Amazon kondigt testfase Starlink-tegenhanger Leo aan, downloads tot 1Gbit/s

Amazon kondigt een beperkte testfase voor zijn satellietinternetdienst Leo aan. De Starlink-tegenhanger wordt in eerste instantie door een beperkt aantal 'zakelijke klanten' getest. De dienst, die voorheen Project Kuiper heette, moet ergens in 2026 commercieel beschikbaar komen.

De webshopgigant noemt in een blogpost enkele bedrijven die bij de preview betrokken zijn, waaronder JetBlue, Vanu en Hunt Energy Network. Deze bedrijven mogen hardware en software van de Leo-dienst testen. "Dit geeft het Amazon Leo-team de mogelijkheid om klantenfeedback te verzamelen en de dienst aan te passen op vereisten uit specifieke sectoren", aldus het bedrijf. Het is niet duidelijk wanneer de previewfase precies van start gaat.

Voor de internetdienst heeft Amazon verschillende terminals ontwikkeld. Volgens het bedrijf is de Leo Ultra de snelste consumentenoptie. De ontvanger moet downloadsnelheden tot 1Gbit/s en uploadsnelheden tot 400Mbit/s ondersteunen. Het apparaat heeft een custom chip van Amazon en gebruikt een proprietaire radiofrequentie. Het bedrijf maakt geen verdere details bekend hierover.

Amazon Leo heeft op het moment van schrijven grofweg 150 satellieten in de ruimte, die voor de internetverbinding op aarde zorgen. Ter vergelijking: op het moment van schrijven heeft SpaceX' Starlink ruim 8000 satellieten in een baan om de aarde. Eerder zei Amazon dat het in de zomer van 2026 ruim 1600 satellieten in de lucht wil hebben. De eerste satellieten werden begin 2025 gelanceerd, toen nog onder de Project Kuiper-naam. In augustus had de dienst 100 satellieten in een baan om de aarde.

Eerder liet Amazon weten dat het de bedoeling is dat Leo vanaf 'begin 2026' beschikbaar wordt in enkele landen, waaronder de Verenigde Staten, Duitsland en Frankrijk. In de nieuwste blogpost heeft het bedrijf het alleen over 'volgend jaar', zonder een specifiek tijdsbestek. Mogelijk wijst dit op een vertraging van de uitrol van de dienst.

Reacties (104)

[TekkenLord]

Door meer van deze diensten wordt het niet makkelijker voor de astronomie. Starlink-satellieten zorgen voor frustratie bij astronomen | NPO Radio 1

De EU heeft als tegenhanger Eutelsat Oneweb: Eutelsat: het Europese alternatief voor Starlink

China heeft SpaceSail en Guowang als belangrijkste tegenhangers. Chinese rivals to Musk's Starlink accelerate race to dominate satellite internet | Reuters

Door deze verwachte aantallen satellieten, neemt ook de kans op botsingen toe met mogelijke het Kessler syndroom tot gevolg: Kesslersyndroom - Wikipedia.

De hele infrastructuur van meteorologische waarnemingen tot monitoring van de aarde kan worden ontwricht doordat deze satellieten beschadigd kunnen worden.

Er zijn nu ruwweg 10000 actieve satellieten. Voorzichtinge projectie zal het leiden tot 40000 actieve satellieten, de meeste gebruikt voor deze satellietdiensten. There Are 10,000 Active Satellites In Orbit. Most Belong To Elon Musk .Als er meer partijen gaan komen (India, Rusland), zal dit aantal nog verder oplopen.

Het wordt misschien tijd voor reguliering voor de HEO (hoge aardbaan), LEO (Lage aardbaan) en andere banen om de aarde.

[Reactie gewijzigd door TekkenLord op 25 november 2025 18:36]

[slijkie]

Dat klopt niet helemaal met het Kessler-syndroom. Dat gaat over een kettingreactie van botsingen in de ruimte, maar de ruimte is zó enorm groot dat zelfs met duizenden satellieten de kans daarop klein is. Als je alle satellieten die nu in de baan zijn bij elkaar zou leggen, met hun formaat, zou dat niet eens een klein dorpje bedekken. Ze zijn verspreid over een gebied groter dan de hele aarde, dus botsingen gebeuren nauwelijks toevallig. Bedrijven als Starlink en Amazon ontwerpen ze ook om aan het eind van hun leven veilig te verbranden in de atmosfeer, zodat er geen puin achterblijft.

[Robbierut4]

Het is leuk dat de ruimte zo groot is hoor. En dat fysiek alles in een klein dorp past. Maar dan vergeet je wel even dat ze echt absurd snel bewegen. En door die snelheid zelfs dingen als kleine stukjes verf die afgebladderd zijn al een gevaar kunnen vormen. Laat staan als er wel een keer 2 satellieten botsen en in duizenden stukjes uit elkaar spatten.

Ja, de kans op een kessler syndroom is niet super groot, en er wordt actief gewerkt om satellieten na hun levensduur te laten verbranden. Maar het is wel complexer dan hoe jij het stelt.

[GeroldM]

Uit de tekst van je post begrijp ik dat je weinig kaas hebt gegeten over wrijving. Er zal zowiezo weinig verf op deze low-orbit satellietjes zitten, want extra gewicht en niet echt toegevoegde waarde.

Wanneer zelfs meteorieten met een kubiek volume van 2 meter volledig opbranden in de atmosfeer, zonder dat dit enige schade toebrengt en tevens met hoger smeltpunt dan deze sattelietjes, durf ik wel te stellen dat deze sattelietjes, nadat hun brandstof op is, binnen de korste keren tot niets zijn vervaagd door de atmosfeer.

Licht jezelf eerst in over de verschillen in hoogte waar deze Starlink/Leo/wat dan ook opereren en waar "echte" sattelieten opereren. Laten we zeggen dat als de harde definitie van de term 'ruimte' wordt gehandhaafd, zelfs het ISS zich niet in deze 'ruimte' bevind.

Maar dat verschil gaat er bij de meesten niet in, dus is zo'n beetje alles hoger dan 100 km van het aardoppervlak al de 'ruimte'. Kan je verzekeren dat je dan nog heel ver hebt te gaan voordat je in de echte ruimte bent aangekomen.

Zelfs ik, als hobbyist met een 'meh'-nivo aan kennis op dit gebied, kan je dit al verzekeren.

[Robbierut4]

Je benoemt een hoop dingen, maar niks relevants en niks wat ik heb gezegd. Dus snap niet helemaal je reactie, maargoed.

Uit de tekst van je post begrijp ik dat je weinig kaas hebt gegeten over wrijving. Er zal zowiezo weinig verf op deze low-orbit satellietjes zitten, want extra gewicht en niet echt toegevoegde waarde.

Ik zeg nergens dat er verf op zit, ik gebruik het alleen als voorbeeld dat zelfs iets super lichts al tot problemen kan leiden.

Wanneer zelfs meteorieten met een kubiek volume van 2 meter volledig opbranden in de atmosfeer, zonder dat dit enige schade toebrengt en tevens met hoger smeltpunt dan deze sattelietjes, durf ik wel te stellen dat deze sattelietjes, nadat hun brandstof op is, binnen de korste keren tot niets zijn vervaagd door de atmosfeer.

Opbranden in de atmosfeer is per definitie lager dan waar ze rondvliegen. En gaat gepaard zonder een botsing. Je hele punt is dus niet relevant betreft het kessler syndroom.

Licht jezelf eerst in over de verschillen in hoogte waar deze Starlink/Leo/wat dan ook opereren en waar "echte" sattelieten opereren. Laten we zeggen dat als de harde definitie van de term 'ruimte' wordt gehandhaafd, zelfs het ISS zich niet in deze 'ruimte' bevind.

Maar dat verschil gaat er bij de meesten niet in, dus is zo'n beetje alles hoger dan 100 km van het aardoppervlak al de 'ruimte'. Kan je verzekeren dat je dan nog heel ver hebt te gaan voordat je in de echte ruimte bent aangekomen.

De definitie van de ruimte is niet heel relevant. Als 2 satellieten botsen dan zullen er stukken alle kanten op vliegen. Een deel gaat direct richting aarde, een deel er van weg. En aangezien de ruimte niet leeg is tussen de low earth orbit en waar dan ook dat jij echte ruimte wil noemen, komen die stukjes vanzelf andere satellieten tegen om mee te botsen.

Zelfs ik, als hobbyist met een 'meh'-nivo aan kennis op dit gebied, kan je dit al verzekeren.

[tormentor1985]

Die snelheid is natuurlijk relatief zoals altijd. Ten opzichte van ons die stil staan op de aarde beweegt zo'n sateliet ongeveer 27.000 km per uur.

Echter in de low earth orbit bewegen alle objecten ten opzichte van ons zo snel maar onderling is er nauwelijks verschil in snelheid. Je kan net zo goed zeggen dat de aarde met 27.000 km per uur onder een Starlink sateliet rond draait en dat de satelliet zelf stil staat.

Zie het een beetje als duizenden auto's op een snelweg die allemaal precies even snel rijden met een gigantische afstand tussen de auto's in. Al rijden ze 2000 kilometer per uur dan nog maakt dat de kans op een botsing niet groter of kleiner zolang ze even snel blijven rijden en de snelheid onderling dus 0 is.

[Robbierut4]

Voor zover ik weet gaat niet elke satelliet in LEO exact dezelfde kant op, netjes in een rij achter elkaar aan. Dus zeggen dat ze effectief stil hangen is onzin.

Verder zijn er gelukkig natuurlijk nooit botsingen op de snelweg ;)

[tormentor1985]

Ze draaien eigenlijk allemaal van West naar Oost. Er zijn wel uitzonderingen maar die zijn zeer zeldzaam. Het is economisch gewoon niet heel rendabel een satelliet tegen de draairichting van de aarde in te lanceren. Daarnaast vliegen ze net als vliegtuigen simpelweg op een andere hoogte waardoor botsingen vrijwel uitgesloten zijn.

En ja op een snelweg hebben we botsingen en daarom zei ik in het voorbeeld "met een gigantische afstand tussen de auto's in". Op een snelweg waar je zowel voor als achter je geen andere auto's ziet is de kans op botsingen met zo klein als in LEO. Als je van Oost naar West rijd door Nederland hebben we het over ongeveer 3 tot 5 satellieten. Daar zitten gigantische afstanden tussen.

Maar het belangrijkste punt is dat snelheid relatief is en afhankelijk van de andere objecten in LEO. Als je in een vliegtuig zit ga je ook heel snel maar als er naast je een ander vliegtuig vliegt dan is het verschil niet zo heel groot meer.

[TekkenLord]

Het Kessler syndroom is een mogelijke worst case scenario. Het zijn niet alleen de satellieten zelf maar het puin van onderlinge botsingen.
Ik had het in deze artikel gelezen:

https://www.scientificame...e-cascades-of-space-junk/

Uit het artikel:

“The real problem is that we don’t have a great track record of getting [satellites] back out of orbit,” says Stijn Lemmens, a space debris analyst at the European Space Agency. “Long-term environment simulations indicate that we would need to reduce the orbital lifetime of about 90 percent of all objects that are launched into orbit. And in reality, we see this is happening successfully for about 5 to 15 percent. So we’re way off the target goal.”

Wednesday’s Starlink launch will be rightly lauded as a means to bring the Internet to the masses, but the greater plan of more than doubling the number of active satellites in orbitunavoidably comes with huge complications and seemingly scant room for contingencies. Even if launches and operations unfold smoothly for every mega constellation operator, just one of them experiencing financial difficulties could make the risk of space junk suddenly skyrocket. “The worst case is: you launch all your satellites, you go bankrupt, and they all stay there,” Lemmens says. “Then you have thousands of new satellites without a plan of getting them out of there. And you would have a Kessler-type of syndrome.”

Dus als steeds meer van die mega constellaties operatoren gaan komen neemt de kans wel toe. Of het daadwerkelijk gaat gebeuren is de vraag.

Maar als onlangs het Chinees ruimtestation op 425 km nog mogelijke te maken heeft gehad met ruimtepuin, is het wel een reele mogelijkheid.
https://www.rtl.nl/nieuws...te-schip-mogelijk-geraakt

Of in 2012 voor het ISS: https://nos.nl/artikel/425224-iss-verplaatst-om-ruimtepuin.

Puin vanaf 1 cm is al een gevaar om een andere satelliet te beschadigen. Hier ook een interessant artikel van de NOS in 2024.
https://nos.nl/artikel/25...grijparmen-en-laserbezems
Volgens het artikel zijn er al circa 130 miljoen objecten van 1 mm tot 1 cm. (artikel is van 2024).

[thomas_n]

Aan deze lijst kan je ook nog de plannen van Reflect Orbital toevoegen. Een bedrijf dat al best wat kapitaal heeft opgehaald met één van de slechtste ideeën ooit: een grote hoeveelheid satellieten met flinke spiegels lanceren, om zonlicht naar zonnepanelen op aarde te reflecteren wanneer het daar nacht is.

Rampzalig voor astronomie en natuur, minieme opbrengst per satelliet, maar het is te verkopen aan investeerders en er is nog weinig regelgeving die dit kan verbieden, dus het zou zomaar kunnen dat ze dit ontzettend domme idee daadwerkelijk gaan uitvoeren.

[TigerXtrm]

Lekker nog meer zooi de ruimte in knallen door grote bedrijven die alleen geven om korte termijn winst en geen ruk geven om de lange termijn gevolgen.

Leuk man.

[NotWise]

Eens, dat er überhaupt nog ruimte is voor nog meer satellieten.

Can Astronomers and Satellite Operators Learn to Share the Sky?

[locke960]

Yup, want niets zegt "korte termijn winst" als in 2019 een bedrijf starten, miljarden investeren, en in 2026 je eerste betaalde klanten binnen halen.

[Dekar]

Met duizenden sattelieten in een baan rond de aarde is het wachten op botsingen en verdere vervuiling van afval wat eindeloos rondom de aarde rondgaat. Dat gaat problemen opleveren.

[Mathijs Kok]

Met duizenden sattelieten in een baan rond de aarde is het wachten op botsingen en verdere vervuiling van afval wat eindeloos rondom de aarde rondgaat. Dat gaat problemen opleveren.

Nee, deze dingen vallen binnen twee jaar omlaag, blijft niet hangen in die baan.

[Dekar]

Ik heb het over botsingen. Als een satteliet stuurloos wordt kan dat gebeuren. Hoe meer sattelieten, hoe groter die kans. Low Earth Orbit zit al ramvol met sattelieten, zo vol dat sterrenkundigen er last van hebben. En de problemen zijn reëel, beschreven door Kessler van NASA.

[DLSS]

Jammer dat de latency van dit soort dingen niet geschikt is voor online gaming.

[Luchtbakker]

Jammer dat de latency van dit soort dingen niet geschikt is voor online gaming.

Ik blijf het toch grappige opmerkingen vinden. Dit soort oplossingen zijn doorgaans ook helemaal niet bedoeld om te gamen. Dit soort oplossingen gebruik je op afgelegen gebieden waar je echt nagenoeg geen fatsoenlijk of helemaal geen internet kan krijgen. In Nederland is dit een stuk minder van toepassing. Maar in het continent als Afrika, maar ook heel veel delen van de VS is bekabeld internet gewoon bijna onmogelijk of veel te duur.

De markt voor starlink achtige oplossingen is echt enorm en dat weet zowel Musk als Jeff Bezos maar al te goed. En als ik in de toekomst durf te kijken (met een jaar of 30-40) verwacht ik dat bekabeld internet niet meer noodzakelijk is en dit soort oplossingen de norm zullen worden.

[Reactie gewijzigd door Luchtbakker op 25 november 2025 18:16]

[Coolstart]

Dit soort oplossingen zijn doorgaans ook helemaal niet bedoeld om te gamen. Dit soort oplossingen gebruik je op afgelegen gebieden waar je echt nagenoeg geen fatsoenlijk of helemaal geen internet kan krijgen.

——->

De markt voor starlink achtige oplossingen is echt enorm en dat weet zowel Musk als Jeff Bezos maar al te goed. En als ik in de toekomst durf te kijken (met een jaar of 30-40) verwacht ik dat bekabeld internet niet meer noodzakelijk is en dit soort oplossingen de norm zullen worden.

Spreek je jezelf hier ergens niet wat tegen? Afgelegen gebieden Vs de standaard?

Low latency is dan toch een issue? Ook packet­loss en jitter en de afhankelijkheid van weersinvloeden op het signaal en op uw antenne. Zoals sneeuw, grote onweerswolk, felle wind etc.

Wie weet hebben we dat tegen dan weer opgelost met bijv lasers en betere grondstations of een combinatie van een 5G optie en satelliet.

Dat de markt groot is wil ik best geloven. Elke boot wil satelietinternet. Elke camper of afgelegen camping wil het en iedereen met slechte landlijnen wil het en ook vliegtuigmaatschapijen zullen wel klant worden.

De vraag is of mensen die op de glasvezel zijn aangesloten ooit nog de nood zien voor satellietinternet. Er is ook een hoger stroomverbruik, je moet het vaak zelf installeren en in appartementsgebouwen of in de stad heb je mogelijk moeilijker een degelijke line of sight.

Geen kritiek ofzo, ik ben maar aan het redeneren rond die marktdominantie over tijd.

[sus]

[...]

Spreek je jezelf hier ergens niet wat tegen? Afgelegen gebieden Vs de standaard?

Nee, hij heeft het over 2 dingen:

•nu• is het vooral voor afgelegen gebieden erg interessant, zeker als er domweg niets anders te krijgen is. Ik heb een locatie in beheer aan het einde van de koperdraad van KPN, waar geen coax of glas ligt en waar de dekking van 4g/5g 0,0 is. Snelheid op internet is +/- 2mbit. 2. Daar ligt nu Starlink en dat gaat geweldit.

In de toekomst (de 30-40 jaar die hij er bij zet) zal internet volledig draadloos zijn, ook thuis. Daar ben ik zelf ook van overtuigd. Glasvezel is leuk, maar tegen die tijd mogelijk al weer verouderd en ingehaald door veel nieuwere en snellere technieken. En als die door marktpartijen aangeboden kan worden zonder dat de straat open hoeft, is daar dus ook sneller mee te schakelen, flexibeler op te stellen en voor de consument makkelijker aan te sluiten. Odido heeft met Kli&Klaar de eerste stappen gezet en dat zal in de toekomst alleen maar beter worden

[willieverhoef]

De ruimte in de ether is best beperkt. 5g kan dan wel 12Gb/s zijn, maar dat is echt een max. Dus denk aan 1 gebruiker op 1 mast. Als iedereen gelijktijdig 4k F1 aan het kijken is, zal deze mast dus in de toekomt 1000 x 50MB/s aan moeten kunnen. Dan moeten we ook nog naar 8k en mischien wel naar meerdere streams per huishouden. Ook andere technieken hebben als nadeel de totale bandbreedte. Glasvezel kan al redelijk eenvoudig 40Gb/s aan. Maar ook hier kunnen de trukjes van meerdere kleuren of modulaties aan worden toegevoegd.

[Coolstart]

Glasvezel is leuk, maar tegen die tijd mogelijk al weer verouderd en ingehaald door veel nieuwere en snellere technieken.

Merci voor uw kijk op de zaken. Dit stukje is wel waar ik aan twijfel omdat de glasvezelkabel aan zich super duurzaam is en aan lichtsnelheid gaat. Er bestaat niet zoiets als een 2x snellere glasvezelkabel. Ik las dat de huidige praktische limiet in het lab op 1 vezel 1 petabit per seconde ligt. Dus wat er ligt is wel wat potentieel voor dat ‘stom’ kabeltje. De nodes vragen natuurlijk updates over tijd.

Satellieten en de grondantennes moeten ze ook om de x-jaar updaten dus ik zie daar op het eerste zicht geen groot verschil.

Je zou kunnen stellen dat een satellietnetwerk updaten goedkoper is dan een landelijk netwerk updaten voor elk land. Dan heb je wel een argument want dan is het gewoon niet rendabel om landelijke backbones te verbeteren.

Niet dat ik gelijk heb. Ik stel gewoon maar vragen over de dominantie van internet via satelliet want ik vermoed dat glasvezel op land veel schaalbaarder is dan alles draadloos. Ook binnen 50 jaar. Volgens mij is glasvezel niet zo snel uitgeteld.

[Sine]

Klik en klaar werkt ... redelijk, zolang er maar niet teveel mensen tegelijk gebruik van willen maken

Dat idee stort in als je opeens een hele stad ermee wilt gaan doen.

[sus]

Klopt, daarom dat ik zeg dat dat de eerste stappen zijn, geef het 30 jaar en dan is dat echt wel anders :)

[kartoenweb]

"Ik blijf het toch grappige opmerkingen vinden. Dit soort oplossingen zijn doorgaans ook helemaal niet bedoeld om te gamen." Ja en nee,


Wij hebben een Starlink-verbinding en mijn twee jongens gamen, YouTuben en Netflixen er dagelijks op. Ik heb ze nog nooit horen klagen over een hoge ping.

Daarnaast gebruik ik een SIP-lijn voor mijn vaste telefoon ik ben nog nooit uit een gesprek gegooid.

We hebben de verbinding nu een aantal jaar. In het begin viel hij soms een paar seconden weg, een paar keer per dag. Tegenwoordig merk ik er helemaal niets meer van.

Ik heb hier regelmatig collega’s over de vloer gehad die later pas horen dat de verbinding via Starlink loopt. Die reageren dan verbaasd: “Oh, ik dacht dat jij gewoon vast internet had.” Tegenwoordig is het systeem erg stabiel! En nee ik werk niet voor Starlink ;)

[Daoka]

Ik ben wel benieuwd naar je ervaring tijdens slechte weer. Ik heb hier verschillende dingen over gezien.

[kartoenweb]

Kan ik kort over zijn. Blijft gewoon doorgaan. Ook tijdens onweer. Als je een terminal venster opent zie je wel de ping omhoog gaan.

Wat ik er wel bij moet vertellen is dat de locatie en zicht wel uitmaakt. Ik verhuur deze apparatuur ook zakelijk voor festivals. Zodat de organisaties internet hebben (maar vooral Entree en pin-automaten).
Nooit problemen mee gehad op festivals, meestal ook open veld.

Vakantie in zweden: Altijd goed bereik bij goed zicht naar boven. Midden in de bossen met uitzicht op bomen wordt het snel minder

[Daoka]

Dank je voor de snelle antwoord. Zou de snelheid goed genoeg blijven om bijvoorbeeld Netflix 4k / YouTube / Twitch te kunnen kijken of is het dan alleen maar goed genoeg voor de normale internet pagina's te bekijken?

[kartoenweb]

Vast wel! Zoals ik zeg de jongens zitten er dagelijks op. Zelf kan ik mijn werk prima doen. Downloads gaan gemiddeld tussen de 5/10 mb's per sec. Moet vast goed komen!

[Jron667]

Bij ons stopt het onweer, paar minuten. Zicht is vrij, platteland in Portugal.

[Patjec]

Starlink op Kreta in de bergen tussen Chania en de Samariakloof. Ik heb de keuze tussen de nationale provider Cosmote rural Internet, VDSL2 50/24 of Starlink, geen 3G/4G/LTE of 5G, enkel in een uithoek van de tuin 2G/Edge. Valt de stroom uit, geen internet, het hele lokale glasvezel netwerk is ontdaan van UPS'en (lees defect e nooit vervangen). Het heeft dus weinig zin om mijn thuis moden op een UPS aan te sluiten. Gemiddeld heb ik 96% van het jaar stroom als ik alle kleine en grote onderbrekingen optel. Ik heb nu sinds 6 maanden StarLink residential omdat de hardware gratis werd weggegeven door Starlink, abo is 40€. Mijn vaste lijn loopt nu via VOIP aanbieder en mijn nummer is een lokaal Grieks nummer. Met StarLink is de UPS wel welkom (5000Wp aan panelen en een groep batterijen). Verder nog wat LoRaWan aan het uitproberen maar das een ander verhaal. De keuze tussen de nationale provider die enkel investeert in de stedelijke regio's in glasvezel, 5G, etc of StarLink was snel gemaakt met de gratis hardware en de steun van Must aan Ukraine. Verder is het een verachtelijk persoontje. Over het weer en de invloed geen klagen, hete zomer gehad met temperaturen boven de 40°C en al enkele zware langdurige berg onweders en dat heeft die allemaal overleefd. We gaan onze eerste winter in en zijn ook benieuwd.

[derooke]

Ik heb ook starlink (48 euro p maand 200/250 downloadsnelheid) werkt in alle omstandigheden goed. Ook gamen(we zijn met 5 hier) Ping rond de 22

[Tr1pke]

Onze organisatie in Brussel heeft Starlink als 4e backup circuit. Tijdens onweer valt het regelmatig weg. Wij hebben de enterprise versie. Wij gaan deze veranderen in 2026 met starshield

[Jerie]

Voor YouTube en Netflix is geen near real-time interface nodig. Voor sommige games ook niet. Zelf begon ik met real-time gamen met ik meen zo'n 400 ms in Quake 2. Met 400 ms kon ik de persoon die lokaal speelde (0 ping) verslaan omdat die niet zo goed was (oudere meneer) maar iemand anders die op hetzelfde kabelnetwerk zat (A2000 destijds) versloeg me met gemak. Daarna kan ik me nog 40 ms herinneren op Tetrinet (ADSL1), iets dat met ADSL2 naar zo'n 24 ms ging en met VDSL2 naar de 6 a 12 ms. De fysieke locatie waar je in Nederland zit is ook van belang. Limburg en Zeeland hebben simpelweg een hogere latency want die liggen verder af van de AMS-IX en al helemaal van Eemshaven. Speel je een RTS of FPS dan kun je het verschil merken, ware het niet dat voor velen het 'Starlink of niets' is. Dat is een makkelijke keuze.

Voor mij is de keuze Starlink of Leo een keuze Musk of Bezos. Ik vind dat allebei eikels waar ik geen dienst van af wens te nemen en die ik ook niet wil hoeven te vertrouwen voor mijn networking. Wel denk ik dat Amazon met AWS al meer macht heeft dan Musk, maar denk ik ook dat Musk nog onbetrouwbaarder is dan Bezos. Maar voor mij persoonlijk is het momenteel geen keus want ik heb glasvezel via ODF, en die lage latency, throughput, FUP (want die is er uiteindelijk altijd), en stroomverbruik gaat geen Starlink of Leo bereiken.

[Reactie gewijzigd door Jerie op 25 november 2025 19:02]

[Henk1827]

Wij hebben jarenlang uit noodzaak Starlink op kantoor gehad. De downloadsnelheid kon van de ene op de andere seconde compleet instorten. Onderbrekingen van verbinding gebeurde ook dagelijks. Niet geschikt voor stabiele, low-latency verbindingen. Maar daarbuiten lijkt het heel geschikt.

[DLSS]

In sommige gebieden vervangt het dus juist wel de vaste lijn.(Als die er al was). Vandaar dat het jammer is dat je een latency nadeel hebt en het dus niet echt op kan tegen glasvezel.

[Reactie gewijzigd door DLSS op 25 november 2025 18:20]

[!GN!T!ON]

Valt mee, de dingen hangen in low earth orbit. Familie van mij in Amerika hebben starlink en de ping daar zit rond 30 a 35ms. Daar kan je prima op gamen.

[DLSS]

Ligt er aan welke game je speelt. CS2 spelers zitten niet graag op een additionele ping van 30ms kan ik je vertellen haha. Maar iets als CIV 6 ofzo moet prima lukken inderdaad.

[Reactie gewijzigd door DLSS op 25 november 2025 17:58]

[Raizio]

Denk dat veruit de meeste wel op een ping tussen 20-50 gamen hoor.

[DLSS]

Ja, in de game zelf. Maar dat is extra ping doordat je normaal gesproken op suboptimale servers speelt.

Met glasvezel (een product dat toch echt miljoenen mensen afnemen in Nederland) heb je in de basis doorgaans zo’n 4 ms ping, terwijl dat bij een goede satelitverbinding schijnbaar rond de 30 ms begint.

Daar bovenop komt dan nog de ping van de suboptimale servers. Daardoor kom je uiteindelijk met sateliet vermoedelijk hoger uit dan de 20–50 ms die jij noemt.

[Ricco02]

Is de ping niet simpelweg wat jij zegt + die 4 ms van glasvezel er al in?

Want hoe kunnen ze anders jouw ping meten? Dat is toch sowieso vanaf jouw client naar de server toe en andersom? Daar moet dan toch die 4ms ping van de glasvezel er al in zitten?

[demianmonteverd]

Ping is roundtrip, dus heen en terug. Glasvezel is iets meer dan 4ms naar bijv. google.com en kabel is ietsjes langzamer (heb geen kabel meer).

[SterkeYerke]

Kabel van Ziggo zit in mijn ervaring rond de 16 ms, maar dit verschilt een beetje per modem. VDSL is net ietsje sneller qua ping (rond de 12 uit m’n hoofd).

[DLSS]

Ik heb het inderdaad over 4ms naar Speeedtest, niet naar de gamer server. In-game is mijn ping zowat altijd hoger dan 4ms.

Als je al begint met een ping van 30ms naar de ideale server dan is het natuurlijk nog een stuk slechter naar de gemiddelde gameserver.

[Reactie gewijzigd door DLSS op 25 november 2025 18:27]

[Noxious]

Het is geen 'additionele ping'. Over glas is 5-10ms misschien gewoon, maar de ping van dit soort netwerken is redelijk vergelijkbaar of net iets hoger dan met DSL en kabel.

[DLSS]

Ongelukkig geforumleerd: Additioneel bovenop de game servers bedoel ik. (eigenlijk is de ping naar de game servers additioneel)

[Reactie gewijzigd door DLSS op 25 november 2025 18:16]

[!GN!T!ON]

Niet additioneel, dat is de ping die ik had in Warzone toen ik daar op bezoek was Ze hadden destijds ook nog een Comcast/Xfinity internet aansluiting met een max van 25mbps, weet niet welke techniek dat was, maar daar was zeker niet op te gamen, hogere ping maar ook hele hoge jitter.

[Reactie gewijzigd door !GN!T!ON op 25 november 2025 22:05]

[AOC]

In quake3 tijdperk was dat wel een nadeel. Liever rond de 20

[psdata]

Hier bij onze test opstelling ziten net iets boven de 23ms gem gedurende dag.

Je ziet de wissel van de ene naar de andere sateliet om de 7 a 10 min, is deze tijd langer neemt de latensie wat toe en snelheid een beetje af.

Wij hebben in de afgelopen jaren (en nu nog steeds zowel de ronde (gen1)autopointing, als z'n 2 opvolgers gen2 en de kleinre gen3 in onze testopstelling staan.

We zijn ook bezig om een unit van Amazone te verkrijgen om deze aan ons test platform toe te voegen. Contacten zijn er maar nog niet vrij gegeven.

[cmegens]

Ik heb hogere pings van Ziggo gezien.

[DLSS]

Klopt maar Ziggo heeft sooms ook echt vrij slechte ping.

[Reactie gewijzigd door DLSS op 25 november 2025 18:18]

[SMSfreakie]

Ziggo zelfs hoger dan 5G....

[DLSS]

Wow, dat is wel heel erg. Ik neem aan dat dat niet overal is met Ziggo?

[SMSfreakie]

naar 1.1.1.1 is hier op Ziggo gemiddeld 51ms.. over 5G is dat 38ms (Odido 5G, zendmast hang NIET direct op Glasvezel)

[DLSS]

Wow, ik wist niet dat het zo hoog was. Waar kom je op uit als je op speedtest.net de aanbevolen server gebruikt?

[SMSfreakie]

22 ms over 5G en 23ms over Ziggo als idle latency

[Dekar]

Mijn ping is 17 op Ziggo. Op de PC is het vast nog wat lager. Ik ervaar eigenlijk nooit merkbaar slechte ping. Ik heb wel mijn eigen router en access points. Misschien dat dat scheelt.

[SMSfreakie]

ik hier ook.. maar goed de gamen doe ik toch niet online, en verder is de snelheid wel gewoon netjes 1150mbits down en 102mbits up.. en liever een tikkeltje hogere latency dan een klapper verbinding :P

[SirMemeAlot]

Het is ook niet zo hoog, gemiddeld is het tussen 10 en 15MS ping, of er is iets mis met je verbinding.

@SMSfreakie is een bekende criticaster van Coax, maar hier overdrijft hij flink.

[Reactie gewijzigd door SirMemeAlot op 25 november 2025 20:15]

[SterkeYerke]

Interessant. Ik kwam met Ziggo (tot juli dit jaar) op zo’n 16 ms naar google.nl.

[thomas1907]

Hier kan je prima mee gamen, in de wildernis van Canada had ik gewoon een ping van 30-40. Dat is niet heel laag, maar als je 15 jaar geleden SA:MP speelde had je net zo'n ping en dat ging ook prima als je geen "e-sporter" was/bent.

[DLSS]

Was je 30-40 ms ping naar de gameserver, of naar de (meest ideale) testserver van iets als Speedtest?

[Reactie gewijzigd door DLSS op 25 november 2025 18:22]

[Rannasha]

Ik heb Starlink en als ik een paar willekeurige websites ping via de commandline, dan zit ik gemiddeld rond de 40 ms. Dat lijkt niet sterk afhankelijk te zijn van de website.

[Jerie]

Een lagere latency maakt dezelfde speler simpelweg beter. De vraag is of dat nodig is, of dat het waard is.

15 jaar geleden had iedereen nog een hogere ping omdat er nog minder glas lag. Door verglazingen van netwerken, inclusief zelfs FttH, hebben mensen een betere ping.

Wat overigens ook helpt is gewoon een server in NL kiezen. Een Roemeen in Roemenie kan dan nog glasvezel hebben, die gaat nooit dezelfde latency krijgen als jij.

Ik heb recent gespeeld met mensen uit Zuid-Afrika en Dubai, dat ging prima (Dune: Awakening). Al had die uit Dubai wel last van de kabelbreuk bij Rode Zee. Destijds ging hij via een omweg die ook congested was, en na de fix werd hij er tijdelijk uit geknald.

[Zyphlan]

Er is goed op te gamen. Het is geen 3 ms, maar je zit rond de 30 tot 40 ms.

Top dat er concurrentie komt. Starlink gooide de prijs laatst met 30 procent omhoog en je kunt er weinig tegen doen, omdat er geen alternatief is ( in nederland minder een probleem maar in het buitenland veel voorkomend).

[DLSS]

Ik denk dat veel mensen er verschillend over zullen oordelen of dat goed te doen is voor gamen.

Als we spreken over 30 ms naar de gameserver, is het nog wel te doen (zolang je niet op hoog niveau speelt). Maar als je basis-ping naar de meest ideale testserver al 30 ms is, dan is dat niet bepaald geweldig imho.

[Zyphlan]

Nee snap ik , we hebben het dan over als ik bijv een wow,BF,Cod speel dat het 30-40ms is. Niet absolute top maar goed genoeg om plezierig te kunnen gamen.

[Reactie gewijzigd door Zyphlan op 25 november 2025 18:27]

[DLSS]

Ja, precies. Maar als je ping naar de ideale server 4 ms is en je in-game op 30–40 ms uitkomt, dan ga je met satelliet richting de 60 à 70 ms. En dat is dan nog in de meest ideale omstandigheden, want het lijkt erop dat 30 ms niet de standaard is voor sateliet als ik even rondneus.

Ik moet erbij zeggen dat ik zelf maar heel af en toe games als CS2 speel. Voor de gemiddelde co-opgame of strategiegame die ik met vrienden speel, zou ik 60 ms nog wel acceptabel vinden. Maar ik ken genoeg mensen die dat dus níet acceptabel vinden. (En in CS2 zou ik het zelf ook niet ideaal vinden.)

[Reactie gewijzigd door DLSS op 25 november 2025 18:31]

[Zyphlan]

Het is sowieso niet bijster goedkoop dus het is alleen interessant als het zo goed als de enige optie is in nederland relatief weinig toepassingen mogelijk alhoewel er natuurlijk altijd uitzondering zijn en als je dan mag kiezen tussen 200ms of 40ms dan is de keuze makkelijk.

[DLSS]

Ja eens.Vind hett alsnog wel tof dat het bestaat.

Mijn eerste bericht was meer bedoeld in de richting dat ik het mensen in afgelegen gebieden ook zou gunnen om een goede verbinding te hebben om mee te gamen. Ik neem aan dat daar ook gewoon gamers wonen

[Rio]

Vanaf welke waarde vind jij het geschikt?

[Skit3000]

Behalve wanneer de server waar je op speelt, draait op de satelliet. Die 100 tot 300 km dat die boven je in de lucht hangt, is waarschijnlijk dichterbij dan het datacenter waar het nu draait.

Dat komt natuurlijk wel met wat andere beperkingen.

[pvdheu]

Gamen is prima mogelijk via Starlink.

Veel gevoelens/meningen over latency en de impact op gaming zitten toch echt tussen de oren.

[DLSS]

Haha, ja elke mening zit uiteraard tussen de oren - Maar dit klinkt een beetje uit het straatje van 'het menselijk oog kan niet meer waarnemen dan 30 fps' 😅

Los van de hogere latency lees ik dat je bij Starlink ook last kan hebben van incidentele packet loss en latency-spikes. Voor een potje CIV of casual online play is dat prima, maar voor iets als competitieve CS2 lijkt Starlink simpelweg suboptimaal.

[pvdheu]

"Voor een potje CIV of casual online play is dat prima, maar voor iets als competitieve CS2 lijkt Starlink simpelweg suboptimaal."

Dat is vergelijkbaar met "voor de doorsnee gebruiker voldoet een opoe fiets prima, maar je gaat er niet de tour de France mee rijden".

[DLSS]

Je verwart competitive volgens mij met professioneel. Competitive CS2 is niet de Tour de France; het is gewoon een van de hoofd­gamemodes in CS2 die door gewone spelers wordt gespeeld (ranked).

CS2 is de populairste multiplayergame op Steam, met bijna 40 miljoen maandelijkse actieve spelers. Maar dit is slechts een voorbeeld, er zijn natuurlijk talloze competitieve, fast pace multiplayergames met een ranked hoofdmodus (valorant, apex legends, the finals, fortnite, pubg, halo infinite, rainbow six, overwatch 2, delta force, rivals, cod, battlefield, etc., etc.).

Voor dat segment (met meer dan 100 miljoen spelers) is Starlink suboptimaal.

[Reactie gewijzigd door DLSS op 27 november 2025 07:38]

[Bananenplant]

Joepie, nog meer ruimteschroot .

[Xfade]

Ik zie een kettingreactie van botsingen tussen die kleine dingen nog wel een keer gebeuren.

[DLSS]

Het vervelende is dat een groot deel van het materiaal na zo’n crash nog zeer lang in de ruimte blijft hangen, waardoor andere (mogelijk nuttigere) ruimtemissies gevaarlijker of zelfs onmogelijk kunnen worden.

[Deamon002]

Niet voor Project Kuiper satellieten en al helemaal niet voor Starlink. Op de hoogte waar deze dingen hangen is nog aardig wat wrijving, zonder aandrijving om in hun baan te blijven valt materiaal binnen een paar jaar (of zelfs in een kwestie van maanden) terug naar de aarde.

[Blokker_1999]

Als we zelfs maar enkele jaren niet kunnen lanceren heeft ook dat enorm veel gevolgen.

[Robbierut4]

Als we echt een kessler syndroom type kettingreactie hebben dan zijn het niet alleen de low earth orbit satellieten die geraakt worden. Sowieso vliegen bij elke botsing de stukjes alle kanten op. Deels direct richting aarde. Deels van de aarde af.

Voordat dat allemaal neergedaald is duurt wel even. En dan moeten bedrijven en overheden ook het vertrouwen hebben dat wat ze omhoog schieten niet direct weer geraakt wordt.

[DLSS]

Schiet een deel van het ruimteafval niet naar andere snelheden (en uiteindelijk een andere orbit) bij een botsing?

[cyclone]

Neen allemaal low orbit spul dat onder invloed van de zwaartekracht is en sowieso een keer door de dampkring richting de aarde komt.
Omdat het zulk klein spul is verbrand dit dus allemaal.

Low orbit spul wordt van tijd tot tijd gecorrigeerd en in weer in een iets hogere baan gezet (totdat de brandstof op is).

[thomas1907]

Volgensmij hebben Starlink (en Leo misschien) een systeem waardoor zij ruimte afval en elkaar kunnen ontwijken. Als ze niet meer in gebruik zijn worden ze ook opgebrand. Volgensmij zit het hele Starlink systeem ook in een soort 'grid' en niet in willekeurige richting rond te vliegen.
Niet dat het perfect is om zoveel in de LEO te hebben, maar de ruimte is super groot.

[Rogers]

En weer een nieuwe stralingsbron er bij met hun "proprietary" frequentie.

[FrostyPeet]

Ik begrijp niet goed wat de concurrerende waarde is. Gaan ze op prijs concurreren? Snelheid? Dekking?

Andere diensten in Amerika en China bieden ook al Direct To Cell aan (spraak, sms en data) dat met een moderne smartphone gebruikt kan worden. Ze bieden ook internet aan gebruik makend van satelliet antennes.

[Luchtbakker]

Ik begrijp niet goed wat de concurrerende waarde is. Gaan ze op prijs concurreren? Snelheid? Dekking?

Vooral snelheid. Misschien heb ik het verkeerd, maar voor zover ik weet biedt Starlink nog geen verbindingen tot 1gbit aan. Ze komen tot op heden met maximaal 500 Mbps. Nu komen ze in de toekomst wel met een performance kit waarmee 1gbit wel mogelijk zal worden, maar daar zal Amazon ook wel weer overheen willen gaan.

De race is nog lang niet voorbij.

[thomas1907]

Ze zullen vast wel op al die punten concurreren, Starlink is nu de enige aanbieder van internet met bijv. de dish mini e.d.

[Rogers]

Vraag me af of die wel fatsoenlijk kunnen concurreren met SpaceX die de satellieten voor kostprijs kan lanceren terwijl Amazon het moet inkopen voorlopig.

[crackyhd]

Helaas typisch gevalletje van het kessler syndrome.

[BlackEasterEgg]

De een zou kunnen zeggen is een niet voldoende? De anders zou zeggen dat meer beter is.

[Robbierut4]

Idealiter heb je een feilloos systeem, van een entiteit die op geen enkele manier de machtspositie ervan misbruikt, zonder politieke mening en zo saai mogelijk.

Helaas is het huidige bestaande systeem dat niet. Dus dan is concurrentie welkom.

[niki_lauda]

Ja maar dat ene systeem zorgt al voor heel veel vervuiling voor de astronomie. Dus bij 2 waarschijnlijk 2 keer zoveel overlast

[Robbierut4]

Die kans is groot ja. En wordt nog erger zodra het europese systeem begint met de uitrol.

Helaas leven we niet in een ideale wereld.

[Andros]

Tja, GPS was ook prima maar wel Amerikaans. Andere landen zijn met Glonass, Galileo en Beidu gestart en dat is te combineren. Tevens is het toch fijn om een alternatief te hebben als er eens iets stuk gaat of uitgeschakeld wordt door geopolitieke spanningen. Ook op land heb je meerdere mobiele netwerken, je hebt coax en glas/dsl in je huis om te kiezen en ergens is keuze toch fijn .

[R_Zwart]

En toch heeft niemand ooit gezegd dat AMD eigenlijk niet nodig is, want we hebben Intel toch al..... Om maar een ander voorbeeld te geven waarbij 1 partij heel erg dominant was.

[Robbierut4]

De chipmarkt heeft weinig risico voor het kessler syndrome. Is ook minder vervuilend dan satteliet lanceringen. Dus niet helemaal vergelijkbaar.

[g_v_rijn]

Mijn huidige thuis VDSL pair-bonding internet is al 20 jaar overanderd qua snelheid / abonnement.
Qua prestaties en kwaliteit anno nu onveranderlijk goed. Uiterlijk juni 2026 overstap naar glasvezel.
Met glas kan ik weer 20 jaar vooruit. Kan iemand mij vertellen voor welke (toekomstige) diensten sateliet internet voor mij een overweging zou kunnen zijn ?

[Snow_King]

Niet als je glasvezel hebt. Dat is sneller en stabieler.

Maar een heeeeeeel groot deel van de wereld gaat nooit glasvezel krijgen.

[b12e]

Voor jou, in Nederland, is er waarschijnlijk weinig nut. Zelfs al zou er in jouw straat geen coax, glas of DSL liggen dan kan je nog terugvallen op 4G of 5G.

Maar er is meer op de wereld dan plat, dichtbebouwd gebied. Er is nog altijd - ik ga zeggen 25% als ik het laag inschat - van de wereldbevolking die geen toegang heeft tot (breedband) internet, en toegegeven, veelal in arme landen waar infrastructuur zwaar achterloopt, maar ook gewoon grote delen van de westerse wereld.

Overal glasvezel of coaxkabels leggen (en internet over DSL over lange afstand is sowieso al een no-go) is gewoon niet te doen, en overal 5G of de opvolger daarvan voorzien ook niet.

Met 10.000 zendmasten (die ook van stroom en glas moeten worden voorzien) kan je lang niet een land als de Verenigde Staten van een volledig dekkend 5G netwerk voorzien, maar met een paar duizend van deze kleine satellieten kan ja wel een wereldwijd dekkend Starlink (of Amazon Leo) netwerk opzetten met voldoende capaciteit voor miljoenen mensen die anders geen snel internet zouden kunnen krijgen. En uiteraard staat dit soort netwerken nog in z'n kinderschoenen en zal na verloop van tijd de capaciteit per satelliet gewoon enorm toenemen, zowel in max aantal clients als in bandbreedte.

[Jerie]

Met VDSL2 en glas zou je latency iets omlaag kunnen. Of je dat nodig hebt? Mijn vuistregel is: dan zou je dat wel weten.

Ook is niet bij iedereen de VDSL of kabel even stabiel. Dat ligt niet eens altijd aan de woning, maar er zijn nogal wat oude woningen.

Bepaalde afgelegen gebieden hebben sneller glasvezel gekregen dan steden. Maar dan moeten de bewoners samenwerken. Zeggen: wij willen dit. Glasvezel leggen is een investering, maar er zijn grotendeels goedkope arbeidskrachten voor te vinden.

De mensen die nu glasvezel hebben thuis, hebben daar niets aan Starlink. Je zou misschien kunnen denken 'als nood' of 'redundant' maar glasvezel kost al (nagenoeg) geen stroom i.t.t. koper of wireless. Je kunt dan beter investeren in een UPS of thuisbatterij voor o.a. je router.

Heb je geen glasvezel en ook geen kabel of VDSL of ben je kleingebruiker? Ik zou dan eerder gaan voor Odido klik & klaar. Als dat ook niet beschikbaar is, pas Starlink.

Wel is het zo dat Starlink Mini handig kan zijn als je veel reist. Denk hierbij aan een reis door onbewoonde gebieden, of iemand die veel reist en voor wie eSIM minder optimaal is. Zie https://starlink.com/roam

Uiteindelijk is Starlink niets anders dan een vloot van low orbit die met een basisstation werkt. Dat basisstation werkt met glasvezel. Zo werkt klik & klaar ook (of welke Mifi dan ook), maar de latency is lager omdat het gedeelte wireless minder lang is.

[Reactie gewijzigd door Jerie op 26 november 2025 00:57]