Inleiding: gedeeltelijke introductie
Intel introduceerde op 21 augustus zijn eerste exemplaren van de achtste generatie Core-processors. Dat waren enkele U-serie processors voor laptops, maar voor de desktop moesten we tot 5 oktober wachten. In de tussenliggende maanden was echter vrijwel alles over de aanstaande introductie al bekend geworden. Overigens wordt de achtste generatie Core-processors op twee manieren als drietrapsraket geïntroduceerd.
Ten eerste zijn er drie introductiemomenten van de processors, met de eerste golf mobiele processors in augustus, de topmodellen voor de desktop in oktober, en zakelijke en instapprocessors die in de eerste helft van volgend jaar moeten volgen.
De achtste generatie Core-processors is ook op een andere manier een drietrapsintroductie, want onder deze noemer worden maar liefst drie generaties processors geschaard. De mobiele U-serie processors van augustus waren Kaby Lake Refresh-processors, geproduceerd op 14nm, en ook Coffee Lake, de desktopprocessors met onder meer de i7-8700K en i5-8600K dus, wordt op 14nm geproduceerd. De derde serie voor achtste generatie Core-processors zal luisteren naar de codenaam Cannon Lake, en die zal op 10nm geproduceerd worden.
Op Cannon Lake moeten we tot 2018 wachten, maar Coffee Lake kunnen we nu alvast testen. Helaas moet dat weer op een nieuw moederbord, want Intel heeft bedacht dat de nieuwe processors weliswaar net als Kaby Lake op socket lga1151 moeten zitten, maar niet werken op de oude series 100- of 200-moederborden. We hebben daarom onze i7-8700K en i5-8600K, die opnieuw niet door Intel werden aangeleverd, op een gloednieuw Z370-bord van Asrock getest.
/i/2001673147.png?f=imagenormal)
Het platform
Heel veel spannends zou er over het Coffee Lake-platform niet te vertellen mogen zijn. De processors maken immers nog altijd gebruik van een lga1151-voetje, hetzelfde aantal pinnen als Kaby Lake dus. En net als Kaby Lake worden de Coffee Lake-processors gecombineerd met een chipset voor connectiviteit met opslag, usb-apparaten en andere interfaces. Waar het wel spannend wordt, is dat Intel voor Coffee Lake een Z370-chipset heeft bedacht die wel heel sterk lijkt op de Z270-chipset voor Kaby Lake. Toch zijn processors van de ene generatie niet te gebruiken op borden van de andere generatie.
Het lijkt erop dat de oorzaak voor dit gebrek aan onderlinge uitwisselbaarheid ligt in de stroomvoorziening van processors. Coffee Lake zou extra pinnen voor de spanning voor zijn cores hebben ten opzichte van Kaby Lake. Coffee Lake heeft immers maximaal zes cores aan boord, waar Kaby Lake er niet meer dan vier heeft. Eerder gingen er geruchten dat het vooral een microcode-firmwarekwestie zou zijn, waarbij Intel van moederbordpartners eist dat er geen bios'en worden uitgebracht waardoor Kaby Lake op een Z370-bord werkt en waarbij Coffee Lake niet op Z270-borden wordt geaccepteerd. Het is wat onduidelijk of fysieke beperkingen ten grondslag liggen aan deze incompatibiliteit, of dat interoperabiliteit wel mogelijk is, maar hetzij om 'politieke' redenen hetzij door gebrek aan validatie achterwege gelaten is.
Dat gezegd hebbende, kijken we even naar de kleine verschillen tussen Z270 en Z370. De laatste heeft ondersteuning voor Optane-geheugen en is geschikt voor Thunderbolt-controllers, maar Thunderbolt is niet geïntegreerd en je kunt als moederbordfabrikant natuurlijk net zo makkelijk een Alpine Ridge-controller aan een Z270-chipset hangen. Verder zijn zaken als usb 3.1 gen 1, enkele sata-poorten en usb 2.0-poorten, en natuurlijk netwerk en audio in de chipset geïntegreerd. De verbinding met de processor verloopt via een dmi 3.0-interface en je kunt maximaal 24 pci-e-lanes aansturen. Exact hetzelfde als de Z270-chipset dus.
/i/2001673321.png?f=imagenormal)
In de loop van 2018, waarschijnlijk pas in de tweede helft van dat jaar, komt er een chipset die wel vernieuwing met zich meebrengt. Dat zal de Z390-chipset worden, maar heel veel is daarover nog niet bekend. Er gaan geruchten dat Thunderbolt of een snelle usb 3.1-variant daarin geïntegreerd is. Eerder in 2018, in ieder geval in het eerste kwartaal, moeten ook andere chipsets voor Coffee Lake beschikbaar komen. Dan worden de zakelijke varianten Q360 en Q370 verwacht, en ook de H370 en budgetvarianten H310 en B360 moeten dan beschikbaar komen. Gezien de ervaringen met de Z370-chipset zullen de veranderingen ten opzichte van hun respectievelijke voorgangers uit de 200-serie niet wereldschokkend zijn.
De processors
Waar de chipset dan vooralsnog geen potten breekt wat originaliteit betreft, heeft Intel zijn processors wel flink op de schop genomen. Voorheen waren de i3-processors dualcores zonder turbo, maar met hyperthreading. De i5-series waren quadcores zonder hyperthreading en met turbo. De i7's waren uiteraard ook quadcores, met turbo en hyperthreading. Voor Coffee Lake verandert dat behoorlijk.
Cpu |
Cores |
Kloksn. (Base) |
Kloksn. (Boost) |
L3 |
Tdp |
Prijs |
i7-8700K |
6/12 |
3,7GHz |
4,7GHz |
12MB |
95W |
$359 |
i7-8700 |
6/12 |
3,2GHz |
4,6GHz |
12MB |
65W |
$303 |
i5-8600K |
6/6 |
3,6GHz |
4,3GHz |
9MB |
95W |
$257 |
i5-8400 |
6/6 |
2,8GHz |
4GHz |
9MB |
65W |
$182 |
i3-8350K |
4/4 |
4GHz |
N/A |
6MB |
91W |
$168 |
i3-8100 |
4/4 |
3,6GHz |
N/A |
6MB |
65W |
$117 |
De i3-processors zijn voortaan quadcores, maar nog wel zonder turbo en zonder hyperthreading. Effectief een i5 zonder turbo dus. De nieuwe i5-serie heeft op zijn beurt geen hyperthreading, maar nog wel de turbo. Belangrijker: het aantal cores is vergroot naar zes in plaats van vier. Ook de Coffee Lake i7-serie heeft voortaan niet vier, maar zes cores, met hyperthreading én turbo. Dat betekent dat voor de meeste processors de coreaantallen met vijftig procent zijn toegenomen. In de toekomst, als Cannon Lake uitkomt, zouden i7's zelfs acht cores krijgen. Daarmee volgt Intel AMD, dat met Ryzen natuurlijk al vier, zes en acht cores heeft.
/i/2001673323.jpeg?f=imagenormal)
De processors kunnen een enkele videokaart met zestien pci-e-lanes aansturen en de geïntegreerde gpu kan met drie schermen overweg via een ddi-interface en met een vierde via een displayport 1.4. De geheugencontrollers zijn goed voor twee modules per kanaal. Daarbij kunnen de i3-processors ddr4-geheugen tot 2400MT/s aansturen, en de i5's en i7's ondersteunen snelheden tot 2667MT/s.
Heeft Intel dan niets veranderd? Jawel, de geheugencontrollers hebben een kleine speedbump van 2400 naar 2667MT/s gekregen, maar de multiplier is ook aangepast, waardoor theoretisch geheugensnelheden tot 8400MT/s mogelijk zijn en je kunt timings voortaan in realtime aanpassen. En over overklokken gesproken, het is met Coffee Lake nu mogelijk om cores individueel te overklokken, een trucje dat is afgekeken van het hedt-platform. Zo kun je de beste cores harder laten tikken.
Ook de igp is niet echt veranderd, maar kreeg wel een kleine snelheidsverhoging. In alle processors zit een Intel HD Graphics 630-gpu, met een basiskloksnelheid van 350MHz. In de Kaby Lake-generatie was de topsnelheid echter 1,15GHz, maar in de 8700K is dat verhoogd naar 1,20GHz. De gpu van 8600K blijft op maximaal 1,15GHz tikken, maar die van de i5-8400 stopt bij 1,05GHz. Nog een klein verschil: de opengl-ondersteuning is van 4.4 in Kaby Lake naar versie 4.5 in Coffee Lake gegaan.
Uiteraard is ook het 14nm-procedé weer wat beter afgesteld, waardoor iets hogere kloksnelheden mogelijk zijn zonder het opgenomen vermogen te veel te verhogen. De hexacores hebben immers nog maar een tdp van 95W, waar de Kaby Lake-topmodellen 91W verstookten. Desondanks claimt Intel dat de moederborden een stevige energievoorziening moeten hebben en dat dit een van de redenen is waarom een Z370-bord nodig is. Uiteraard zijn ook Z270-borden bedoeld voor overklokken en daarom over het algemeen voorzien van een krachtige energievoorziening.
Intel wil verder geen details geven over waarom zijn socket lga1151-processors niet uitwisselbaar zijn, maar anders dan de energievoorziening lijkt er geen reden waarom Coffee Lake niet in Z270 zou werken en er is op grond van de beschikbare informatie al helemaal geen reden waarom Kaby Lake niet in Z370-borden zou passen. Met uitgelekte roadmaps over een Z390-chipset met meer features, een komende Cannon Lake-generatie met acht cores en onzekerheid over toekomstige compatibiliteit is het lastig te bepalen waar je aan toe bent als je nu Coffee Lake en een Z370-bord koopt. Dat had Intel iets handiger mogen aanpakken.
Testsystemen en specificaties
We hebben de volgende processors weten te bemachtigen. Hoewel Intel inmiddels al bijna een jaar geen marketing- en pr-activiteiten in de Benelux ontplooit, hebben we via via de i7-8700 van Intel ontvangen. Langs andere kanalen hebben we de i7-8700K en de i5-8600K gekregen. De i3's hebben we nog niet kunnen krijgen.
Merk en productserie |
Intel Core i7 |
Intel Core i7 |
Intel Core i5 |
Type |
8700K |
8700 |
8600K |
|
/i/2001667929.gif?f=thumbmini) |
/i/2001667929.gif?f=thumbmini) |
/i/2001667927.gif?f=thumbmini) |
Prijs en waardering |
Prijs |
€ 265,71 |
€ 236,11 |
€ 99,- |
Waardering |
4.5 van 5 sterren
|
5 van 5 sterren
|
4.5 van 5 sterren
|
Processortechniek |
Socket |
1151 |
1151 |
1151 |
Aantal cores |
6 |
6 |
6 |
Cpu-sspec-number |
SR3QR |
SR3QS |
SR3QU |
Klokfrequentie |
3,7GHz |
3,2GHz |
3,6GHz |
Maximale turboklokfrequentie |
4,7GHz |
4,6GHz |
4,3GHz |
Maximum- geheugengrootte |
64GB |
64GB |
64GB |
Geheugen- specificatie |
PC4-21300 (DDR4-2666) |
PC4-21300 (DDR4-2666) |
PC4-21300 (DDR4-2666) |
Procestechnologie |
14nm |
14nm |
14nm |
Thermal design power |
95W |
95W |
65W |
Video |
Geïntegreerde graphics |
Ja |
Ja |
Ja |
Videochip |
Intel HD Graphics 630 |
Intel HD Graphics 630 |
Intel HD Graphics 630 |
Nominale snelheid videochip |
350MHz |
350MHz |
350MHz |
Maximale snelheid videochip |
1,2GHz |
1,2GHz |
1,15GHz |
Cache |
Cpu-cachelevel 3 |
12MB |
12MB |
9MB |
Functies |
Threads |
12x |
12x |
6x |
Hyperthreading / smt |
Ja |
Ja |
Nee |
Virtualisatie |
Ja |
Ja |
Ja |
Virtualisatietype |
Intel VT-d, Intel VT-x |
Intel VT-d, Intel VT-x |
Intel VT-d, Intel VT-x |
Cpu-multiplier |
37 |
32 |
36 |
Cpu-instructieset |
AES, AVX, AVX2, EM64T, MMX, NX-bit, SSE, SSE2, SSE3, SSE4, SSE4.1, SSE4.2, SSSE3, XD |
AES, AVX, AVX2, EM64T, MMX, NX-bit, SSE, SSE2, SSE3, SSE4, SSE4.1, SSE4.2, SSSE3, XD |
AES, AVX, AVX2, EM64T, MMX, NX-bit, SSE, SSE2, SSE3, SSE4, SSE4.1, SSE4.2, SSSE3, XD |
Max. aantal pci-e- lanes |
16x |
16x |
16x |
Overig |
Type koeling |
Actieve fan |
Actieve fan |
Actieve fan |
Verkoopstatus (cpu) |
Boxed |
Boxed |
Boxed |
We hebben de processors uiteraard vergeleken met de Kaby Lake-generatie, maar ook met enkele oudere processors en Intels eigen hexacores van het hedt-platform. Natuurlijk mag ook Ryzen met zes en acht cores niet ontbreken in de vergelijking.
Systeem |
Z370 (1151) |
X399 (TR4) |
X299 (2066) |
Z270 (1151) |
X370 (AM4) |
Processors |
i7-8700K i5-8600K |
1950X 1920X |
i7-7740X i9-7900X i9-7960X i9-7980XE* |
i7-7700K |
Ryzen 7 1800X |
Moederbord |
Asrock Z370 Extreme4 |
Asus Rog Zenith Extreme |
Asus Prime X299-A Gigabyte Aorus X299 Gaming 7* |
Asus Maximus VII Ranger |
Asus Crosshair VI Formula |
Geheugen |
16GB ddr4-2667 G.Skill Trident |
32GB ddr4-2667 G.Skill Trident |
32GB ddr4-2667 G.Skill Trident |
16GB ddr4-2400 G.Skill Trident |
16GB ddr4-2667 G.Skill Trident |
Videokaart |
GTX 1080 Ti |
GTX 1080 Ti |
GTX 1080 Ti |
GTX 1080 Ti |
GTX 1080 Ti |
Opslag |
Samsung 850 Evo 500GB |
Samsung 850 Evo 500GB |
Samsung 850 Evo 500GB |
Samsung 850 Evo 500GB |
Samsung 850 Evo 500GB |
OS |
Windows 10 x64 Creators Update |
Windows 10 x64 Creators Update |
Windows 10 x64 Creators Update |
Windows 10 x64 Creators Update |
Windows 10 x64 Creators Update |
Koeling |
Corsair Hydro H110 |
CM Masterliquid Lite 120 |
CM Masterliquid Lite 120 |
CM Masterliquid Lite 120 |
CM Masterliquid Lite 120 |
Voeding |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Prestaties: synthetische benchmarks
We vergelijken de nieuwe Coffee Lake-processors zoals gezegd met de vorige generatie Kaby Lake-processors, maar ook met twee Kaby Lake-X-processors van Intels hedt-platform. Uiteraard hebben we ook AMD's Ryzen-cpu's in de tabellen opgenomen. Daarbij hebben we gekeken naar gelijkwaardige processors wat coreaantallen betreft en naar processors met vergelijkbare introductieprijzen. We zetten wat prijs betreft de i5-8400 tegenover de Ryzen 5 1500X, we zetten de i5-8600K tegenover de Ryzen 5 1600X en de i5-7600K, en ten slotte zetten we de i7-8700K tegenover de i7-7740X, de i7-7700K, en met iets hogere prijzen de 7800X en de Ryzen 7 1700X.
Processor |
Adviesprijs |
Cores/threads |
Actuele prijs |
Core i5-8400 |
182 dollar |
6c/6t |
Onbekend |
Ryzen 5 1500X |
189 dollar |
4c/8t |
Onbekend |
Core i5-7600K |
242 dollar |
4c/4t |
Onbekend |
Ryzen 5 1600X |
249 dollar |
6c/12t |
Onbekend |
Core i5-8600K |
257 dollar |
6c/6t |
€ 99,- |
Core i7-7740X |
339 dollar |
4c/8t |
Onbekend |
Core i7-7700K |
339 dollar |
4c/8t |
€ 174,98 |
Corei7-8700K |
359 dollar |
6c/12t |
€ 265,71 |
Core i7-7800X |
389 dollar |
6c/12t |
Onbekend |
Ryzen 7 1700X |
399 |
8c/16t |
Onbekend |
- Cinebench R15 1T
- Cinebench R15 nT
De singlethreadedscore van Cinebench geeft een keurige weergave van kloksnelheden, met de 8700K als duidelijke winnaar.
In de multithreadedtest is de 1700X nog wat sneller dan de 8700K, maar die heeft natuurlijk ook twee extra cores. De 8600K moet door zijn gebrek aan hyperthreading de smt-cores van de 1600 en 1600X voorlaten. Opvallend hier is dat de i5-8400 even snel is als de i7-7700K, die 86 euro duurder is.
- 1T-score
- nT-score
- 1T integer-score
- 1T fp-score
- 1T crypto-score
Ook in de singlethreaded-Geekbench-test volgen de scores de kloksnelheden netjes, al zien we een gat van zestien procent tussen Intel en AMD bij gelijke kloksnelheid. In de multithreadedtest is de i5-8400 weer sneller dan de 7700K en de i5-8600K zit op gelijke hoogte met de duurdere 1700X van AMD.
In de crypto-score, waarin AMD tot dusver veel beter presteerde dan Intel, heeft Intel een flinke stap gemaakt en kan het nu aardig meedoen met AMD. Uiteraard is dat voor alle soorten versleuteling, van browserverkeer tot versleuteling van je bestanden.
- PCMark 8 Home
- PCMark 8 Work
- PCMark 8 Creativity
De PCMark-scores zijn van allerlei factoren afhankelijk, maar de Work-scores zijn nog het meest kloksnelheidafhankelijk, terwijl resultaten in de Creativity-test meer profiteren van veel cores. In alle gevallen scoort de nieuwe 8700K beter dan de 7700K die hij opvolgt.
Praktijktests
We gaan verder met praktijktests, waarbij we beginnen met de content-creationsoftware van Adobe. We renderen een 4k-filmpje met Premiere, exporteren foto's in Lightroom en bewerken een foto met 'action scripts' in Photoshop.
- Premiere Pro 4k
- Lightroom export
- Photoshop fotobewerking
Premiere heeft graag extra cores en daarbij zijn die van Intel favoriet, want de twee hyperthreading hexacores presteren beter dan de acht van AMD. De 7800X is ondanks zijn lagere kloksnelheid sneller dan de 8700K, waarschijnlijk dankzij meer geheugen.
In Lightroom is de 7800X ook iets sneller dan de 8700K, maar alle Coffee Lake-processors zijn sneller dan de oude i7-generatie. Photoshop ten slotte profiteert altijd in enkele actions extra van hoge singlethreadedkloksnelheid, reden waarom de 8700K het snelst is. De twee Coffee Lake i5's zijn opnieuw een stuk sneller dan de Kaby Lake-processors.
- Staxrip x264
- Staxrip x265
- Staxrip x264 op igp
- Blender 2.78c
In Staxrip met x264-codec zien we weer dat de 4,7GHz-turbosnelheid van de 8700K tot de beste resultaten leidt. De 8600K houdt gelijke tred met de 1600X-concurrent en is samen met de andere Coffee Lake-i5 sneller dan de 7700K. Met de moderne h265-codec is de 9700K nog altijd het snelst, maar is de i5-8400 even snel als de 7700K. Alle Intel-processors zijn een stuk sneller dan de AMD-concurrentie.
In de Staxrip-resultaten met ingebouwde gpu hebben we uiteraard alleen de vijf Intel-processors met ingebouwde gpu opgenomen. Daaraan kun je goed zien dat er geen fundamentele verbetering in de gpu zit. De iets hogere framerates zijn aan de iets hogere kloksnelheden van de gpu's te danken.
In Blender is de 8700K met zes ht-cores net iets sneller dan de acht smt-cores van de 1700X. De 8600K is op zijn beurt net iets sneller dan de 7700K, maar iets langzamer dan zijn directe concurrent, de 1600X.
- Opgenomen vermogen idle
- Opgenomen vermogen load
Het opgenomen vermogen meten we nog uit het stopcontact, van het complete systeem dus. De load wordt in dit geval gegenereerd door de Cinebench-multithreadedbenchmark. De i7-8700K is iets minder zuinig dan de Ryzen met een gelijk aantal cores en threads. Hoewel de 7700K en 8700K op papier slechts 4W in tdp schelen, verstookt laatstgenoemde 7W meer in de loadtest. Idle zijn de nieuwe Coffee Lake-chips niet erg zuinig.
Gameprestaties: DX11
De 7700(K) van Intel was altijd al een van de beste processors voor gaming, met een hoge singlethreadedkloksnelheid en voldoende threads om ook games die met meer cores overweg kunnen, te accomoderen. Hoe het de nieuwe i7 met twee extra threads en de i5 vergaat in games, is dan ook interessant.
Grand Theft Auto V
We draaien de games uiteraard op een resolutie van 1920x1080 pixels en niet op de hogere resoluties waarop je in de praktijk zult gamen. Dat doen we omdat we de processor testen en niet de videokaart. Bij hogere resoluties is het niet de processor, maar de videokaart die de bottleneck voor hogere framerates zal vormen.
- GTA V, 1080p Medium
- GTA V, 1080p Ultra
De Coffee Lake-processors scoren prima op GTA, maar toch blijft de 8700K met meer cores en hogere kloksnelheden iets achter. Dat kan te maken hebben met turbo's, die op de verse biosversies nog niet altijd honderd procent werken. Op de Ultra-setting scoort de nieuwe i5 net zo goed als de Kaby Lake 7700K.
GTA V 99p-scores
We kijken waar mogelijk ook naar de 99-percentielscores van games. Die laten zien of er ergens grote haperingen in de framerates zijn geweest, die verantwoordelijk zijn voor lagere fps-scores.
- GTA V, 1080p Medium (99p)
- GTA V, 1080p Ultra (99p)
De frametimes van 10 en 11ms voor de Intel-processors reflecteren de fps-scores; we zien geen gekke dingen.
The Witcher
- The Witcher, 1080p, Medium
- The Witcher, 1080p, Ultra
Ook in de Witcher Medium zijn de i5-processors net iets sneller dan de i7, maar in Ultra is de oude generatie iets sneller. Dat zullen, gezien de overige resultaten, ongetwijfeld kinderziektes zijn.
The Witcher 99p-scores
- The Witcher, 1080p, Medium (99p)
- The Witcher, 1080p, Ultra (99p)
De 8700K scoort op frametimevlak iets beter dan in de fps-grafieken, wat erop duidt dat het systeem te maken had met wat hikjes, die enkele frames erg lang lieten duren.
Gameprestaties: DX12 en Vulkan
We gaan verder met de enige Vulkan-game die we testen, Doom, en met twee DX12-games, namelijk Hitman en Rise of the Tomb Raider.
Doom
- Doom, 1080p Medium
- Doom, 1080p Ultra
Doom 99p-score
- Doom, 1080p Medium (99p)
- Doom, 1080p Ultra (99p)
Met Doom heeft geen enkel systeem moeite om de 200fps te halen. De Coffee Lake-processors zetten wel marginaal betere 99p-scores neer in zowel de Medium- als de Ultra-preset. In die laatste instelling scoort de 7800X duidelijk minder.
Hitman (DX12)
- Hitman, 1080p Medium
- Hitman, 1080p Ultra
Zoals we al vaker zagen, weten DX12-games beter met extra cores om te gaan dan DX11-games. De Coffee Lake-processors met zes in plaats van vier fysieke cores scoren dan ook beter dan de Kaby Lake-generatie.
Rise of the Tomb Raider
- RotTR, 1080p Medium
- RotTR, 1080p Ultra
In Tomb Raider scoren de Coffee Lake-processors iets beter dan de Kaby Lake-generatie, met uitzondering van de 7600K. Die presteert in de Medium-settings beter dan alle concurrenten, wat we een beetje een vreemd resultaat vonden. Bij een hertest op een tweede systeem herhaalde de 7600K zijn betere prestatie, maar een duidelijke verklaring voor die score hebben we niet.
Overklokken
Zoals bekend zijn de K-modellen van Intels processors voorzien van een vrij instelbare multiplier, die het overklokken lekker makkelijk maakt. De Coffee Lake-processors lijken iets makkelijker boven de 5GHz te tillen dan hun directe voorgangers. Met een multiplier van 52x liet de i7-8700K zich stabiel genoeg overklokken om Cinebench te draaien. De kloksnelheid lag daarbij op 5200MHz, waarbij het geheugen op 4000MT/s draaide.
Om die kloksnelheid stabiel te draaien was wel een flinke verhoging van de Vcore-spanning nodig. Standaard heeft Coffee Lake een spanning van 1,12V op zijn cores, maar voor de overklok werd dit verhoogd naar 1,43V. In het screenshot kun je zien dat de temperaturen desondanks niet zorgwekkend opliepen, dankzij een 480mm-radiator met acht 120mm-ventilators in push-pull-opstelling. Desalniettemin lijkt het ons niet bijzonder verstandig om langdurig met dergelijke spanningen op de cores te werken.
De i5 liet zich nog wat verder overklokken dan zijn duurdere broertje, want met een multiplier van 53x wist de i5-8600K de Cinebench-test succesvol af te ronden. Dat leverde een kloksnelheid van 5,3GHz op, waarvoor weer een flink hoge spanning van 1,43V nodig was. De forse overkloks leverden in Cinebench aanzienlijk hogere scores op, maar opnieuw geldt: voor een langdurige overklok kun je de Vcore beter iets lager houden.
In Cinebench levert het overklokken de volgende resultaten op.
De i7 zet met zijn overklok van 600MHz een achttien procent hogere score neer dan de standaard geklokte processor en de i5 wint maar liefst 26 procentpunt op zijn score.
Conclusie
Intel heeft er, net als AMD met zijn Ryzen-serie, voor gekozen om consumentenprocessors uit te brengen die meer dan vier cores tellen. Het is natuurlijk verleidelijk om die innovatie aan AMD toe te schrijven, maar uiteraard had Intel de Coffee Lake-generatie al lang in ontwikkeling voordat details over Ryzen naar buiten kwamen. Toch is het voor de eindgebruiker fijn dat we voorbij quadcores gaan en inmiddels op hexacores en octacores overstappen. Dat geeft een mooie aansporing voor ontwikkelaars van besturingssystemen en applicaties om daadwerkelijk zoveel cores te benutten. Dat daar waarschijnlijk wel even tijd overheen zal gaan, zagen we al bij de overstap van singlecore-processors naar dualcores en van dualcores naar quadcores.
Natuurlijk kon je van Intel al langer processors kopen met meer dan vier cores, maar die waren ten eerste bedoeld voor het hedt-platform en niet voor de reguliere consument, en ten tweede waren die nogal prijzig. Daar is met Coffee Lake verandering in gekomen, want afgezien van een paar tientjes verschil betaal je bijna evenveel voor de zes cores van de i5- en i7-processors als voorheen voor de quadcores van Kaby Lake. Het blijft wel een beetje jammer dat Intel heeft besloten om tot twintig dollar meer per processor te vragen. Dat doet het bedrijf dan weer niet voor de i5-8400, want de adviesprijs daarvan is gelijk aan die van de i5-7400.
Het overstappen op het Coffee Lake-platform is extra prijzig, omdat je een i5 of zelfs i3 nog niet met een moederbord uit het goedkopere segment kunt combineren. Coffee Lake werkt vooralsnog uitsluitend met Z370-moederborden, aangezien backwards compatibility met de Series 200-moederborden niet mogelijk zou zijn. Budgetborden komen pas volgend jaar op de markt en een echt nieuwe chipset komt pas in de tweede helft van 2018. Of die Z390-chipset ook samenwerkt met Coffee Lake-chips of alleen geschikt zal zijn voor Cannon Lake-processors met acht cores, is nog onduidelijk.
Op het vlak van prestaties is Intel wel weer helemaal terug in de race met AMD. Waar de Ryzen-processors met zes en acht cores nog van Intels Kaby Lake-generatie wonnen, is Intel met Coffee Lake weer sneller dan gelijkgeprijsde AMD-processors. En in games, waarbij de 7700K of voor iets minder geld de i5-versies al tijden de te kloppen processors waren, hebben de Kaby Lake-processors Intels voorsprong alleen maar vergroot. Voor gaming lijkt de i5-8600K of de i5-8400 de beste keus; games schijnen wat in de war te raken van zes cores met hyperthreading, zoals bij de i7-8700K. Voor tweehonderd of driehonderd euro leg je met de 8400 en 8600K de basis voor een mainstream- of high-end gamesysteem waarvoor je tot dusver een 7700K nodig had.
Het is dus een beetje een tweeledig verhaal met Coffee Lake. Enerzijds heeft Intel een mooie stap gemaakt met een uitbreiding van vier naar zes cores. Daarmee heeft het weer de snelste consumentenprocessors in zijn prijsklasse en een duidelijk antwoord op AMD's Ryzen-processors. Aan de andere kant is de introductie van het platform allerminst sympathiek richting gebruikers, met alleen beschikbaarheid van high-end moederborden met Z370-chipset zonder nieuwe functionaliteit ten opzichte van de Z270-chipset, geen onderlinge compatibiliteit en toch weer hogere prijzen. Wil je nu alvast een snel gamesysteem bouwen, dan is een i5 of i7 een prima keus, maar voor andere builds kun je misschien beter wachten op volgend jaar, als er enerzijds goedkopere moederborden komen, en anderzijds een echt nieuwe chipset en processors met acht cores. Uiteraard kun je ook altijd uitwijken naar AMD's Ryzen-processors, die met name een aanrader zijn als je workloads goed schalen over meerdere cores.