Wellicht overweeg je de Paper Pro vanwege het grotere schermformaat of omdat hij meer opslaggeheugen heeft, maar voor de meeste mensen zal het toch om het kleurenscherm draaien. In de wereld van elektronische inkt is 2024 het jaar dat kleurenschermen mainstream werden. Kobo bracht twee e-readers met kleurenscherm uit (review) en Amazon, ook niet bepaald een kleine speler, bracht in het najaar een Kindle met kleurenscherm op de markt.
Hetzelfde deed reMarkable in september 2024 en het maakt daarbij een opmerkelijke keuze. In plaats van een Kaleido 3-scherm, zoals Kobo en Amazon toepassen, koos de fabrikant voor een Gallery 3-paneel. Beide panelen zijn afkomstig van de fabrikant E Ink, maar ze gebruiken verschillende technieken om kleuren weer te geven. Voor de review van de Kobo Clara Colour ben ik in de techniek achter het Kaleido 3-paneel gedoken. Daarover kun je hier meer lezen.
Kaleido 3 versus Gallery 3
Wat is het verschil tussen de Kaleido- en Gallery-panelen? Als je het simpel samenvat, is de techniek die bij het Gallery 3-paneel wordt toegepast superieur aan Kaleido 3. Kaleido 3-schermen halveren in scherpte als ze kleuren weergeven, van 300ppi naar 150ppi, en daarnaast kunnen die schermen niet meer dan 4096 verschillende kleuren weergeven. De weergave op Gallery 3-schermen is daarentegen altijd even scherp, of ze nu kleur of zwart-wit weergeven. Bovendien kan een Gallery 3-scherm 50.000 kleurtinten laten zien.
Hoe geven e-inkschermen kleur weer? De basis van schermen met elektronische inkt wordt gevormd door capsules die pigmenten bevatten. Bij e-inkschermen die alleen zwart, wit en grijstinten weergeven, zitten er zwarte en witte pigmenten in de capsules. De capsules zijn gevuld met een stroperige vloeistof, waardoorheen de pigmenten uit zichzelf niet kunnen bewegen. Dat gebeurt pas als de elektrode onder de capsule een positieve of negatieve lading aanneemt. Wordt de lading van de elektrode positief, dan worden de zwarte deeltjes aangetrokken en de witte pigmenten afgestoten. Die witte pigmenten komen boven in de capsule te liggen en die ervaar je vervolgens als een witte pixel.
:strip_exif()/i/2006705520.jpeg?f=imagegallery)
Bij Kaleido 3-schermen ligt er een rgb-kleurenfilter op de capsules. Op het moment dat een capsule wit weergeeft en extern licht weerkaatst via (bijvoorbeeld) een rood kleurfilter, dan zie je een rode pixel. De meeste e-readers die op dit moment verkrijgbaar zijn, hebben schermen die zestien tinten grijs kunnen weergeven. Leg je daar een rgb-kleurenfilter overheen, zoals bij het Kaleido 3-scherm, dan kun je zestien tinten rood, groen en blauw maken. In totaal kom je dan op 16x16x16=4096 kleuren. Uit de bovenstaande afbeelding blijkt ook waarom de 'resolutie' omlaag gaat als een Kaleido 3-scherm kleur weergeeft. Bij een zwart-witscherm kan iedere capsule alle mogelijke zestien grijstinten weergeven. Bij het gebruik van een kleurenfilter kan de capsule waarboven een rood filter ligt, alleen roodtinten weergeven, maar voor blauw en groen zijn twee andere capsules nodig. Dat kleurenfilter kun je bovendien met het blote oog zien zitten. In de afbeelding hiernaast is dat effect door inzoomen en bewerking nog wat duidelijker gemaakt.
Gallery 3
Er kleven dus genoeg nadelen aan de Kaleido 3-techniek: bij het weergeven van kleuren wordt het beeld minder scherp en het aantal kleuren is beperkt tot 4096. Gallery 3 lost beide problemen op doordat iedere capsule, die E Ink 'Microcup' noemt, alle 50.000 kleuren kan weergeven. Dat is mogelijk doordat er vier verschillende pigmenten in de capsule zitten: wit, geel, cyaan en magenta. Bij Gallery 3 zit er een elektrode boven en onder de capsule en die zorgt ervoor dat de pigmenten in een bepaalde combinatie boven in de capsule terecht komen, waar ze in totaal dus 50.000 verschillende kleuren kunnen weergeven.
Als je dit zo ziet, kun je je afvragen waarom er eigenlijk apparaten met Kaleido-schermen zijn, als de Gallery-techniek zo goed is. De belangrijkste reden daarvoor is dat Gallery 3-schermen ontzettend traag waren. Dat is ook de reden dat de apparaten met Gallery 3-schermen maar mondjesmaat op de markt zijn gekomen. Grote spelers wilden zich er nog niet aan wagen. Gelukkig is er in dat trage verversen sinds de zomer van 2024 verandering gekomen. Toen begon E Ink een nieuwe timingcontroller toe te passen, waardoor het scherm sneller moet verversen.
:strip_exif()/i/2006918692.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2006917422.jpeg?f=fpa)