E-voting Franse presidentsverkiezingen 'rampzalig'

De politiek in Frankrijk lijkt het erover eens te zijn dat de Franse presidentsverkiezingen al tijdens de eerste ronde afgelopen zondag op een catastrofe zijn uitgelopen. De oorzaak zou de inzet van elektronische stemmachines in enkele grote steden zijn.

Technische problemen met de gebruikte stemcomputers veroorzaakten lange rijen bij de stemlokalen. De wachttijd was hier en daar zelfs zo lang dat sommige kiesgerechtigden onverrichter zake naar huis moesten worden gestuurd. Tot zover lijkt de situatie nog op de congresverkiezingen in Amerika in november 2006. De problemen in Frankrijk worden echter versterkt door de oudere generatie mensen die niet goed overweg kan met deze nieuwe techniek en bovendien de elektronische stemmenteller wantrouwt. Dat laatste is vermoedelijk een gevolg van de Franse traditie van letterlijke en figuurlijke transparantie bij verkiezingen: van oudsher wordt op papier gestemd en worden de stembiljetten in een transparante stembus gedeponeerd. De gebruikte stemcomputers sloegen de stemmen namelijk alleen elektronisch op, zonder ze daarbij op papier vast te leggen.

Bij de verkiezingen zijn twee typen stemcomputers gebruikt: de iVotronic van het Amerikaanse bedrijf ES&S en een model van het Nederlandse Nedap. Beide stemcomputers hebben een lange lijst bekende problemen. De stemcomputers die Nedap geleverd heeft, zijn van hetzelfde type als de machines waarvan recentelijk het gebruik bij Nederlandse verkiezingen werd verboden. Dat was het gevolg van het werk van actiegroep 'Wijvertrouwenstemcomputersniet', die aantoonde dat de encryptieloze computers onveilig zijn.

Reacties (66)

[m0nkey]

Sinds ik Hacking Democracy heb gezien vertrouw ik niet meer in die stemautomaten, natuurlijk is de film werkt de film op de gemoederen maar toch zeer goed mogelijk.

[Pinobigbird]

Jij vertrouwt wél op de mensen die handmatig de stemmen moeten tellen?
Ik weet wel waar ik meer vertouwen in heb..

[Reinier Jonker]

Ik ook. Om grootschalig met papieren stemmen te frauderen is een enorm nationaal complot nodig waar duizenden mensen bij zijn betrokken. Om met elektronisch stemmen te frauderen zijn enkele mensen die de controle over de software hebben, of toegang tot de ruimte waar de stemcomputers worden opgeslagen genoeg.

[Anoniem: 87964]

Vergeet het hertellen niet. Gaat moeilijk op zo'n machine

[humbug]

Leg dat ook even uit aan de mensen in Florida. De geschiedenis daar lijkt te suggereren dat het manipuleren van handmatige stemmen goed te doen is.

[Anoniem: 36925]

Als je de mensen die de stemmen tellen niet vertrouwt moet je zorgen dat je bij het tellen van de stemmen aanwezig bent om ze te controleren. Volgens de kieswet is het "tellen der stemmen" openbaar.
Bij stemcomputers worden de totalen opgeslagen en niet de individuele stemmen. Je moet er maar op hopen dat de stemcomputer het optellen goed doet en hertellingen zijn niet mogelijk.
Ik weet wel waar ik meer vertrouwen in heb..

[kimborntobewild]

Het is eigenlijk treurig dat zelfs een tweaker eerst zo'n film moet zien om (terecht) wantrouwen te hebben tegen stemcomputers...
Kom op, je wist toch ook vantevoren wel dat als er iets is wat niet betrouwbaar is, dan is 't wel software (of de mensen die 't programmeren). Helemaal als 't closed source is.

[M2M]

pfff... is het nu zo moeilijk om een fatsoenlijke stemcomputer te maken?

gewoon 512 bit encryptie d'r op, sleutel in de envelop en gewoon doorwappen naar waar ze de stemmen tellen...

toch?

[hansg]

Verdorie mensen, kijk nou eens naar wat *echt* uitmaakt bij stemcomputers: het feit dat je domweg niet weet of je stem als stem A of stem B geteld wordt.

Open source helpt niet, want je kunt nooit bewijzen dat het programma dat draait hetzelfde is als het programma dat je gezien hebt.

Encryptie helpt niet, want het bewijst niet dat mijn stem correct geteld wordt.

Het enige wat helpt is het afdrukken van de stemmen: als ik A stem wil ik een papiertje met A erop in een bus zien gaan. En na de stemming moeten dan een aantal willekeurig gekozen (== aangewezen door vertegenwoordigers van alle partijen) machines met de hand herteld worden, zodat bewezen wordt dat de machines zelf correct werken.

Dat is de *enige* manier om het systeem transparent te houden. Voor zover we nu weten heeft een enkele programmeur bepaalt wie onze regering vormt.

[ptap]

helemaal mee eens, alleen als je het op die manier gaat doen is het voordeel van de stemcomputer vrijwel helemaal, zo niet helemaal verdwenen. Terug naar stemmen op papier dus!
Zoals al vaak op de site van Wij vertrouwen stemcomputers niet! gesteld is, zijn stemcomputers een oplossing voor een probleem dat niet bestaat. Wat maakt het uit of de uitslag om 23:00 's avonds of pas de volgende ochtend bekend is. Wat wel belangrijk is, is dat de uitslag voor/door iedereen, en dat is dus iedereen, controleerbaar is! Dat is het stembiljet.
Als je al iets zou willen automatiseren, dan zou dat het telproces van de stembiljetten moeten zijn. Da's namelijk geen leuk werk en is automatiseerbaar zonder menselijke handmatige hertelling onmogelijk te maken. Moet je natuurlijk niet die fantastische prikkaarten uit Florida nemen, maar neem bijvoorbeeld het Cito toets systeem met vakjes zwart maken. Volgens mij is dat een volwassen systeem met een zeer lage foutenmarge.

[Anoniem: 175233]

Maar daarmee ben je weer terug bij het oorspronkelijke probleem... Wie zegt dat de software die de stembiljetten geautomatiseerd telt eerlijk is? Moet je dus alsnog weer met de hand natellen, om dat steeksproefgewijs te controleren....

[denkster]

Niet het tellen, maar alleen het sorteren automatiseren. Dat is voldoende en waterdicht.
Verder moeten de formulieren, waarop de voorzitter van het stembureau verslag doet, veel beter worden ontworpen. Het invullen daarvan schijnt nu nogal ingewikkeld en omslachtig te zijn.
Hup ergonomen en informatici, aan de slag!

[N0stradamus]

Als je nou op dat papiertje een niet aan jou gerelateerd nummer zet en zorgt dat iedereen op internet met zijn nummer kan kijken waar hij/zij op gestemd heeft, heb je een zelfcontrolerend mechanisme.

[.oisyn]

En tevens kan iedereen die jouw volgnummer heeft bemachtigd controleren wat jij hebt gestemd, waardoor gedwongen stemmen door dreigementen e.d. mogelijk worden. Niet handig dus.

[denkster]

Dan kan de stemmer achteraf bewijzen wat hij heeft gestemd. Daarmee faciliteer je het verkopen van stemmen. Dat is bijzonder onwenselijk!

[Shiver23]

Of je krijgt een printje met je stem, na het stemmen. Deze wordt alsnog in een stembus gedropt. Zo kun je steeksproefgewijs de stemmen tellen en vergelijken met de computer. In geval van herdenking van fraude kan alles nog met een hertelling gecontroleerd worden ook.

[kimborntobewild]

Open source helpt niet

Open Source alléén helpt inderdaad niet, maar 't is wél een van de VELE voorwaarden die een normaal weldenkend technisch of wetenschappelijk ingesteld persoon zou moeten eisen (als je toch met alle geweld een stemcomputer wilt gebruiken)! Die bevolkingsgroep is echter ver de in de minderheid in Nederland.
Met closed source zal ik de software niet vertrouwen. Nimmer. Dus ook niet open source die draait op een systeem waar closed source besturingssoftware op draait, want dat komt zo'n beetje op 't zelfde neer.

[humbug]

Dit is weer lekkere prietpraat.

Want ook bij closed source is het goed mogelijk dat de source door derden gecontroleerd wordt. Enkel niet door iedereen die dat zou willen. is dat erg? Nee. Allereerst ontbreekt bij het overgrote deel van de bevolking de benodigde kennis maar belangrijker is dat op het moment dat je zo'n controlerende instantie niet vertrouwd je in feite elke controle zelf moet doen. Maar hoe ga je controleren dat de code die jij gezien hebt ook daadwerkelijk in de machines zit. Hoe ga je controleren dat de totalen van het stembureau ook daadwerkelijk correct opgeteld worden. Hoe ga je jezelf (want je hebt geen vertrouwen in anderen) opsplitsen om in duizenden stembureaus het tellen te gaan controleren? Dit is simpelweg onmogelijk.

Het hele verhaal van democratisch, anoniem en met miljoenen tegelijkertijd stemmen staat of valt dan ook met een basis van vertrouwen in anderen doordat alles zelf controleren niet gaat lukken. Gegeven dat je de rest van het proces ook niet kan controleren is het nogal onzinnig om het proces niet te vertrouwen om dit ene punt. Al die andere pijnpunten zijn net zo essentieel. Ofwel je zult het stemproces dus nooit vertrouwen ofwel je zult moeten accepteren dat anderen een gedeelte van de controle voor je doen. En dat gedeelte kan dus ook de controle van de sourcecode zijn.

[PHiXioN]

Wie implementeert het encryptie-algoritme?

Hoe controleer en verifieer je dat stem A als stem A wordt geteld en niet als stem B na decryptie?

[OruBLMsFrl]

Het encryptie algoritme moet gewoon open source zijn, zodat iedereen die zich geroepen voelt dat kan controleren. Verder is er al veel over geschreven, een goede manier om de verkiezingen controleerbaar te maken is een publieke database met alle stemmen die geanonimiseerd zijn, maar bij het stemmen worden voorzien van een volgnummer (dat alleen de stemmer te zien krijgt). Degene die gestemd heeft neemt zijn volgnummer mee naar huis en kan achteraf controleren of zijn of haar stem correct verwerkt is.
Het blijft natuurlijjk mogelijk om zo nepstemmen te injecteren, maar al een stuk beter dan mensen die stemmen zitten te tellen imho...
Uiteindelijk blijft het een privacy afweging, je zou natuurlijk kunnen opslaan welke stemmachine om welke tijd welke burger heeft laten stemmen en waarop, als dat publiek beschikbaar is wordt het wel heel lastig om te frauderen, want ook namens een ander stemmen kan dan zo worden opgemerkt. Maar goed, dat soort gegevens wordt ook nog wel eens makkelijjk misbruikt natuurlijk... misschien moet iedereen een digitaal certificaat hebben waarmee ze in de database kunnen checken op wie ze gestemd hebben, zodat namens een ander stemmen toch kan worden opgemerkt.

[Teigetje!]

Er is ook nog zoiets als vertrouwen. Soms moeten we gewoon vertrouwen hebben. Er is namelijk geen enkele systeem te bedenken waarbij je niet kunt frauderen. Als je eenmaal met wantrouwen begint dan is het einde definitief zoek.

[kimborntobewild]

Het probleem is juist dat één persoon die kwaad wil en bij de systemen of software of uitslagcomputers kan, de boel kan vernaggelen. En dat zonder dat er hertelling mogelijk is.
Ik weet niet hoe 't met jouw zit, maar in zo'n systeem moet je helemáál niet 'gewoon vertrouwen hebben'!

En naast evt. bewust 'frauderen' zijn er dus nog andere problemen met de huidige stemcomputers:
-Ouderen die er niet mee om kunnen gaan;
-Stroomuitval;
-Programmeerfouten (dat is al aantoonbaar gebeurd in 't verleden);
-Geen opslag van elke stem / hertelbaarheid;
-Geen controle mogelijk (voor iedereen!) op wat de computer doet of telt;
-Malware en veiligheidsgaten op telcomputers;
-Straling van de apparaten waardoor een ander kan zien wat er gestemd wordt (dit lijkt mij juist één van de minder ergere dingen, maar hier is juist de meeste ophef over - alleen maar omdat ze dat begrijpelijk op TV konden laten zien; de belangrijkere zaken zijn te technisch maar als iedereen daar kennis van zou hebben hadden de huidige stemcomputers sowieso al geen enkele kans op enig vertrouwen);
-Etc.

En als er wél papertrail is heb je nog deze problemen:
-Vastlopende printer;
-Inkt op;
-Inkt opgedroogd;
-Papier op;
-Dubbele kosten (opslag, etc.);
-Etc.

En dat alles om iets eerder de uitslag te hebben. Terwijl de formatie maanden duurt! Kom om, waar is men nu in vredesnaam mee bezig...

[eamelink]

Er is ook nog zoiets als vertrouwen. Soms moeten we gewoon vertrouwen hebben.

Soms wel ja, maar niet bij zoiets extreem belangrijks als het kiezen van het landsbestuur.

Er is namelijk geen enkele systeem te bedenken waarbij je niet kunt frauderen. Als je eenmaal met wantrouwen begint dan is het einde definitief zoek.

Het papieren systeem werkte goed. Ontzettend veel mensen tellen allemaal een klein beetje. Elk van die mensen heeft maar een heel beperkte mogelijkheid tot frauderen. De kans bestaat best dat er ergens een kieslokaaltje is waar de tellers het op een akkoordje gooien en een partij bevoordelen, maar dat kan maar een klein beetje schelen want als alle stemmen worden omgegooid valt het teveel op... Verder kan er altijd nageteld worden als het er verdacht uitziet. Om dus een klein beetje serieus de uitslag te beïnvloeden moeten er honderden mensen op tientallen kiesbureus in een complot zitten. Dat is nauwelijks geheim te houden; als er één iemand alarm slaat kan er meteen actie ondernomen worden.

Bij stemcomputers is het waarschijnlijk niet ondenkbaar dat wanneer er 15 mensen in een complot zitten, het mogelijk is de telsoftware zo aan te passen dat één op de tien stemmen op een andere partij naar partij A gaat. Dat valt nauwelijks op per kieslokaal, en de impact is gigantisch; 15 kamerzetels erbij.

[-=bas=-]

Het heeft helemaal niks met encryptie te maken.

Bedrijfven zoals Nedap willen hun spulletjes voor zo min mogelijk in elkaar zetten en voor de hoofdprijs verkopen.
Met als gevolg dat er een hoop ouwe rotzooi en techniek in zit. De gemiddelde kassa bij de supermarkt is betrouwbaarder.

[PHiXioN]

Bij E-Voting denk ik snel aan Internet-stemmen, niet aan het gebruik van stemcomputers.


Verder vertrouw ik stemcomputers in het algemeen wel, alleen niet de roestbakken die tegenwoordig worden gebruikt. Als men kwaad in de zin heeft valt er met de uitslagen op papieren stembiljetten ook te knoeien. Kijk maar naar die Afrikaanse landen.

[jqv]

In afrika?

Wat denk je de eerste verkiezingsstrijd van Bush Jr.?

In Florida moesten de papieren stemmen opnieuw geteld worden.
En de uitslag? Bush wint.
Paar weken later na een nieuwe telling bleek Gore toch te winnen.

Misschien een tip:

Stemmen op de computer, printje maken en in de stembus gooien, en die ook tellen...
Iedereen tevreden...toch?

[.Johnny]

De kans op fouten is bij een menselijke stemming natuurlijk veel groter. Dan krijg je hertelling op hertelling tot de uitslag exact gelijk is. Misschien is het dan nog beter om gewoon 2x te stemmen met controle computer van een andere leverancier oid?

[kimborntobewild]

Tuurlijk, dubbele computers...
Nog meer kosten. Alles mag 't kosten, die paar uur eerdere uitslag vergeleken met potlook en papier?

[kimborntobewild]

Verder vertrouw ik stemcomputers in het algemeen wel, alleen niet de roestbakken die tegenwoordig worden gebruikt.

Ach verhip ja... 'T is ook zo: op de allermodernste computers zitten géén veiligheidsgaten of bugs!

[jqv]

Ze waren niet verboden in Nederland, maar in de stand zoals ze toen gebruikt zouden gaan worden voldeden ze niet aan de eisen van veiligheid.
Tijdens de verkiezing van de provinciale staten konden ze weer worden ingezet.

En waarom zetten ze in een "achterlijk land" als Frankrijk nu stemcomputers in.

Het probleem ligt niet aan de ouderen of de computers, maar aan de deskundigheid van de medewerkers.

Waarom kunnen onze ouderen wel stemmen op de computers?
Omdat wij proberen ze over hun angst heen te helpen en vertellen hoe ze het moeten doen.

[burne]

Dan moet je dus tegen de schrijver van het originele artikel aan gaan pissen:

The machines were banned in the Netherlands after a hacker compromised one of them in a public demonstration that aired live on Dutch TV. If Dutch hacker Rop Gonggrijp's comments to the International Herald Tribune are to be believed, the encryptionless Nedap machines are as poorly protected as the infamous Diebold AccuVote TS.

Verder moet je dringend het rapport van de commissie Hermans eens lezen, daar staan toch wel een paar schokkende conclusies in. Zoals dat er in de kieswet geen eisen gestelt worden aan de veiligheid van stemcomputers.

[kimborntobewild]

@jqv:

Het probleem ligt niet aan de ouderen of de computers, maar aan de deskundigheid van de medewerkers.

Ik hoop niet dat je de medewerkers in de stembureaus bedoeld... Ten eerste WIL je helemaal niet dat dat volwaardige systeembeheerders zijn, ten tweede KUNNEN ze dat nog steeds niks met die machines als die problemen geven tijdens 't stemmen.
Natuurlijk ligt 't aan (het in gebruik nemen van) die computers!

[PolarBear]

Zoals dat er in de kieswet geen eisen gestelt worden aan de veiligheid van stemcomputers.

Oh schokkend! Spoeddebat!

Niet alles hoeft in een wet geregeld te worden, er zijn nog dingen zoals Koninklijke besluiten, aanwijzigen, Algemene Maatregel van Bestuur etc etc.

[kimborntobewild]

Precies, en als je al die regels volgt (bijv. dat 't stemmen zelf controleerbaar en hertelbaar moet zijn), kun je gelijk alle huidige stemcomputers afschaffen. En dat moet ook.

[Anoniem: 117866]

Gewoon CONTROLEERBARE papertrail erbij, dat is toch niet moeilijk?!

[Anoniem: 52686]

En dan? Dan ga je na iedere verkiezing de paper trail controleren? Dan kan je net zo goed direct op papier stemmen.

[hansg]

Je kunt een selectie maken van machines die je hertelt. Uiteraard maak je die selectie pas na afloop van het stemmen.

Als er dan discrepanties optreden dan moet je ze allemaal hertellen, maar dat lijkt me onze democratie wel waard.

[Blokker_1999]

En wat als de papertrail niet overeenkomt met de elektronische stemming, welke van de 2 ga je dan gelijk geven?

[kimborntobewild]

De papertrail, die heeft de stemmer immers kunnen controleren voor 't deponeren. De electronische stem valt niet te controleren dus die is alleen geschikt als indicatie.
Echter die papertrail gaat ook NIET werken, want er blijken in de praktijk veel technische problemen mee te zijn (inkt op, inkt opgedroogd, vastgelopen papier, papier op, etc.).

[Anoniem: 175233]

Zo'n papertrail lijkt een prima oplossing.... Echter, met een papertrail komen weer specifieke problemen, zoals paperjams, toner/inkt vervanging, onleesbare tickets door strepen, etc etc.

In de USA wordt heel veel via stemcomputers met papertrail gewerkt, en daar is ook veel onderzoek naar verricht. Het modernste type heeft 4 (!) opslag/tel systemen: Electronisch intern op de harddisk, extern via regelmatige backups naar flash disks, papertrail van individuele tickets, en paper 'summary report' van tussentijdse tellingen. Van alle 4 kun je dus een totale telling krijgen.

Men heeft nagegaan in hoeverre achteraf een natelling kan worden uitgevoerd, en of dan de tellingen ook overeen komen. Elektronisch gaf weinig problemen, en meestal menselijk fouten, door bijvoorbeeld incorrecte labels op de backup flash disks. Soms een onleesbare disk. (Daarom heb je natuurlijk ook een primair (harddisk) en een backup systeem)

De papertrail was echter een ander verhaal. Daar gingen (relatief) veel gegevens verloren doordat tickets incompleet geprint waren, summary niet goed geprint waren, etc etc. Ook daar was de menselijk factor weer van grote invloed, bijvoorbeeld de manier waarop een paper-jam wordt opgelost. De foutmarge van de papertrail was daardoor verschrikkelijk groot.

En dan komt dus het dilemma... De papertrail was aantoonbaar onacceptabel onnauwkeurig. Wat is dan beter? Een elektronisch systeem, dat misschien gehacked is, of een papieren systeem, waarvan je zeker weet dat het onbetrouwbaar is.

NB: Het oude systeem met het rode potlood is ook niet bepaald onfeilbaar. Dan krijg je problemen van mensen die zich vergissen en dan twee personen aankruizen, en meer van dat soort zaken. Een aanzienlijk aandeel van de oude stembiljetten was daardoor ongeldig, of discutabel. Ik herinner me iets dat dat ongeveer 1% van de uitgebrachte stemmen betroft...

Het is allemaal niet zo simpel als men het zich voorsteld.

[kimborntobewild]

Het is allemaal niet zo simpel als men het zich voorsteld.

Niet als je met stemmachines gaat beginnen, nee...
Wat is er nu simpeler als potlood en papier?
Fouten die daarbij worden gemaakt op 't formulier treffen elke partij hoogstwaarschijnlijk ongeveer even hard. Met fraude of problemen met stemmachines is dat NIET 't geval.

[fevenhuis]

Gumfraude, de partij met de meeste gummen wint.

[r.steenis]

Het is pure angst...natuurlijk kan je wel op 2 knopjes drukken...er staat gewoon op hoe het moet...ze kunnen ook het koffiezet apparaat aanzetten, dus kunnen ze ook stemmen...

[Anoniem: 175233]

Precies. Ouderen in Nederland hebben ook geen problemen met elektronisch stemmen. Het is gewoon even een kwestie van wennen.

Sterker, velen vinden het wel praktisch, het 'vel' en daarmee de letters nu groter zijn, en ze het dus beter kunnen lezen.

Het is een groter probleem wanneer ze willen stemmen op iemand die allang dood is...

[kimborntobewild]

Er zijn heus wel veel ouderen die ook niet weten hoe een koffiezetapparaat werkt (of er zelfs bang voor zijn). Die zelfde mensen weten vaak nog wél perfect hoe een potlood en stembiljet werkt!
Mijn nichtje van 3 kon in een aantal gevallen al beter overweg met de (computer)apparatuur in huis dan mijn vader .

[Anoniem: 41908]

Welke "lange lijst van problemen" heeft de stemcomputer van de Nedap dan?

Behalve het uitleesbaar zijn via radio op 10m afstand?
En die van Nedap zijn trouwens niet verboden, wel die van de concurrent SDU.

Wat een tendentieus artikel.

[kimborntobewild]

Lees eerst die site wijvertrouwenstemcomputers nu maar eens, voordat je zulke onzin uitkraamt...

En dat SDU-verbod is nauwelijks gebaseerd op problemen met de stemcomputers (die zijn er uiteraard wel mee); maar veel meer met politiek.

[humbug]

Je bedoeld. Lees een propaganda stuk van mensen die een bepaald doel nastreven over een product waar zij tegen zijn?

Altijd leuk, maar kun je dan ook een site geven waarop voorstanders van stemmachines hun propaganda kunnen spuien?

Of misschien wat bronnen die géén ideologische en financiele doelen nastreven?

Sorry hoor, maar een site als wijvertrouwenstemcomputersniet als referentie opgeven is nogal vreemd. Misschien wordt het tijd voor wijvertrouwenwijvertrouenstemcomputersniet.nl

Kunnen we daarnaar verwijzen

[Anoniem: 211458]

We kunnen toch ook redelijk veilig inetnetbankieren en webmail gebruiken....Waarom zou dan een stemmachine niet goed beveiligd kunnen worden?
Ik denk dan alleen bij mezelf: "Pas in godsnaam eens technieken toe die je ter beschikking staan!" en dan nog een zucht uiterraard....

Ik snap wel dat die oude Franse boertjes die hun leven lang niks anders gezien hebben dan hun tractor en een hooivork best stom kijken tegen zo een machine, maar die kun je ook helpen zoals in nederland gedaan wordt met oudere mensen.

Benjamin

[kimborntobewild]

Waarom zou dan een stemmachine niet goed beveiligd kunnen worden?

Juist omdat 't vertrouwen in die apparaten veel te groot is. Dit omdat men er geen zut verstand van heeft.

[ArmEagle]

Ok. En ook al is het helemaal goed met de stemcomputers.

Hoe zit het dan met al die ( ! centrale ! ) software die dit allemaal verzameld (en doorrekend)? Hoe goed wordt dat eigenlijk gecontroleerd? en heeft die actiegroep daar ook naar gekeken?

[jqv]

Misschien ook iets voor hier.

Met dat Nieuwe moderatiesysteem.

hadden we misschien als gebruikers ook voor kunnen stemmen...

Nu snap ik het kiesgedrag (moderatie gedrag) van de moderatoren ook niet altijd...

<div class="b4" style="position: relative; color: black; border: #C6C1B4 1px solid; width: 80%; padding: 5px; font-size: 12px;">Admin-edit:
Opmerkingen over moderaties horen thuis in het
Tweakers.net Moddereter Forum.
</div>

[Anoniem: 172063]

Die laatste zin die je zegt betekend eigenlijk dus :

"Nu snap ik het kiesgedrag (kiesgedrag) van de kiezers ook niet altijd"...

Ik maak ervan... nu snap ik het praatgedrag (vocaal gedrag) van de praters niet altijd

[jqv]

Ik zeg dat ik het moderatie gedrag van de moderatoren soms niet snap.

Iets dat ik als waardevol zie wordt soms gewoon weg gemod(d)ereerd...

En jouw tweede zin klopt...het stemgedrag van de kiezers is soms onbegrijpelijk...