Ryzen 5 8600G en Ryzen 7 8700G
- AMD Ryzen 7 8700G
- AMD Ryzen 5 8600G
AMD Ryzen 7 8700G
De AMD Ryzen 7 8700G heeft vooral een indrukwekkende geïntegreerde gpu, gemiddeld 80 procent sneller dan wat tot nu toe mogelijk was in een desktopprocessor. Op processorgebied is hij net wat langzamer dan de Ryzen 7 7700, de cpu met evenveel cores uit de reguliere serie. In vergelijking met de 5000G-serie zijn de prijzen van de processors en de rest van het platform stevig. Dat en het feit dat de reguliere Ryzen 7000-cpu’s tegenwoordig ook een igpu hebben, zij het veel minder snel, is de Ryzen 8000G-serie daarmee voorlopig vooral gericht op een niche. Als de prijzen net zo sterk dalen als we bij de 5000G-serie zagen, kunnen deze processors op termijn voor een breder publiek interessant worden.
AMD Ryzen 5 8600G
De AMD Ryzen 5 8600G heeft een relatief snelle geïntegreerde gpu, al laat hij wel zo'n 20 procent liggen op die van de 8700G. Op processorgebied is hij net wat langzamer dan de Ryzen 5 7600, de cpu met evenveel cores uit de reguliere serie. In vergelijking met de 5000G-serie zijn de prijzen van de processors en de rest van het platform stevig. In combinatie met het feit dat de Ryzen 7000-cpu's ook een igpu hebben, zij het veel minder snel, is de Ryzen 8000G-serie daarmee voorlopig vooral gericht op een niche. Als de prijzen net zo sterk dalen als we bij de 5000G-serie zagen, kunnen ze op termijn voor een breder publiek interessant worden.
Update: twee videokaarten toegevoegd
Op veler verzoek hebben we ook twee low-end videokaarten getest in alle games en toegevoegd aan de grafieken op pagina 9, namelijk de:
- AMD Radeon RX 6400 (+- 130 euro)
- Nvidia GeForce GTX 1650 (+- 160 euro)
Eindelijk moderne Ryzens met igpu, zo luidde de subtitel van onze review toen de 5000G-apu's op de markt kwamen. En het had niet veel gescheeld of ik had voor dit artikel exact dezelfde titel gekozen. Weer hebben we lang moeten wachten totdat AMD de liefhebbers van desktop-cpu's met snelle geïntegreerde graphics wat liefde gaf, maar vandaag liggen ze dan toch echt op onze testbank: de Ryzen 5 8600G en de Ryzen 7 8700G.
De Ryzen 8000G-apu's zijn gebaseerd op de Phoenix- en Phoenix 2-chips, die al sinds begin 2023 voor laptopprocessors worden gebruikt. Dat de serienaam begint met een 8, doet wellicht een grote revolutie vermoeden, maar het gaat dus om bestaande technologie: Zen 4 voor de cpu-cores en RDNA3 voor de gpu. Ten opzichte van de Ryzen 5000G-cpu's betekent dat één cpu-coregeneratie nieuwer. Op het gebied van de gpu is de stap veel groter; de 5700G en consorten maakten nog altijd gebruik van een inmiddels bijna zeven jaar oude RX Vega-gpu. Dat belooft dus een grote sprong in prestaties.
Hoe de nieuwe processors technisch precies in elkaar zitten, bespreken we in meer detail op de volgende pagina. Verderop in de review vind je onze benchmarkresultaten, vanzelfsprekend met een extra grote focus op de prestaties van de geïntegreerde gpu.
/i/2006402384.png?f=imagenormal)
Line-up met Zen 4c en AI, maar niet allebei
De Ryzen 8000G-serie bestaat uit vier modellen, waarvan we er twee voorafgaand aan de release konden testen. Ze zien er weliswaar alle vier uit als doodgewone socket AM5-processors, maar zijn vanbinnen heel anders opgebouwd dan de bestaande Ryzen 7000-cpu's. In tegenstelling tot de reguliere serie bestaan ze niet uit losse chiplets, maar is de processor één monolithische die. Binnen de 8000G-serie worden er twee van zulke dies gebruikt.
:strip_exif()/i/2006402380.jpeg?f=imagenormal)
De Ryzen 7 8700G en Ryzen 5 8600G zijn allebei gebaseerd op de originele Phoenix-die, die bestaat uit acht Zen 4-cores, een RDNA 3-gpu van twaalf compute-units en een XDNA-npu van de eerste generatie. Dankzij die rekeneenheid voor neurale berekeningen kan AMD claimen dat deze modellen de eerste AI-processors voor desktops zijn. Normaal gesproken was die eer naar Intels Meteor Lake gegaan, maar die serie werd geannuleerd voor desktops. Bij de 8700G is de volledige chip actief, waarmee het in feite een 65W-versie van de Ryzen 9 8945HS voor laptops is. Bij de Ryzen 5 8600G zijn er zes cpu-cores en acht gpu-cores (Radeon 760M) ingeschakeld, wat hem vergelijkbaar maakt met de Ryzen 5 8645HS.
Het onderste deel van de 8000G-serie bestaat uit de Ryzen 5 8500G en Ryzen 3 8300G, waarvan alleen de eerste in een doosje verkocht zal worden. De Ryzen 3 komt in eerste instantie alleen beschikbaar voor grootschalige pc-bouwers. Deze twee processors maken gebruik van de kleinere Phoenix 2-die. Die mist de AI-rekeneenheid, heeft een Radeon 740M-gpu met maar vier compute-units en gebruikt een combinatie van reguliere Zen 4-cores en kleinere Zen 4c-cores. Zoals we laatst uitgebreid bespraken in een artikel over AMD's en Intels compacte cores, is het voornaamste verschil dat Zen 4c-cores een lagere maximale kloksnelheid hebben dan normale Zen 4-cores. Wat functionaliteit betreft zijn ze identiek. De Ryzen 5 8500G gebruikt opnieuw de volledige chip met twee volwaardige Zen 4-cores en vier Zen 4c-cores, terwijl daarvan bij de Ryzen 3 8300G slechts één Zen 4-core en drie Zen 4c-cores actief zijn.
Er zijn meer zaken waaraan je de laptopherkomst van de 8000G-processors herkent. Zo is de PCIe-bandbreedte van de processors relatief beperkt. Voor een losse videokaart zijn er acht PCIe 4.0-lanes beschikbaar, naast nog eens twee keer vier PCIe 4.0-lanes voor NVMe-ssd's. De vier extra lanes om tot het totaal van twintig te komen, zijn nodig voor de chipset. Verder hebben de processors op papier twee USB4-poorten, maar voor zover we nu weten, zijn die op bestaande B650- en X670-moederborden niet te gebruiken, omdat de normale Ryzen 7000-cpu's daar niet over beschikten. Wellicht komen er op een later moment speciale moederborden die USB4-poorten met de vereiste signaalkwaliteit bieden.
AMD prijst het topmodel van de serie, de Ryzen 7 8700G, op 365 euro. Daarmee is die processor vrijwel even duur als de 5700G toen hij uitkwam, al is laatstgenoemde inmiddels wel fors in prijs gedaald. De Ryzen 5 8600G moet 255 euro opbrengen, de Ryzen 5 8500G gaat 199 euro kosten. De 8300G wordt zoals gezegd alleen aan systeembouwers verkocht en heeft zodoende geen consumentenadviesprijs. De Ryzen 8000G-processors zijn vanaf woensdag 31 januari te bestellen.
| |
Ryzen 7 8700G |
Ryzen 7 5700G |
Ryzen 5 8600G |
Ryzen 5 5600G |
Ryzen 5 8500G |
Ryzen 3 8300G |
| Cores |
8x Zen 4 |
8x Zen 3 |
6x Zen 4 |
6x Zen 3 |
2x Zen 4 + 4x Zen 4c |
1x Zen 4 + 3x Zen 4c |
| Turbokloksnelheid |
5,1GHz |
4,6GHz |
5,0GHz |
4,4GHz |
Zen 4: 5,0GHz
Zen 4c: 3,7GHz |
Zen 4: 4,9GHz
Zen 4c: 3,6GHz |
| Gpu |
Radeon 780M
(12 CU's @ 2,9GHz) |
RX Vega
(8 CU's @ 2GHz) |
Radeon 760M
(8 CU's @ 2,8GHz) |
RX Vega
(7 CU's @ 1,9GHz) |
Radeon 740M
(4 CU's @ 2,8GHz) |
Radeon 740M
(4 CU's @ 2,6GHz) |
| Npu |
Ryzen AI |
N.v.t. |
Ryzen AI |
N.v.t. |
N.v.t. |
N.v.t. |
| Cache (L2 + L3) |
24MB |
20MB |
22MB |
19MB |
22MB |
12MB |
| Tdp |
65W |
65W |
65W |
65W |
65W |
65W |
| PCIe-lanes |
Voor gpu: 8x PCIe 4.0
Totaal: 20x PCIe 4.0 |
Voor gpu: 16x PCIe 3.0
Totaal: 20x PCIe 3.0 |
Voor gpu: 8x PCIe 4.0
Totaal: 20x PCIe 4.0 |
Voor gpu: 16x PCIe 3.0
Totaal: 20x PCIe 3.0 |
Voor gpu: 4x PCIe 4.0
Totaal: 14x PCIe 4.0 |
Voor gpu: 4x PCIe 4.0
Totaal: 14x PCIe 4.0 |
| Koeler |
Wraith Spire |
Wraith Stealth |
Wraith Stealth |
Wraith Stealth |
Wraith Stealth |
N.v.t. |
| Adviesprijs |
365 euro |
369 euro |
255 euro |
269 euro |
199 euro |
N.v.t. |
| Actuele prijs |
€ 257,99 |
€ 146,99 |
€ 172,40 |
€ 130,99 |
€ 134,90 |
Onbekend |
Testverantwoording
In deze review vergelijken we de Ryzen 8000G-processors met al het vergelijkingsmateriaal uit de review van Intels 14th Gen Core, die we daarvoor volledig opnieuw hebben getest met bijgewerkte drivers, biosversies en software-updates. Naast de directe voorgangers van de 8000G-apu's, namelijk de Ryzen 5 5600G en Ryzen 7 5700G, hebben we speciaal voor deze review ook de nog oudere Ryzen 5 3400G erbij getest. Zo kun je van drie generaties AMD-apu's zien hoe ze zich tot elkaar verhouden.
Geheugen, videokaart, opslag en koeling
We geven de mainstreamplatforms 16GB per geheugenkanaal, wat in totaal op 32GB uitkomt voor de geteste systemen. Voor hedt-platforms houden we 32GB per kanaal aan. Voor de kloksnelheid van het geheugen houden we de officiële, maximaal ondersteunde snelheid aan.
Bij processors met een geïntegreerde gpu draaien we het gros van onze benchmarks zonder extra videokaart, terwijl we cpu's zonder (geactiveerde) igpu combineren met een Nvidia GeForce GTX 1650. Alle gamebenchmarks en de DaVinci Resolve-test draaien we in combinatie met de snelste videokaart van dit moment, een Nvidia GeForce RTX 4090.
We voorzien onze testsystemen van een Transcend 250H 2TB-ssd. Met 2TB snelle opslag kunnen we alle benchmarks en games, die steeds meer ruimte vergen, tegelijk geïnstalleerd houden. Om tegemoet te komen aan de steeds hogere eisen die high-end processors aan de koeling stellen, gebruiken we Alphacool Ocean T38-waterkoelers.
:strip_exif()/i/2005658250.jpeg?f=imagearticlefull)
Gametests
We benchmarken games primair in full-hd-resolutie, 1920x1080 pixels, met Medium- en Ultra-settings. We kiezen juist voor de relatief lage full-hd-resolutie om de cpu waar mogelijk de bottleneck te laten zijn. Zo blijven de resultaten representatief als er in de toekomst snellere videokaarten verschijnen die het knelpunt naar de processor laten verschuiven. Bij hogere resoluties, zoals 4k, ligt de bottleneck doorgaans volledig bij de videokaart. Wel testen we op verzoek twee games ook op een resolutie van 2560x1440 pixels, om te kijken of er daarbij nog verschil is tussen processors.
Stroomverbruik
Uiteraard meten we ook het stroomverbruik van de processors. Onze meetmethode is gebaseerd op de stroom die door de EPS- en ATX-kabels naar het moederbord loopt en die we onderscheppen met behulp van Tinkerforge-hardware. Door uitsluitend het vermogen van de processor te meten, geïsoleerd van de rest van het systeem, kunnen we een appels-met-appelsvergelijking maken. Daarbij rapporteren we de mediaan van zowel het verbruik via de EPS-kabels, cpu-only, als het totale verbruik inclusief het moederbord. We noteren het stroomverbruik idle, gemiddeld over 5 minuten, en tijdens drie soorten belasting: tijdens een Cinebench R23-run, multithreaded uiteraard, tijdens het renderen van een video in Adobe Premiere Pro en tijdens de game Metro Exodus op 1080p-resolutie met Ultra-settings.
Welke testgegevens het relevantst voor jou zijn, verschilt naargelang je gebruiksdoel. Installeer je als gamer bijvoorbeeld toch al een losse videokaart, dan is het vergelijken van alleen het cpu-verbruik de meest logische route. Zou je daarentegen genoeg hebben aan geïntegreerde graphics of moet je een cpu die geïntegreerde graphics mist, voorzien van een videokaart om beeld te krijgen, dan kan het totale platformverbruik relevanter zijn.
Foto- en videobewerking
In Photoshop loopt de Ryzen 7 8700G een kleine achterstand op ten opzichte van de 7700 uit de reguliere reeks. Het verschil tussen de 8600G en 7600 is met 10 seconden iets groter. In Premiere Pro is de impact veel groter. De 8700G doet ruim 1 minuut langer over de videorender dan zijn 8-core evenknie uit de normale line-up en ook de 8600G levert 41 seconden in tegenover de 7600.
Ook DaVinci Resolve toont een achteruitgang ten opzichte van processors uit de Ryzen 7000-serie met evenveel cores aan boord, maar die is in relatieve zin wel minder groot dan we in Premiere Pro zien.
- Adobe Photoshop
- Adobe Premiere Pro
- DaVinci Resolve
Video- en audiocodering
In de videoconversietests presteren de Ryzen 5 8600G en Ryzen 7 8700G minder goed dan de reguliere Ryzen 7000-processors met dezelfde aantallen cores. Met de x264-codec zijn die verschillen het grootst; de 8700G is 60 procent langzamer dan de Ryzen 7 7700 met evenveel cpu-cores en bij de 8600G is het verschil met 40 procent iets kleiner. Bij gebruik van de x265-codec is de impact kleiner. In die test zien we maar enkele fps verschil, wat neerkomt op een procent of 10.
In de Flac-test scoren de Ryzen 8000G-apu's marginaal slechter dan de reguliere Ryzen 7000-cpu's, maar wel aanzienlijk beter dan de 5600G en 5700G.
- StaxRip - x264
- StaxRip - x265
- FLAC - 1 uur WAVE naar FLAC
3d-rendering
Cinebench is de benchmarksoftware die hoort bij de Cinema4D-rendersoftware. Je kunt deze benchmark gratis downloaden en eenvoudig zelf draaien, in zowel single- als multithreaded modus. Mede daardoor is hij uitgegroeid tot een van de populairste cpu-tests. We draaien de nieuwste Cinebench 24.
De Ryzen 7 8700G komt in Cinebench 24 Multi tot 1000 punten, wat maar 60 punten minder is dan de 7700X die eveneens acht Zen 4-cores heeft. Je levert dus maar zo'n 5 procent in door voor de versie met snelle igpu te kiezen. De 8600G laat exact 800 punten noteren, 20 punten minder dan de Ryzen 5 7600.
In de singlethreadedversie van de test scoren de 8700G en 8600G respectievelijk 105 en 103 punten. Dat is weer iets, maar niet veel lager dan de Ryzens uit de reguliere serie, die afhankelijk van het model tussen de 110 en 120 punten halen in deze test.
- Cinebench 24 Multi
- Cinebench 24 Single
Voor Blender zijn we onlangs overgestapt naar een modernere render met de titel 'Monster under the bed'. Als je de render zelf wil draaien, kun je die hier gratis downloaden.
De Ryzen 5 8600G doet ruim 10 minuten over de render; de 8700G is binnen 8 minuten klaar. Net als in Cinebench leveren ze daarmee een beetje in ten opzichte van andere AM5-cpu's met hetzelfde aantal cores.
Keyshot Viewer is een standaloneprogramma waarmee fotorealistische 3d-modellen die met de Keyshot-software zijn gemaakt, kunnen worden bekeken. Wij draaien de benchmark zonder gpu-acceleratie. De 8700G komt tot 2,39 punten en dat positioneert hem iets onder de 7700, maar wel boven de 5800X. De 8600G eindigt met 1,86 punten net iets achter de Ryzen 5 7600 en Intels Core i5-13400.
Compute en compile
Het compileren van software is een zware workload die de processor op allerlei manieren zwaar weet te belasten. De 8600G heeft ruim 22 minuten nodig voordat we Firefox kunnen starten, net wat langer dan bij de Ryzen 5 7600 het geval is. Hetzelfde geldt voor de 8700G, al ligt het absolute prestatieniveau van die chip met net geen 18 minuten wel wat hoger.
Nieuw in onze processorreviews is Geekbench 6.2. Deze test draaien we ook op bijvoorbeeld laptops en complete pc's, waardoor je de resultaten van cpu's daar eenvoudig mee kunt vergelijken. Bovendien kun je de software zelf gratis draaien om de processor in je eigen pc te vergelijken met onze resultaten.
In de Geekbench-tests presteren de Ryzen 5 8600G en Ryzen 7 8700G redelijk vergelijkbaar met de 7600 en 7700.
- Single
- Single Int
- Single FP
- Multi
- Multi Int
- Multi FP
In de diverse algoritmes die we met de AIDA64-benchmark testen, scoren de nieuwe apu's weer net wat minder goed dan de vergelijkbare cpu's zonder snelle igpu. De stappen ten opzichte van de vorige generatie zijn doorgaans wel fors.
- Zlib
- AES
- Hash
- SHA3
- Julia
- Mandel
- FP32 RT
- FP64 RT
Webbrowsing en compressie
De browserbenchmark Jetstream 2, die we draaien in Google Chrome, leunt vooral op de singlecoreprestaties. Met scores rond de 340 punten doen de apu's het net wat minder goed dan de meeste Ryzen 7000-chips, maar wel duidelijk beter dan hun voorgangers in de Ryzen 5000G-serie. De Zen 4-cores zijn zowel per kloktik sneller als hoger geklokt.
Het inpakken van data met 7-Zip kan goed veel cores belasten. De 8700G is daardoor duidelijk sneller dan de 8600G, maar laat wel wat liggen op de 8-cores uit de reguliere serie. Het verschil tussen de 8600G en de Ryzen 5 7600 is veel kleiner.
Games met geïntegreerde gpu
Het gaat bij de Ryzen 8000G-processors natuurlijk vooral om de snelle geïntegreerde gpu. Naast onze standaardbenchmarks voor geïntegreerde graphics hebben we daarom diverse extra games getest op de nieuwe chips en het relevantste vergelijkingsmateriaal. Helemaal onderaan deze pagina vind je bovendien de testresultaten met AMD's framegenerationtechnologie ingeschakeld.
Update: twee videokaarten toegevoegd
Op veler verzoek hebben we ook twee low-end videokaarten getest in alle games en toegevoegd aan de grafieken, namelijk de:
- AMD Radeon RX 6400 (+- 130 euro)
- Nvidia GeForce GTX 1650 (+- 160 euro)
Maar we beginnen traditiegetrouw met 3DMark Night Raid, een synthetische benchmark gericht op igpu's die gebruikmaakt van DirectX 12. De Ryzen 7 8700G haalt daarin een Graphics-score van ruim 31.000 punten, waarmee hij 80 procent sneller is dan de Ryzen 7 5700G. Daarvan zal een deel door de modernere architectuur en de hogere kloksnelheid komen, maar ook de verhoging van het aantal rekeneenheden helpt hier uiteraard aan mee. Tussen de 5600G en 8600G is dat verschil wat kleiner - dat gaat van 7 naar 8 compute-units - en daarom blijft het prestatieverschil tussen die modellen steken op 50 procent. Dat is natuurlijk nog altijd een indrukwekkende generatie-op-generatieverbetering.
- Night Raid - Graphics
- Night Raid - Totaalscore
- Night Raid - Cpu-latency
F1 23 kon je met de vorige generatie apu's al prima spelen op lage kwaliteitsinstellingen. Dat lukt met de nieuwe processors ook veel beter op Medium-instellingen. De Ryzen 7 8700G komt tot 56fps, de 8600G laat 51fps noteren. Gezien de aard van de game is dat prima te spelen.
- 1920x1080 - Low
- 1920x1080 - Medium
In de oude publieksfavoriet GTA V halen we op 720p-resolutie framerates van 85 en 92fps. Ook op 1080p-resolutie komt de Ryzen 7 8700G boven de 60fps uit en dat is voor het eerst bij een processor met geïntegreerde graphics.
- GTA V - 1280x720 - Medium
- GTA V - 1920x1080 - Medium
In Metro Exodus komen we met de Ryzen 7 8700G eveneens voor het eerst boven de 60fps uit, maar dat is dan wel met de Low-preset. Op Medium blijven de 8000G-chips rond de 35fps steken.
- Metro Exodus - 1920x1080 - Low
- Metro Exodus - 1920x1080 - Medium
Total War: Warhammer III lijkt grafisch misschien niet indrukwekkend, maar is stiekem toch een zware game. Op lage kwaliteitsinstellingen doet vooral de 8700G het goed. Die chip haalt net geen 52fps en dat is voor een turn-based stategiespel prima. Op Medium-settings valt de 8700G terug tot 43fps en haalt de 8600G zelfs geen 30fps meer.
- Total War: Warhammer III - 1920x1080 - Low
- Total War: Warhammer III - 1920x1080 - Medium
In Far Cry 6 scoren de Ryzen 5- en 7-modellen vrijwel identiek. Het aantal cores maakt in deze game blijkbaar minder uit dan andere factoren, zoals de snelheid per gpu-core. Dat zagen we overigens ook al terug in de geringe verschillende tussen de 5600G en 5700G. De framerates liggen aanzienlijk hoger dan bij die modellen uit de vorige generatie; we zien nog net geen verdubbeling van de prestaties.
- Far Cry 6 - 1920x1080 - Low
- Far Cry 6 - 1920x1080 - Medium
Cyberpunk 2077 staat bekend als een zeer intensieve game voor je hardware, maar toch haal je met lage instellingen nog redelijke framerates met de nieuwe AMD-apu's, waar alle andere geteste processors slechts een slideshow laten zien. Op Medium-settings haalt alleen de 8700G nog meer dan 30fps.
- Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Low
- Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Medium
Tests met framegeneration
AMD introduceerde enkele dagen geleden zijn AMD Fluid Motion Frames-techniek, afgekort AFMF. Deze functie schakel je op driverniveau in en werkt in alle DirectX 11- en 12-games. Technisch gebruikt deze functie net als Nvidia's DLSS3- en AMD's FSR3-framegeneration om tussenliggende frames te berekenen aan de hand van algoritmes en bewegingsdetectie. Dat verhoogt de framerate, maar voegt wat lag toe. Het nieuwste frame moet immers even wachten, omdat het gegenereerde tussenliggende frame nog getoond moet worden.
In mijn ervaring varieert het flink per game hoe fijn AFMF werkt. In tegenstelling tot FSR en DLSS vindt het rekenwerk niet in de game, maar op driverniveau plaats, waardoor er geen rekening kan worden gehouden met het native weergeven van tekst en andere hud-elementen. Die hebben daardoor meer te lijden onder artefacten en vaagheid, terwijl ook in de game zelf af en toe wat knippert. De latency is in sommige games amper merkbaar, maar in bijvoorbeeld shooters zou ik een lagere framerate zonder lag alsnog prefereren boven de hogere framerate met AFMF en wat toegevoegde latency.
AMD heeft AFMF onderdeel gemaakt van HYPR-RX, een verzamelnaam voor de hele trukendoos waarover de Radeon-drivers tegenwoordig beschikken, zoals Radeon Super Resolution en Radeon Boost. Omdat wij zowel de games als de monitor op 1080p hadden ingesteld, wordt er in onze tests niets geüpscaled, maar als je bijvoorbeeld een 1440p-monitor hebt, zal dat met HYPR-RX ingeschakeld wel gebeuren.
HYPR-RX en daarmee met name AFMF leidt in diverse van de door ons geteste games tot een mooie prestatieboost. In F1 23 gaat de 8700G met deze feature ingeschakeld van 56 naar 86fps, een toename van ruim 50 procent. In de andere games zwermt de winst daar een beetje omheen; in Cyberpunk 2077 en Total War: Warhammer III blijft hij steken op 30 en 40 procent, terwijl Metro Exodus en Far Cry 6 juist uitschieters zijn met 70 en bijna 80 procent.
AMD schermt in zijn marketing vooral met benchmarkcijfers waarbij deze techniek is ingeschakeld, maar ik zou me niet direct rijk rekenen met de prestatiewinst van HYPR-RX. Of je de techniek wilt gebruiken, moet je echt even bepalen aan de hand van je ervaring in de specifieke game, waarbij het resultaat doorgaans beter is als ook het uitgangspunt al een voldoende hoge framerate (rond de 60fps of meer) was. Proberen om van 15 naar 30fps te komen met nog hogere kwaliteitsinstellingen, levert zelden een werkbaar resultaat op.
- F1 23
- GTA V
- Metro Exodus
- Total War: Warhammer III
- Far Cry 6
- Cyberpunk 2077
Games met losse gpu
Zoals je van ons gewend bent, testen we ook altijd een standaardset games met een losse RTX 4090-videokaart. Daarin hebben de Ryzen 5 8600G en Ryzen 7 8700G een inherent nadeel doordat ze over maar acht PCIe 4.0-lanes aan bandbreedte voor de videokaart beschikken, terwijl die videokaart er eigenlijk zestien nodig heeft.
We trappen af met de Tweakers CPU Gaming Prestatiescore, een gewogen gemiddelde van de gamebenchmarks in combinatie met een losse videokaart. Daarin scoort de Ryzen 7 8700G 178fps, wat 13 procent lager is dan de wat aantal cores betreft vergelijkbare Ryzen 7 7700. De 8600G blijft steken op 170fps, waarmee hij het net niet haalt bij de i5 13400.
Hieronder vind je de grafieken per game, en helemaal onderaan de prestaties in onze streamingtest.
Far Cry 6
- 1920x1080 - Medium
- 1920x1080 - Medium (99p)
- 1920x1080 - Medium (99.9p)
- 1920x1080 - Ultra
- 1920x1080 - Ultra (99p)
- 1920x1080 - Ultra (99.9p)
F1 23
- 1920x1080 - Medium
- 1920x1080 - Medium (99p)
- 1920x1080 - Medium (99.9p)
- 1920x1080 - Ultra - DXR
- 1920x1080 - Ultra - DXR (99p)
- 1920x1080 - Ultra - DXR (99.9p)
Metro Exodus
- 1920x1080 - Medium
- 1920x1080 - Medium (99p)
- 1920x1080 - Medium (99.9p)
- 1920x1080 - Ultra
- 1920x1080 - Ultra (99p)
- 1920x1080 - Ultra (99.9p)
- 2560x1440 - Medium
- 2560x1440 - Medium (99p)
- 2560x1440 - Medium (99.9p)
- 2560x1440 - Ultra
- 2560x1440 - Ultra (99p)
- 2560x1440 - Ultra (99.9p)
Forspoken
- 1920x1080 - Standaard
- 1920x1080 - Standaard - 99p
- 1920x1080 - Standaard - 99.9p
- 1920x1080 - Ultra High
- 1920x1080 - Ultra High - 99p
- 1920x1080 - Ultra High - 99.9p
- 2560x1440 - Standaard
- 2560x1440 - Standaard - 99p
- 2560x1440 - Standaard - 99.9p
- 2560x1440 - Ultra High
- 2560x1440 - Ultra High - 99p
- 2560x1440 - Ultra High - 99.9p
Total War: Warhammer III
- 1920x1080 - Medium
- 1920x1080 - Medium (99p)
- 1920x1080 - Medium (99.9p)
- 1920x1080 - Ultra
- 1920x1080 - Ultra (99p)
- 1920x1080 - Ultra (99.9p)
Streaming
In de streamingtest coderen we een videobestand met de x264-codec terwijl het spel F1 23 draait op een vaste snelheid van 60fps, om zo het streamen van gameplay te simuleren. Hiervoor gebruiken we de 'very fast'-kwaliteitsinstelling van de codec, met een bitrate van 6Mbit en een framerate van 60fps. We rapporteren een gemiddelde van drie runs. In feite geeft deze test een indicatie van hoeveel rekenkracht een processor overheeft naast het draaien van een game.
De Ryzen 8000G-processors hebben het in deze test zwaar; de beperkte bandbreedte voor de videokaart noch diverse overige karakteristieken werken hier in hun voordeel.
Prestatiescore
Om de prestaties van processors in één getal te vatten, hebben we op basis van alle benchmarkresultaten een index samengesteld: de Tweakers CPU Prestatiescore. Elke deeltest telt hierin even zwaar mee. Alleen de igpu-benchmarks hebben we weggelaten, omdat niet elke processor over geïntegreerde graphics beschikt.
De Tweakers CPU Prestatiescore is door deze opzet een mix van tests die wel en niet schalen met bijvoorbeeld kloksnelheid, cache, aantal cores, smt/hyperthreading en andere factoren. Het is daarmee een realistische afspiegeling van het moderne softwarelandschap.
Als we puur naar de cpu-rekenkracht kijken, dan is de prestatiestap van de Ryzen 5000G- naar de 8000G-processors weliswaar merkbaar, maar niet zo groot als de enorme sprong in modelnummers doet vermoeden. De Ryzen 7 8700G is gemiddeld 19 procent sneller dan de Ryzen 7 5700G, terwijl de Ryzen 5 8600G een voorsprong van 18 procent opbouwt ten opzichte van de 5600G. Wellicht doet dat prestatieniveau ook wat minder indrukwekkend aan nu we al bijna anderhalf jaar gewend zijn aan de Zen 4-cores in andere AMD-processors. De grote verbetering zit hem bij deze Ryzen 8000G's dus duidelijk vooral in de gpu en niet zozeer in het cpu-gedeelte.
Zoek je de Tweakers CPU Gaming Prestatiescore? Die vind je op de pagina 'Games met losse gpu' in deze review.
Invloed van geheugensnelheid
Aangezien processors met een geïntegreerde gpu het normale werkgeheugen als videogeheugen voor de gpu gebruiken, heeft de snelheid daarvan traditioneel veel impact op de behaalde prestaties, veel meer dan bij het gebruik van een losse videokaart met eigen videogeheugen. Meer dan het overklokken van de processor zelf, is het hoger instellen van het geheugen bij apu's dan ook de moeite waard.
Officieel ondersteunen de Ryzen 8000G-processors een maximale geheugensnelheid van 5200MT/s, net als de reguliere Ryzen 7000-processors. In de praktijk zijn vaak hogere snelheden mogelijk. Voor Ryzen 7000-cpu's is DDR5-6000 inmiddels zo'n beetje uitgegroeid tot de gulden middenweg, omdat dit de hoogste snelheid is waarmee de geheugencontroller (uclk) op gelijke snelheid met de geheugenmodules zelf (memclk) blijft lopen. Bij een snelheid hoger dan DDR5-6000 schakelt de geheugencontroller terug naar een 1:2-ratio met de geheugenmodules, wat een latencypenalty oplevert. In de praktijk is geheugen sneller dan DDR5-6000, mede door de snel oplopende prijzen van hogere speedbins, niet aantrekkelijk.
Doordat de geheugencontroller in de monolithische Ryzen 8000G-processors in dezelfde chip zit als de rest van de processor, is er echter wat meer mogelijk dan bij de Ryzen 7000-cpu's. Wij kregen zonder al te veel moeite een G.Skill Trident Z5 Neo RGB-kit op DDR5-6400 stabiel met een 1:1-ratio. Die moet je dan wel zelf instellen in het bios, want standaard schakelt de geheugencontroller nog altijd naar een 1:2-ratio bij een snelheid hoger dan 6000MT/s. Volgens AMD is het enigszins afhankelijk van de silicon lottery of je een snelheid van 6400MT/s stabiel krijgt met een 1:1-ratio.
We hebben de 3DMark Night Raid-benchmark en de zes eerder geteste games opnieuw gedraaid met deze hogere geheugensnelheid, maar dan alleen met de zwaardere Medium-settings.
De 3DMark-score stijgt flink dankzij het snellere geheugen; de geïntegreerde gpu wordt er bijna 22 procent sneller van. Dat belooft veel goeds.
- 3DMark Night Raid - Graphics
- - Totaalscore
- - CPU latency
In F1 23 ga je van krap naar een zeer ruime 60fps; we meten een prestatieverbetering van 28 procent dankzij het snellere geheugen.
In GTA V is de prestatiewinst met 19 procent iets bescheidener.
In Metro Exodus is de invloed van het snellere geheugen daarentegen extreem groot. Met DDR5-6400 valt de framerate 45 procent hoger uit dan met de standaard geheugensnelheid van DDR5-5200.
Total War: Warhammer III profiteert dan weer veel minder van snel geheugen, met een toename van slechts 10 procent. Dat staat gelijk aan 4fps.
In Far Cry 6 resulteert de hogere geheugensnelheid in 26 procent extra frames, waarmee de 8700G bijna tot de grens van 60fps komt.
In Cyberpunk 2077 heeft de hogere geheugensnelheid geen meetbaar effect. Blijkbaar worden de prestaties hier door een andere factor beperkt dan de snelheid van het geheugen.
Stroomverbruik en efficiëntie
Normaal gesproken rapporteren we het stroomverbruik via de EPS-kabels (cpu) en via de ATX-kabel (moederbord). Omdat we van koeler zijn gewisseld en dit invloed heeft op het verbruik via de ATX-stekker, houden we het in deze review louter bij het verbruik van de cpu zelf via de EPS-kabels. We werken aan een compleet vernieuwde testmethode voor het stroomverbruik van processors en hopen die in de komende maanden te kunnen introduceren.
Stroomverbruik idle
Idle zijn de Ryzen 8000G-processors aanzienlijk zuiniger dan de reguliere Ryzen 5000-cpu's. Dat hangt samen met de herkomst van deze chips; in de laptopwereld wordt vanzelfsprekend meer getuned voor een laag idleverbruik en ook het monolithische ontwerp van de chips draagt daaraan bij. Het is ons niet geheel duidelijk waarom de 8700G zoveel meer vermogen blijft verstoken dan de 8600G. Wellicht is daar met verdere biosupdates nog optimalisatie aan mogelijk.
Stroomverbruik allcoreload (Cinebench R23 MT)
Onder volle belasting verbruiken de 8600G en 8700G allebei rond de 85W. Dat is dicht bij het theoretisch maximum dat de processors mogen verbruiken. Bij AMD ligt dat traditioneel op 1,35x de tdp, dus in dit geval 65x1,35=88W.
Stroomverbruik mixed load (Adobe Premiere Pro)
Premiere Pro belast de processors net wat minder zwaar dan Cinebench.
Stroomverbruik gaming (Metro Exodus)
Ingame meten we een cpu-verbruik van 44W voor de 8600G en 60W voor de 8700G.
Efficiëntie
Om te bepalen hoe efficiënt een processor werkt, delen we de score in de multithreadedbenchmark door het stroomverbruik in die test.
De Ryzen 7 8700G doet het best goed, maar de 7700 zonder igpu werkt iets efficiënter. Dat is een logisch gevolg van de iets betere prestaties bij een vrijwel gelijk stroomverbruik. De Ryzen 5 8600G haalt zijn prestaties meer uit kloksnelheid dan uit het aantal cores, wat tot gevolg heeft dat hij wat efficiëntie betreft iets minder goed scoort.
De efficiëntie in games geeft vaak een ander beeld, want dergelijke software belast doorgaans lang niet alle cores zo zwaar als bijvoorbeeld Cinebench. Om hier wat over te zeggen, delen we het vermogen dat de processor in de game Metro Exodus met de losse videokaart vraagt, door de behaalde framerate, steeds op 1080p met Ultra-settings.
Vanwege de niet al te beste prestaties in combinatie met een dedicated videokaart, scoren de 8600G en 8700G slechter dan hun tegenhangers uit de reguliere Ryzen 7000-reeks.
Volledig systeemverbruik
Voor de volledigheid rapporteren we ook het complete systeemverbruik, gemeten aan het stopcontact.
Conclusie
Apu's waren ooit een unieke kracht van AMD, dat naast eigen processorcores ook eigen gpu's in huis heeft. Inmiddels lijken de modellen met snelle geïntegreerde graphics eerder bijzaak. Hoewel de naamgeving in de 8000-serie nieuwigheid doet vermoeden, zijn de Ryzen 5 8600G en Ryzen 7 8700G gebaseerd op de Phoenix-chips die AMD al ruim een jaar in laptops stopt, en ook aan de gebruikte Zen 4-cores van de Ryzen 7000-desktopprocessors zijn we inmiddels al zestien maanden gewend.
Update: twee videokaarten toegevoegd
Op veler verzoek hebben we ook twee low-end videokaarten getest in alle games en toegevoegd aan de grafieken op pagina 9, namelijk de:
- AMD Radeon RX 6400 (+- 130 euro)
- Nvidia GeForce GTX 1650 (+- 160 euro)
Een belangrijke reden voor de verslapte aandacht van AMD zal zijn dat ook de 'gewone' Ryzens sinds de Ryzen 7000-serie voorzien zijn van geïntegreerde graphics. Die gpu is weliswaar stukken langzamer dan de grafische rekeneenheden van de 8000G-apu's, maar de tijd van 100 euro moeten uitgeven aan een videokaart puur om beeld te krijgen, ligt achter ons. Wil een van de 8000G-apu's interessant voor je zijn, dan moet je dus behoefte hebben aan een snelle processor en óók interesse hebben in de snellere igpu. Je moet ook weer niet zo'n veeleisende gamer zijn dat je een losse videokaart wil. Dat is ontegenzeggelijk een kleinere niche dan voorheen het geval was.
Forse prestatiewinsten ten opzichte van voorlopers
De Ryzen 5 8600G presteert in cpu-taken doorgaans net wat minder dan de Ryzen 5 7600 met evenveel cores; hetzelfde geldt voor de Ryzen 7 8700G en de Ryzen 7 7700. In vergelijking met hun directe voorgangers laten ze je echter profiteren van de nieuwere cores, hogere kloksnelheden en de overstap naar DDR5-geheugen. Ten opzichte van de Ryzen 5000G-serie zien we prestatiewinsten van een kleine 20 procent voor de nieuwe modellen als het om cpu-rekentaken gaat.
De prestatiewinst op het gebied van de gpu is nog veel groter. De geïntegreerde gpu van de Ryzen 7 8700G is in theoretische tests wel dubbel zo snel als de bejaarde Vega-gpu die nog in de Ryzen 7 5700G zat. In de praktijk is gamen op 1080p-resolutie vaak goed mogelijk. Afhankelijk van hoe zwaar de game is, kun je in de ene game voor Medium-settings gaan, terwijl je het in de andere beter bij de Low-preset kunt houden. Zeker met snel geheugen is het vrijwel altijd mogelijk om naar een gemiddelde framerate van 60fps op full-hd-resolutie toe te werken, want de invloed daarvan is groot. Ook AMD's nieuwe framegenerationtechniek Fluid Motion Frames kan daarbij helpen, maar of die truc een fijne speelervaring oplevert, verschilt per soort game.
AMD wijst er in zijn aanprijzingen op dat je op een later moment altijd nog naar een losse videokaart kunt upgraden. De beschikbare bandbreedte daarvoor is met acht PCIe 4.0-lanes wel beperkt, wat eraan bijdraagt dat de 8000G-cpu's het in games met een losse videokaart niet halen bij de prestaties van de normale Ryzen 7000-serie. Ben je zo'n upgrade nu al van plan, dan zou ik overwegen om toch voor een regulier Ryzen-model te gaan, mits je tot die tijd toe kunt met de mindere igpu-prestaties.
Op papier even duur, in de praktijk toch prijzig
Op papier zijn de adviesprijzen ten opzichte van de 5000G-cpu's vrijwel gelijk gebleven. In de praktijk betaal je toch een pak meer voor een 8000G-systeem, omdat de 5000G-processors in de loop der tijd bijna in prijs zijn gehalveerd, en werken met minder dure moederborden en goedkoper DDR4-geheugen. Op dit moment zijn ze daarom slechts voor een kleine niche interessant, maar als we voor de 8000G-cpu's een vergelijkbaar prijsverloop gaan zien, zal die groep snel groter worden.
Vanuit technisch oogpunt zijn de Ryzen 8000G-processors echter zonder meer interessant en op dat punt hebben we nu ook nog niet alles gezien. We hopen snel ook de Ryzen 5 8500G te kunnen testen, die als eerste desktopprocessor de meer op efficiëntie gerichte Zen 4c-cores bevat. Kijkend naar de toekomst zou ik AMD aanraden om het ontwikkeltempo van zijn apu's op te voeren. Een goede technische reden waarom we deze 8000G-cpu's niet al medio vorig jaar konden kopen, is er niet. En aangezien Intel van plan is om zijn volgende generatie desktop-cpu's van snelle Arc-igpu's te voorzien, wordt de voorsprong van AMD op grafisch vlak niet meer zo vanzelfsprekend als hij lange tijd was.
- AMD Ryzen 7 8700G
- AMD Ryzen 5 8600G
:strip_exif()/i/2006402386.png?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006448136.webp?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006402380.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005658250.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006448136.webp?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2006402386.png?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006434930.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005677384.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/595584/crop5d8bc0b371641_cropped.jpeg?f=community)
:strip_exif()/i/2005121904.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/287731/crop6270fa65746ea_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/590416/crop5d8a8f12228ba_cropped.png?f=community){kind=small}
. Inmiddels hebben we twee videokaarten getest in alle games en toegevoegd aan de grafieken op pagina 9, namelijk de AMD Radeon RX 6400 (+- 130 euro) en de Nvidia GeForce GTX 1650 (+- 160 euro). De 1050 Ti lijkt me niet meer zo relevant, want die wordt niet meer verkocht. Enjoy!
:strip_icc():strip_exif()/u/466863/crop560dc5c3e12e8_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/417871/crop657870d1b7297_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1157718/crop5e6d5ebf96a5f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/25669/StarTrek%2520-%2520kopie.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/464616/wvo-porsch-gif.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/227700/crop613c9d13a8853_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/602366/crop6478e12ac629b.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1493414/crop614b02975caa1_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/77607/crop5a9924c9496fb_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/42559/crop6120373ab6800_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/375510/0sZhjFJ.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/7013/spunky_main.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/57628/borat2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/352278/crop56730ca93be70_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/45096/Jumpman.gif?f=community){kind=small}
/u/357567/crop5dfcfaa04d0e8_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/34200/crop6554f56fe2075_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/4500/hbzoolongicon.jpg?f=community){kind=small}
/u/438628/Brickster_LI1%2520-%2520Copy.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/70909/BlueKachina_60x60.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/94045/crop66c1b4250e8a2_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/11495/bombadilwince.jpg?f=community){kind=small}