Inleiding
Minisforum Neptune HX90G
De Minisforum Neptune HX90G gebruikt de krachtige hardware van een gaminglaptop, maar dan in een mini-pc. De Ryzen 9-processor is lekker snel en de RX 6600M-videokaart is vrijwel net zo snel als de desktop-RX 6600. De goede koeling zorgt voor een erg stille werking en het ram en de ssd kun je makkelijk upgraden, maar de cpu en gpu (natuurlijk) niet. Een klein minpunt is dat de processor nog een generatie achterloopt, maar dat wordt binnenkort opgelost.
Mini-pc's zijn vooral in trek voor kantoorgebruik, omdat ze weliswaar een snelle processor kunnen bevatten, maar het doorgaans moeten doen met de geïntegreerde videochip. Minisforum timmert de laatste tijd hard aan de weg met tal van opvallende pc'tjes, zoals deze Neptune HX90G, die ook gamers moet kunnen interesseren voor een compact systeempje. Is hij daarvoor inderdaad krachtig genoeg?
De nieuwe HX90G heeft veel weg van de bestaande HX90, die over dezelfde Ryzen 9 5900HX-processor beschikte. Dat is een 8-coreprocessor met een tdp van 45W. Het cruciale verschil is de toevoeging van een losse gpu op de centrale printplaat: een RX 6600M met 8GB vram.
:strip_exif()/i/2005463430.jpeg?f=imagenormal)
Beide onderdelen zijn eigenlijk componenten voor laptops, zoals gebruikelijk bij mini-pc's. Waar de cpu en gpu in laptops echter onderhevig zijn aan flinke beperkingen als het op stroomgebruik en warmteproductie aankomt, kunnen ze in dit geval veel vrijer boosten. Het systeempje wordt namelijk gevoed door een forse 263W-adapter en is voorzien van forse koelblokken met in totaal zeven heatpipes en twee ventilators.
De Minisforum Neptune HX90G wordt standaard als barebone geleverd voor 799 euro, maar Minisforum verkoopt hem ook met geheugen, ssd en besturingssysteem voorgeïnstalleerd. Onze configuratie was voorzien van 16GB geheugen, een 512GB-ssd en Windows 11 Pro, wat gezamenlijk goed is voor een meerprijs van 110 euro. Je kunt het systeem nu al bestellen met directe levering vanuit Hongkong, maar de fabrikant liet ons weten dat er eind deze maand voorraad in het Duitse magazijn zal arriveren. Dan ga je eventueel gedoe met douaneheffingen uit de weg en is de levertijd vanzelfsprekend ook korter.
| |
Minisforum Neptune HX90G |
| Processor |
AMD Ryzen 9 5900HX (8C/16T, boost 4,6GHz) |
| Gpu |
AMD Radeon RX 6600M 8GB |
| Geheugen aanwezig |
16GB (2x8GB) DDR4-3200 |
| Geheugenslots |
2x SO-DIMM |
| Opslag aanwezig |
512GB NVMe PCIe 3.0 |
| Opslagslots |
2x M.2 2280 |
| OS |
Windows 11 Pro |
| Afmetingen |
20,5x20,3x6,9cm |
| Aansluitingen voorkant |
USB-A 5Gbit/s, USB-C 5Gbit/s, 2x 3,5mm-jack |
| Aansluitingen achterkant |
3x USB-A 10Gbit/s, 2,5Gbit-ethernet, 2x HDMI, 2x DisplayPort |
| Wifi |
Mediatek MT7921K (Wi-Fi 6 + Bluetooth 5.2) |
| Prijs |
€ 909 (of € 799 als barebone) |
Behuizing, aansluitingen en upgrades
Hoewel de Minisforum Neptune HX90G nog altijd aardig compact is, is het geen mini-pc meer in de zin van Intels bekende NUC-formaat van 10 bij 10 centimeter. De HX90G meet om precies te zijn 20,5 bij 20,3 bij 6,9cm, wat neerkomt op een volume van 2,9 liter. Je kunt hem zowel liggend plaatsen, op de rubberen voetjes aan de linkerzijkant, als staand met de bijgeleverde voet. In beide gevallen blokkeer je de airflow niet, want het kastje is alleen aan de andere zijkant en aan de bovenkant opengewerkt.
De behuizing is opgetrokken uit een vrij stevig soort mat plastic, dat op enkele plekken is versterkt met koolstofvezel. Bij de open honingraatstructuur van het zijpaneel heeft dat misschien nog enige zin, maar op veel van de andere plekken is het nut puur esthetisch.
:strip_exif()/i/2005463434.jpeg?f=imagenormal)
Aan de voorkant van de Neptune HX90G zitten twee USB-poorten, twee audiojacks en de powerknop. Beide USB-poorten werken op een snelheid van 5Gbit/s, maar de onderste is uitgevoerd als type-C. Achterop sluit je de voedingsstekker aan en vind je nog eens drie 10Gbit/s-USB-A-poorten, een 2,5Gbit-ethernetpoort en maar liefst vier monitoraansluitingen: tweemaal HDMI en tweemaal DisplayPort. Je kunt ze alle vier gelijktijdig gebruiken voor het aansluiten van 4k-schermen met een refreshrate van 60Hz.
Je kunt de HX90G relatief eenvoudig openen door de vier schroeven onder de rubberen voetstrips los te draaien en vervolgens het zijpaneel los te halen. Je ziet dan de twee DDR4-SO-DIMM-geheugenslots, het M.2-wifikaartje en de M.2-ssd's. Wil je ook bij het koelsysteem en de processor kunnen, dan moet je ook de afstandsbusjes uit het moederbord draaien en de flatcable met de secundaire printplaat losmaken. De fabrikant raadt echter af om zelf de koeling van de cpu en gpu te verwijderen, onder andere omdat er koelpasta van vloeibaar metaal is gebruikt, die na demontage minder goed hecht.
:strip_exif()/i/2005463562.jpeg?f=imagearticlefull)
Benchmarks: cpu, systeem en ssd
In de grafieken vergelijken we de Minisforum Neptune HX90G om te beginnen met andere mini-pc's, zoals de eerder geteste EliteMini TL50 van dezelfde fabrikant. Die beschikken doorgaans echter niet over een losse gpu, dus om op dat vlak wat meer context te bieden, hebben we ook een aantal gaminglaptops en de onlangs geteste HP Envy 34-aio opgenomen in de grafieken. In tests die we ook op desktop-cpu's draaien, vind je enkele AMD- en Intel-processors terug ter referentie.
Cpu-tests: Cinebench, Geekbench en Jetstream
De renderbenchmark Cinebench leent zich goed om de prestaties van een processor in beeld te brengen. In de multithreaded test zet de Neptune HX90G een score neer van 13.441 punten, waarmee hij bijna net zo snel is als de HP-all-in-one met een i7 12700 aan boord. 'Echte' mini-pc's als de Intel NUC en de TL50 zijn meer dan de helft langzamer.
De Ryzen 9 5900HX-processor maakt nog gebruik van Zen 3-cores, dus in de singlethreaded test valt hij wat verder terug. Wel blijft hij duidelijk vlotter dan de andere mini-pc's.
- Cinebench 23 - Multi
- Cinebench 23 - Single
In Geekbench 5 Multi is de HX90G veel sneller dan de Surface Laptop Studio en Minisforums eigen TL50, maar juist duidelijk langzamer dan de i7 12700H in de Gigabyte-gaminglaptop en de desktopklasse-i7 12700 in de HP. In de Single-test moet hij ook de elfde generatie i7-chip in de Microsoft-laptop voor laten gaan.
- Geekbench 5 - Multi
- Geekbench 5 - Single
De browserbenchmark Jetstream moet het voornamelijk hebben van de snelheid per core. Daar zit de HX90G op het niveau van de twaalfde generatie Intel Core-processors en Ryzen 5000. De nieuwste series van AMD en Intel lopen fors uit.
Systeemtest: PCMark 10
PCMark 10 laat zien dat de HX90G best een rappe machine is, zeker in de zwaardere deeltests. Dankzij de snelle, dedicated gpu komt de Minisforum in de Digital Content Creation- en Gaming-tests zelfs (bijna) bovenaan te staan, waarmee hij de RTX 3060's in de Gigabyte-laptop en HP-aio verslaat. In de Gaming-test is de Lenovo-laptop met RTX 3070 wel nog 14 procent sneller.
- PCMark 10 Essentials
- Extended
- Productivity
- Digital Content Creation
- Gaming
Ssd-tests: PCMark Storage
De PCIe 3.0-ssd die Minisforum monteert, is niet zo snel als de PCIe 4.0-ssd's in de gaminglaptop van Gigabyte en de all-in-one van HP.
Benchmarks: gaming
De Radeon RX 6600M is technisch erg vergelijkbaar met de RX 6600 (non-XT) voor desktops. Hij maakt gebruik van dezelfde Navi 23-gpu, waarvan in beide gevallen 1792 cores zijn ingeschakeld. Wel mag de 'mobiele' variant minder stroom gebruiken: 100W in plaats van de 132W van de desktopversie.
In de praktijk meten we 7609 punten in 3DMark Time Spy. Dat is maar 7 procent lager dan de 8204 punten die de desktop-RX 6600 behaalde in onze laatste test. Zowel de Gigabyte-laptop als de HP-aio beschikt over een RTX 3060, maar in de HP-machine mag die veel minder stroom gebruiken. Waar de RTX 3060 in de Gigabyte-laptop net wat sneller is dan de RX 6600M in de Minisforum HX90G, is hij in de pc van HP daardoor juist aanzienlijk langzamer. De gpu-prestaties van de mini-pc's die uitsluitend een geïntegreerde gpu hebben, vallen helemaal in het niet.
Metro Exodus
Uiteraard hebben we ook diverse games getest op de Neptune HX90G. Over het algemeen kan de HX90G zich uitstekend meten met de machines die een RTX 3060 aan boord hebben, maar de Lenovo Legion 5 Pro met een RTX 3070 is wel duidelijk rapper. Wil je op de HX90G gamen met 60fps, dan kun je in Metro Exodus kiezen tussen 1080p-ultra en 1440p-medium.
- 1920x1080 - Medium
- 1920x1080 - Ultra
- 2560x1440 - Medium
- 2560x1440 - Ultra
- 3840x2160 - Medium
- 3840x2160 - Ultra
Total War: Troy
In Total War: Troy kun je zelfs op 4k gamen met de HX90G, mits je tevreden bent met medium-settings. Ultra lukt op 1440p-resolutie nog prima met ruim 60fps.
- 1920x1080 - Medium
- 1920x1080 - Ultra
- 2560x1440 - Medium
- 2560x1440 - Ultra
- 3840x2160 - Medium
- 3840x2160 - Ultra
Far Cry: New Dawn
Op 1080p medium is het in Far Cry: New Dawn vooral de processor die het verschil maakt. De HX90G is met zijn 5900HX daardoor zelfs sneller dan de RTX 3070-machine van Lenovo. Op hogere instellingen en resoluties lopen de RTX 3070-laptop en Gigabytes RTX 3060-laptop met snellere cpu wel verder uit. Weer is 1440p-ultra de maximale preset waarbij je nog minstens 60fps haalt.
- 1920x1080 - Medium
- 1920x1080 - Ultra
- 2560x1440 - Medium
- 2560x1440 - Ultra
- 3840x2160 - Medium
- 3840x2160 - Ultra
F1 2020
De Minisforum Neptune HX90G doet het uitstekend in de racegame F1. Op de laagste preset, 1080p-medium, weet hij zelfs meer dan 200fps af te leveren. En zelfs op 4k-ultra tikt hij nog nét de 60fps aan.
- 1920x1080 - Medium
- 1920x1080 - Ultra
- 2560x1440 - Medium
- 2560x1440 - Ultra
- 3840x2160 - Medium
- 3840x2160 - Ultra
Benchmarks: duurtest
Veel mini-pc's, en laptops trouwens ook, kunnen hun maximale prestatieniveau maar eventjes vasthouden. Er is immers weinig ruimte voor koeling, waardoor het verstookte vermogen na enige tijd moet worden beperkt. Nu zit er in de HX90G een vrij uitgebreid koelsysteem voor een mini-pc, dus ben ik benieuwd of dat throttling kan voorkomen.
Om te beginnen stellen we de processor op de proef met een bijna tien minuten durende duurtest in Cinebench 23 MT, dat alle cores gelijktijdig belast. Aan het begin van de test klokt de 5900HX rond de 4,1GHz, wat na een dikke 6 minuten ietsje inzakt naar 3,9GHz. Dat heeft alles te maken met de powerlimits. De processor mag enige tijd bijna 54W verbruiken, maar wordt daarna beperkt tot zijn tdp van 45W, waardoor de kloksnelheid dus iets afneemt. De koeling is hiervoor niet de reden; de cpu-temperatuur blijft stabiel onder de 80 graden tijdens de hoogste boost, om na de beperking tot 45W af te nemen naar 74 graden.
- Kloksnelheid
- Temperatuur
- Package power (verbruik)
Een run van 3DMark Time Spy, die zoals duidelijk zichtbaar uit twee delen bestaat, leert ons dat de RX 6600M precies 100W mag verbruiken. Dat komt overeen met zijn officiële tdp. Binnen deze ruimte kan de gpu rond de 2150MHz klokken, waarbij de temperatuur keurig onder controle blijft tot maximaal 66 graden.
- Kloksnelheid
- Temperatuur
- Package power (verbruik)
Energiegebruik, temperaturen en geluidsproductie
Naast de prestaties is natuurlijk ook van belang hoeveel stroom de Minisforum Neptune HX90G gebruikt, hoe warm de onderdelen worden en hoeveel geluid de ventilators produceren.
- Opgenomen vermogen - uit
- Opgenomen vermogen - idle
- Opgenomen vermogen - load
Wanneer uitgeschakeld slaat onze energiemeter niet verder uit dan 0,7W. Het idleverbruik is met bijna 35W duidelijk hoger dan dat van traditionele mini-pc's. Onder volle belasting meten we 144W aan het stopcontact. Deze test hebben we destijds niet uitgevoerd op de mini-pc's zonder losse gpu, maar bij dat soort pc'tjes zit doorgaans een 90W- of 120W-stroomadapter, dus dat geeft al aan dat die zuiniger geweest zullen zijn.
De temperaturen blijven keurig onder controle. De processor piekt op 82 graden en de videochip wordt zelfs niet warmer dan 68 graden.
En dat terwijl de Minisforum Neptune HX90G uitzonderlijk stil zijn werk doet. Tijdens de webbrowse- en PCMark-tests meten we slechts 17 decibel, wat praktisch onhoorbaar is. Als we de cpu vol laten stampen in Blender, komen we met 20dB nog altijd uit op een waarde die menig gaminglaptop alleen in complete idle-toestand haalt. De cpu-fan draait in dit scenario op ongeveer 1300rpm, terwijl de gpu-fan uit blijft.
Tijdens het gamen gaan beide ventilators wel aan, waarbij die voor de gpu met 1800rpm wat harder draait. Doordat de cpu juist minder zwaar wordt belast in deze test, draait die niet sneller dan een dikke 1100rpm, waardoor de totale geluidsproductie met 28dB nog altijd ruim binnen de perken blijft.
Conclusie
Minisforum introduceert de laatste tijd de ene na de andere mini-pc, waarbij het vaak een originelere insteek kiest dan de zoveelste NUC-kloon. In dit geval heeft de Chinese fabrikant in feite een gaminglaptop in een klein pc-kastje gelepeld, waardoor je naast de nodige processorkracht ook een vrij potente videokaart tot je beschikking hebt. Daardoor kun je, mits je niet per se alle settings op ultra hoeft, zelfs op een 1440p-resolutie prima een potje gamen.
Toevalligerwijs liggen de gameprestaties dankzij de RX 6600M-videokaart redelijk in lijn met onze laatste Desktop BBG-build voor 1080p-gaming, die met 800 euro ongeveer 100 euro goedkoper was. De Minisforum heeft in vergelijking daarmee niet alleen zijn geringe formaat als voordeel, maar ook een duidelijk snellere processor. In multithreaded tests is de 5900HX ruim 80 procent sneller dan de Core i3 uit het BBG-systeem. En wat mij in de praktijk vooral opviel tijdens het testen, en wat ook bevestigd wordt door onze meetresultaten, is dat de mini-pc van Minisforum véél stiller, koeler en zuiniger is.
Hoewel het geheugen, de ssd('s) en het wifikaartje makkelijk te plaatsen en upgraden zijn, is het voornaamste nadeel in vergelijking met de 'echte' desktop dat de cpu en gpu niet vervangbaar zijn. Dat maakt de Neptune HX90G vooral interessant als je weet dat je lang met deze onderdelen wilt gaan doen, zo lang dat vervanging tegen die tijd toch al logischer zal zijn dan upgraden.
In dat opzicht is het interessant om te weten dat de HX90G binnen een paar maanden alweer een opvolger zal krijgen in de vorm van de HX99G, met nog altijd een RX 6600M-gpu aan boord, maar dan gecombineerd met de nieuwste Ryzen 9 6900HX-processor. Die zal het totaalplaatje ongetwijfeld nog wat toffer maken dan het nu al is, maar ook in de huidige vorm hebben we eigenlijk weinig aan te merken op dit systeem, waardoor we de HX90G huiswaarts sturen met een Excellent-award op zak.
:fill(white):strip_exif()/i/2005463436.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2005463430.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005463436.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005463426.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005463434.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005463432.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005463428.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005463562.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2005463436.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005969552.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005916094.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005829614.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005565640.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005565584.webp?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005463572.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005477318.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005121358.jpeg?f=fpa)
/u/89193/crop5913059561374.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/45947/android_bot_smaller.jpg?f=community){kind=small}
/u/595478/crop60bfdcb4ab66e_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141198/crop6164051fbcf31.jpg?f=community){kind=small}
/u/331213/crop56ef13408ff38_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/219059/crop5efafd1bd64af_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/57655/SuperTeamLogo.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/153057/kolibrietattoo.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/26315/bleh.jpg?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/75092/robinia_70.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78725/train-icon3.jpg?f=community){kind=small}
/u/257022/crop629738e7a7bae_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/677/crop5e62ccc026e5a_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109539/avatar_kerst_still.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/109036/crop580efea56f6f9_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/287731/crop6270fa65746ea_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/1/femme.png?f=community){kind=small}
/u/208684/crop5d9c7a25578e1.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/418610/crop57bbf79ba626a.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/5677/crop60a67856c31dd_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/742069/crop56d18b6cb7cae_cropped.png?f=community){kind=small}
