Terwijl Nvidia zijn GeForce-kaarten uit de RTX 40-serie stapsgewijs uitbracht, was het bij AMD lange tijd stil rondom het midrangesegment. De luxe Radeon RX 7900 XT en XTX kwamen eind vorig jaar uit en pas veel later kwam de eenvoudige RX 7600 uit. Daar tussenin bleef AMD's aanbod steken op modellen uit de RX 6000-serie, maar nu is het eindelijk tijd voor vernieuwing. De RX 7700 XT en RX 7800 XT zijn volgens AMD perfecte kaarten om op 1440p met maximale settings mee te gamen. Dit duo moet de concurrentie aangaan met de RTX 4060 Ti en RTX 4070, en betere prestaties in rasterization bieden.
AMD maakt op zijn RX 7000-serie videokaarten gebruik van de RDNA3-architectuur, en zo ook bij de RX 7700 XT en RX 7800 XT. Hierop zijn chiplets geplaatst, vergelijkbaar met hoe Ryzen-processors zijn opgebouwd. Bij de gpu's is de grootste, centrale chip de graphics compute die, waarop de rekenkernen (streamprocessors) zitten. De kleinere chips die hier omheen zijn geplaatst, heten memory cache dies. Deze bevatten per stuk een 64bit-geheugencontroller en 16MB cachegeheugen. De gcd is verbonden met mcd's via infinity links. Het voordeel van deze opdeling is dat kleinere chips goedkoper zijn om te produceren, en dat de mcd's op een ouder en dus goedkoper productieprocedé dan de gcd kunnen worden gemaakt zonder aan prestaties in te leveren.
/i/2006057442.png?f=imagenormal)
RX 7800 XT: een RX 6800 (XT) met een kleinere gpu
De RX 7700 XT en RX 7800 XT zijn allebei opgebouwd rondom Navi 32, een gpu bestaande uit een gcd van 200mm². Op de RX 7800 XT zijn daaromheen vier mcd's geplaatst. Dat levert een geheugenbus van 256bit op, waaraan 16GB GDDR6 is gekoppeld. Op de kaart is de volledige chip actief, wat resulteert in 3840 streamprocessors uit 60 compute-units. Dat aantal komt overeen met dat van de RX 6800 van de vorige generatie en is minder dan de 72 cu's die de RX 6800 XT heeft. Ook valt op dat AMD met deze generatie een eenvoudigere chip gebruikt voor dit segment dan voor de RX 6800 XT, die een deels uitgeschakelde, maar veel grotere chip meekreeg. De geheugenbus is met 256bit wel gelijk aan zijn voorganger, maar de geheugenbandbreedte ligt dankzij sneller GDDR6 ruim 20 procent hoger op de RX 7800 XT.
AMD positioneert de RX 7800 XT tegenover de GeForce RTX 4070 van Nvidia en geeft de kaart een adviesprijs van 559 euro voor de Benelux. De opgegeven total board power van de RX 7800 XT is 263W.
RX 7700 XT: geheugenopstelling gekortwiekt
De RX 7700 XT beschikt eveneens over de Navi 32-gpu, maar heeft daarop 54 compute-units en dus 3456 streamprocessors actief. Dat is slechts 10 procent minder dan wat de RX 7800 XT meekrijgt, terwijl bij de geheugenopstelling maar liefst 25 procent is weggesneden. Van de vier geplaatste mcd's rondom de Navi 32-gpu zijn er op de RX 7700 XT namelijk maar drie actief, wat betekent dat de geheugenbus uitkomt op 192bit met 12GB vram en dat de hoeveelheid Infinity Cache nog maar 48MB bedraagt. Omdat de geheugensnelheid met 18Gbit per seconde nog iets lager ligt dan die op de RX 7800 XT, beschikt de RX 7700 XT onder de streep dus over slechts 70 procent van de geheugenbandbreedte. Dat heeft tot gevolg dat er per actieve compute-unit op de RX 7700 XT minder bandbreedte beschikbaar is dan op de RX 7800 XT, wat de prestaties kan belemmeren.
AMD positioneert de RX 7700 XT tegenover de GeForce RTX 4060 Ti en noemt een adviesprijs van 509 euro voor de Benelux. Tijdens de gamescom had AMD het nog over adviesprijzen van 489 en 549 euro voor respectievelijk de RX 7700 XT en RX 7800 XT, maar voor België, Nederland en Luxemburg gelden helaas iets hogere adviesprijzen. Bij de RX 7700 XT komt er 20 euro bij en de RX 7800 XT moet hier 10 euro meer gaan kosten dan bij de oosterburen. Dit verkleint het prijsverschil tussen de twee nieuwe Radeons, wat voor de RX 7700 XT potentieel nadelig uitpakt.
|
RX 7700 XT |
RX 7800 XT |
RX 7900 XT |
RX 6700 XT |
RX 6800 XT |
Architectuur |
RDNA3 |
RDNA3 |
RDNA3 |
RDNA2 |
RDNA2 |
Gpu |
Navi 32 |
Navi 32 |
Navi 31 |
Navi 22 |
Navi 21 |
Diesize |
200mm² gcd + 3x 37mm² mcd |
200mm² gcd + 4x 37mm² mcd |
300mm² gcd + 5x 37mm² mcd |
336mm² |
520mm² |
Transistors |
26,5 miljard |
28,1 miljard |
57,7 miljard |
17,2 miljard |
26,8 miljard |
Productieproces |
TSMC 5nm+6nm |
TSMC 5nm+6nm |
TSMC 5nm+6nm |
TSMC 7nm |
TSMC 7nm |
Compute-units |
54 |
60 |
84 |
40 |
72 |
Streamprocessors |
3456 |
3840 |
5376 |
2560 |
4608 |
Gameclock / boostclock |
2171 / 2544MHz |
2124 / 2430MHz |
2000MHz |
2424 / 2581MHz |
2015 / 2250MHz |
Geheugen |
12GB GDDR6 @ 18Gbit/s |
16GB GDDR6 @ 19,5Gbit/s |
20GB GDDR6 @ 20Gbit/s |
12GB GDDR6 @ 16Gbit/s |
16GB GDDR6 @ 16Gbit/s |
Geheugenbus |
192bit |
256bit |
320bit |
192bit |
256bit |
Geheugenbandbreedte |
432GB/s |
624GB/s |
800GB/s |
384GB/s |
512GB/s |
PCI-express-generatie |
PCIe 4.0 |
PCIe 4.0 |
PCIe 4.0 |
PCIe 4.0 |
PCIe 4.0 |
Infinity Cache |
48MB |
64MB |
80MB |
96MB |
128MB |
Tbp |
245W |
263W |
315W |
230W |
300W |
Releasedatum |
6 september 2023 |
6 september 2023 |
13 december 2022 |
18 maart 2021 |
18 november 2020 |
Adviesprijs bij introductie |
€ 509 |
€ 559 |
€ 1049 |
€ 489 |
€ 669 |
/i/2006076654.png?f=imagenormal)
Ons uitgangspunt bij gpu-tests is altijd dat we de rest van het systeem een zo klein mogelijke bottleneck willen laten vormen. Daarom gebruiken we een watergekoelde Intel Core i9-13900K-processor, overgeklokt naar 5,5GHz-allcore. Omdat de e-cores van deze processor in een aantal van onze tests tot prestatieverlies leiden, hebben we die op ons platform geheel uitgeschakeld. Daarmee blijven dus enkel alle acht performancecores met zestien threads actief. Als werkgeheugen gebruiken we 32GB snel DDR5-7200 met relatief strakke timings, zodat de cpu en het ram zo min mogelijk de beperkende factor vormen voor het meten van gpu-prestaties.
De exacte specificaties van het testsysteem zijn in de tabel hieronder te vinden.
:strip_exif()/i/2005507756.jpeg?f=imagenormal)
Geteste videokaarten
Voor onze gpu-tests gebruiken we altijd referentiekaarten of Founders Editions, tenzij de desbetreffende gpu niet als een dergelijk model is uitgebracht of wij er geen beschikbaar hebben. In dat geval gebruiken we een custommodel dat wat kloksnelheden betreft zo dicht mogelijk bij de referentiespecificatie zit.
Drivers en meetmethode
We hebben alle videokaarten voor deze review getest met de nieuwste driver die beschikbaar was toen we begonnen. Voor alle Nvidia GeForce-kaarten was dat GeForce 536.67. Voor de AMD Radeon-kaarten hebben we Adrenalin 23.7.2 gebruikt, en AMD's 23.20.01.05-persdriver op de RX 7700 XT en RX 7800 XT. De Intel-videokaarten in deze review zijn met driver 31.0.101.4669 getest.
Met behulp van PresentMon meten we in elke geteste game de prestaties, waaruit we zowel de gemiddelde framerates, of fps, als de frametimes van het 99e en 99,9e percentiel berekenen en die laatste twee in milliseconden rapporteren.
In de grafieken op de volgende pagina's vind je telkens grafieken met samengestelde balkjes, bestaande uit het 99e percentiel, omgerekend naar frames per seconde, genoteerd als minimumframerate, gevolgd door de gemiddelde framerate per seconde. Op die tweede score, het gemiddelde aantal beelden per seconde dat een videokaart kan berekenen, wordt primair gesorteerd. De frametimes geven geen beeld van de gemiddelde framerate, maar van de uitschieters in negatieve zin. Die kunnen immers tot gevolg hebben dat een game ondanks een goed gemiddelde niet vloeiend aanvoelt.
De tijd die het kost om beelden binnen een 3d-game en dus binnen onze benchmark te renderen, varieert van frame tot frame. Bij onze frametimemeting worden de rendertijden van alle individuele frames opgeslagen. Daarna gooien we de 1 procent langzaamste frames weg. De hoogste rendertijd van de resterende 99 procent van de frames, oftewel het langzaamste frame, is het 99e percentiel frametime.
Op verzoek van enkele lezers hebben we ook de 99,9e-percentielwaarden toegevoegd. Hiervoor laten we dus slechts de 0,1 procent langzaamste frames buiten beschouwing. In theorie is dit nog preciezer, maar in de praktijk gooien incidentele oorzaken en meetfouten soms roet in het eten. Voor nu hebben we ze vermeld in de review, maar houd dat dus in het achterhoofd bij het bekijken van deze resultaten.
Gameselectie
Regelmatig houden we de reeks games tegen het licht en bij deze keuzes houden we rekening met de api, de engine, het genre, de AMD/Nvidia-verhouding, de leeftijd en de technische benchmarkdetails van elke game, om op een zo representatief mogelijke suite uit te komen.
Voor deze review hebben we The Callisto Protocol helaas moeten weglaten. Dit spel start sinds kort niet meer goed op ultra-instellingen, waardoor de resultaten identiek zijn aan medium-settings. Zodra The Callisto Protocol met een toekomstige update weer naar behoren werkt, zullen we het spel weer onderdeel maken van onze testsuite.
Game |
Verschijningsdatum |
Api |
Engine |
Assassin's Creed: Valhalla |
November 2020 |
DX12 |
Anvil Next 2.0 |
Call of Duty: Modern Warfare II |
Oktober 2022 |
DX12 |
IW 9.0 |
Cyberpunk 2077 |
December 2020 |
DX12 |
REDengine 4 |
Doom Eternal |
Maart 2020 |
Vulkan |
Id Tech 7 |
F1 2023 |
April 2023 |
DX12 |
EGO Engine 4.0 |
Forza Horizon 5 |
November 2021 |
DX12 |
ForzaTech |
The Callisto Protocol |
December 2022 |
DX12 |
Unreal Engine 4 |
Metro Exodus (+Enhanced) |
Februari 2019 |
DX12 |
4A Engine |
Assetto Corsa Competizione |
September 2018 |
DX12 |
Unreal Engine 4 |
Total War: Warhammer III |
Februari 2022 |
DX11 |
TW Engine 3 |
Stroommeting
Naast de prestaties meten we het stroomverbruik van videokaarten. De stroommeting voeren we uit met een riserkaart van fabrikant Adex, die we tussen het PCIe-slot en de videokaart in plaatsen. Op die manier kunnen we niet alleen de stroom meten die door de losse stroomkabels loopt, maar ook het vermogen dat de videokaart rechtstreeks uit het PCIe-slot betrekt. Voor de meting gebruiken we verschillende exemplaren van de Tinkerforge Voltage/Current Bricklet 2.0. Voor de slotmeting is de riserkaart met zo’n bricklet uitgerust. Om de stroom van de PEG-kabel te meten, is de bricklet samen met de benodigde connectors op een speciaal voor onze test ontworpen printplaat geplaatst. Afhankelijk van het aantal stroomkabels dat een videokaart vereist, gebruiken we uiteraard diverse meters.
3DMark heeft een hele suite benchmarks, waarvan we Time Spy en Time Spy Extreme, Port Royal en Speedway draaien. Deze benchmarks berekenen een totaalscore op basis van de gpu- en cpu-prestaties, waarbij de grafische score het zwaarst meeweegt. De Graphics-scores staan zoveel mogelijk los van de prestaties van de andere componenten en deze scores kun je dus ook het best gebruiken als indicatie voor gpu-prestaties onafhankelijk van de rest van het systeem.
De RX 7700 XT is in Time Spy al gauw ruim 30 procent sneller dan de RX 6700 XT, en plaatst zich tussen de RX 6800 en RTX 3080 in. In de raytracingbenchmarks Port Royal en Speed Way loopt de RX 7700 XT nog wat verder uit op de RX 6700 XT. De RX 7800 XT eindigt tussen de RX 6800 XT en RX 6900 XT in Time Spy, maar de kaart loopt wat raytracing betreft niet verder uit op de RX 6900 XT.
- Time Spy Graphics
- Time Spy Extreme Graphics
- Port Royal
- Speed Way
Superposition
Superposition is een benchmark van Unigine en is in zowel OpenGL als DirectX 11 te draaien. Voor onze tests maken we gebruik van DX11 en twee van de aanwezige grafische presets. Hier is de voorsprong van de RX 7700 XT op de RX 6700 XT bijna 20 procent, en de RX 7800 XT moet zelfs de RX 6800 XT voor zich laten.
- 1080p High
- 1080p High - Totaalscore
- 4K Optimized
- 4K Optimized - Totaalscore
Om in één oogopslag te zien hoe de verschillende gpu's zich tot elkaar verhouden, berekenen we gewogen gemiddelden vanuit de gebruikte en hiervoor besproken games op basis van de resultaten. Deze prestatiescores berekenen we met de geteste resoluties en kwaliteitsinstellingen.
Prestatiescores met rasterization
Gemiddeld zet de RX 7700 XT in onze games 110fps op 1440p-ultra neer. Daarmee is de kaart 28 procent sneller dan de RX 6700 XT en 16 procent sneller dan de RTX 4060 Ti. Ook is de RX 7700 XT gemiddeld marginaal sneller dan de RTX 3070 Ti en de RX 6800.
De RX 7800 XT behaalt gemiddeld 129fps, wat rond de 5 procent meer is dan wat de RTX 4070 en RX 6800 XT neerzetten. De RX 7800 XT wordt met 3 procent voorsprong voorbijgestreefd door de RX 6900 XT en de RX 7900 XT loopt 28 procent voor op zijn kleinere broertje.
- 1440p Ultra
- 1440p Medium
- 1080p Ultra
- 1080p Medium
- 2160p Ultra
- 2160p Medium
Prestatiescores met raytracing
In raytracing valt de RX 7800 XT tussen de RX 6800 XT en RTX 3070 Ti in, met slechts kleine verschillen onderling. Op 1440p is de RTX 4070 dan ruim 20 procent sneller dan de RX 7800 XT. De RX 7700 XT is op 1440p 40 procent sneller dan de RX 6700 XT en bijna 10 procent sneller dan de RX 6800. Wel blijven de RTX 4060 Ti en RTX 3070 op hun beurt weer 8 procent sneller dan de RX 7700 XT.
- 1440p DXR
- 1080p DXR
- 2160p DXR
Het stroomverbruik meten we tijdens belasting in de benchmark van Metro Exodus, zowel op 2160p met de extreme-preset als op 1440p met de ultra-preset. Ook zetten we het stroomverbruik in deze tests af tegen de behaalde framerates om zo een beeld te krijgen van de prestaties per watt.
Onder belasting komt het verbruik van de RX 7700 XT uit op 230W; bij de RX 7800 XT is dat 255W. In beide gevallen ligt dit iets onder de door AMD opgegeven total board power. Afgezet tegen de behaalde framerates liggen de prestaties per watt bij het nieuwe tweetal iets hoger dan op de RX 6000-serie, maar het niveau van de RX 7900 XT en XTX kunnen ze niet evenaren, laat staan dat van de nieuwste generatie Nvidia-kaarten.
Het opgenomen vermogen tijdens Metro verandert amper als we de resolutie aanpassen op de Radeon-kaarten en hetzelfde zien we bij oudere GeForce-modellen. Daarentegen verbruikt bijna de hele RTX 40-serie minder energie op 1440p dan op 2160p, waarbij de verschillen het grootst zijn bij de snelste kaarten. Daarom is de voorsprong in prestaties per watt voor de RTX 40-serie groter op 1440p dan op 2160p in onderstaande grafieken. Dit verfijnde energiebeheer is iets wat de RX 7000-kaarten niet op hetzelfde niveau voor elkaar lijken te krijgen.
- Vermogen ingame - Metro 1440p Ultra
- Fps per watt - Metro 1440p Ultra
- Framerate - Metro 1440p Ultra
- Vermogen ingame - Metro 2160p Extreme
- Fps per watt - Metro 2160p Extreme
- Framerate - Metro 2160p Extreme
Om te kijken of de prestaties per watt van de RX 7800 XT kunnen worden verbeterd, hebben we de kaart van een lagere spanning voorzien. De vcore werd van de standaard 1150mV verlaagd naar 1025mV. Met deze instelling hebben we enkele benchmarks gedraaid.
Dankzij de undervolt presteert de RX 7800 XT enkele procenten beter dan op standaardinstellingen. Door de lagere spanning op de gpu gebruikt het boostalgoritme van de videokaart het vrijgekomen vermogen om de kloksnelheid verder te verhogen. Omdat het opgenomen vermogen hierbij vrijwel gelijk blijft, komen de prestaties per watt bijna 8 procent hoger te liggen. Dat is bijna op het niveau van de RX 7900 XT.
|
RX 7800 XT stock |
RX 7800 XT @1025mV |
Verschil |
Time Spy Graphics |
19.077 punten |
19.902 punten |
+4,3% |
Time Spy Graphics Extreme |
9025 punten |
9461 punten |
+4,8% |
Port Royal |
10.262 punten |
10.803 |
+5,3% |
Speed Way |
3788 punten |
3987 punten |
+5,3% |
Metro 1440p Ultra |
|
|
|
Framerate |
106,2fps |
113,0fps |
+6,4% |
Opgenomen vermogen |
255,93W |
252,58W |
-1,3% |
Fps per watt |
0,415 fps/W |
0,447 fps/W |
+7,7% |
De RX 7700 XT en RX 7800 XT zijn twee videokaarten die, afhankelijk van je perspectief, wel of niet een interessante toevoeging zijn aan AMD's line-up en wel of niet kunnen concurreren met Nvidia's aanbod in dit segment.
Een goede prijs-prestatieverhouding
De kaarten presteren zonder raytracing beter dan respectievelijk de RTX 4060 Ti en RTX 4070, wat de twee GeForce-modellen zijn waar AMD zijn nieuwe kaarten tegenover positioneert. Dan ligt de voorsprong van de RX 7700 XT op de RTX 4060 Ti rond de 15 procent, maar met raytracing loopt Nvidia juist 8 procent voor. De RX 7800 XT is gemiddeld ruim 5 procent sneller dan de RTX 4070 en met raytracing is Nvidia weer 20 procent sneller.
De RX 7700 XT en RX 7800 XT zijn interessanter dan hun concurrenten als we kijken naar de prijs. De RX 7700 XT moet 509 euro gaan kosten, 13 procent meer dan de RTX 4060 Ti 8GB, maar komt wat prijs betreft gelijk uit met de 16GB-versie van die kaart. De RX 7800 XT trekt nog meer de aandacht met zijn adviesprijs van 559 euro, tegenover de RTX 4070, die op 669 euro is vastgesteld. In de praktijk is de RTX 4070 inmiddels al voor 629 euro verkrijgbaar en is het nog even afwachten of de RX 7800 XT daadwerkelijk voor zijn adviesprijs te koop zal zijn. De prijs-prestatieverhoudingen van de RX 7700 XT en RX 7800 XT zien er over het algemeen dus beter uit dan Nvidia's aanbod op dit moment.
:strip_exif()/i/2006076658.jpeg?f=imagenormal)
Concurreren met je voorganger
Tegenover de vorige generatie zijn de RX 7700 XT en RX 7800 XT verbeteringen, maar ook weer niet heel spannend. De RX 7800 XT is gemiddeld hooguit 5 procent sneller dan de RX 6800 XT en kan daarmee net niet het niveau van de RX 6900 XT evenaren. Wel is de RX 7800 XT iets zuiniger. Afgaande op de specificaties is de RX 7800 XT eigenlijk meer een opvolger van de RX 6800 en had AMD het XT-achtervoegsel bij de nieuwe kaart beter achterwege kunnen laten.
De RX 7700 XT is tegenover de RX 6700 XT een leukere sprong. Het energiegebruik is vrijwel gelijk gebleven, maar de prestaties liggen, afhankelijk van de resolutie, 27 tot 32 procent hoger. De RX 6700 XT is momenteel wel flink goedkoper, waardoor de prijs-prestatieverhouding van die kaart nog iets beter is. Het grootste probleem van de RX 7700 XT zou echter weleens de RX 7800 XT kunnen worden, die met een 10 procent hogere adviesprijs gemiddeld 15 tot 20 procent betere prestaties levert. Voor ongeveer hetzelfde bedrag als wat een 6800 XT momenteel kost, koop je met de 7800 XT een iets zuinigere en marginaal snellere kaart.
Prestaties per watt mogen beter
Heeft AMD met zijn nieuwe 1440p-videokaarten nu Nvidia schaakmat gezet? Daar valt zeker over te discussiëren, want de efficiëntie van de nieuwe Radeons ligt in ieder geval niet op het niveau van de GeForce RTX 40-serie. Tijdens Metro Exodus op 1440p verbruikte de RX 7700 XT 230W, terwijl de RTX 4060 Ti dan iets boven de 150W uitkomt. Bij de RX 7800 XT noteren we in datzelfde scenario 255W tegenover net geen 200W voor de RTX 4070. Afgezet tegen de behaalde framerates scoren de RX 7700 XT en RX 7800 XT in efficiëntie dus lager dan hun concurrenten, maar ook lager dan de luxere RX 7900 XT en XTX. Heb je een duur energiecontract, dan kunnen de goedkopere kaarten op termijn dus duurder uitpakken.
De prijs-prestatieverhouding zit bij de RX 7700 XT en RX 7800 XT dus wel goed en is voldoende scherp. De prestaties per watt zijn minder indrukwekkend en bovendien een vrij kleine stap vooruit ten opzichte van de RX 6000-serie kaarten. De doorgewinterde tweaker maakt dit kritiekpunt met wat undervolten een stuk kleiner, maar niet elke pc-gamer zal hiertoe geneigd zijn en het potentieel verschilt per kaart. AMD zou zijn nieuwe kaarten, die vanaf vandaag verkrijgbaar zijn, wel nog wat interessanter kunnen maken door iets van de prijs af te halen, zoals Nvidia met enkele GeForce-modellen ook gedaan heeft.
:strip_exif()/i/2006076660.jpeg?f=imagenormal)