Tweaker unfold laat je smarthome liegen om je privacy te beschermen

Interview met Tijmen Schep

Tijmen Schep, op Tweakers bekend als unfold, is net als menig tweaker een fervente knutselaar die liever een custom systeem maakt dan een beperkt consumentenproduct gebruikt. In tegenstelling tot de meeste tweakers doet hij dat niet alleen voor een beetje extra levensgemak, maar om de wereld te veranderen. Als privacydesigner en kunstenaar maakte hij uiteenlopende prototypes en interactieve digitale en fysieke producten, zoals de confronterende webdocumentaire Hoe normaal ben ik? over de slinkse databrokerindustrie, autonome 'geweren' die schieten op basis van gezichtsherkenning en het privacyvriendelijke smarthomeplatform Candle. Met deze projecten wil hij mensen bewust maken van de mogelijkheden en de onderliggende gevaren van technologie. We vroegen hem om de gedachten achter zijn spraakmakendste creaties te delen.

Tijmen Schep

Nickname:
unfold

Hobby's:
Wandelen (vooral met de hond), boot varen, dingen bouwen, toffe oom zijn voor de kinderen van mijn vrienden

Leeftijd:
43

Op Tweakers sinds:
2011

Favoriete Tweakers-onderdelen:
Discussies in de comments en Pricewatch

Studie:
- Een jaar psychologie en sociologie in Engeland
- MA Digital Media Design (HKU, 2000 - 2004)
- MA Nieuwe Media en Digitale Cultuur

Beroep:
Privacydesigner, technologiecriticus en digitale kunstenaar

Smartphone:
Pixel 6A met GrapheneOS (aanrader!), Linux-telefoon en meerdere toestellen voor projecten, development en tests

Computer:
MacBook Pro M1, een kleine desktop voor projecten en een sloot aan Raspberry Pi's

Gameconsole:
Steam Deck

Tablet:
Samsung Tab A (puur voor testen en verwerken in projecten)

Domotica:
Mijn eigen smarthomeplatform Candle

Website:
https://www.tijmenschep.com
https://www.hownormalami.eu
https://www.socialcooling.com
https://www.papeg.ai
https://www.mattercouldbebetter.eu

Je zou je werk als activistische kunst kunnen omschrijven. Wat motiveert je om deze projecten te maken?

"Ik heb een uniek perspectief op technologie gekregen dankzij mijn twee verschillende studies, namelijk de technische studie Digital Media Design en het mensenwetenschappelijke Nieuwe Media en Digitale Cultuur. Die combinatie van twee uitgangspunten, enerzijds technisch en anderzijds menselijk, wil ik aan iedereen meegeven. Aan de ene kant ben ik namelijk nog altijd enthousiast over technologie, maar aan de andere kant vind ik dat de mensheid kritischer moet zijn over technologische ontwikkelingen.

'Techliefhebbers zien tech als hun geloof'Dat is lastig te bereiken, want veel liefhebbers zien tech als hun 'geloof'; we willen geloven dat technologie de wereld beter gaat maken. Maar de hedendaagse dominante denkstroming van de techindustrie is daar niet op ingericht. Als je bijvoorbeeld naar Silicon Valley kijkt, dan zie je daar duidelijk wat ze in de mensenwetenschappen 'determinisme' noemen. We zouden juist beter een constructionistische houding aan moeten nemen. Met mijn projecten probeer ik mensen bewust te maken van die twee gedachtegangen."

Kun je die twee termen toelichten: determinisme en constructionisme?

"Zie technologisch determinisme en sociaal constructionisme als de twee uitersten op een as. Determinisme is de oudere van de twee stromingen en beschrijft hoe in dit geval technologie de richting van de ontwikkeling van de maatschappij bepaalt. Silicon Valley, OpenAI, Elon Musk: zij leunen richting technologisch determinisme. Deterministen framen ontwikkelingen als ‘onvermijdelijk’ en gebruiken vaak het woord ‘impact’, alsof technologie een bom is die op de maatschappij inslaat.

Een sociaal constructionist is een stuk genuanceerder. Deze stroming erkent dat technologie een belangrijke drijfveer is voor verandering, maar kijkt ook naar andere factoren die invloed hebben op de samenleving. De politiek, de economie en mensen zelf bepalen wat technologie uiteindelijk verandert aan de maatschappij. Een samenleving moet namelijk ook klaar zijn voor verandering. Een constructionist zal zeggen: technologie doet goede dingen, maar dat gaat niet magisch vanzelf; dat gebeurt juist omdat we de ontwikkeling al eeuwen in goede banen leiden. Technologie is geen bom die inslaat, maar een gewas dat we cultiveren.

Het paradoxale is: hoe meer je gelooft dat technologische ontwikkeling onvermijdelijk is, hoe meer het onvermijdelijk wordt. De politiek is hier de afgelopen tien of zelfs twintig jaar in meegegaan; er werd geen beleid voor dingen als privacy of AI gemaakt. Intussen zie je vooral vanuit Brussel een meer constructionistische houding en komen er wetten als de DSA en AI Act. Ik hoop dat tweakers ook bij zichzelf onderzoeken waar zij op het spectrum van determinisme en constructionisme staan."

Een van de manieren waarop je mensen uitnodigt hierover na te denken, is met de webproductie Hoe normaal ben ik? Wat wilde je met die productie bereiken?

"Hoe normaal ben ik? is een interactieve documentaire waarbij een algoritme de gebruiker live beoordeelt op allerlei uiterlijke kenmerken van het gezicht, zoals leeftijd, gender, BMI en schoonheid. Om de privacy te garanderen, draait dat allemaal in de browser zelf. Het project, dat ik vanuit een onderzoeksproject van de Europese Unie ontwikkelde, moet een debat over oordelen door middel van algoritmes aanwakkeren.

De documentaire legt eerst uit hoe onbetrouwbaar en cultureel bepaald de oordelen van deze AI’s zijn. Het schoonheidsalgoritme dat ik in Hoe normaal ben ik? verwerkt heb, komt bijvoorbeeld uit China en is voornamelijk getraind op foto’s die door Chinese studenten op schoonheid beoordeeld zijn. Het gevolg is dat Johnny Depp een veel hogere score krijgt dan George Clooney; dat kan op een culturele voorkeur voor Depp wijzen, terwijl dat in Europa misschien andersom is. De klapper is dat de scores die je krijgt ook nog eens worden vergeleken met die van anderen die besloten hebben hun scores anoniem te delen. Je leert dus of jouw scores ‘normaal’ ofwel gemiddeld zijn of niet.

Daarmee ervaar je in een notendop hoe de databrokerindustrie werkt. Platformen verzamelen data om er oordelen uit te destilleren en verkopen die vervolgens door aan anderen. De documentaire moet je de spanning laten voelen tussen de krakkemikkige, horoscoopachtige oordelen die over ons geproduceerd worden en hoe die vaak te serieus genomen worden. Datingapps kunnen je bijvoorbeeld op basis van een schoonheidsscore aan mensen koppelen die ongeveer net zo aantrekkelijk zijn, maar als je die lijn doortrekt, krijg je bijvoorbeeld de toeslagenaffaire."

Hoe werd deze interactieve documentaire ontvangen?

'Dit was het eerste project waarvoor ik een doodsbedreiging kreeg'"De website is meer dan een miljoen keer bezocht en is dus een enorme hit te noemen. Enerzijds kreeg ik er in 2021 een .eu Web Award voor. Anderzijds was dit het eerste project waarvoor ik een doodsbedreiging kreeg. Ik wil daar niet te veel over openbaren, maar voor deze persoon was de conclusie die het algoritme trok in ieder geval te confronterend. Dat was iets waar deze persoon al diens hele leven last van had. De ironie is wel dat de hele productie juist bedoeld is om te illustreren dat die conclusie totaal niet betrouwbaar is."

Er liggen een hoop NERF-achtige nepgeweren in je appartement. Wat zijn dat?

"Dat zijn aangepaste lasergame- en waterpistolen die automatisch op bepaalde bevolkingsgroepen kunnen schieten door middel van gezichtsherkenning. Elk wapen krijgt bovenop een smartphone in een houder waarop een gezichtsherkenningsalgoritme draait. Via (web)bluetooth en kleine relays kan het algoritme de trekker van het pistool overhalen. Op de telefoons draait een webapp waarin je allerlei uiterlijke kenmerken kunt aanklikken. Ik kan het wapen bijvoorbeeld zo instellen dat het alleen op knappe Aziatische mannen uit de millennialgeneratie schiet. Het basisprincipe is dus dat je een wapen autonoom beslissingen laat maken op basis van een algoritme.

Voor een tentoonstelling wil ik roodgekleurd water in de waterpistolen doen en dan mensen uitdagen om voor de pistolen te lopen. Vertrouw je het algoritme genoeg om zeker te weten dat het wapen niet op je schiet? Ook al zou het wapen niet moeten schieten op basis van de instellingen, vertrouw je de technologie genoeg om je leven, of in dit geval je kleding, toe te vertrouwen? Of wat dacht je bijvoorbeeld van een lasergamespel waarbij je de twee teams ongelijkheid wilt laten ervaren? Je zou dan kunnen kiezen uit spelen als man of vrouw; de 'kracht' van je kogels is dan bijvoorbeeld gebaseerd op data over salarisverschillen."

Dat is een hele ludieke manier om een boodschap over te brengen. Je maakte ook een eigen smarthomeplatform. Hoe draagt dat bij aan de boodschap die je wilt uitdragen?

"Candle is een opensource smarthomecontroller en privacyonderzoeksproject. Het platform heeft allerlei unieke functies die bestaande smarthomeplatformen niet hebben. Het is ontworpen om exact het tegenovergestelde te doen van wat de grote bedrijven tot nu toe aanpakken. Smarthomeplatforms zijn namelijk ingericht op de vijf V's van big data, ofwel volume, velocity, variety, veracity en value. De platforms willen met andere woorden zoveel en zo vaak mogelijk data verzamelen. Die data moet zo gevarieerd, zo betrouwbaar en zo relevant mogelijk zijn.

Neem ter illustratie een gezin. Stel, je hebt een tienerdochter en een huis vol smarthometech. Je kunt met data van een slim licht dan precies zien wanneer je dochter naar bed gaat. Als ze met een jongen op haar slaapkamer is, kun je zien wanneer het slimme slot geactiveerd wordt of wanneer de luchtvochtigheid omhooggaat. Daar kun je weer bepaalde conclusies uit trekken. Als je op reis bent, kun je op basis van het CO₂-gehalte zien of je dochter stiekem een feest geeft.

Weinig mensen zullen smarthometechnologie kopen om elkaar te kunnen bespioneren, maar als het er eenmaal is, blijkt het vaak te verleidelijk. Je wilt niet weten hoeveel mensen tegen mij zeiden dat ze hun smarthomesysteem gebruiken om te checken of de schoonmaakster wel lang genoeg werkt. De vraag is of je al deze dingen zou moeten willen weten. Soms zou je elkaar gewoon moeten kunnen vertrouwen. Tegelijkertijd zijn specifiek tieners de wereld en zichzelf aan het ontdekken; daarvoor moeten zij soms iets zonder toezicht kunnen doen."

Op wat voor manier moet Candle die verleiding wegnemen?

'Candle ondersteunt 'liegen' over data; dat is een feature, geen bug.'"Het platform is ingericht op dataminimalisatie in plaats van maximalisatie. Ik wil dat Candle het beste smarthomeplatform is voor data weggooien, vaag maken en veranderen, allemaal vanuit het uitgangspunt dat we selectief moeten zijn in de data die mensen wel en niet nodig hebben. Een smarthomesysteem zou ontworpen moeten worden om de verleiding om elkaar te bespioneren te minimaliseren zonder het daadwerkelijke nut ervan te ondermijnen. We moeten meer op zoek naar een gezonde balans.

Candle laat je voor elk apparaat bepalen hoe vaak de data opgeslagen moet worden. Het kan zijn dat een sensor de data elke seconde doorgeeft. Misschien is het niet nodig om de precieze luchtvochtigheid iedere minuut op een tiende procent nauwkeurig te weten; je huis is geen laboratorium. Jij kunt bepalen dat iedere tien minuten voldoende is. Candle ondersteunt ook 'liegen' over data; dat is een feature, geen bug. Zo zou je een soort schoonheidsfilter op je data kunnen toepassen waardoor het bijvoorbeeld lijkt alsof je altijd netjes op tijd in bed ligt, ook al is dat niet zo. Of wellicht wil je gegevens volledig laten verwijderen. Je kunt bijvoorbeeld een printer op je smarthomesysteem aansluiten om medische gegevens eens per dag uit te printen en de digitale data te verwijderen. Zo heb je de juiste gegevens voor de dokter, maar kan een hacker niets ontfutselen.

Candle is voor mij een platform waarin ik dit soort dataminimalisatie-experimenten kan bouwen en meteen met een community kan delen. Dat geeft een enorme kik. Omdat het ook actief door veel mensen gebruikt wordt, motiveert het me om alles gelikt te laten werken, met een nadruk op gebruiksvriendelijkheid. Daarom werkt het onder meer met Zigbee-, Matter- en HomeKit-apparaten. Daarbovenop deel ik op de website een lijst van aanbevolen apparaten die extra goed werken en die privacy respecteren. Ik ben om die reden fan van IKEA.

Het platform is opensource. In principe kan iedereen een eigen hub maken op basis van Candle; daarvoor heb je een Raspberry Pi en een Zigbee-USB-dongle nodig. Wil je stembediening en de AI-assistent gebruiken, dan is een Raspberry Pi 5 met 8GB aan te raden."

De Candle-installatie bij Tijmen thuis, in combinatie met zowel zelfgemaakte sensors als consumententech. Hij is een zelfverklaard fan van IKEA-smarthometech.

Je nieuwste project is Papeg.ai, een '100 procent privacyvriendelijke AI-tool'. Wat is je intentie achter die dienst?

"Krachtige AI-modellen worden steeds kleiner en kun je tegenwoordig ook volledig lokaal draaien. Er is een subcultuur ontstaan van mensen die hiermee bezig zijn. Door AI op je eigen apparaten te draaien, garandeer je privacy. Maar ik zag ook dat deze software installeren voor iemand als mijn moeder of mijn zus een brug te ver was. Toen ontdekte ik dat dergelijke AI's ook in een webbrowser kunnen draaien. Ik begon met het bouwen van een tool voor mijn nichtje waarmee ze teksten kon schrijven en samenvatten met AI; dat groeide uit tot Papeg.ai.

Die tool brengt intussen allerlei verschillende browserbased AI-experimenten in één website samen. Naast een chatbot kun je bijvoorbeeld teksten schrijven en vertalen, muziek en afbeeldingen genereren, audio transcriberen en programmeercode laten schrijven. Alles wordt lokaal opgeslagen, dus niet in de cloud. Je kunt diverse AI-modellen proberen, en na de initiële download is geen internetverbinding meer nodig; dat is iets wat technisch gezien nog niet zo lang kan.

'Je hoeft de afweging niet te maken tussen privacy en gebruikersgemak'Wat ik met de tool wil laten zien, is dat de standaardafweging die techfanaten vaak moeten maken, namelijk een keuze tussen privacy of gebruiksgemak, een wassen neus is, een valse keuze.

Het ontwikkelen van Papeg.ai heeft me ongeveer een halfjaar gekost. Dat was in principe niet zo moeilijk; het lukte me immers in mijn eentje. Er gaat dan wel veel tijd zitten in het ontwikkelen van de gebruikersinterface. Ik heb daarvoor bewust gekozen voor iets wat een beetje op WhatsApp lijkt; het moet voor iedereen herkenbaar en toegankelijk zijn. De broncode is via GitHub beschikbaar, maar de tool heeft, in tegenstelling tot veel van mijn werk, nog geen opensourcelicentie. Ik ben namelijk aan het kijken of ik EU-subsidie of bijdragen van bedrijven zou kunnen krijgen voor de doorontwikkeling van Papeg.ai."

Zijn er nog andere projecten die goed bij jouw overtuigingen aansluiten, die je aan medetweakers zou willen laten zien?

"Ik ben medeoprichter van de stichting Setup. Met die stichting heb ik verschillende ludieke projecten opgezet, waaronder Proef je status. Dat project draaide om een protestapp waarmee je een postcode kunt invoeren om de 'sociaaleconomische status' van je buurt te checken. De score is gebaseerd op openbare statistieken van het CBS die tot 2014 door het Sociaal en Cultureel Planbureau gebruikt werden om zo'n zelfde score te generen. Maar de score werkt stigmatiserend; op basis van leeftijd, etnische achtergrond en de gemiddelde WOZ-waarde van huizen wordt een waardeoordeel gegenereerd.

Bron: Yuri Veerman / koppiekoppie.biz

Voor Proef je status gaven we bezoekers van Dutch Design Week 2016 een bepaalde kwaliteit koffie op basis van hun sociaaleconomische status. Dus mensen uit 'goede' buurten kregen goede koffie. Maar hoe 'slechter' de buurt, hoe meer water er bij de koffie werd gedaan. Dat liet mensen dus letterlijk proeven wat hun sociaaleconomische status zou zijn.

Ook verkocht Setup in samenwerking met De Correspondent mokken met kinderfoto's erop voor het project Koppie Koppie. Dat waren niet zomaar kinderfoto's, maar afbeeldingen van kinderen die geüpload werden naar de beeldbank Flickr zonder enige bescherming van de rechten. Ouders die deze foto's uploadden, hebben zonder na te denken foto's van hun kinderen beschikbaar gemaakt voor commerciële doeleinden. Dit werd wereldnieuws."

Wat hoop je uiteindelijk met jouw verschillende projecten te bereiken?

"In de wereld van technologie worden nieuwe ontwikkelingen soms in een rap tempo genormaliseerd. Mijn werk bestaat in wezen uit het reflecteren op die ontwikkelingen, laten zien dat het ook anders kan, dat we zelf kunnen kiezen welke weg we inslaan. Ik geloof dat technologie een positieve invloed kan hebben, zolang we bewust en betrokken aan het roer van de ontwikkelingen blijven staan. Ik denk dat hier een kans ligt."

Suggesties?

Zijn er andere actieve leden in de community waarover je graag een interview zou willen lezen? Of ken je medetweakers die met interessante projecten op het forum bezig zijn, meld dat dan in dit topic of stuur een PB.

Reacties (55)

[laptopleon]

Candle ondersteunt ook 'liegen' over data; dat is een feature, geen bug. Zo zou je een soort schoonheidsfilter op je data kunnen toepassen waardoor het bijvoorbeeld lijkt alsof je altijd netjes op tijd in bed ligt, ook al is dat niet zo.

Prima dat er ook aandacht voor dit onderwerp is, maar ik begrijp de logica niet helemaal dat je niet zou mogen zien of bijvoorbeeld de schoonmaker je oplicht of dat je kinderen te laat naar bed gaan. Ik snap dat het nu eenvoudiger is dan ooit om dat te controleren. Ik snap dat we niet naar een samenleving willen waarin iedereen constant gecontroleerd wordt. Eindeloos veel data bewaren zoals of het 12,3 of 12,4 graden was op 15 december om 12:30 en 12:31 op je logeerkamer heeft ook weinig zin. Bewust mee omgaan voorkomt ook verspilling van energie, data-transport, data-opslag etc. Automatisch wissen na een bepaalde tijd kan ik ook nog begrijpen. Maar data bewust gaan veranderen, ‘liegen’ dus, vind ik te ver gaan. Dan ben je eigenlijk vooral jezelf voor de gek aan het houden. Het is niet dat de politie gaat kijken of jij wel op tijd naar bed gaat of zo. Uiteindelijk is een slechte schoonmaker gewoon een slechte schoonmaker en hebben kinderen / jongeren ouders / verzorgers nodig die grenzen aangeven en van tijd tot tijd streng zijn.

[unfold]

De vraag is: heb je dit met je schoonmaker overlegd? Zo ja, dan prima.

Maar ik heb vrij veel mensen over dit onderwerp gesproken (begonnen ze zelfs vaak zelf over), en zelden weet de schoonmaker ervan. En dat soort bespioneren van werknemers is letterlijk wettelijk verboden.

[Reactie gewijzigd door unfold op 28 december 2024 10:49]

[laptopleon]

Bedoel je dat het verboden is iemands werktijden te controleren als het niet afgesproken is of dat het überhaupt verboden is?

Ik heb zelf geen schoonmaker of zo maar goed, stel dat. Ik werk zelf als zzp'er en ook als ik iemand inhuur worden klussen meestal aangenomen. Hoeveel uren er precies gemaakt zijn of op welke tijden maken dan eigenlijk niet zo veel uit.

Maar als ik iemand per uur betaal – kan me voorstellen dat het bij bijvoorbeeld kinderopvang wel heel belangrijk is dat iemand er echt op de afgesproken tijden ook daadwerkelijk is – zou ik daar wel afspraken over maken, nu ik dit weet.

[unfold]

Definieer "iemands werktijden te controleren".

Doe je dat via een van tevoren overlegde methode, dan is het natuurlijk prima. Als je dat doet via onbesproken, semi-verborgen methoden (zoals indirect afleiden uit smart home data), dan zouden er toch wat ethische alarmbelletjes moeten gaan rinkelen.

[laptopleon]

Als bijvoorbeeld een supermarktwerknemer na jarenlange trouwe dienst ontslagen wordt omdat ie een broodje van de vers-afdeling heeft gegeten van de stapel die hij moest weggooien, dan vind ik dat te ver gaan. Maar dat ligt aan de bedenkelijke regels die blijkbaar mogen worden afgesproken rond ontslag en niet aan of dat al dan niet op (bijvoorbeeld) camera is vastgelegd.

Op dezelfde manier is het probleem in 1984 niet de computerdata, maar de totalitaire staat met eenpartijstelsel. Persoonlijke data veroorzaakt geen toeslagenaffaire, dat doen foute ambtenaren.

[MathiasMetzger]

Mijn toekomstige ex-werkgever die houdt zijn personeel ook gewoon in de gaten met de cameras: hoe weet ik dat? Ik droeg namelijk een headset, waar ik de ondernemer regelmatig hoorde zeggen. Jannetje in de chipsgang moet zijn karton opruimen, wat hij onmogelijk gezien kon hebben zonder de cameras.

De ondernemer was namelijk niet op de werkvloer aanwezig: nu heb ik hommels met diezelfde ondernemer, omdat mijn privacy geschonden is in het sollicitatieproces bij collega franchisenemers. Wat bleek? Nog voordat ik hem zelf kon vertellen, dat ik begonnen was met solliciteren omdat mij niet op tijd een verlenging aangeboden was.

Bleek hij al te weten, dat ik begonnen was met solliciteren: want ze hebben een verboden afspraak in het cluster van franchisenemers. Dat ze elkaar inlichten, als een medewerker bij de andere solliciteert. En dat mag niet ben de privacy wetgeving en is zelfs kartelvorming, want ze verminderen de concurrentie onderling ermee.

Heel toevallig werd ik door de meeste franchisenemer, niet eens een mailtje teruggestuurd dat ik het niet geworden was. Ik heb gewoon helemaal niets meer van die sollicitaties gehoord, maar mijn toekomstige ex-werkgever die werd er wel over gecontacteerd. Dat weet ik, omdat mijn ex-werkgever zo dom was het in een email naar mij te laten weten.

Toen ik hem vertelde, dat een van die franchisenemers waar ik een sollicitatiegesprek had. Hem wilde bellen en alleen die man had toestemming gegeven, alle andere franchisenemers hebben dat zonder mijn toestemming gedaan.

Ik zou wel melding bij Autoriteit Persoonsgegevens willen doen, alleen dan sta ik bekend als klokkenluider en uiteindelijk zal ik toch mijn brood moeten verdienen.

[MennoE]

Ik snap je opmerking, maar volgens mij maakt deze Tweaker dit niet alleen vanuit serieuze bedoeling, maar ook als maatschappijkritiek.

Daarnaast vind ik inderdaad dat er meer vertrouwen nodig is. Mijn kinderen moeten geheimen kunnen hebben en mijn schoonmaakster moet een keertje eerder kunnen stoppen, zonder dat ze zich bespioneerd voelt. Ik heb ook geheimen en ik snoep ook weleens een kwartiertje van mijn werk (en werk regelmatig extra). Dat is niets anders dan menselijk. Ik denk dat niemand het leuk vindt als z'n aanwezigheid op de werkplek altijd automatisch wordt gemonitord en geklokt.

[dutchnltweaker]

Leuke projecten!
Maar wat ik niet helemaal snap over het smarthomeplatform Candle, waar zit nu het echt verschil? Mooi project en snap het privacy aspect wel tegenover de bedrijven zegmaar. Maar je zou toch ook home assistant kunnen gebruiken? Om je data zo in eigen beheer te gebruiken. Daarin kan je lijkt me ook alles Customizen lijkt me.

[keranoz]

Zoals ik het begrijp gaat het juist om het feit dat je met HA alles kan verzamelen en doen (datamaximalisatie) en dat heel verleidelijk is om dit te misbruiken. Toevallig bedacht/betrapte ik mij net nog een voorbeeldje over mijn eigen HA: ik ben aan het experimenteren met kijken of iemand thuis is op basis van wifi verbinding van telefoon (unifi kan je aan HA koppelen), en op basis daarvan bijv. de verwarming lager zetten. Maar, het viel me op dat ik (op dit moment in ieder geval, zal vast wel loslopen in de toekomst) ook gelijk de verleiding heb te controleren of mensen wel thuis zijn als ze zeggen dat ze dat zijn, omdat de mogelijkheid om dat te doen nu letterlijk binnen handbereik is.

Candle zou die verleiding weg moeten nemen door niet alles op te slaan en mensen moeten kunnen laten liegen over data. Hoe weet ik niet, voor dat ik dit artikel las had ik er nog nooit van gehoord.

[Reactie gewijzigd door keranoz op 27 december 2024 11:47]

[Polderviking]

Ik heb die verleiding zelf niet dus kan er niet over meepraten hoe moeilijk het is dat "gewoon niet te doen", maar volgens mij kan je dat in technische zin alleen maar tegengaan door gewoon helemaal geen aanwezigheidsdetectie te doen.
En dan kan je mijns inziens net zo goed heel dat smarthome systeem niet hebben want alles automatiseren is het hele punt.

Zelfs als je dat niet op basis van smartphone signalen doet, bij mij thuis wonen maar twee mensen, ikzelf en mijn vrouw.
Als ik niet thuis ben en zie beweging op mijn pir sensoren, of dat het licht aan is en de verwarming aan staat, is mijn vrouw thuis.

Ik heb privacy technisch dat speelveld gewoon gelijkgemaakt door mijn vrouw exact hetzelfde toegangsniveau te geven tot die data en haar te vertellen waar ze het kan vinden.
En mijn telefoon (android) is een stuk beter mijn actuele locatie door te sluizen naar HA dan de iPhone van mijn vrouw.

Je kan ook op dat niveau ook wel weer gaan "liegen" trouwens, ook met of die pir sensoren wel of geen beweging zien, maar volgens mij moet je gewoon helemaal niet aan smarthome beginnen als je je op dit niveau zorgen maakt over de privacy implicaties.

[Reactie gewijzigd door Polderviking op 27 december 2024 10:43]

[unfold]

Misbruik kun je niet technologisch voorkomen, dan moet je het inderdaad gewoon niet in je huis halen.

Maar ik probeer uit te zoeken hoe we met bewust en gericht ontwerp de verleiding tot "coveillance" (elkaar in de gaten houden) kunnen minimaliseren. Het doel is om een middle-ground te onderzoeken en te vinden waar we wel smart home tech hebben, maar ook de menselijke complexiteit beter erkennen.

Dat doet wat mij betreft geen enkele smart home producent op dit moment echt goed, ook Home Assistant niet. De mindset is nog altijd zoveel mogelijk data zo vaak en zo precies mogelijk opslaan. Daarin merk je wat mij betreft nog heel erg dat we in de eerste fase van de ontwikkeling zitten, die gedreven wordt door technologen en wetenschappers. Er is nog geen "iphone moment" geweest in de smart home industrie, waarin het menselijke behoefte aan identiteitsprojectie wordt gezien en erkend.

Neem ter vergelijking de camera op je telefoon. Mensen willen niet alleen een feitelijk juiste telefooncamera met heel veel megapixels. Ze willen ook schoonheidsfilters en grappige stickers.

Daarom kun je met Candle je data manipuleren, waardoor het bijvoorbeeld lijkt alsof je altijd op tijd naar bed bent gegaan. Of je data (deels) 'blurren'. Ik onderzoek of we iets als een Instagram filter maar dan voor smart home data kunnen ontwerpen. Dat je een bijeenkomst om een verrassingsfeestje te organiseren gemakkelijk 'weg kunt poetsen' uit de data, zodat de verrassing niet verpest wordt. Dat zijn menselijke behoeftes die nu te weinig gezien worden.

Volgens mij is Apple succesvol omdat ze altijd een cultuur hebben gecultiveerd waarin zowel technologen als antropologen, psychologen en sociologen een stem hebben. Want dat is wat Design als vakgebied eigenlijk hoort te zijn: een plek waar kennis over mensen en technologie gelijkwaardig samenkomt. Steve Jobs had die les geleerd.

[Reactie gewijzigd door unfold op 27 december 2024 23:42]

[BlaDeKke]

Ik en men vrouw delen al jaar en dag onze locaties met elkaar en dat wordt eigenlijk bitter weinig gebruikt, en dan enkel voor praktische zaken, of bij gevoel van bezorgdheid als ik of mijn partner tot in de vroege uurtjes weg zijn voor werk of andere gelegenheden. Met 1 blik op het scherm zijn de zorgen weer weg.

Ik denk dat neiging hebben tot controle van je partner duidt op een ongezonde relatie, of toch op zijn minst op weinig vertrouwen en dat is een hoeksteen van een gezonde relatie.

N=1 maar ik heb in 17 jaar tijd nog geen enkele keer de nood gehad om mijn partner te controleren en dat is wederzijds.

Edit: ik schrijf vanuit partner perspectief, natuurlijk kunnen er ook kinderen zijn. Mijn zoontje is er nog maar net en daar heb ik dan weer geen ervaring mee, maar voor mij gaat het wel belangrijk zijn dat thuis als thuis aanvoelt, waar je je ding kan doen zonder bang te zijn dat iemand op welke manier dan ook mee kan kijken. Ik ben opgegroeid met een rijkswachter in huis die alle kneepjes van het vak gebruikte om me te controleren nog voor het woord smart iets met IT te maken had. Dat wil ik mijn kind niet aandoen.

[Reactie gewijzigd door BlaDeKke op 27 december 2024 16:14]

[unfold]

> Ik denk dat neiging hebben tot controle van je partner duidt op een ongezonde relatie

Er zijn helaas veel ongezonde relaties

https://www.independent.c...use-victims-b2659309.html

[keranoz]

Je kan natuurlijk zo ver gaan als dat je zelf wil met smart home en automatisering. Op dit moment gebruiken we het vooral voor de lampen en airco's en zonnepalen aan/uit o.b.v. huidige elektriciteitsprijs en de statistieken over verbruik/opbrengst. Ik heb de device tracking er voor nu gewoon weer uitgehaald.

Bij ons heeft ook iedereen dezelfde permissies dus is het speelveld in die zin ook gelijk, maar het kennisniveau van het systeem (en dus de mogelijkheden er van voor jou) zeker weten niet.

[haam]

Kun je nmap tracker voor gebruiken, hoef je niet perse je router te koppelen (werkt met ping volgens mij)

[keranoz]

Dan moet je dus wel statische IP's toewijzen aan elk apparaat en moet je HA in hetzelfde IP netwerk zitten denk ik (bij mij niet).

[fenrirs]

Ik snap je redenering, maar in de praktijk heb je (als in individu) helemaal geen tijd om alles zelf te customizen. Dan is een community heel handig, want het is makkelijker om ieder een klein stukje te laten doen

[SimonMc]

Doodsbedreiging? Ik mag toch hopen dat hiervoor een aangifte is gedaan?

[Kenhas]

Dat was iets waar deze persoon al diens hele leven last van had.

Als ik dan dit lees, vermoed ik dat er een dialoog is aangegaan. Even praten met een persoon kan soms meer oplossen dan aangifte bij de politie

Maar dit is maar een aanname, enkel en alleen vermoeden

[unfold]

Klopt.

Na wat twijfel heb ik de persoon uitgelegd dat het hele project juist aan hun kant stond - dat het hele punt juist is dat deze systemen niet betrouwbaar zijn.

Twee weken geleden was How Normal Am I te beleven als onderdeel van het Beautify project van Isaura Sanwirjatmo waar ik op dit moment aan meewerk. Daar merkte je dat een klas van 16 jarige meisjes het toch nog altijd heel confronterend vond om een BMI score te krijgen op basis van hun gezicht, zelfs binnen de context dat het totaal onbetrouwbaar is.

[Stukfruit]

dat het hele punt juist is dat deze systemen niet betrouwbaar zijn.

Imho is dat niet wat je mensen zou moeten leren. Op deze manier wek je argwaan en zorg je voor cynisme op basis van onderbuikgevoel ipv dat je mensen leert hoe ze kunnen nagaan waarom iets onbetrouwbaar kan zijn.

En gezien de huidige situatie waarin veel mensen op bepaalde partijen stemmen om met de voeten te stampen is dat eerste best gevaarlijk.

Ik wil trouwens niet zeggen dat jij zo gevaarlijk aan het doen bent hoor. Maar het gevoel (...) dat mij hier bekruipt is hetzelfde als in de begintijd van het web: "nu iedereen toegang heeft tot informatie wordt iedereen ook verstandig". Het lijkt in de basis een goed idee, maar zo bleek het niet te werken.

Zo ook voor uitleg dat moderne tech niet betrouwbaar zou zijn. Je maakt mensen conservatiever door alles vooraf en zonder kennis af te wijzen terwijl dit a) niet klopt en b) afhankelijk is van hoe ver de tech in kwestie is.

[Reactie gewijzigd door Stukfruit op 27 december 2024 16:18]

[tweaker29789]

Ik vind dat je het wat te zwart/wit stelt. Dit soort projecten waarschuwen juist tegen blind vertrouwen op techniek. Het gaat niet om afwijzen, maar om een gezonde kritische houding.

En als je kijkt naar hoe makkelijk onze overheid en tech bedrijven over AI denken, is wat cynisme wel op zijn plaats denk ik. Onze overheid lijkt zich alleen maar te focussen op de positieve kant van AI en niet op de potentiele risico's voor de burgers. Terwijl tech bedrijven letterlijk alle digitale data proberen binnen te halen zonder er bij stil te staan of ze daar wel recht op hebben.

Mensen mogen wat mij betreft wel wakker geschud worden.

[unfold]

Ik had het zelf niet beter kunnen zeggen, dank je.

[Verwijderd]

Interessante filosofie achter Candle.
In hoeverre doet een non-cloud gekoppelde Home Assistant installatie dat anders? Zou de verschillen wel eens willen zien in een review.

Verder eens met de selectie in smarthome spullen. Hanteer dat zelf al sinds het begin. Veel van wat ik heb draaien is sowieso al niet afhankelijk van het internet. Vrijwel alles is ook airgapped.

Mooi ook dat Candle bestaat, waar de uitdaging echter in zit is dat het moet gaan uitmaken bij het grote publiek. Gemiddeld gezien boeit het totaal niet bij mensen wat er aan data je huis uitvliegt naar allerlei bedrijven. Daar zou nog eens een postbus 51 campagne over mogen komen.

[MarnickS]

Zoals ik het begrijp gaat het er ook om dat je zelf niet naar de data kan kijken. In Home Assistant kun je precies zien wanneer een lamp aan of uit is gegaan, in Candle stel je in hoe lang je die data wilt bewaren.

[Polderviking]

Home Assistant heeft ook zeker een retentiesetting voor die data.

[CAPSLOCK2000]

Interessante filosofie achter Candle.
In hoeverre doet een non-cloud gekoppelde Home Assistant installatie dat anders? Zou de verschillen wel eens willen zien in een review.

Ik denk dat het verschil vooral zit in de aanpak. De software kan je helpen om zoveel mogelijk te doen met zo weinig mogelijk data.

De traditionele IT-aanpak is om alles wat je kan te meten en in zoveel mogelijk detail op te slaan, of dat nu nodig is of niet. Het enige wat telt is maximale effectiviteit. De meeste software is vanuit die aanname gebouwd. Zodra je in HA een sensor toevoegd gaat HA die voortdurend uitlezen en de waardes opslaan. Bij iedere lamp lamp wordt automatisch iedere vijf(?) minuten bijgehouden wanneer het licht aan was.

Soms kun je dingen ook op een andere manier aan pakken. In plaats van zoveel mogelijk te verzamelen kun je je afvragen wat het minimum is dat je nodig hebt om je doel te bereiken.

Misschien is het niet nodig om iedere 5 minuten een meting te doen en is 1 meting per uur of per dag ook wel genoeg. Misschien hoef je niet te weten hoe warm of hoe vochtig het precies is maar alleen of een bepaalde grens is overschreden.
In het algemeen is het helemaal niet nuttig of nodig om te weten wanneer een lamp precies wel of niet brandde. Als je het al nodig hebt dan hoef je het waarschijnlijk niet op de seconde precies te weten.

Dat kan denk ik ook wel in HA maar dan moet je bij ieder onderdeel goed opletten hoe je het instelt en kun je niet vertrouwen op default configuraties. Bij data-minimalisatie kun je beter met niks beginnen en dan selectief data toevoegen als die noodzakelijk is in plaats van te beginnen met alles en dan ongewenste data weg te filteren.

[KroeT]

Wat een enorm inspirerend en creatief persoon. Complimenten voor het interview, maar ook zeker voor @unfold. Je werk zet me aan het denken.

[nietorigineel]

Mooi persoon en mooi artikel inderdaad! Dit is wat ik veel vaker op tweakers zou willen zien, al snap ik dat het ook 100x zoveel werk is als een persbericht van een aankondiging van een fabrikant te vertalen.

[unfold]

Dank je wel!

[ccnl]

Grappig dat ik bij http://hownormalami.eu/ een score van 60% kreeg, 10 min later bij https://www.hoenormaalbenik.nl een score van 40%

[turbojet80s]

Dan ben je goed van vertrouwen geweest. Bij mij stopt de test na de 1e vraag met de melding: "Het lijkt erop dat deze webpagina geen toegang heeft kunnen krijgen tot je camera. Hierdoor kun je deze test helaas niet doen, sorry."

[The Zep Man]

Ben je met dat resultaat normaal of abnormaal?

[metalmania_666]

@unfold
Je hebt veel Tuya items in Candle staan. Heb je daarvoor dan toch niet eerst de Tuya app nodig?

Wij hebben hier in huis (ik weet het) behoorlijk wat Tuya apparatuur staan, wat ik graag alleen lokaal zou willen gaan draaien. Maar als die app nog steeds nodig is, maakt het natuurlijk niet uit

[unfold]

Tuya Zigbee apparaten zijn via Zigbee2MQTT te bedienen, zonder tussenkomst van Tuya's app.

[metalmania_666]

Dank!

Ga ik meteen je site nog een bekijken voor wat er mogelijk is, en wat er nodig is

[vickypollard]

@unfold heb je toevallig ook iets van een nieuwsbrief of zo? Ik zou het wel leuk vinden om af en toe een nieuwtje te ontvangen over wat je doet, omdat ik het erg inspirerend en interessant vind

[unfold]

Dank je. Nee, ik heb geen nieuwsbrief. Maar misschien zou ik die inderdaad wel moeten opzetten, hmm.

[Alxndr]

Waarin moet een webdocumentaire over privacy zonder enige verdere uitleg toegang tot mijn camera?!

Sorry hoor, maar wat een ongelooflijk dom idee. Het punt is juist dat we niet klakkeloos te veel info delen en bedrijven/organisaties niet zomaar moeten geloven.

Uit privacy oogpunt zijn mijn cameras standaard geblokkeerd, net zoals ublock altijd aan staat. Een uitzondering voor een onbekende partij? Dank je de koekkoek, wat een grap.

Niet dat dit geen betrouwbaar verhaal uit betrouwbare bron is, maar het gaat om het principe!

( frustrerend want ik ben wel benieuwd )

[Reactie gewijzigd door Alxndr op 27 december 2024 11:48]

[unfold]

Voor mij is dit ook altijd lastig. Ik ben het 100% eens met je houding - hulde. Maar nu mis je wel een leuke ervaring. Die 100% lokaal in je eigen browser draait, zoals al mijn creaties. Er wordt geen persoonlijke informatie opgeslagen of verwerkt in 'de cloud'.

Op Youtube kun je op meerdere plekken een videoverslag zien van de ervaring, zoals bijvoorbeeld deze: YouTube: How "Normal" Am I?

[Dekar]

Geweldig dit. Unfold's levenswerken zou het theater in moeten. Sleep ik mijn vrouw eens mee. Weet ze meteen waarom ik green smarthome wil, of waarom alles delen op social media niet zo onschuldig is.