Doe-het-zelf-domotica: het nieuwe tweaken

Medium: powerline

Ondersteund door:

IP Symcon
OpenHab

Domoticz
Domotiga
Fibaro Homecenter
Homeseer
HomeWizard
Loxone
Pilight
Pimatic
Vera
Zipato

DigitalStrom is een stroomschakelnetwerk dat het stroomnet als communicatiemedium gebruikt. In tegenstelling tot de notoir onbetrouwbare X10-standaard uit vroegere tijden doet DigitalStrom wel aan moderne, bidirectionele communicatie. Een DigitalStrom-netwerk bestaat uit een server die via seriële verbindingen is gekoppeld aan zogeheten DigitalStrom-meters. De meters worden achter elke zekering in de groepenkast geplaatst. De meter fungeert als dirigent voor de actoren en sensors in de groep en meet het energieverbruik van de groep.

De actoren en sensors in het DigitalStrom-systeem hebben de vorm van een groot uitgevallen kroonsteentje en kunnen op willekeurige plekken in de netspanningsgroep geplaatst worden. Er zijn kroonsteentjes met verschillende functies, die ieder een eigen kleurcodering hebben. Zo zijn rode steentjes bedoeld voor beveiliging, groene voor toegang, gele voor verlichting en grijze voor zonwering. Een systeem kan bestaan uit maximaal 62 meters, die elk maximaal 128 kroonsteentjes kunnen aansturen. Door hun vorm en het kleurgebruik hebben de steentjes veel weg van Lego. Het aansluiten van apparatuur is eenvoudig. Een schakelactorblokje bevat aan de ene zijde contacten voor de aanvoer van de aarde, fase en nul en aan de andere kant contacten voor het aansluiten van de stroomafnemer.

Commando's worden gecodeerd door rond de nuldoorgang van de sinuskromme zeer kort de spanning uit- en in te schakelen. Volgens DigitalStrom is deze methode robuust en ondervinden andere apparaten er geen hinder van omdat het gebeurt op een moment dat de spanning al bijna nihil is. De kroonsteentjes communiceren terug door hun stroomafname door middel van frequentieverschuiving te moduleren.

De gekozen oplossing levert een geringe doorvoersnelheid van 100bit/s op voor het versturen van commando's en 400bit/s voor terugkoppelingen. Omdat de telegrammen zeer kort zijn en er in de verschillende stroomgroepen van een huis parallel gecommuniceerd kan worden, moet dit in de praktijk geen beperking zijn. Desalniettemin is de gemiddelde reactietijd van een actor met 700ms aan de hoge kant.

DigitalStrom Server en Meter voor inbouw in een meterkast

De communicatie op het stroomnet wordt niet versleuteld, maar wel is er de mogelijkheid om onbekende kroonsteentjes uit te sluiten van communicatie met bekende modules in het netwerk. Zo wordt bijvoorbeeld voorkomen dat een bezoeker van een hotel dat DigitalStrom voor automatisering gebruikt op eenvoudige wijze controle kan krijgen over de actoren in het netwerk. Via DigitalStrom Filters, die geplaatst moeten worden op elke binnenkomende fase in de meterkast, kan voorkomen worden dat DigitalStrom-communicatie nabijgelegen woningen binnentreedt.

DigitalStrom Configurator
De webinterface van de DigitalStrom Server

DigitalStrom is een centraal gestuurd systeem met decentrale intelligentie. Het programmeren van het systeem gebeurt via de DigitalStrom Server. Als eenmaal is 'geleerd' welke acties een sensor moet uitvoeren, werken de sensors en actoren onafhankelijk van de server, tenzij acties betrekking hebben op apparatuur die zich buiten het DigitalStrom-netwerk bevindt. Dit is bijvoorbeeld het geval als er via een ip een koppeling wordt gemaakt met een Sonos-audiosysteem. Kroonsteentjes die nieuw in het stroomnet zijn geplaatst worden automatisch herkend door de server, zodat de installatie en configuratie van het systeem weinig tijd innemen. Zowel de webinterface van de server als smartphone- en tabletapplicaties zijn gebruiksvriendelijk en goed doordacht opgezet. Ook de hardware is van hoogwaardige kwaliteit.

DigitalStrom kroonsteentje

DigitalStrom is een jong systeem, dat vier jaar geleden door het gelijknamige Duits-Zwitserse bedrijf op de markt werd gebracht in de Duitstalige landen. Sinds dit jaar richt het bedrijf zijn pijlen ook op Nederland. Rond de standaard heeft zich een alliantie van enkele tientallen bedrijven gevormd, die producten op basis van de DigitalStrom-standaard ontwikkelen. DigitalStrom hanteert een vergelijkbaar model als Sigma Designs, de ontwikkelaar van de communicatiechips achter de z-wave-standaard. Bedrijven kunnen de communicatiechips van DigitalStrom afnemen en er hun eigen producten omheen bouwen.

Het huidige aanbod van modules is niet vergelijkbaar met grote domoticastandaarden zoals z-wave en knx, maar wel veelzijdig genoeg om licht, verwarming en beveiliging te kunnen automatiseren. Naast de kroonsteentjes zijn er opbouwschakelactoren die in een wandcontactdoos geprikt kunnen worden en zijn er een paar plug & play-tafellampen. Complete bewegingsmelders ontbreken; hiervoor moeten generieke bewegingsmelders met een 230V-uitgangsspanning aangesloten worden op een daarvoor bedoeld kroonsteentje. Ook worden er geen complete wandschakelaars verkocht. In plaats daarvan kan er een tastsensor achter de bestaande schakelaar geplaatst worden. Idealiter is de wandschakelaar dan wel een wiptoets. DigitalStrom biedt de mogelijkheid om verschillende acties achter dezelfde wiptoets te hangen, die afhangen van het aantal keren dat de toets wordt ingedrukt.

Het DigitalStrom-systeem kan uitgebreid worden met (prijzige) interfaces voor Dali (een lichtstuurtechniek), EnOcean en Philips Hue. De softwareondersteuning is beperkt. Van de populaire softwarepakketten en apparaten die we hebben onderzocht kunnen alleen IP Symcon en OpenHab gekoppeld worden aan een DigitalStrom-netwerk. Beide pakketten communiceren via de DigitalStrom Server, die verkrijgbaar is als kant-en-klaar apparaat in een compacte behuizing voor montage op een din-rail en beschikbaar is als opensource-Linux-applicatie.

Prijsindicatie

De startkosten van een DigitalStrom-systeem zijn aanzienlijk. Naast een server is er voor elke te automatiseren netspanningsgroep een DigitalStrom Meter nodig, die 230 euro kost. Zelfs in eenvoudige appartementen zijn al snel verscheidene meters nodig om modules te kunnen monteren in de entree, keuken-woonkamer en eventueel een slaapkamer. In de prijsindicatie zijn we voorzichtig uitgegaan van twee netspanningsgroepen in de kleine installatie en vier groepen in de grote installatie. De kant-en-klare DigitalStrom Server kost ruim 400 euro. Om kosten te besparen zijn we uitgegaan van een zelfbouw-Linux-server om de opensource-serverapplicatie op te draaien. Als OpenHab of in de toekomst de Linux-versie van IP Symcon wordt gebruikt om het systeem aan te sturen, kunnen de DigitalStrom-serverapplicatie en de domoticasoftware op dezelfde hardware geïnstalleerd worden. Omdat we bij geen enkel systeem de kosten van de server meerekenen, hebben we alleen kosten gerekend voor een rs-485-interface om te communiceren met de DigitalStrom Meters.

De schakelactoren, dimmers en tastsensors zijn met zo’n 100 euro per stuk fors aan de prijs. Voor temperatuurmeting biedt DigitalStrom de prijzige klimaatsensor dS-iSens, die naast de temperatuur ook de luchtvochtigheid meet. Al met al is DigitalStrom wat kosten van de componenten betreft veruit de duurste oplossing van alle systemen die in dit artikel besproken worden. Wordt er een vergelijking gemaakt met een bedraad systeem, waarbij extra leidingwerk aangelegd moet worden voor stuurkabels, dan zal het prijsverschil met andere bedrade oplossingen zoals knx en een plc in de praktijk meevallen of zelfs gunstig uitvallen voor DigitalStrom. De andere bedrade systemen hebben bijkomende materiaalkosten en voor het prijsverschil kun je maar een week een professional aan het werk zetten om leidingen in te frezen en muren te stuken. Daarnaast wordt er veel tijd bespaard dankzij de eenvoudige configuratie van het systeem.

Prijsindicatie DigitalStrom (exclusief server)
	Basisbenodigdheden	Prijs
Usb-interface	Devantech usb-rs-485-module	€ 25,-
Meter	DigitalStrom Meter DSM11	€ 229,-
	Actoren
Schakelactor	DigitalStrom Lichtschakelaar GE-KL200	€ 114,-
Dimmer	DigitalStrom Drukschakelaar met dimmer GE-TKM210	€ 96,-
	Sensors
Temperatuursensor	DigitalStrom Klimaatsensor dS-iSens	€ 139,-
Bewegingsmelder	DigitalStrom Joker SW-AKM200 Generieke bewegingsmelder met 230V- uitgangsspanning	€ 96,- € 20,-
Wandschakelaar	DigitalStrom Joker SW-TKM200 Generieke wandschakelaar	€ 96,- € 10,-
	Complete installatie
Kleine installatie		€ 1575,-
Grote installatie		€ 4140,-

Samengevat

Dankzij communicatie over power line biedt DigitalStrom de mogelijkheid om een bedraad domoticanetwerk aan te leggen zonder hak- en breekwerk. Wat kosten van de componenten betreft is het systeem aanzienlijk duurder dan andere draadloze en bedrade systemen. Daar staat tegenover dat DigitalStrom zowel in installatie als configuratie veel tijd bespaard. Dit maakt het systeem vooral interessant voor mensen die een ruim budget hebben en het liefst zo weinig mogelijk tijd kwijt zijn aan installatie en configuratie.