-A-poorten, te vinden aan de rechterkant. Daar zit verder nog een microSD-kaartlezer.
Links
Rechts
De aansluitingen op de LG Gram 16 (16Z90P)
De aansluitingen op de LG Gram 16 (16Z90P)
Toetsenbord en touchpad
Een van de grootste uiterlijke verschillen tussen de Gram 14, Gram 16 en Gram 17 is misschien wel de toetsenbordindeling. Het 14"-model heeft een compact toetsenbord zonder numpad aan de rechterkant, terwijl de Gram 16 beschikt over een smalle numpad met drie kolommen in plaats van de gebruikelijke vier, zodat toetsen voor optellen en vermenigvuldigen een stukje verschuiven. De Gram 17 heeft een numpad met alle toetsen op de gebruikelijke plekken, waardoor er ook ruimte is voor aparte PgUp- en PgDn-knoppen, elders via een toetscombinatie bereikbaar op de kleine, enigszins van de rest losstaande pijltjestoetsen.
Gram 17 (17Z90P)
Gram 16 (16Z90P)
Gram 14 (14Z90P)
De drie Grams hebben vrij grote keycaps die dicht bij elkaar staan. De vlakke toetsen zijn voorzien van een hoekig font en witte toetsverlichting, wat voor de zichtbaarheid van de tekens overdag niet zo handig uitpakt op de witte modellen. Volgens onze Texture Analyser, waarmee we bij iedere laptop enkele toetsen hebben doorgemeten, biedt het toetsenbord overeenkomstig de belofte van de fabrikant ongeveer 1,6mm travel. Dat is erg veel voor zo'n dunne laptop en de reden dat het typen op deze laptops naar ons idee prettig aanvoelt, zonder dat je het gevoel hebt tegen een plank aan te typen. De aanslag is net wat zwaarder dan op veel goedkopere laptops, maar wel goed gedefinieerd, waarbij de toetsen netjes gedempt neerkomen en het geheel niet te veel meeveert. Enigszins curieus is dat de toetsen bij de bottom-out inzakken tot voorbij de omliggende behuizing, waardoor je de rand rondom de toets dan goed kunt voelen. Dat is zeker niet ideaal, omdat er pas na 1,2mm indrukken een aanslag wordt geregistreerd blijkens onze metingen, zodat je de toetsen bijna tot op de bodem moet indrukken.
Toetsentravel (actuation/bottom out)
Laptop
Gemiddelde- / Maximum afstand in mm (hoger is beter)
De touchpad is voorzien van geïntegreerde muisknoppen onder een prettig glad, glazen oppervlak, zoals vrijwel alle high-end laptops dat hebben. De twee grotere modellen hebben een net iets grotere touchpad dan de Gram 14, al had het verschil in afmetingen wat ons betreft nog wel wat groter mogen zijn. Zeker bij de Gram 17 zit rondom veel loze ruimte.
LG heeft de aan-uitknop geïntegreerd in het toetsenbord en daarbij ook voorzien van een geïntegreerde vingerafdrukscanner. De knop ligt iets verzonken ten opzichte van de omliggende toetsen, zodat je hem niet snel per ongeluk aanraakt. Naast de toets zit een piepklein ledje, dat oplicht als de machine aanstaat.
Specificaties en benchmarks
De Gram-laptops zullen in Nederland in zes verschillende configuraties in de winkels verschijnen: van iedere schermgrootte een zilveren Core i5- en een zwarte Core i7-variant. In de onderstaande tabel hebben we ze allemaal naast elkaar gezet met daarbij de adviesprijzen. Onze testmodellen hebben zoals gezegd niet helemaal dezelfde configuratie als in Nederland wordt verkocht. Zo heeft het 14"-testmodel 8GB werkgeheugen zoals het basismodel, maar wel de Core i7-1165G7-processor van de luxe uitvoering. De specificaties van het 16"-testmodel zijn vergelijkbaar met die van het goedkoopste winkelmodel van 1499 euro, behalve dat in ons testmodel ook een kleinere 256GB-ssd en 8GB werkgeheugen zit. De 17"-laptop die we hebben ontvangen, is wat hardware betreft identiek aan het duurste model in de serie, dat voor 1699 euro van eigenaar wisselt.
LG Gram 14 (14Z90P)
LG Gram 16 (16Z90P)
LG Gram 17 (17Z90P)
Processor
Intel Core i5-1135G7
Intel Core i7-1165G7
Intel Core i5-1135G7
Intel Core i7-1165G7
Intel Core i5-1135G7
Intel Core i7-1165G7
Werkgeheugen
8GB
16GB
16GB
16GB
16GB
16GB
Opslag
512GB
512GB
512GB
512GB
512GB
512GB
Scherm
14", 1920x1200
14", 1920x1200
16", 2560x1600
16", 2560x1600
17", 2560x1600
17", 2560x1600
Kleur behuizing
Zilver
Zwart
Zilver
Zwart
Zilver
Zwart
Adviesprijs
€ 1249
€ 1499
€ 1499
€ 1599
€ 1599
€ 1699
Niet alleen de buitenkant, maar ook het binnenwerk van de drie Gram-notebooks vertoont grote overeenkomsten. De verschillende printplaten en het koelsysteem zien er bij de hele serie hetzelfde uit. Bij de grotere laptops zitten de componenten simpelweg wat verder verspreid over de behuizing. Aardig is dat het moederbord van alle drie de modellen, ook de kleine Gram 14, nog ruimte laat voor een tweede M.2-ssd. Het Lpddr4x-geheugen is vastgesoldeerd en niet vervangbaar of uitbreidbaar. Zeker voor het 14"-model is dat jammer, aangezien je voor 16GB werkgeheugen meteen het duurste model moet nemen voor een forse meerprijs van 250 euro.
Gram 14 (14Z90P)
Gram 16 (16Z90P)
Gram 17 (17Z90P)
LG Gram 14 (14Z90P) - Binnenkant
LG Gram 16 (16Z90P) - Binnenkant
LG Gram 17 (17Z90P) - Binnenkant
Benchmarks
We beginnen de benchmarkreeks zoals gebruikelijk met Cinebench, een synthetische benchmark die een eerste indruk geeft van de processorprestaties. In de grafieken hieronder herken je de LG Gram 14 aan een rode balk. De Gram 16 heeft een paarse kleur en de Gram 17 is uitgelicht in blauw. De rest van de grafiek is gevuld met andere dunne en luxe laptops uit de bovenkant van de markt. Die zijn niet altijd even licht als de Gram-laptops, maar soms wel: ook de LG ThinkPad X1 Nano, de twee Acer Swift 5-laptops en de Dynabook Portégé X30L wegen ongeveer een kilogram, vergelijkbaar met de Gram 14. Slechts één exemplaar in het overzicht, de HP Envy x360 15-ed1870nd, heeft een scherm groter dan 14". Zoals gezegd zijn er niet veel laptops die zich wat formaat en gewicht betreft laten vergelijken met de twee grotere Grams.
De meeste fabrikanten van dit soort laptops hebben hun apparaten inmiddels geüpdatet naar de elfde generatie Intel Core-processor, die sinds vorig najaar uit is. Daarmee wordt het vooral belangrijk welke afstelling de fabrikant kiest en of de koeling daarbij op orde is. LG lijkt niet te gaan voor maximale prestaties. Vooral de kleinere Gram 14 blijft wat achter. Ook de Gram 16 en Gram 17 behalen geen topscore, waarbij de Core i5-processor in de Gram 16 nauwelijks onderdoet voor de Core i7 in het grote model.
We beoordelen met behulp van Blender in hoeverre de prestaties van de processor op de lange duur constant blijven. Daarbij renderen we een eenvoudige afbeelding herhaaldelijk en noteren we telkens de rendertijd. De grafiek is wat druk, doordat we niet alleen de drie Gram-laptops, maar ook een aantal concurrenten hebben opgenomen. Je kunt laptops uitlichten of verbergen door erop te klikken in de legenda.
Zoals te zien aan de golfbewegingen in de grafiek, throttelen de Gram-laptops onder belasting, wat vermoedelijk komt door de conservatieve afstelling van de ventilator. De snelheid wordt vrij traag opgevoerd als je het systeem vanuit stilstand gaat belasten, zodat de processor in de praktijk heel snel tegen zijn temperatuurlimiet oploopt. LG heeft die limiet met 90 graden ook vrij laag afgesteld; in principe kan de chip 100 graden aan, een waarde die sommige andere fabrikanten aanhouden. De prestaties zijn zodoende minder consistent dan die van andere laptops, zelfs sommige superlichte en dunne modellen als de Acer Swift 5. De keerzijde daarvan is dat de geluids- en warmteproductie van de Gram-laptops aangenaam laag zijn. Ook onder volle belasting hoor je de laptops haast niet.
Onder het nieuwsbericht op Tweakers dat LG zijn Gram-laptops ook in Nederland gaat verkopen, werd in de reacties vooral één concurrent genoemd: Apple, dat met de zelfontwikkelde M1-processor een chip heeft die zowel zuinig kan zijn als goed presteert en dus heel geschikt is voor toepassing in dunne en lichte laptops als de eigen MacBook Air en Pro. Die zijn overigens nog wel een stukje zwaarder dan de drie Gram-notebooks, terwijl het scherm met 13,3" juist kleiner is. We hebben de MacBook Pro met M1 onlangs getest, maar niet met alle benchmarks die we normaal gesproken op Windows-laptops uitvoeren. Een reden daarvoor is ook dat programma's voor de beste prestaties moeten worden aangepast aan de Arm-processor van Apple. Blender hebben we wel uitgevoerd, gebruikmakend van de Rosetta-emulatielaag. Ondanks die extra stap presteert de MacBook Pro hier toch een stuk beter dan de LG Gram-laptops en concurrenten, waarbij vrijwel geen enkele keer sprake is van throttling, wat duidt op een efficiënte chip of goede koeling, of een combinatie van beide.
Als we het dan toch hebben over snellere laptopprocessors, weten we er nog wel eentje: AMD's Ryzen 7 4800U. De allerlichtste laptops zijn nog steeds vaak gebaseerd op een Intel-processor, maar bij iets zwaardere Ultrabooks duikt de AMD-processor met acht rekenkernen intussen vaker op. Zoals gebruikelijk renderen we een 4k-video met DaVinci Resolve, waarin de Yoga Slim 7 met AMD-cpu een erg ruime voorsprong neemt op de concurrentie met Intel Tiger Lake-processor. Binnenkort moeten ook de eerste Ultrabooks op basis van een Ryzen-processor uit de 5000-serie gaan verschijnen, die nog sneller beloven te zijn.
De LG Gram-laptops presteren zelfs voor Tiger Lake-laptops niet zo goed onder langdurige belasting. Pas na ongeveer een halfuur of 1900 seconden renderen verschijnt het resultaat, waar de concurrentie met Tiger Lake-cpu standaard zo'n 1100 tot 1400 seconden nodig heeft voor deze taak. LG begrenst de processor op de lange termijn op slechts 12W. Het is gelukkig eenvoudig om die limiet te omzeilen. In de voorgeïnstalleerde Control Panel-app, bereikbaar met een sneltoets op het toetsenbord, kun je kiezen voor een Performance-profiel. Dat moet je wel iedere keer opnieuw doen, want telkens als je het apparaat dichtklapt, springt het automatisch terug naar de standaardmodus. Met het Performance-profiel ingeschakeld zijn de resultaten in DaVinci Resolve meer in lijn met die van de concurrerende Tiger Lake-laptops, maar de snelste zijn ze dan nog steeds niet. Voor minder veeleisende of korter durende taken maakt het Performance-profiel maar weinig verschil; in Cinebench 20 gaat de score hooguit enkele procenten omhoog.
We hebben naast pure processorbenchmarks ook nog wat andere tests gedraaid op de drie Gram-laptops. Het trio mag niet zo geschikt zijn voor zware contentcreation-taken, voor het alledaagse computerwerk zijn ze prima geschikt, zoals blijkt uit PCMark 10. Opvallend is dat ons 16"-Core i5-testmodel juist in deze benchmarkserie minder goed scoort dan de andere twee laptops met Core i7-processor, waar dat in de andere tests niet zo naar voren komt.
3DMark Night Raid geeft een indruk van de 3d-prestaties van het apparaat. De Tiger Lake-serie heeft een snellere igpu dan voorgaande processorseries van Intel, maar voor grafisch veeleisende spellen wil je nog steeds een apparaat met losse videokaart. Ondanks de iets minder krachtige igpu in de Core i5-processor, zet de Gram 16 weer een nipt hogere totaalscore neer dan de andere twee apparaten.
PCMark Storage 2.0 - Bandbreedte
Laptop
HDD / SSD
Gemiddelde doorvoersnelheid in MB/s (hoger is beter)
We kijken tot slot naar de snelheid van de ingebouwde opslag. Merk daarbij op dat onze 14" en 16"-testmodellen een 256GB-ssd hebben die je in ieder geval niet in de Nederlandse configuraties terugvindt. Het 17"-testmodel heeft een 512GB-ssd, net als de hier verkrijgbare modellen. LG lijkt voor deze laptopserie ssd's van Samsung en SK hynix door elkaar te gebruiken. Afgaande op onze testmodellen presteren de eerste erg goed, de tweede gemiddeld.
Beeldkwaliteit en accuduur
Uiteraard zijn de schermpanelen in de hele Gram-serie ips-exemplaren afkomstig van LG Display. Zoals bij zoveel laptops dit jaar hebben de schermen een 16:10-verhouding, die zeker voor dagelijks kantoorgebruik fijn is. Doordat je meer verticale ruimte hebt, zie je meer van een tekst of webpagina op je scherm dan op een standaard 16:9-scherm. De Gram 14 heeft een resolutie van 1920x1200 pixels, de grotere modellen een scherm met 2560x1600 pixels. De pixeldichtheid van de laatstgenoemde modellen is zodoende hoger dan bij de gemiddelde laptop met full-hd-scherm, wat een net wat scherper beeld oplevert. Een 4k-scherm is natuurlijk nog scherper, maar dat brengt over het algemeen een duidelijk kortere accuwerktijd met zich mee.
Hoewel de schermen van de Gram-notebooks niet aanraakgevoelig zijn, hebben ze een glanzende afwerking. Er zit geen glasplaat voor het paneel, zoals bij een aanraakscherm, maar de toplaag van de lcd is simpelweg niet voorzien van dezelfde licht verstrooiende laag als bij veel andere notebooks. Daardoor zie je reflecties duidelijk terug in het scherm, wat onderweg niet altijd handig uitpakt. Voordeel van een glossy scherm is dat de kleuren van het scherm afspatten. Dat effect wordt bij de Gram-serie nog eens versterkt door het grote kleurbereik van de schermen. LG belooft voor alle drie de schermen een nagenoeg volledige DCI-P3-dekking. Rood en groen kunnen daarmee met meer verzadiging worden getoond dan op een scherm met sRGB-kleurbereik, dat je ook in het duurdere segment bij de meeste laptops terugvindt.
We hebben de schermen doorgemeten met onze SpectraCal C6-colorimeter en Calman-software. De helderheid van het 17"-model gaat iets hoger dan die van de twee kleinere laptops, die met 350cd/m² wat ondergemiddeld is, al scoren de meeste apparaten niet merkbaar hoger. Evengoed was een helderheid van 450 tot 500cd/m² in combinatie met het spiegelende scherm best fijn geweest. Het contrast komt in alle gevallen uit rond 1500:1, voor een ips-paneel een uitstekende waarde.
Minder uitstekend is helaas de afstelling van de drie panelen. Dan doelen we vooral op de twee grotere laptops, waarvan de schermen standaard veel te koel zijn afgesteld. De kleurtemperatuur komt uit rond 8000 kelvin, ver van de gewenste 6500 kelvin. Zo resulteert een gemiddelde grijsafwijking of ΔE van boven de 5 en dat is onvoldoende. LG's Control Center biedt opnieuw uitkomst. Onderdeel van het programmaatje is een kleurtemperatuurslider. Die werkt weinig precies, maar door de slider één stapje naar rechts te bewegen, komt de kleurtemperatuur in onze meting uit op 6844 kelvin bij het 16"-model. Het contrast daalt nauwelijks en de instelling blijft ook na het afsluiten van de laptop gewoon bewaard, dus we zouden je deze kleine tweak wel aanraden. Na aanpassing is de gemiddelde grijsfout met 4,4 nog steeds aan de hoge kant. Ook de gammacurve vertoont wat afwijkingen, reden dat het 14"-model met standaard een neutralere kleurtemperatuur bijvoorbeeld ook niet beter scoort.
Gram 14 (14Z90P)
Gram 16 (16Z90P)
Gram 17 (17Z90P)
LG Gram 14 - Beeldschermmetingen
LG Gram 16 - Beeldschermmetingen
LG Gram 17 - Beeldschermmetingen
Iets anders waarmee je rekening moet houden als je de LG Gram-laptop voor beeldbewerking wilt gebruiken, is het brede kleurbereik. Conform LG's beloftes dekken de drie schermen nagenoeg de volledige P3-gamut af. Dat levert zeer volle en verzadigde kleuren op, die echter niet altijd stroken met de realiteit. Windows en applicaties gaan standaard uit van een scherm dat enkel de sRGB-kleurruimte kan weergeven. Je zult dus een kleurprofiel moeten instellen en hopen dat je programma dat ook gebruikt, als je prijs stelt op een accurate weergave. Beter had LG voorzien in een sRGB-modus waarbij de kleuren al in het scherm worden teruggeregeld, zoals merken als HP en Lenovo tegenwoordig doen op sommige laptops met wide gamut-scherm.
Accuduur
De drie Gram-laptops hebben een opvallend grote accu meegekregen. Het 14"-model heeft een exemplaar met een capaciteit van 72Wh, waar bij concurrerende 14"-laptops onder de kilogram over het algemeen een accu van rond de 50Wh aan boord zit. De twee grotere Gram-notebooks hebben een 80Wh-accu. Dat zien we vaker bij concurrerende laptops van dit formaat, maar die zijn zoals gezegd veel zwaarder en hebben meestal ook veel krachtigere hardware aan boord. De zuinig afgestelde processor van de Gram-serie zou een minder groot beroep op de accu moeten doen. Dat belooft veel goeds voor de accuduur.
Accutest browsen 2013 (180cd/m²)
PCMark 8 creative conv.
PCMark 8 Creative conventional (accu)
Accutest browsen 2013 (180cd/m²)
Laptop
Accucapaciteit (Wh)
Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter)
Inderdaad bieden de drie Gram-laptops een bijzonder lange accuduur. Slechts weinig laptops die we eerder hebben getest, kunnen nog langer zonder de stekker. De Apple MacBook Pro met zijn efficiënte M1-processor is een van die zeldzame voorbeelden. In onze browsetest, waarmee we licht gebruik simuleren, blijkt vooral het schermformaat bepalend. Dan gaat de Gram 14 het langst mee, op korte afstand gevolgd door de Gram 16, die per slot van rekening ook een iets grotere accu heeft. De Gram 17 scoort minder goed, maar alsnog beter dan een aantal ultralichte laptops van de concurrentie, die om gewicht te besparen met een erg kleine accu zijn uitgevoerd. Ook bij zwaardere belasting zetten de Gram-laptops uitstekende looptijden neer. Ditmaal trekt het 16"-model aan het langste eind, met een topscore in dit overzicht. De rest van het trio volgt op korte afstand.
Conclusie
Met de Gram 14, Gram 16 en Gram 17 doet LG zijn intrede als laptopfabrikant op de Nederlandse markt, nog geen maand nadat het merk juist zijn definitieve vertrek van de smartphonemarkt bekendmaakte. Het interessante aan de Gram-laptops is, de naam zegt het al, het geringe gewicht. Het 14"-model weegt 999 gram en is daarmee ultralicht, maar niet uniek licht, nu ook andere merken een laptop onder de kilogram hebben uitgebracht. Echt speciaal in de huidige markt is het gewicht van de 16"- en 17"-modellen. Met 1,1 en 1,3 kilo wegen die nauwelijks meer dan het 14"-model, wat je bij de concurrentie eigenlijk niet tegenkomt. Een grotere laptop gaat daar automatisch gepaard met figuurlijk, maar ook letterlijk zwaardere hardware.
Ondanks het lage gewicht van de Gram-notebooks is de magnesium behuizing voldoende stevig, hoewel iets zwaardere Ultrabooks van aluminium zeker nog robuuster aanvoelen. Het toetsenbord biedt veel travel voor een apparaat van dit formaat, dus is het prettig tikken. De verdere werkomgeving is ook oké en de fabrikant heeft niet bespaard op nuttige aansluitingen, zoals moderne multifunctionele Thunderbolt 4-poorten, maar ook USB type-A en HDMI voor wie nog wat oudere randapparatuur wil aansluiten zonder verloopstukjes. Fijn is bovenal dat LG het superlage gewicht niet voor elkaar heeft gekregen door in te leveren op het formaat van de accu. Integendeel, de accu's in alle drie de Gram-laptops zijn vrij fors en in combinatie met de zuinig afgestelde processor noteren de laptops dus een bijzonder lange accuduur, met name de Gram 14 en Gram 16.
Naast al die goede eigenschappen moet je wel in acht nemen dat de Gram-laptops duidelijk niet zijn gericht op het leveren van maximale systeemprestaties. Je hoort en voelt dat ook aan de prettig geringe warmte- en geluidsemissies, en voor het dagelijkse computerwerk zal de quadcore-Tiger Lake-chip nog steeds prima kunnen voldoen, maar bij zwaardere contentcreation-taken kun je merken dat je Gram-laptop er langer over doet. Zeker in de standaardmodus vallen de prestaties tegen, zelfs ten opzichte van andere Tiger Lake-laptops. Wil je echt de beste prestaties, dan kun je toch al beter uitwijken naar een laptop met een andere chip, bijvoorbeeld een AMD Ryzen-octacore uit de 4000- of 5000-serie, of Apples M1-processor. Zo licht als de Gram-laptops zijn die modellen over het algemeen echter niet.
Opvallend genoeg vormt het scherm ook nog een verbeterpuntje bij de huidige serie Gram-laptops. LG is immers schermfabrikant en heeft de panelen in de laptops zelf ontwikkeld. Hoewel de schermen een lekker hoge resolutie en een 16:10-beeldverhouding hebben, vinden we de glimmende afwerking minder geslaagd in combinatie met de hooguit gemiddelde helderheid. Bovendien is de kleurafstelling standaard afwijkend en vooral bij de grotere modellen veel te blauw, waarbij de zeer verzadigde kleurweergave onhandig kan uitpakken als je aan beeldbewerking doet.
Niettemin bieden de laptops uit de Gram-serie wat ons betreft genoeg goede en unieke eigenschappen om een Excellent-award te rechtvaardigen. Mocht je nog twijfelen tussen de verschillende configuraties: we zouden in ieder geval gaan voor een 16GB-model, omdat je het geheugen na aanschaf niet meer kunt upgraden. We zouden de Core i7 echter laten staan, vanwege het geringe prestatieverschil met de Core i5-modellen. Bij de 14" kan dat helaas niet, omdat het Core i5-model ook slechts 8GB geheugen heeft. Wat ons betreft is de 16"-laptop daarmee het interessantst; ondanks het grote scherm zijn de afmetingen compacter dan je verwacht en het gewicht is lager dan dat van de meeste 14"-notebooks. Bovendien betaal je niks extra's voor een 16GB-model.
Het lijken leuke laptops te zijn, zeker zou ik de 16" overwegen als ik nu een nieuwe laptop zocht. Maar:
Met 1100 gram is het ruimschoots de lichtste 16"-laptop die je nu kunt kopen.
Dat is natuurlijk niet heel moeilijk als er nauwelijks 16" laptops zijn. Er staan ~50x meer 15.6" laptops dan 16" laptops in de pricewatch. En neem je die mee, dan is de Acer Swift 5 lichter.
Vrijwel alle 15.6" laptops hebben een scherm met 16:9 verhouding. Die is dan 34.5 bij 19.4 cm groot, goed voor 671.1 cm2 aan oppervlak.
Een 16.0-inch scherm met 16:10 verhouding is 34.5 bij 19.4 cm met een oppervlakte van 742.3 cm2. Praktisch even breed dus, maar 11% hoger. Dat vind ik persoonlijk nog best wel een verschil.
Een 16" 16:10 scherm is in oppervlak en dus gewicht echter wel een stuk groter dan een 15.6" 16:9 scherm. Die twee zijn voor mij dan ook niet vergelijkbaar.
[Reactie gewijzigd door mac1987 op 22 juli 2024 16:58]
Ook voor de andere reacties, ik ben het ermee eens dat 16:10 echt wel voordelen biedt, en inderdaad, het is een ~10% groter. In diagionaal is het verschil minder, en ik denk dan ook niet dat 10% zwaarder op die manier direct gerekend mag worden. Maar mijn primaire punt blijft simpelweg dat er uberhaupt nauwelijks 16" laptops zijn. Dus dan is het niet heel moeilijk om ruimschoots de lichtste te zijn.
Klopt en helemaal mee eens. Waar ik het niet mee eens ben is de vergelijking met de Acer Swift. Het apparaat heeft totaal andere afmetingen en dus is een vergelijking van het gewicht onzuiver.
Een voordeeltje hier bij de LG is ook nog wel die 2 (waarvan 1 vrij) M.2 slots. Bij Apple betaal je altijd met lichaamsdelen voor storage. Maar voor de rest ben ik het eens.
Het is ook nog een beetje wachten op de grotere formaten, voor wie 13" te klein is, kan dat nog een puntje zijn (en het design is toch wel wat verouderd).
Tenzij je iets wil aansluiten. Dan ben je snel klaar met twee USB-c poorten en een koptelefoon ingang. Een beamer op HDMI of een normale USB-stick kun je er al niet in kwijt.
Nee, je ontkomt inderdaad niet aan een dongle. Maar als je de juiste koopt heb je er maar eentje nodig om je use cases af te dekken. Handig is anders maar het is te echt te overzien.
Nee. Hoewel Craig Federighi (Senior Vice President voor Software Engineering bij Apple) heeft gezegd dat de bal hiervoor bij Microsoft ligt. MS biedt namelijk geen ARM-versie aan voor consumenten (om los te installeren, wel natuurlijk via hardware van een OEM). Mocht dat wel gebeuren dan willen ze waarschijnlijk wel Bootcamp aanzetten voor M1 Mac's.
[Reactie gewijzigd door xFeverr op 22 juli 2024 16:58]
Maar dan komen de klachten weer, die hier al eerder geopperd zijn bij andere artikelen, dat er onvoldoende Windows arm-software is om Bootcamp nodig te achten…
[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 22 juli 2024 16:58]
Ja je zou het in Parallels kunnen draaien, maar dan geldt nog steeds: je moet een insider evaluatieversie downloaden, dat is niet een versie van Windows 10 on Arm die geschikt is voor particulieren. Daar zijn andere, nog niet bestaande, licenties voor.
Het huidige licentiemodel van Windows 10 on Arm staat dus eigenlijk in de weg.
Had niet verwacht dat ik dit ooit zou zeggen, maar de MacBook Air en pro met de M1 zijn een ontzettend veel waar voor je geld en in mijn mening de beste deal voor ultrabooks momenteel. Ze hebben geen concurrent in die prijsklasse en in dat formaat. Geen concurrent in accuduur en cpu prestaties. En zijn de enige die dat allemaal bereiken zonder noemenswaardige geluidsoverlast.
Als je een ultrabook wilt koop dan een MacBook Pro
Je kan echter niet de SSD vervangen/repareren/upgraden (dus je bent ook erg duur uit als je een model met 512 gb ssd of 1 tb ssd wilt hebben), hoger gewicht en de ports kunnen onhandig zijn.
Maarja persoonlijk vind ik de Surface Laptop 4 veel beter qua competitie gezien die vergelijkbare performance heeft met de Macbook Pro M1 en bijna vergelijkbare batterijduur (Dave2D heeft hier een goede beknopte review over), terwijl je nog steeds toegang hebt tot de SSD.
MaxTech heeft een side-by-side video. De m1 is alsnog beter.
En performance van de surface knalt omlaag als hij op de accu werkt. Bij de m1 maakt het niet uit of je ingeplugd bent of op accu werkt.
[Reactie gewijzigd door Valinor op 22 juli 2024 16:58]
Maar voor €1650 heb je wel beduidend betere specs dan deze 14" LG Gram bied voor €1500.
Ook 16GB geheugen en een 512GB SSD, maar een veel krachtigere CPU en GPU, een veel beter scherm en langere batterijduur. Die extra 10% is dus prima te verantwoorden.
Daar ben ik het wel mee eens maar je beament precies ook wat ik bedoel. Het hele voordeel van de SSD kunnen upgraden is dat je het entry model (of goedkoopste 16 gb ram model) kan pakken, gezien meestal een i5 wel voldoet, en grijp je voor een voordelig prijsje een 500 gb - 1 tb ssd (of je hebt er nog een liggen).
Ik ken zelf maar weinig mensen die 1500 of 1650 euro willen neerleggen voor een laptop, maar ken er genoeg die wel 500 gb of meer willen hebben.
Een ander punt wat me opvalt bij dergelijke laptops dat ze soms erg flink in prijs kunnen kelderen (meer dan Macbooks).
Geen Apple-fan hier, maar die M1 is een fantastische CPU: snel en zuinig. Een andere reden is dat door het relatief beperkte aanbod van hardware van Apple kunnen zij hardware en software beter op elkaar afstemmen.
Dat wordt altijd wel gezegd, maar ik mag toch aannemen dat er wel mogelijkheden moeten zijn voor Microsoft om de hard- en software van de Surface-lijn beter op elkaar af te stemmen? Ik bedoel: in principe zou de software toch moeten herkennen dat 'ie op een Surface-product draait en dan andere optimalisaties kunnen toepassen.
[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 22 juli 2024 16:58]
Eens, het lijkt ze ook wel wat meer gelukt te zijn met de Surface Pro 4 (/AMD, die ondanks een oudere generatie AMD cpu toch competitief mee doet). Verder denk ik dat AMD & Intel nog iets te winnen hebben met 7nm/10nm vs 5nm waar Apple nu op zit en ook integratie van geheugen in de chip (of alternatief wat vergelijkbaar voordeel geeft).
Niet zo raar. M1 is ARM en veel energiezuiniger. Tel daar een geoptimaliseerd OS bij op en bingo, langere accuduur. Sterker nog. De instapmodellen van de M1 hebben niet eens fans om de boel te koelen. Minder componenten die stroom verbruiken, langere accuduur.
Goed aantal aansluitingen: 2 USB-C, 2 USB-A, HDMI en microSD slot, dat spaart veel dongles uit!
Bewijst dat gewicht weinig of niets te maken heeft met aantal poorten.
Echt mooie dingen! Toch jammer dat het scherm, net als bij zoveel andere laptops, blijkbaar flink tegenvalt. Het is dé interface voor ons visuele wezens, het venster tot de digitale wereld. En daarbij zijn erg veel mensen tegenwoordig multimediaal bezig voor privé en werk, ook ik. Als ik iets maak dat potentieel duizenden mensen zien, moet ik erop kunnen vertrouwen dat iig mijn creatie klopt. En dan laten laptopfabrikanten juist op dat vlak steken vallen, tegen een redelijk premium prijs? Ik snap het niet.
Voor mij is die 17 inch wel interessant. Die laptop is in mijn ogen krachtig genoeg. Geen 920p onzin zoals in de meeste modellen van andere merken. Echt iets om naar uit te kijken.
Hè jakkie, wie verzint het om een 17” scherm te maken die geen eens full HD heeft. Ik zou liever een 1440p scherm hebben op 17”. 4K is een beetje te veel van het goede op zo’n kleine schermdiagonaal
Hier op Cool Blue heb je 17 inch laptops met een HD+ resolutie, ben ik dus niks mee. Voor het werken met microsoft Office is die LG wel voor mij een optie. Groot en een fatsoenlijke resolutie.
Het beeldscherm valt toch wel tegen voor een bedrijf dat zo gespecialiseerd is in beeldschermen. De keuze voor een 16:10 beeldverhouding is een goede ontwikkeling. Wel jammer dat ze dan kiezen voor een scherm met relatief lage helderheid en dan ook nog eens glanzend zonder ontspiegelingscoating...
:fill(white):strip_exif()/i/2004339392.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/2004339464.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/2004339538.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2004334276.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004334278.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004334280.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004334282.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004334284.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004334286.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004334288.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004334296.jpeg?f=imagegallery)
Om de schermklep makkelijk te openen, zit voor in de behuizing van de Gram-laptops een kleine uitsparing. Het verborgen scharnier opent lekker soepel en ook vrij ver, dus je hoeft geen twee handen te gebruiken. Bij andere laptops blijft het scherm wel wat beter in positie staan, waar het bij de Gram-notebooks een klein beetje heen en weer kan wiebelen als de ondergrond niet stabiel is. In de smalle bovenste schermrand zit een piepkleine webcam met 720p-resolutie en een niet beter dan gemiddelde beeldkwaliteit. De naar onderen wijzende luidsprekers klinken best goed: niet erg basrijk, maar wel gedetailleerd, met een prima geluidsbeeld. Opvallend verschil tussen de Gram 14 enerzijds en de Gram 16 en Gram 17 anderzijds is dat de twee grotere laptops een heel stuk luider kunnen, al voldoet ook het maximale geluidsniveau van de Gram 14 wel voor videoconferencing als je je niet in een te lawaaiige ruimte begeeft.:strip_exif()/i/2004334290.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004334292.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004322156.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004322158.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004322154.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2004322152.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2004322150.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2004334294.jpeg?f=imagemedium)
De touchpad is voorzien van geïntegreerde muisknoppen onder een prettig glad, glazen oppervlak, zoals vrijwel alle high-end laptops dat hebben. De twee grotere modellen hebben een net iets grotere touchpad dan de Gram 14, al had het verschil in afmetingen wat ons betreft nog wel wat groter mogen zijn. Zeker bij de Gram 17 zit rondom veel loze ruimte.:strip_exif()/i/2004322132.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004322134.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004322136.jpeg?f=imagegallery)
/i/2004334298.png?f=imagegallery)
/i/2004334300.png?f=imagegallery)
/i/2004334302.png?f=imagegallery)
/i/2004334304.png?f=imagegallery)
/i/2004334306.png?f=imagegallery)
/i/2004334308.png?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2004339538.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2004339574.jpeg?f=thumbmedium)
/i/2004863044.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/1950/crop673609ac4f243_cropped.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/949277/crop5b2a7f50bd347_cropped.jpeg?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/2004339428.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2004339392.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2004339500.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2004339464.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2004845552.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004325830.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/145751/check-in-minion-small2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/496922/Balance%252060x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/93026/crop5710f70890ba1_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/202197/crop6453620011648_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/657325/crop61823cd62e417_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/142393/crop672b6f0083761_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/331213/crop56ef13408ff38_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/408989/crop5613f0d80e7bb_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/277895/crop5eda5f3273e75_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/28892/flo.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/285290/crop662e1bf6d2565_cropped.webp?f=community){kind=small}
/u/381607/have%2520a%2520nice%2520day%2520-%2520small.png?f=community){kind=small}
/u/683203/crop59b938da396f5_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/421349/crop608e455a5ee12_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/6555/JesusLovesYou_THUMB.jpg?f=community){kind=small}
/u/313859/crop5fe207cfa819e_cropped.png?f=community){kind=small}
