Europese ruimtetelescoop Euclid gelanceerd vanaf Cape Canaveral

SpaceX heeft zaterdag om 17.12 uur Nederlandse tijd de Europese ruimtetelescoop Euclid gelanceerd vanaf lanceerbasis Cape Canaveral in Florida. De Europese ruimtevaartorganisatie ESA wil via Euclid donkere materie en donkere energie in het heelal onderzoeken.

De ruimtetelescoop is volgens de ESA uitgerust met een spiegeltelescoop met een diameter van 1,2 meter, een zichtbare-golflengtecamera die haarscherpe beelden van het heelal kan maken en een nabij-infraroodspectrometer. Deze sensoren zullen gebruikt worden om miljarden sterrenstelsels tot op 10 miljard lichtjaren te analyseren. De data die hieruit voortvloeit moet resulteren in een driedimensionale kaart van het heelal waarbij de derde dimensie de tijd zelf vormt.

Via deze kaart wil de ESA meer inzicht krijgen in hoe materie zich heeft verspreid in de ruimte en hoe de uitdijing van het heelal door de geschiedenis heen is verlopen. De wetenschappers willen via dit alles ook meer te weten komen over donkere energie en donkere materie en beter begrijpen hoe zwaartekracht in de ruimte werkt.

De Euclid-telescoop is nog niet operationeel. Het duurt nog vier weken voordat de telescoop op zijn bestemming in de ruimte aankomt. Zodra de satelliet daar is aangekomen, zullen wetenschappers en ingenieurs tests uitvoeren om te controleren of alle functies van de ruimtetelescoop werken en de wetenschappelijke instrumenten vervolgens activeren. Daarna volgt een periode van twee maanden waarin de sensoren worden gekalibreerd. Euclid zal zes jaar actief zijn.

Reacties (47)

[Mindfree]

Mooi om nog meer in kaart te brengen. Een feit welke nog ontbreekt in het verhaal hierboven is dat de nieuwe satelliet ook naar het L2 punt gaat op ongeveer 1.500.000 km van aarde.

De satelliet komt samen met de JWST en de GAIA telescoop daar. Dit uiteraard zodat er veel minder vervuiling van signalen zijn vanuit aarde.

Mooi dat we tegenwoordig satellieten op die afstand kunnen stationeren zonder al te veel problemen.
Ik ben benieuwd wat dit gaat opleveren.

[Coolstart]

Dit uiteraard zodat er veel minder vervuiling van signalen zijn vanuit aarde.

Het klopt dat de telescoop opweg is naar L2 maar de hoofdreden van die locatie is tweeledig:

1. Je kan 24/24u kan observeren zonder dat de aarde of maan uw zicht beperkt.
2. Het is er stabieler en koeler omdat de zon altijd in de ‘rug’ staat. Je moet dus niet continue bijsturen om de lens uit de zon te halen en stabiliteit in hitte is belangrijk voor de near infrared sensoren, het maakt hen sensitiever.

[Gepetto]

Een lagrangepunt is vooral belangrijk omdat daar de relatieve afstand van de aarde en zon altijd gelijk is, waardoor de telescoop vanuit de aarde gezien altijd op een vast punt staat

[MSalters]

Vanaf de aarde gezien is dat dus juist niet het geval, deze satelliet draait elke 24 uur rondom de aarde. Dit is geen geostationaire baan. En je ziet de satelliet elke nacht van het jaar een stuk langs de sterrenhemel opschuiven, dus ook ten opzichte daarvan is het geen vast punt.

[Gepetto]

Ja ok, rekening houdend met de rotatie van de aarde zelf heb je natuurlijk geen vast punt op ieder uur van de dag, maar wel ieder etmaal. Wat die verschuiving betreft, heb ik wel mijn twijfels, larangepunten verschuiven voor zover ik weet niet.

[MSalters]

Deze lagrange punten zijn relatief ten opzichte van de aarde en de zon, dus die draaien ook rondjes rondom de zon in 365.24 dagen.

[KKose]

Is het beter dan jwt?

[Coolstart]

James Web Space Telescope JWST gaat voornamelijk opzoek naar oude/verre galaxies die zich enkel laten zien in het diepe infrarood. (Daarom zijn die instrumenten sterk gekoeld en spiegel beschermd met een hitteschild om ruis te verminderen)

JWST bestudeerd dus het ontstaan van het universum en gaat bijv meten wat samenstelling is van waterstof en helium in die eerste galaxies in de periode vlak na de big bang.

Euclid focust zich het ‘hele’ universum en ziet van visueel licht (600 Megapixel sensor array) tot near infrared (andere IR sensore ).

Euclid heeft eens lens met een bredere kijkhoek. Euclid kan in 1 klap 100x meer galaxies en sterren in kaart brengen. In 6 jaar tijd zou Euclid 1/3de van het universum hebben gescand.

Euclid focust zich op de recentere (laatste 3 kwart sinds het ontstaan van het universum) uitdijing van het universum en bestudeert de effecten van donkere materie in alle stadia (tijd) van het uitdijende universum incl de snelheid van de uitdijing in die stadia.

Het doel van Euclid is om een 3D map te maken van het universum. Dat kan dankzij de near IR sensor waarmee ze via de roodverschuiving de afstand en snelheid kunnen berekenen.

Zo kan men beter begrijpen hoe alle krachten (zwarte gaten, donkere materie etc) op elkaar inwerken. Enkel met de zwaartekracht theorie komt men er niet, er zijn nog duistere krachten in het spel.

[Reactie gewijzigd door Coolstart op 3 augustus 2024 08:43]

[polord1]

“ Het doel van Euclid is om een 3D map te maken van het universum.”

Dat lijkt me echt gaaf om die te zien..

[happysan]

Moet je eens Googlen op de Gaia satelliet, deze heeft al een goede 3D kaart gemaakt van onze eigen Melkweg.

[thomas_n]

Naast de verschillende spectrums, die @sfc1971 noemde, zijn er nog verschillen:

JWT heeft "scherper" beeld, en kan dus kleinere/verdere objecten bekijken.

Euclid bekijkt een veel groter gebied tegelijk, en kan dus veel meer objecten tegelijk observeren.

[Klaus_1250]

Het doel van Euclid is niet het observeren van (individuele) objecten, maar meer het groter geheel en de structuren.

[sfc1971]

James Web is infrarood. Ze kijken in verschillende spectrums en zijn op zoek naar verschillende dingen.

[mac5er]

Ik dacht volgens mij is het spectra, maar volgens het internet zijn beide correct

[Reactie gewijzigd door mac5er op 3 augustus 2024 08:43]

[The Third Man]

Dat komt mede omdat in de betekenis van 'bereik van golflengtes' het geen klassiek Latijns woord is maar een moderne(re) term die door Newton werd geïntroduceerd. Eigenlijk is 'spectra' dan een hypercorrecte vorm. Zelfde voor datum, in de betekenis van 'specifieke kalenderdag' een middeleeuws woord dat we uit het Frans geleend hebben (en de Engelsen als 'date'), waardoor 'datums' verkiesbaar is boven het hypercorrecte 'data'.

[Reactie gewijzigd door The Third Man op 3 augustus 2024 08:43]

[hcQd]

JWST heeft hier helemaal geen tijd voor, die is voor jaren volgeboekt.

[bzuidgeest]

Anders

[Mushroomician]

Een 3d kaart waarin tijd de derde dimensie is. Dus 2 ruimtelijke dimensies.

Klinkt als een downgrade t.o.v. Gaia. Gaia maakt al jaren 4D kaarten. En je kunt ze gratis bekijken met Gaia Sky https://zah.uni-heidelberg.de/gaia/outreach/gaiasky/

[Reactie gewijzigd door Mushroomician op 3 augustus 2024 08:43]

[thomas_n]

Gaia kan veel minder ver kijken dan Euclid. Met Gaia worden voornamelijk kaarten van de beweging van sterren in ons melkwegstelsel gemaakt. (en enkele andere observaties in het nabije universum)

Euclid gaat kaarten maken van de beweging van sterrenstelsels op grote afstand, ver buiten de nabije omgeving die met Gaia bestudeerd wordt.

[pharmacist]

Ik vraag me af of in de buitenste grenzen van ons universum de expansie sneller is dan de snelheid van het licht, waardoor er een grens is, tot hoe ver wij zelfs met de krachtigste telescopen nog kunnen waarnemen.

[Tom Paris]

Niets is sneller dan de snelheid van het licht Wel is er een 'event horizon' waardoor we niet onbeperkt kunnen observeren: https://www.youtube.com/watch?v=eVoh27gJgME

[Reactie gewijzigd door Tom Paris op 3 augustus 2024 08:43]

[pharmacist]

Ik dacht dat tijdruimte in theorie wel sneller kan uitzetten dan de lichtsnelheid.

[mac5er]

Ja, 2 objecten die uit elkaar reizen met beide de snelheid van het licht. (expansie)
Ten opzichten van elkaar reizen ze met 2x de lichtsnelheid.
Maar onafhankelijk (dus ten opzichte van het universum) reizen ze dan met 1x de lichtsnelheid.

[Reactie gewijzigd door mac5er op 3 augustus 2024 08:43]

[Gepetto]

Ten opzichte van elkaar ervaren ze tijd dilatatie (en lengte extractie), de tijd gaat hierdoor 2x langzamer, waardoor de relatieve snelheid ten opzichte van elkaar 1 keer de lichtsnelheid zal zijn en niet 2 keer.

[Gepetto]

Dat is een misvatting. Binnen het universum kan inderdaad niets sneller bewegen dan het licht, omdat hier een oneindige hoeveelheid energie voor nodig zou zijn. Maar het heelal zelf kan wel degelijk sneller uitdijen dan de snelheid van het licht. Dit is ook de reden dat we uiteindelijk (even hypothetisch gesteld dat de aarde dan nog bestaat), geen sterren meer kunnen waarnemen, omdat het licht van die sterren ons nooit meer zal kunnen bereiken.

[Tom Paris]

Dan nog beweegt er niets sneller dan het licht Als twee objecten op (bjiv.) elk 75% van de lichtsnelheid uit elkaar bewegen krijg je idd te maken met de limiet van het waarneembare universum. Maar de objecten zelf bewegen niet sneller dan lichtsnelheid, alleen relatief aan elkaar. Belangrijk verschil...

[Gepetto]

Toch wel. Sterrenstelsels buiten de waarnemingshorizon moeten zich wel met meer dan de lichtsnelheid van ons verwijderen, anders kunnen ze in minder dan 13,8 miljard jaar tijd nooit op grotere afstand terechtkomen dan 13,8 miljard lichtjaar, maar goed, dat wil nog niet zeggen dat ze zich binnen het heelal met die snelheid verwijderen. Uitdijing is een ander begrip, dan verplaatsing.

[jastas]

Kleine aanvulling: niets is sneller dan het licht in het luchtledige

[mac5er]

Quantum entanglement ?
(correctie volgens mij kan de informatie overdracht niet sneller dan het licht helaas)

In theorie zouden tachyons dus sneller dan het licht kunnen reizen.
Maar daar is nog geen bewijs voor.

De echte theorie is:
"niets met massa kan de snelheid van het licht in het luchtledige overschrijden"

[Reactie gewijzigd door mac5er op 3 augustus 2024 08:43]

[RoamingZombie]

Niet helemaal. Quantum entanglement is raar omdat er dus geen afstand wordt overbrugt. Het effect is direct.

[Reactie gewijzigd door RoamingZombie op 3 augustus 2024 08:43]

[Gepetto]

Klopt, snelheid is alleen te meten d.m.v. afstand en tijd (s=v * t), beide factoren ontbreken bij entanglement, dus kun je ook niet spreken van snelheid. Het maakt dus ook niet uit hoe ver de beide 'deeltjes' van elkaar verwijderd zijn.

[Klaus_1250]

De echte theorie is:
"niets met massa kan de snelheid van het licht in het luchtledige overschrijden"

Bijna, het is niet overschrijden, maar bereiken. Niets met massa kan de snelheid van het licht bereiken.

[Compuchip87]

Dat kan ik beter Govert Schilling laten uitleggen: https://www.skyatnightmag...expand-faster-than-light/

TL;DR: Twee punten in het universum kunnen met meer dan de lichtsnelheid van elkaar vandaan bewegen zonder dat dit in tegenspraak is met de relativiteitstheorie.

[Gepetto]

Dat is ook precies wat de relativiteitstheorie is: Vanuit het oogpunt van een observator die tussen die twee punten in staat, bewegen beide punten met de lichtsnelheid, alleen in tegengestelde richting. Vanuit het oogpunt van één van de twee punten zal het andere punt zich altijd met maximaal de lichtsnelheid verwijderen.

[droofx]

Google op “ visible universe vs actual universe” om meer te leren

[Mindfree]

De expansie is nergens sneller dan de snelheid van het licht. Echter doordat de ruimte zelf ook uitzet en objecten steeds verder van elkaar komen te staan is het wel zo dat we steeds minder van ons universum kunnen zien omdat het licht daarvan ons nooit meer zal bereiken

Ons universum wat we kunnen zien is ongeveer zo een 28 miljard lichtjaar totaal. Vanuit aarde kijk je namelijk 2 kanten op als straal en diameter.

De daadwerkelijk grootte is momenteel geschat op ongeveer 93 miljard lichtjaar. In de zeer verre toekomst indien het universum nog bestaat zou intelligent leven kunnen denken dat het universum klein is omdat ze geen verre sterren meer kunnen zien omdat die allemaal buiten bereik zijn gevallen omdat de ruimte zelf dus uitzet.

Hun universum zal dan nog bestaan als een groot sterrenstelsel. Maar dat is wel heel ver in de toekomst dus...

[itcouldbeanyone]

“We leven allemaal in een black hole”
Hopelijk geeft deze missie daar meer inzicht in.

[Baltar]

Vanop?

[GenomDalar1983]

Vlaams?

[Bergen]

De auteur van dit artikel is Vlaams, en dan is vanop gebruikelijk. https://taaladvies.net/vanop-of-vanaf-een-afstand/

[DennisDeMennis]

In principe is het een eiland, dus het is gelanceerd óp een eiland, niet ín een plaats.
(Zoals je zegt ín Nederland, of ín Amsterdam, maar óp Texel).
Dat ‘van’ erbij en dat het aan elkaar staat ziet er wel gek uit ja.

[mac5er]

Geweldige 3D animatie !
Even m'n collega's becomplimenteren

[g_v_rijn]

Ieder zijn werk c.q. hobby.
Ik leef graag in het heden - dan in toekomstige modellen

[multikoe]

Wie leeft er dan in de toekomst? Ik lees daar helemaal niets over.

[g_v_rijn]

De toekomst is het 'verlangen naar'. Of dit reeds in het verleden heeft afgespeeld - doet er niet toe.

[multikoe]

Dromen over wat was en wat kan komen is zo passé Ziehier de ondergang van nostalgie en fantasie...

[g_v_rijn]

Noem het 'realisme'