Inleiding
Het is toch een beetje jammer dat de zoetigheid weg is. In de afgelopen jaren konden we steeds maandenlang gokken welke zoetigheid dit keer de naam van Android zou vormen: Cupcake, Donut, Eclair, Froyo, Gingerbread, Honeycomb, Ice Cream Sandwich, Jelly Bean, Kitkat, Lollipop, Marshmallow, Nougat, Oreo en Pie. In 2019 was de vraag wat Google zou doen met de Q. Het antwoord was: niets. Google heeft besloten om de naamgeving van Android te wijzigen in simpelweg nummers. En dus werd Android Q bij release in de zomer Android 10. Daardoor was het ook niet echt een verrassing wat het versienummer van deze nieuwe release zou worden. Google doet niet eens moeite om het verborgen te houden; dit is Android 11 Developer Preview 1.
Het pad naar de release is ook al zo simpel. Er komen drie Developer Previews; een nu, een in maart en een in april. De eerste bèta volgt in mei, vermoedelijk rond ontwikkelaarsconferentie Google I/O. Daarna komen er nog twee bèta's in juni en vermoedelijk juli, en dan volgt de release in 'Q3', rond het einde van de zomer dus. De ervaring leert dat veel nieuwe dingen pas later in de bèta's komen, maar toch is het de moeite waard om alvast te kijken welke nieuwe elementen in deze nieuwe release zitten.
Google waarschuwt om dit niet te flashen op je dagelijkse telefoon. Deze Developer Preview is, zoals de naam al aangeeft, bedoeld voor ontwikkelaars en andere mensen die de nieuwe Android alvast willen proberen. Het flashen moet bovendien via een pc en fastboot. Vervolgens is alle data van de telefoon af. Wij laten ons daar niet door tegenhouden en hebben Android 11 geflasht op een Pixel 3.
/i/2003395998.jpeg?f=imagenormal)
Nieuwe functies
Om heel eerlijk te zijn: je ziet niet veel op het moment dat je Android 11 hebt geïnstalleerd. Op het oog ziet het homescreen er hetzelfde uit, met hetzelfde soort wallpaper. Ook grote veranderingen in de besturing zijn er niet; de knoppen of gebaren zijn hetzelfde. De eerste wijziging zit in de toggles; daar is nu een optie bijgekomen om een schermopname te maken. Geen screenshot dus, maar een opname van wat je op het scherm doet. Die api zit al een paar jaar in Android en diverse fabrikanten hadden dat al in hun skin gezet, maar nu is het ook beschikbaar in de Google-versie van Android.
Ook lijkt er een optie aan te komen voor een 'rollend screenshot', waarbij je dus kunt scrollen bij het maken van een screenshot, maar die optie zit er nu nog niet standaard in, al is er wel code die erop wijst dat het komt.
De grootste wijziging is dat 'ballonnen' nu een standaardoptie wordt voor het weergeven van notificaties. Ze zaten al als experiment in Android 10 en in Android 11 wordt het dus een echte optie. Om het te activeren, moet je het als eerste aanzetten voor de Berichten-app. Vervolgens kun je op elke notificatie lang drukken om het in een ballon weer te geven.
Chatapps komen naast elkaar in ballonnetjes in één interface. Die is altijd bereikbaar met een druk op het ballonnetje dat je overal op het scherm kunt zetten. Het is verdraaid handig als je toevallig in verschillende chatapps tegelijk aan het kwekken bent, al zullen veel mensen het ook hinderlijk vinden. In Android 11 wordt het opt-in; apps kunnen niet standaard notificaties openen in ballonnen.
Ook een opvallende nieuwe functie, een die terugkeert nadat hij afwezig was in Android 10, is de mogelijkheid om apps vast te pinnen in het deelmenu. Als je dus vaak dingen via WhatsApp of Slack verstuurt, kun je die apps op een vaste plek neerzetten in het menu om items te delen.
Wel is te zien dat de notificatiebalk nu een onderdeel 'gesprekken' heeft, waarin notificaties van chatgesprekken staan. Daarin kunnen gebruikers gesprekken ook laten staan, zodat niet alleen nieuwe meldingen daarin staan, maar ook de context van het gesprek. In die gesprekken kun je vanuit Chrome ook plaatjes plakken.
Op het gebied van privacy is nu duidelijk zichtbaar dat je apps eenmalig toegang kunt geven tot bijvoorbeeld je locatie. Android gaat trouwens het bijhouden van de locatie op de achtergrond beperken tot apps die het écht nodig hebben. Daarnaast vindt Android het nu welletjes als je een app twee keer toegang tot iets hebt geweigerd; dan vraagt de app het niet opnieuw.
Er is wat aandacht voor audio. Zo zet de telefoon bluetooth niet uit als je vliegtuigmodus aanzet als er een headset of oortjes verbonden zijn. Dat is superhandig in een vliegtuig. Ook is nu in de ontwikkelaarsopties te zien welke codecs door oortjes of een headset worden ondersteund.
Er zijn nog wat andere kleine dingetjes. Zo is er een optie om de donkere modus alleen in te schakelen tussen zonsondergang en zonsopgang, zijn de opties in Niet Storen verfijnd en is het mogelijk om live de verversingssnelheid van het scherm boven in beeld te zetten.
Onder de motorkap
De belangrijkste upgrade in Android 11 is dat versie-upgrades van Android weer een stukje minder belangrijk zijn geworden. Google is al jaren bezig met het ontkoppelen van veel onderdelen van het besturingssysteem van de versie-upgrades en gaat nu weer verder. Zo trekt Google onder meer privacy-instellingen, instellingen voor neurale berekeningen en een 'mediaprovider module' los. In totaal zijn nu 22 modules los van versie-upgrades; in Android 10 zijn dat er 10.

Aan die 'Google Play System Updates' heb je nu nog niet veel, maar ze hebben tot gevolg dat Google veel delen van Android apart kan upgraden zonder het besturingssysteem zelf een upgrade te hoeven geven. Daardoor moeten nieuwe functies sneller en vaker naar telefoons komen.
De andere belangrijkste functie voor ontwikkelaars is 'scoped storage', beperkte toegang tot de opslag van een telefoon. Dat wilde Google al eerder inbouwen, maar het leverde veel problemen op. Nu moet het er echt van komen in Android 11. Apps als bestandsbeheerders kunnen nog steeds in alle mappen, maar andere apps kunnen na de wijziging alleen nog in hun eigen mappen.
Uiteraard zijn er ook weer veel andere wijzigingen, waaronder de mogelijkheid om audio te onderdrukken tijdens het maken van video-opnames in apps. Dat zal mensen die vaak video opnemen in apps als Instagram en TikTok, als muziek in de oren klinken. Daarnaast komt er ondersteuning voor het vervagen van de achtergrond in video's, mits telefoons dat ondersteunen.
Ook lijkt Google te werken aan een nieuwe bluetoothstack. Die is al te activeren en staat in de ontwikkelaarsopties onder de naam Gabeldorsche. Gabeldorsche is de naam van de zoon van Harald Blauwtand Gormsson, de Scandinavische koning naar wie bluetooth is genoemd.

Een andere wijziging die veel kan veranderen, is de ondersteuning voor ISO/IEC 18013-5. Dat is de norm voor opslag van rijbewijzen op de smartphone. Het moet onder meer van pas komen bij het huren van auto's, waarbij apps gelijk kunnen checken of gebruikers een geldig rijbewijs hebben. Dat moet uiteindelijk ook in Nederland gaan werken.
Daarnaast moeten ontwikkelaars gemakkelijker gebruik kunnen maken van telefoonkenmerken. Zo kunnen ze datagebruik en streams aanpassen aan een 5g-verbinding en kan Android rekening houden met grote, gebogen schermranden. Er zijn uiteraard ook weer allerlei verborgen opties, zoals voor het scheiden van notificaties en toggles, en het teruglezen van weggeveegde notificaties.
Tot slot
Android en iOS zitten al jaren op hetzelfde pad; het gaat meer om verfijning dan om vernieuwing. Dat is ook te zien in Android 11, dat onder de motorkap 'gewoon' Android R heet. Er zitten weinig spannende veranderingen in en er is niet veel om reikhalzend naar uit te kijken.
Aan de andere kant is er een aantal kleine, maar fijne verbeteringen. Het onderdrukken van geluid tijdens video-opnames, het niet uitzetten van bluetooth als je de vliegtuigmodus aanzet én muziek luistert tegelijk... het zijn allemaal kleine tweaks die laten zien dat Google vooralsnog tevreden is met de grote dingen in Android.
Bovendien werkt Google langzaam maar zeker toe naar een situatie waarin Androids versie-upgrades helemaal overbodig zullen zijn. App-updates via de Play Store en beveiligingsupdates namen al veel van de noodzaak voor versie-upgrades weg, maar de modules in Project Mainline maken de versie-upgrades nog kleiner dan ze al zijn.
Android 11 is te flashen op alle Pixel-telefoons sinds de Pixel 2, maar ondersteuning voor de eerste Pixel-telefoon komt te vervallen. Android 11 is daarmee de eerste release die op een van de Pixel-telefoons niet zal draaien. Dat is logisch, want de ondersteuning verliep eind vorig jaar, drie jaar na de release.
Het is wachten totdat versies van Android helemaal geen belangrijke elementen meer bevatten en nieuwe functies allemaal binnenrollen via kleinere updates. Tot die tijd is Android 11 een combinatie van fijne tweaks, zonder op het oog écht iets ingrijpends aan te passen, al kunnen de interface en werking natuurlijk nog op de schop gaan in de komende testversies voor de release deze zomer.
/i/2003396202.jpeg?f=imagenormal)