Overklokker Elmor breekt acht jaar oud kloksnelheidsrecord met Core i9 13900K

De Zweedse overklokker Elmor heeft een Intel Core i9 13900K overgeklokt naar de hoogste kloksnelheid waarop een processor ooit heeft gelopen. De chip bereikte een kloksnelheid van 8,8GHz met stikstofkoeling, waar de cpu standaard maar tot 5,5GHz boost.

Van het overklokresultaat is een verificatie te bekijken op de website van CPU-Z. Daar is te zien dat de processor werd gebruikt met acht cores actief, waarvan er zeven op 3GHz draaiden en eentje op de recordbrekende 8812MHz. Dat is niet meer dan gebruikelijk bij dit type van records; het draait uitsluitend om het screenshot stable krijgen van het systeem.

CPU-Z-screenshot van het overklokrecord
CPU-Z-screenshot van het overklokrecord

Elmor gebruikte een ASUS ROG Maximus Z790 Apex-moederbord voor zijn recordpoging, een moederbord dat ASUS speciaal maakt voor overklokkers. Ten behoeve van geheugenoverkloks heeft het bord bijvoorbeeld maar twee DDR5-slots. Voor de koeling gebruikte Elmor vloeibare stikstof met een temperatuur van -196 graden Celsius, gegoten in een prototype van Elmors zelfontwikkelde Volcano LN2-pot.

Tot nu toe stond het kloksnelheidrecord op naam van The Stilt, die een AMD FX-8370 tot 8722MHz wist te klokken. Dat gebeurde in 2014 - acht jaar lang is het dus niemand gelukt om een hogere kloksnelheid te bereiken. Voor de introductie van de Bulldozer-gebaseerde AMD FX-chips was dit record vaak in handen van Pentium 4- en Celeron D-cpu's, die bekendstonden om hun mogelijkheid om zeer hoge klokfrequenties te halen. Intel kondigde de Core i9 13900K donderdag aan. Tweakers publiceerde dan ook een review van alle nieuwe 13th Gen Core-processors, die bekendstonden onder de codenaam Raptor Lake.

De overkloksetup van Elmor
De overkloksetup van Elmor

Door Tomas Hochstenbach

Redacteur

20-10-2022 • 15:53

86

Reacties (86)

86
85
44
6
0
31
Wijzig sortering
Waarom lees ik overal een max boost van 5.5 GHZ terwijl in de specs van Intel gewoon 5.80 GHZ staat?

https://ark.intel.com/con...cache-up-to-5-80-ghz.html

Ik snap dat hij het in de praktijk niet vaak zal halen maar toch, de max is 5.80. (5.5 komt zelfs helemaal niet voor in de specs)

Max Turbo Frequency 5.80 GHz
Intel® Thermal Velocity Boost Frequency 5.80 GHz
Intel® Turbo Boost Max Technology 3.0 Frequency ‡ 5.70 GHz
Performance-core Max Turbo Frequency 5.40 GHz
Efficient-core Max Turbo Frequency 4.30 GHz
Performance-core Base Frequency 3.00 GHz
Efficient-core Base Frequency 2.20 GHz

[Reactie gewijzigd door Navi op 23 juli 2024 09:17]

De 5,8GHz geldt alleen wanneer er één (of hooguit twee) cores worden belast. De 5,5GHz is de maximale boost van de P-cores wanneer ze allemaal worden belast.
Maar voor dit record is er ook maar één core belast tot 8,8GHz dus dan zou 5,8GHz wel representatiever zijn, als voor dit record wel alle cores zou hoog zouden draaien is 5,5GHz logischer. 5,8GHz is immers de spec voor deze prestatie.
Goed te weten. Maar waarom publiceert Intel de 5,5 GHz niet op ARK?
Dat doen ze al de nodige generaties niet meer met de all-core turbo, laat staan het volledige overzicht van turbo's die gelden per aantal belaste cores. Vandaar dat we het als onderdeel van de temperatuurtest altijd rapporteren in onze reviews.
Maar als de 8,8 GHz slechts gehaald is op een core, is 5,80 GHz dan niet de betere vergelijking? (Minor criticism ;) )
Ja, maar dat is dan ook precies wat er hier gebeurd toch? Sterker nog. Het systeem is niet eens belast. Het is alleen “screenshot stable”.

Er draaien 7 cores op base clock en eentje op 8,8GHz. Klinkt effectief exact als single core max turbo clock.
Als overclocking-leek en niet lollig bedoeld: Wat is hier het praktisch nut van? Of moet ik dit meer zien als een hobby iets.
Het stamt uit de tijd dat processors hoofdzakelijk nog een core hadden,
nog meer vroeger had je zelfs een “turbo”-knop maar dat waren bij bepaalde spellen/software niet handig.
Met het bijvoegen van bepaalde instructiesets en multicore is het langzaam naar de achtergrond gegaan.


Wel zijn er allerlei leuke technieken mee ontstaan die steeds vaker gebruikt worden.
Liquid cooling vb maar ook immersion in bepaalde vloeistoffen,
https://en.wikipedia.org/wiki/Immersion_cooling
Je kunt een extreem snel server opzetten in een relatief kleine ruimte die ook nog eens makkelijker te koelen is en waar stof (brandgevaar) een veel kleiner probleem wordt.
Fun fact.. De turbo knop deed niet je cpu overclocken. Het niet aanzetten van de turbo verminderde (vaak halveerde) je cpu performance zodat legacy software niet in de problemen kwam. Dus als je de turbo nooit had aanstaan, had ook vrij weinig aan die nieuwe cpu.
Precies andersom. De turbo knop ingedrukt vertraagde je processor zodat je game op de juiste (lage) frame rate draaide.

Edit: maar ik snap dat het er maar net aan ligt hoe de draadjes op het moederbord zijn verbonden…

[Reactie gewijzigd door ultimate-tester op 23 juli 2024 09:17]

Ik kan mij eigenlijk niet herinneren dat je de turboknop in moest drukken om de klok juist te verlagen. Dit was vrijwel altijd niet zo.
Bij mij was het 25 of 33 MHz.
Maar ingedrukt of niet weet ik echt niet meer. 🤔 of was het 16 MHz? Pfff iets te lang geleden.
40 normaal of 16 “zonder turbo” bij mijn 386DX40… dacht ik mij te herinneren. Nooit iets tegen gekomen dat niet in turbo werkte.

[Reactie gewijzigd door poing op 23 juli 2024 09:17]

De turbo was al van ver voor de 486 ;)

Zelfs 286’s hadden die al.... Jaja, ik ben oud aan het worden.
Vervangen door een NEC V40 als je meer snelheid wilde…
Als we dan toch in de oude doos graven wil ik de NEC V20 als upgrade voor de Tulip 8086 gebaseerde systemen nog wel noemen ;)
Dat was de 8088 en de V30 was compatibel met de 8086 De Tulip Compact 2 werd standaard uitgeleverd met een NEC V20.
Onze 8086 deed er vroeger 8/12 MHz mee
Erg leuk die turbo knop om mee te spelen, zodat je broer(tje) tijdens een game dan net te vroeg/te laat sprong :+
Op de 8086 zelfs, mijn eerste pc na een mpf-II en een echte Apple ][
Dit is incorrect. Vwestlife heeft pas een mooie video gemaakt over deze misstanden. https://youtube.com/watch?v=zpq9irl2yE4
Ik heb een pentium 66 gehad met display naast de turbo knop.
Zonder turbo 33mHz, met gaf hij 66mHz aan.
Geen idee waarom jij 0 en de ander +2. Go Tweakers.

Turbo betekende niet het "turbo" met de associatie 'super duper snel' die we er mee hebben. Elke fabrikant had een eigen opzet, maar in de meeste gevallen werkte de turbo inderdaad andersom. Als je de turbo aanzette, dan werd de CPU terug geklokt naar (meestal) 4 of 8mhz

https://www.youtube.com/watch?v=p2q02Bxtqds
Jep... sommige spelletjes waren onspeelbaar snel geworden als de turbo aanstond :p
De oer-turbo knop was om inderdaad de snelheid te verlagen bij de 8086 omdat toen de timing nog grotendeels softwarematig was. Dus als je PC op de hoogste snelheid stond klopte de timing in bepaalde programma's/spelletjes niet meer. Die programma's gingen uit van een kloksnelheid van 4,77MHz, terwijl nieuwere compitable processoren al 8 of 10MHz hadden.
Citaat uit de wiki van de 8086-processor: "Veel PC-klonen hadden een optie om de processor tussen de oorspronkelijke 4,77 MHz en 8 MHz te kunnen schakelen."
Computers ben je beter in als in schrijven.
Moest twee keer lezen voor ik begreep wat je duidelijk wilde maken.
Het praktisch nut is voornamelijk voor hardware fabrikanten die het in huis doen. Op die manier kunnen ze hun producten beter begrijpen en fine tunen.

Maar in dit geval is het gewoon de hobby inderdaad. Geen praktisch nut, maar wel bragging rights :)
rsnubje Testlabcoördinator @J2S20 oktober 2022 16:21
Nouja, wat je omschrijft is ook praktisch nut. Er zijn best wat features op moederborden tegenwoordig die bedacht zijn door overklokkers, die toch wel verrekt handig waren.
Kan je een paar van dat soort features noemen, die nu gemeengoed zijn geworden?
rsnubje Testlabcoördinator @segil21 oktober 2022 10:56
Sowieso heel veel settings in je bios die het makkelijker moeten maken om te overklokken.
De score die je BIOS geeft aan je processor betreft overklokbaarheid is er al 1 van. Ook de auto tuner.

Laat ik voorop stellen dat lang niet alles puur en alleen door overklokken komt wat ik hieronder noem, maar het heeft er wel een rol in gehad.

Bij Asus is de Dimm.2 voor m2 SSD's volgens mij ook een gevolg van dat SSD's te dicht op de cpu zaten en vervolgens bevroren en issues gaven, dus zochten ze wat meer afstand.

Dual BIOS of voorheen verwisselbare BIOS chip, was ook een oplossing voor BIOSsen die vaak corrupt raakten onder extreme kou en dus makkelijk vervangen moesten kunnen worden. De logische volgende stap is dan de evolutie naar flashback.

En omdat overklokken een ding is, zijn er om die reden natuurlijk ook beefyer VRM's met alle voordelen die dat brengt. Ditzelfde geldt ook voor videokaarten.

Ook platte caps of zo min mogelijk componenten rond de cpu is zover ik weet in eerste instantie voor overklokken gedaan.

Uiteraard ook onboard power-on of reset knoppen, maar als doorsnee gebruiker heb je daar iets minder aan. En ook de HEX/error displays.

Dit is wat ik kan bedenken, er zal vast meer zijn en vast niet alles is puur en alleen te danken aan overklokkers, maar soms is het nodig om bepaalde dingen te versnellen in ontwikkeling.
Allemaal mooie innovaties, maar ik krijg toch de indruk dat alle features die er zijn door overklokkers, ook alleen gebruikt worden door overklokkers?
rsnubje Testlabcoördinator @thetakman21 oktober 2022 12:08
Klopt ook wel, maar voor de gebruikers die toch even dat beetje extra uit hun systeem willen halen is het ook handig. Dat is nog best een grote groep.
Ik denk dat AMD en Intel er nu zelf ook gebruik van maken; PBO2 bv, waarmee de CPU zelf "zoekt" naar de beste voltage vs frequency, om zo het maximale uit de CPU te halen. Wat daar gebeurt, deden wij "vroegâh" handmatig; voltage en clock speed aanpassen. Nu kun je nog handmatig NB (of was dat de base clock?) & MEM speed aanpassen.

In het begin kon je je NB speed nog wel eens 25% of meer verhogen, door de clock multiplier te verlagen. Zo kon je pheriperals sneller laten draaien (grafische kaart, bv) en de doorvoersnelheid van opslagmedia verhogen.

Die base clock van 100MHz -> 125MHz/133MHz; als je multiplier op je CPU x8 was, dan ging die ook van 800MHz naar 1000MHz. Op de AMD Durons was dat vaak een succes. Hopend dat je randapparatuur in staat was om die verhoogde bussnelheid te verwerken. En dan met een potloodstreepje de multiplier unlocken en proberen 1100MHz of meer te bereiken.

*edit*: ps. Ook undervolten is een vorm van "overklokken". Het is een hele kunst om het beste voltage voor jouw CPU te ontdekken; dat kan millivolts schelen met een andere CPU. En, net zoals een benzinemotor een "ultiem" toerental heeft, waarop de auto het "lekkerst" loopt, zo heb je dat ook met CPU's.

Die techniek zien we nu ook terug bij AMD, met de ECO-mode; de 7950X op 105W persteert bijna even goed als op 170W.

[Reactie gewijzigd door Timoo.vanEsch op 23 juli 2024 09:17]

Het overklokken is voor de meesten een hobby inderdaad.
Sommigen kunnen mogelijk wel leven van de bekendheid en bijbehorende sponsordeals, maar dat zal eerder uitzondering dan regel zijn.
Voornamelijk hobby, ja. Zie het als mensen die hun auto maximaal tunen, dat is ook voor de lol want er is erg weinig praktisch nut buiten competities met elkaar. Hardcore overclocking kennis is misschien iets nuttiger want er is geen wettelijke maximumsnelheid van PC's, maar niemand gebruikt vloeibare stikstof in het dagelijks leven dus de kennis is slechts gedeeltelijk overdraagbaar. Dit is voornamelijk voor de lol/om de eerste of de beste te zijn.
Gewoon een hobby. Het heeft geen normaal nut en de systemen lopen ook niet stabiel.
Puur voor de kick!
Dat record was toch een soort van legendarisch en liet een beetje zien hoe Bulldozer in ieder geval op veel gigahertzen kon draaien, ondanks dat die chips daar alsnog niet snel van werden. Toch gemengde gevoelens dat dat record nu eindelijk gebroken is.
Dit gaat ook meer over zo’n hoog mogelijk nummertje scoren dan over performance. Ze hebben dan ook slechts 1 core zo hoog mogelijk geklokt. Ik vermoed dat buiten de gedraaide benchmarks niet veel software stabiel gaat draaien of zelfs opstarten met de settings waarmee ze het wereldrecord bemachtigd hebben.
Dat spreekt voor zich, maar het blijft bijzonder dat dat record zo lang staande heeft gehouden.
Dat is zeker zo. Daar had ik nog niet bij stil gestaan. :)
Hier wordt geen benchmark gedraaid,

gewoon hopen dat de PC start en dat je CPU-Z kan opstarten om een screenshot te maken voor de pc crashed,

dit is totaal onbelast.
Huh? Moet je de processor dan niet belasten om zo'n hoge frequentie te halen? Of hebben ze de base-clock gebruikt?
Je kunt zelfs afvragen of die overgelockte core überhaupt stabiel is. Mogelijk draait alle software op de overige cores die niet zo ver zijn overgeclockt.
@Hansie9999 had ik niet door.

Kan het zijn dat Windows opstart zonder dat ie die ene overklokte core aanraakt? Kan Windows als zodanig geconfigureerd worden? Stel dat dat kan, wat doet de pc dan crashen als je enkel die ene core overklokt dmv een multiplier maar voor de rest niets overklokt? De vragen die bij me opkomen als ik jullie reacties lees.

Edit: die laatste vraag moet verder gaan dan enkel Windows. Stel dat je vanuit meest low level manier de gehele overklokte core omzeild. UEFI en al. Zodat die core geen enkele instructie moet uitvoeren. Wat maakt de limiet dan?

Kan je dan zelfs nog over kloktiks spreken als er toch geen instructies zijn? Over simplified maar. Een binaire 0 is 0v en een 1 is ingesteld core voltage. Je kan niet instant van 0 naar een bepaald voltage en terug naar 0 gaan. Daar zit altijd een vertraging op. Wat maakt dat er een maximum snelheid is waarmee 1 en 0 kan uitgelezen worden. Eens die limiet bereikt is kan je dit nog wat oprekken door het voltage te verhogen en daardoor het verschil tussen 0 en 1 groter te maken. Maar als je geen instructies uitvoert op die core. Wat maakt het dan nog uit? Dan kan je die core aan 1Phz draaien waardoor de spanning stabiel de helft is van de ingestelde core voltage ipv individuele kloktiks. Niets crasht want de core krijgt toch geen instructies.

Dat doet me denken aan de nieuwsberichten van vroeger. Dat onderzoekers 1 transistor aan 500Ghz hebben laten werken of toch iets van die orde. En dan denk ik aan de werking van een individuele transistor en besef ik dat men bovenstaande verhaal te vereenvoudigd is om zo een vraag deftig te kunnen beantwoorden.

[Reactie gewijzigd door BlaDeKke op 23 juli 2024 09:17]

Inderdaad,

voor mij heeft het ook totaal geen nut en zelfs geen "wereldrecord" waarde,

Bij mij telt enkel de snelheid die een PC heeft die ook effectief stabiel en bruikbaar is (minstens volwaardige benchmarks draaien)

Is een beetje zoals dragracen, zal mij worst wezen hoe snel je een auto rechtdoor kan laten gaan zolang hij pas bij de finish ontploft, mij gaat het meer om hoe snel kan je een auto een volledige race laten rijden met bochten en remmen :)
Denk dat "The Stilt" weer eens een nieuwe poging moet gaan wagen (2014) is natuurlijk alweer tijdje geleden.misschien dat hij met nieuwe generatie amd processen een kans heeft.
Yup RIP Bulldozer record. Maar laat ons niet vergeten dat het toch maar 8 jaar stand heeft gehouden wat een prachtige prestatie is.
Er zijn leuke vergelijkingen gemaakt in Olympisch turnen, tussen 1980 en nu. Met waar je in 1980 goud mee won kom je nu niet eens meer door de qualificaties. Records blijven gebroken worden. Ook dit record van de 8.8 GHz zal wel een keer ingehaald gaan worden. 8-)
Ik had het leuker gevonden als die FX destijds op een clocksnelheid van 8370MHz had gedraaid en deze nieuwe processor op 13900MHz :Y)
Geef de naam van de CPU gewoon weer de hz-naam, old-school :D
Dus dat was die spanningsdip op het net.....
Menig waterkoker verbruikt denk ik makkelijk 2 tot 3 keer zoveel.
Leuker tijd was dat vroeger, beetje overklokken, grotere fan, net wat meer fps. Maar de afgelopen 15 ish jaar al niet eens meer over gelezen, leuk dat er nog een groep enthousiastelingen zijn 😎
toch snap ik niet waarom hij de eer krijgt om een snelheids record te breeken dat 13-14 jaat oud is
met de niewste procesor ?

natuurlijk is het te breken met een proc die vetter zuiniger en meer mogelijk heden heeft dan een proc van 14 jaar out de amd die voor het record was gebruikt.

ik will hem wel eens zien het oude record te verbreken met de zelfde proc.
vind hooguit dat hij het eerste record met de 13de generatie proc heeft
dat ongetwijvelt well weer gebroken zou worden
Vond en vind het nog steeds een nutteloze actie dat overklokken.
Zal het nut ervan nooit snappen.
Of is het gewoon puur amusement?
Vond en vind het nog steeds een nutteloze actie dat bridgen.
Zal het nut ervan nooit snappen.
Of is het gewoon puur amusement?

Vond en vind het nog steeds een nutteloze actie dat bier drinken.
Zal het nut ervan nooit snappen.
Of is het gewoon puur amusement?

Vond en vind het nog steeds een nutteloze actie dat reageren op nieuws-items die je overduidelijk niet interesseren.
Zal het nut ervan nooit snappen.
Of is het gewoon puur amusement?

Etc.
:+
Heb hier een I5 6600K in gebruik O.C op 4.6 Ghz
Ruim een uur lang Aida extreem op de pijnbank 0,0 cpu throttle.

[Reactie gewijzigd door Jeroen hofman op 23 juli 2024 09:17]

Welke settings gebruik je, ik heb hier ook nog eentje draaien maar met een minimale overclock van 10%.
Enable XMP in de BIOS
cpu voltage 1.345
Sync all cores 46
DDR4 3000 Mhz
Mobo Asus Z170 Pro gaming
Temp zweeft rond de 60 graden

(edit, typo)

[Reactie gewijzigd door Jeroen hofman op 23 juli 2024 09:17]

Ik heb hetzelfde moederbord, straks eens proberen, thx!
Vond en vind het nog steeds een nutteloze actie dat bier drinken.
Zal het nut ervan nooit snappen.
Of is het gewoon puur amusement?
Hee hoo whaaa? Nee nee.

Na uitputtend wetenschappelijk onderzoek hebben we kunnen concluderen dat alcohol wel degelijk een oplossing is!

Heel nuttig dus voor als je problemen hebt.
Hersencellen doden door alhohol inname is destructief.
Dat zegt ie toch ook?
Het oplossend vermogen van alcohol is bewezen.
Dat dat niet het gewenste resultaat met zich meebrengt, is een hele andere discussie... :+
Overklokken en (direct verband) onderklokken heeft nog steeds zijn voor- en nadelen. Zo kan een lagere/goedkopere CPU mogelijk sneller draaien dan zijn klasse hoger, kan je mogelijk wat extra juice uit je oude CPU trekken zonder geld te trekken voor een nieuwe systeem. Maar ook onderklokken is een sport geworden, lager verbruik met gelijke prestaties, stiller systeem.

En ja, daar zit een tak van sport in om zo de snelste/beste/gaafste/hoogste te zijn, maar uit zulke acties komen ook weer verbeteringen/technieken/methodes die je hopelijk ooit terug zal zien in basisprincipes (zoals huidige generatie CPU's bijna al draait op de 'old school' overklokmethodes, thermisch of verbruikmatig).
Overclocken in het algemeen of bovengenoemde praktijken? Eerlijk toegegeven vind ik het tegenwoordig ook niet zo spannend meer, maar een record breken is natuurlijk wel leuk. Ooit had je nog significante prestatiewinst en was het voornamelijk leuk omdat je met goedkope hardware de prestaties van de duurste hardware kon evenaren. Neem bijvoorbeeld de P2 Celeron 333MHz die gemakkelijk op 500MHz wist te draaien en daarbij de snelste P2 450MHz kon verslaan in spellen zoals Quake2. Je had hier ook geen speciale koelers voor nodig en was absoluut een zeer goeie prestatieverbetering en kostte nauwelijks moeite. Misschien heb je die tijd niet bewust meegemaakt maar ik weet zeker dat een hele hoop tweakers overclocken juist super leuk vonden om precies die reden, goedkoop een supersnelle pc kunnen bouwen als je wist wat je moest kopen. Er zijn ook tal van unlockable videokaarten geweest (bijv. radeon 9500) die bijna 100% prestatiewinst wisten te halen door een simpele truuk. Wat is daar nou niet leuk aan?
Is vooral voor de sport, kijken hoe ver/snel je kan gaan. Ik denk niet dat hij nu lekker op 8,8ghz zit te gamen en 500fps in Call of Duty haalt :+ De setup in de foto ziet er dan ook zeer onpraktisch uit, niet om te gamen maar puur snelheid maken. Vroeger (of nu ook nog , weet ik niet), diende overklokken wel dat doel, om je CPU net wat sneller te maken zodat je games net wat beter draaiden. Toen waren de toenames in snelheid ook niet zo hoog, je was volgens mij al blij als je processor 10mhz sneller kon.

Een ander voorbeeld is drag racing, dat is eigenlijk ook overklokken, maar dan met een motor. Ook niet erg nuttig, maar wel leuk.. Muahahaha }>
"Vindt het nog steeds een nutteloze actie dat racen."
Het is laten zien wat mogelijk is en ontwikkelen. Bovendien is het nieuwsaandacht. Je moet eens kijken wat het Mercedes kost in de F1 te zitten maar ook daar is technologie richting de straatautos gesijpeld. De voornaamste reden is vermaak voor de fans en naamsbekendheid.
Opmerkelijk dat hij dit gedaan heeft op Windows 7, een OS dat niet enkel EOL is, het ondersteund ook helemaal dit type CPU niet.

Echter iets zegt mij dat dit net de reden is waarom Win7 gebruikt is, dan is de helft van de CPU niet in gebruik waardoor je de P cores nog wat verder kan duwen.
Beter te strippen slipstreamen.
Dan nog... daar staat een 8805 MHz, dit is 8812 MHz dus nog altijd hoger zeg maar, maar of die jij aanhaalt ooit is gevalideerd geen idee.

Wil overigens best wel eens weten wat een CPU met zo'n clock verbruikt op dat moment.... We hebben al gezien dat de nieuwste processoren (zowel Intel als AMD) gigantische hoeveelheden stroom kunnen slurpen... Denk dat dit te kort is om serieus te kunnen meten ?
Ja klopt, het is alsnog hoger. Hij komt alleen online na validatie. Anders weigert de upload.
Ik heb zelf niet gemeten tijdens mijn FX 8GHz sessie. Dus helaas kan ik die niet aangeven.

[Reactie gewijzigd door Sparks.nl op 23 juli 2024 09:17]

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.