Inleiding: de overname komt
Als het ene bedrijf het andere overneemt, is dat soms een totale verrassing, maar af en toe is het niet meer dan een bevestiging van een vermoeden dat iedereen al had. De overname van Ziggo door het moederbedrijf van UPC kwam in ieder geval niet onverwacht. Liberty Global had al een belang in de kabelaar en in 2011 gingen al geruchten over een overname door het moederbedrijf van UPC. Uiteindelijk duurde het langer dan verwacht; de investeerders die Ziggo in handen hadden, verkochten de kabelaar niet rechtstreeks aan Liberty Global, maar brachten het bedrijf eerst naar de beurs.
Hoe het ook zij, de overname is groot nieuws voor de miljoenen klanten van de kabelaars. Vooral de klanten van UPC gaan er wat van merken. Hoewel het UPC is die Ziggo overneemt, verdwijnt de merknaam 'UPC', oorspronkelijk United Philips Cable. Klanten van die kabelaar gaan dus, als de overname wordt voltooid, een andere naam op de factuur zien.
Maar op de langere termijn verandert er waarschijnlijk nog veel meer voor klanten, evenals voor de markt voor tv en internet in het algemeen. Ineens krijgen we in Nederland een megakabelaar die bijna het hele land als afzetmarkt heeft, en die groter is dan KPN. Dat is een unieke situatie op de kabelmarkt en het is de vraag hoe dat zal uitpakken.
Volgende pagina (Gaat de overname door? - 2 / 6)
| UPC | Ziggo |
Aantal potentiële klanten |
2,8 miljoen |
4,2 miljoen |
Totaal aantal klanten |
1,7 miljoen |
2,8 miljoen |
Aantal internetklanten |
1 miljoen |
1,9 miljoen |
Aantal klanten met digitale tv |
1,1 miljoen |
2,3 miljoen |
Aantal telefonieklanten |
976.000 |
1,6 miljoen |
Omzet |
955,6 miljoen euro (2012) |
1,6 miljard euro (2013) |
Gaat de overname door?
Ten eerste moeten de aandeelhouders van Ziggo akkoord gaan met de overname. Liberty Global biedt een prijs die 3,8 procent hoger ligt dan de slotprijs van het Ziggo-aandeel afgelopen vrijdag, waarschijnlijk in de hoop dat de aandeelhouders ermee zullen instemmen. Die instemming is dus nog niet zeker. Bovendien kan in de komende acht weken nog een alternatief bod op Ziggo worden gedaan, mits dat 8 procent hoger ligt dan de overnameprijs die Liberty Global wil betalen. Gezien de prijs van 10 miljard euro is dat echter niet waarschijnlijk.
Ook de overheid moet akkoord gaan met een overname. Die moet afwegen of de concurrentie al of niet te zwaar wordt benadeeld als Ziggo en UPC hun krachten bundelen. Hoewel UPC en Ziggo niet rechtstreeks met elkaar concurreren - elke regio heeft één kabelaar, de dekkingsgebieden van UPC en Ziggo vertonen geen overlap - ontstaat wel een uitzonderlijk grote provider.
De nieuwe provider heeft een dekking van 90 procent, oftewel bijna heel Nederland, met uitzondering van Zeeland. Daarmee zou de Nederlandse internetmarkt één monopolist op de adsl-markt, KPN, en één bijna-monopolist op de kabelmarkt, Ziggo, kennen. Het is dus nog geen gegeven dat de overname wordt goedgekeurd. Ook kan de Autoriteit Consument en Markt eisen dat de kabel wordt opengesteld voor concurrenten, net zoals KPN concurrenten moet toelaten.
Mededingingsadvocaat Bas Braeken denkt dat de overname wordt goedgekeurd. "Er verandert eigenlijk niet zo heel veel, omdat ze verschillende verzorgingsgebieden hebben", zegt hij. "Consumenten kunnen nu ook al uit maar één kabelaar kiezen." Braeken denkt niet dat de nieuwe kabelaar concurrenten toegang moet geven tot zijn netwerk. "De OPTA heeft een paar keer geprobeerd de kabelsector te reguleren, maar is daar nooit in geslaagd. Maar het zou wel kunnen dat KPN de monopoliepositie van de nieuwe provider aangrijpt als argument om de regulering die voor haar geldt te versoepelen", aldus Braeken.
Wel krijgt de nieuwe kabelaar een machtige onderhandelingspositie tegenover de omroepen, die het geld moet betalen voor de doorgifte van tv-kanalen. "Maar dat vinden toezichthouders nooit heel problematisch." Eerdere fusies en overnames van kabelaars zijn ook goedgekeurd, tekent Braeken aan. Een andere mededingingsadvocaat, Joost Fannoy, zei vorige maand in het Financiële Dagblad echter dat hij denkt dat de Autoriteit Consument en Markt juist om die reden aanvullende eisen aan de overname zal stellen, juist ook omdat de nieuwe provider zo'n grote positie krijgt.
Onderzoek
Hoe lang het duurt voordat er duidelijkheid over de overname is, is nog niet bekend. Volgende maand zal Liberty Global een formeel overnameverzoek indienen bij de Europese Commissie. Dat moet bij de Europese Commissie omdat het gaat om een overname door een buitenlands bedrijf met een hoge omzet, zegt woordvoerder Murco Mijnlieff van de ACM.
Hoewel de Europese Commissie overnames soms zelf onderzoekt, is de kans groot dat deze zaak wordt gedelegeerd aan de Nederlandse ACM. De Europese Commissie heeft voor die verwijzing 35 werkdagen de tijd. Daarna heeft de ACM vier weken de tijd om de overname te onderzoeken. "Maar als we aanvullende vragen hebben wordt de klok stilgezet, zoals dat zo mooi heet", zegt woordvoerder Mijnlieff. "Hij begint weer met lopen als de antwoorden op die vragen binnen zijn."
Afhankelijk van de uitkomsten van het eerste onderzoek kan worden besloten of er een aanvullend tweede onderzoek komt, dat nog eens dertien weken in beslag neemt. In theorie kan de overname dus in maart afgerond zijn, maar het kan ook tot augustus of zelfs later duren voordat de overheid akkoord is.
Gevolg: UPC verdwijnt
Het eerste gevolg van een overname van Ziggo door UPC is heel zichtbaar; de merknaam 'UPC' verdwijnt. Dat kun je opvallend noemen; het is immers het moederbedrijf van UPC dat Ziggo overneemt. Waarschijnlijk denkt Liberty Global dat Ziggo een betere reputatie heeft dan UPC en daar is wat voor te zeggen. Aan UPC kleeft bij sommigen nog steeds het slechte imago van begin deze eeuw, toen vooral de klantenservice van het bedrijf te wensen overliet.
De naamswijziging zal niet enkel op papier zijn. Liberty Global is van plan om een nationwide kabelprovider op te zetten. De hoofdkantoren van de twee providers worden samengevoegd, waarbij het bestaande kantoor van Ziggo in Utrecht het nieuwe hoofdkantoor van de provider zal zijn. Het hoofdkantoor van UPC in Amsterdam verdwijnt dus.
De naamswijziging heeft op termijn dan ook gevolgen voor klanten, maar voor bestaande klanten valt dat voorlopig mee. UPC en Ziggo gaan als één provider dezelfde abonnementsvormen hanteren, waardoor de bestaande pakketten verdwijnen. Het is echter nog veel te vroeg om te speculeren wat de nieuwe abonnementsvormen worden. Op dit moment is Ziggo iets goedkoper dan UPC, maar biedt UPC hogere snelheden.
Voor bestaande klanten maakt dat niet veel uit. De abonnementen die zij nu hebben, mogen ze waarschijnlijk behouden. Een internetprovider kan daar niet zomaar wijzigingen in doorvoeren. Doen ze dat wel, dan mogen abonnees hun abonnement vrij opzeggen, zelfs al hebben ze nog een opzegtermijn.
Medewerkers
Voor mensen die bij Ziggo of UPC werken, verandert er waarschijnlijk meer, omdat sommige banen na de overname niet meer nodig zijn. Tijdens een persconferentie heeft Liberty Global bekendgemaakt dat er waarschijnlijk gedwongen ontslagen zullen vallen. Welke banen zullen verdwijnen, is niet te zeggen. Vooral op afdelingen als financiën en personeelszaken vallen bij reorganisaties vaak klappen. Totdat er een reorganisatie wordt aangekondigd, blijven alle Ziggo-medewerkers echter in dienst na een overname, zo belooft Liberty Global.
Patriot act
Liberty Global is een Amerikaans bedrijf en valt daarmee onder een omstreden Amerikaanse wet die het mogelijk maakt om gegevens van klanten te vorderen, ook als die niet in de Verenigde Staten zijn opgeslagen. Dat gold al voor UPC, maar gaat straks dus ook voor Ziggo gelden. Liberty Global meldt daar in het persbericht over de overname niets over, behalve dat het zich zal inzetten voor de privacy van klanten en zich zal houden aan regelgeving.
Mobiele markt: hotspots en netwerken
UPC en Ziggo vormden al langer een team op de mobiele markt. De twee kabelaars boden in 2010 al samen op de 2,6GHz-frequenties, die ze nu in gebruik hebben voor 4g. Bovendien hadden ze al een samenwerkingsovereenkomst gesloten, zodat klanten van Ziggo in UPC-gebied op de wifi-spots van UPC-klanten zouden kunnen en vice versa.
Desondanks zijn de gevolgen van de overname groot. Ziggo is nu een mobiele provider op het netwerk van Vodafone en biedt forse korting aan klanten. Als die korting ook voor klanten van UPC gaat gelden, is de afzetmarkt ineens veel groter; Ziggo Mobiel heeft nu 33.000 klanten. Bovendien kan de megakabelaar nu beter onderhandelen met Vodafone; er zullen al snel meer klanten meer minuten, sms'jes en MB's afnemen en dat betekent wellicht meer korting op de groothandelsprijs.
Het belangrijkste is nog dat de megakabelaar zich nu in de mobiele markt kan wringen. Omdat alle wifi-spots onder hetzelfde bedrijf vallen, kan het aan de achterkant vloeiend en makkelijk werken, terwijl de kabelaar zelf op 2,6GHz met 4g, en via 2g en 3g van Vodafone de gaten kan opvullen. Op die manier kan op veel plekken snel draadloos internet buitenshuis worden aangeboden.
Met deze stap kan de megakabelaar de mobiele markt van buitenaf openbreken, met een grotendeels eigen infrastructuur. Om het bereik te vergroten zou het bedrijf zelfs 4g in modems kunnen inbouwen en die als femtocellen kunnen inzetten. Op die manier heeft de gebruiker thuis altijd bereik via een 'mobiel netwerk' om bereikbaar te zijn en te kunnen bellen, iets waaraan het bij traditionele providers voor veel klanten nog ontbreekt.
Van klein naar groot
Het was in de jaren zeventig nauwelijks voorstelbaar dat er uit alle kleine 'kabelexploitanten' die Nederland rijk was, uiteindelijk een megakabelaar zou groeien. De roots van de huidige kabelaars liggen in de gemeentediensten die het verspreiden van het ethersignaal van tv-zenders via de kabel regelden.
UPC ontstond oorspronkelijk uit een samenwerking van het Nederlandse Philips met UnitedGlobalCom uit de Verenigde Staten. De afkorting stond daarom ook voor United Philips Cable, maar nadat United GlobalCom in de tweede helft van de jaren negentig Philips had uitgekocht, veranderde het de betekenis in United Pan-Europe Communications. UPC begon met de samenvoeging van Telekabel en het Amsterdamse A2000, maar rond het begin van deze eeuw kwamen daar via overnames veel kabelbedrijfjes bij, zoals Gelrevision uit Gelderland en lokale kabelaars als Haarlem en Alkmaar.
Ziggo kwam ook voort uit kleinere bedrijven. De bekendste daarvan is wellicht Casema, een afkorting voor Centrale Antenne Systemen Exploitatie Maatschappij. Casema had bij de oprichting als doel een landelijk netwerk van centrale antennesystemen voor de ontvangst van tv te beheren, maar dat plan kreeg uiteindelijk geen meerderheid in de Tweede Kamer.
Casema bleef lang in handen van de Nozema, de Staat en diverse omroepen. KPN had Casema in de jaren negentig ook kort in handen. Uiteindelijk kwam Casema in handen van investeerders, die het voor 2,1 miljard euro verkochten aan andere investeerders, onder meer Warburg Pincus. Dat is nu nog altijd deels de eigenaar van Ziggo.

Ziggo kwam naast Casema voort uit @Home, een merknaam van Essent, nu alleen nog bekend als energieleverancier. De andere grote kabelaar was Multikabel, dat Warburg Pincus voor een half miljard euro overnam van een Duits kabelbedrijf. In totaal heeft de investeerder meer dan vijf miljard euro betaald voor de bedrijven die in 2008 opgingen in Ziggo.
Ziggo ging in 2012 naar de beurs en zelfs daarvoor al gingen de eerste geruchten over een overname. Na de beursgang nam Liberty Global een minderheidsbelang en breidde dat langzaam uit. Detail: bij het nemen van het minderheidsbelang waardeerde Liberty Global Ziggo op 5 miljard euro, nu is dat verdubbeld. In oktober werd duidelijk dat het moederbedrijf van UPC de concurrerende kabelaar wilde overnemen. Ziggo sloeg het eerste bod af omdat het te laag was, later kwamen de bedrijven toch in onderhandeling.
Tot slot
Hoewel het moederbedrijf van UPC Ziggo financieel gesproken overneemt, voelt het ook een beetje als een omgekeerde overname of fusie. Immers, Liberty Global zet de merknaam UPC in Nederland aan de kant en gaat door als Ziggo. Omdat beide bedrijven een ongeveer gelijke strategie hebben, zal er aan de koers van de kabelaars weinig veranderen.
Het is een van de grootste overnames in de Nederlandse tech-historie
Het ligt voor de hand dat er na de overname nieuwe pakketten komen, met nieuwe voorwaarden en prijzen, maar hoe die eruitzien is nu nog niet te zeggen. Bovendien kan de nieuwe megakabelaar op meer gebieden een stevige vuist maken, of het nu gaat om marketing, onderhandelingen over auteursrechten of het maken van deals met bijvoorbeeld Vodafone.
Het blijft natuurlijk nog even de vraag of de overname doorgaat. UPC en Ziggo zijn op geen enkel gebied concurrenten van elkaar, maar samen beheersen ze wel meer dan 90 procent van de kabelmarkt en vormen ze een grote speler op het gebied van tv- en internetdiensten. De kabelmarkt ging tot dusver niet open voor concurrentie, omdat het steeds ging om een 'regionaal monopolie', maar met de overname is de situatie natuurlijk veranderd.
Of de overname wordt goedkgekeurd weten we op zijn vroegst in maart en op zijn laatst aan het einde van de zomer. Wat er ook gebeurt, als de overname doorgaat, zal het een van de grootste in de Nederlandse tech-historie zijn, met directe gevolgen voor miljoenen mensen.