Core i9-13900K bereikt als eerste cpu ooit recordkloksnelheid van 9GHz

Overklokker Elmor heeft een nieuw snelheidsrecord behaald op een Intel i9-cpu. Hij haalde een kloksnelheid van iets meer dan 9GHz op een Core i9-13900K, zeker 0,2GHz meer dan het eerdere record.

Het resultaat is gedeeld via HWbot, hoewel de verificatie voorlopig niet op de recordlijst van CPU-Z staat. Het record werd behaald door de Zweedse overklokker Jon Sandström, die bekend is onder zijn alias Elmor. Hij haalde een snelheid van 9008,82MHz op een 13e generatie Intel Core i9-13900K-cpu waarvan alleen de performance cores waren ingezet. Het team haalde de snelheid op een enkele performance core, terwijl de andere cores op een normalere snelheid draaiden.

Hij werkte samen met een team van ASUS, dat ook het Z790-moederbord heeft geleverd om het wereldrecord te halen. De Z790 Apex is speciaal gebouwd voor overclocking en werd ook al bij een eerdere recordpoging gebruikt. Dat bord heeft bijvoorbeeld slechts twee DDR5-slots. Daarnaast heeft Elmor daar nog een eigen pot, of container, opgezet, waar hij koelvloeistof in goot.

Bij zijn vorige poging heeft Elmor nog vloeibare stikstof gebruikt, waarmee de processor tot -196 graden Celsius werd gekoeld, maar deze keer heeft hij vloeibaar helium ingezet. Daarmee liep de temperatuur in de koeling terug tot -250 graden. Elmor zegt dat er slechts genoeg helium beschikbaar was om de cpu maximaal een uur te koelen.

Het nieuwe record volgt slechts twee maanden nadat hetzelfde overklokteam het vorige wereldrecord voor cpu-snelheden had gevestigd. Toen haalde Elmor een snelheid van 8812MHz met een vergelijkbare set-up. Daarmee brak hij een record dat al uit 2014 dateerde. In 2014 haalde The Stilt een kloksnelheid van 8722MHz op een AMD FX-8370-cpu.

Reacties (136)

[Verwijderd]

Op naar de 1THz

[JumpStart]

Op naar de 1THz

Nou, nee. Als je heel even voor het gemak de lichtsnelheid in vacuüm aanhoudt voor de signaal-snelheid in een halfgeleider (wat wel ongeveer klopt, genoeg voor een benadering in ieder geval) dan komt een schakelsnelheid van 1 THz overeen met een signaalafstand van ongeveer 0,03 mm 0,3 mm.

Een CPU, eentje met een centrale kloktik tenminste, kan nooit op tijd over de hele lap halfgeleider alle signalen op tijd laten aankomen, als de kloksnelheid daar te hoog voor is. 1 THz, dus nog eens meer dan een factor 100 sneller dan de (bijna) 10 GHz nu, is fysiek gewoon onmogelijk.

AMD en Intel moeten al jaren in hun CPU ontwerp rekening houden met reistijden van signalen tussen verschillende chip onderdelen, en dat is nog maar in het GHz-bereik.

[Reactie gewijzigd door JumpStart op 22 juli 2024 15:50]

[avlt]

Inderdaad. De snelheid en dus afstand waarmee signalen zich verplaatsen is al heel lang een issue. Die afstanden was b.v. de reden dat de eerste Cray-1 supercomputers in een stervorm gebouwd waren en de kabels tussen de verschillende boards precies op lengte waren gemaakt. https://en.wikipedia.org/wiki/Cray-1
En ja, die had een voor 1976 onvoorstelbare 80Mhz clockspeed...

[Mindfree]

Ze zijn tegenwoordig ook bezig met optische verbindingen omdat die veel sneller zijn dan de huidige elektrische.

Dus daar zit zeker wel nog een stuk rek in. Maar GHZ of hoger alleen in niet alles bepalende. IPC is meer bepalend.

[E.Bouma]

Nou... NEE! , net andersom.
Jumpstart heeft het over de "snelheid" van het signaal in het medium.
De snelheid van elektrische signalen in een draad is bijna (99,x % van de) lichtsnelheid en de snelheid van optische signalen in een glasvezelkabel is ongeveer 2/3 van de lichtsnelheid, dus...
Wel is de bandbreedte van optische signalen groter dan elektrische, maar dat is toch wat anders.
En, heel belangrijk, optische signalen zijn veel minder gevoelig voor storingen dan elektrische.

[sprankel]

De snelheid van de elektromagnetische golf, niet de elektronen zelf, kan de lichtsnelheid benaderen maar in een koperen draad zit je ook op 2/3 van de lichtsnelheid. De reden daarvoor is met name de shielding die ervoor moet zorgen dat als jij die kabel vast neemt, die elektromagnetische golf niet door je hand gaat maar gevangen blijft in die kabel. Die schielding gaat echter ook in de kabel inwerken op die elektromagnetische golf waardoor die vertraagt.

In naakt koper die je ergens in de lucht hangt zonder iets er rond, dan gaat die elektromagnetische golf de lichtsnelheid benaderen maar door weerstand van het koper zal het nog altijd, weliswaar bijna verwaarloosbaar, vertraagd worden.

Als je naar de elektronen zelf kijkt, die bewegen bij wisselspanning niet omdat je ze continu vooruit, achteruit trekt. Bij directe spanning bewegen die wel in 1 richting maar extreem traag, reken ergens op centimeter werk per uur in een gewone kabel.

Als je naar optische kabels gaat kijken zijn er 2 andere factoren die je signaal gaan vertragen. Een eerste is het medium zelf, als jij licht door een mistbank schijnt gaat dit het licht enorm vertragen. Een glaskabel bestaat zoals de naam het zegt uit glas en glas is eigenlijk niet echt geweldig, het vertraagt licht meer dan dat je het door lucht stuurt. Een ander probleem is weerkaatsing, het licht botst heen en weer in de kabel waardoor je signaal meer afstand aflegt dan de lengte van je kabel.

Dat levert eenzelfde resultaat op, zowel elektromagnetische golven als optische kabels geven +/- 2/3 van de lichtsnelheid. Echter gezien weerstand oploopt bij langere afstanden bij elektriciteit preferen we optisch voor lange afstanden.

Echter, bij optisch kan je het probleem oplossen waar dat bij elektrisch niet mogelijk is. Je kan immers in de praktijk geen elektriciteit inzetten zonder het af te schermen maar je kan wel een holle glas kabel maken en die vervolgens vacuum trekken.

Als je die kabel dan héél recht legt zodat je signalen zoveel mogelijk recht gaan, dan gaan die sporadisch wel eens botsen met het glas maar de meeste tijd zullen ze door de holle vacuum kern gaan en dus kan je terug vrij dicht op de maximale lichtsnelheid gaan. Dat soort fibers zijn al op de markt, Google op "HCF Optical Fiber"

In theorie kan je hetzelfde trucje gaan gebruiken op een CPU echter ik heb een bezwaar, de CPU zelf schakelt niet met licht maar met eletriciteit, dat wilt zeggen dat je gaat moeten omvormen van elektriciteit naar licht waarbij ik vrees, gezien de extreem korte afstand, dat je meer tijd gaat verliezen met het omvormen dan wat je daadwerkelijk zou winnen tijdens transport.

[TStick]

Optische transistoren zijn ook al enige jaren in ontwikkeling. Fotonische processoren zijn ook al gemaakt. Als deze technologieën convergeren, maakt de rekenkracht weer grote stappen. Maar het zal nog wel een aantal jaar duren voor zoiets op commercieel interessante schaal geproduceerd kan worden.

https://phys.org/news/202...ocessor-polarization.html

[vliegendekat]

Ze zijn tegenwoordig ook bezig met optische verbindingen omdat die veel sneller zijn dan de huidige elektrische.

Dus daar zit zeker wel nog een stuk rek in. Maar GHZ of hoger alleen in niet alles bepalende. IPC is meer bepalend.

Wat zou het probleem kunnen zijn van optische verbindingen?

[MSalters]

Het probleem?

Er is een lijstje. Ten eeste hebben transistoren een elektrische uitgang; je moet dat dus omzetten in licht. Ten tweede hebben transistoren een elektrische ingang, je moet het licht dus ook terug omzetten naar elektriciteit. Ten derde moet je lichtgeleiders maken in je silicium, elektriciteit gaat veel makkelijker een rechte hoek om. Ten vierde zitten we inmiddels op ~7nm afmetingen, terwijl licht een golflengte heeft van zo'n 700 nm, dus dat is twee ordes groter.

Optische verbindingen zijn een realistische optie om DIMM's met een CPU te verbinden, maar op een CPU is het behoorlijk zinloos.

[vliegendekat]

Optische verbindingen zijn een realistische optie om DIMM's met een CPU te verbinden, maar op een CPU is het behoorlijk zinloos.

Precies.

En ook voor DIMM's heeft het geen zin.

De vraag was dan stiekem ook retorisch.

[watercoolertje]

Dus daar zit zeker wel nog een stuk rek in. Maar GHZ of hoger alleen in niet alles bepalende. IPC is meer bepalend.

Het is beide gewoon net zo bepalend lijkt me en het ene het andere niet uit hoeft te sluiten.

Beide zijn ook eindig en daar zit de crux volgens mij, de Nuttige GHz range kruipt al jaren langzamer omhoog, dat is weer op te vangen met meer cores (niet voor alles) en/of een betere IPC.

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 22 juli 2024 15:50]

[Alfa1970]

.

[Reactie gewijzigd door Alfa1970 op 22 juli 2024 15:50]

[MeMoRy]

Die signaalafstand is nu al een probleem. Want ook op 5 GHz duurt het een paar clockcycles om een signaal van de ene kant van de chip naar de andere te krijgen.* Maar toch doen processoren wat ze doen en doen dat goed, omdat hier rekening mee gehouden is bij het ontwerp. Dus dat is niet de beperkende factor.
De limiet wordt eerder veroorzaakt door schakelsnelheden van halfgeleiders, stabiliteit van voedingsspanning en warmteafvoer.

Edit: signaalgeneratoren die 1THz signalen kunnen genereren zijn bijv gewoon te koop. e.g.: https://www.radiometer-ph...es-for-signal-generators/

edit 2: (*) ik had een rekenfout in m'n hoofd

[Reactie gewijzigd door MeMoRy op 22 juli 2024 15:50]

[JumpStart]

Het duurt een aantal cycles om gegevens verstuurd te krijgen. Dus data van register (of cache) naar de ringbus, op de ringbus hoppen naar de juiste bestemming, van de ringbus af weer naar cache of register, etc. Al die handelingen kosten een kloktik (of meerdere). Dat komt niet door de signaaltijd zelf.

Op 5 GHz is de maximale signaalafstand zo'n 60 mm. 300.000.000.000 m/s / 5·10⁹ = 0,06 m.

[MSalters]

Moderne ringbussen op CPU's zijn al een tijdje asynchroon. ZIe ook dit artikel: de verschillende CPU cores hebben allemaal een eigen klok, dus de ringbus tussen die cores kan niet synchroon met al die cores lopen.

Het praktische gevolg is dus ook dat de bussen niet meer beperkt hoeven te zijn door de lengte. Dat is niet zo gek, 10 Ghz Ethernet werkt ook prima over 100 meter, terwijl jouw formule suggereert dat je niet verder zou komen dan 3 centimeter.

[MeMoRy]

bhuw. Ik zit blijkbaar al een hele tijd met de verkeerde berekening in mijn hoofd. Ik zat er een factor 1000 naast,
Dank je voor de correctie. elektriciteit kan inderdaad ~6cm afleggen in 1 klokpuls op 5 GHz.

Maar de reactie van MSalters staat ook nog. Bij het ontwerp van moderne processoren wordt asynchroon ontworpen, om zo niet afhankelijk te zijn van "latencies".

En nog steeds blijft mijn punt over de werkelijke limiet: transistorontwerp, stabiele stroomvoorziening en koeling

[Chrono Trigger]

Wil niet mierenneuken, maar gaat het niet om een signaalafstand van 0,3mm bij 1THz?

1T: 10^12 / ~300.000km/s = 1/3,33mln km ofwel 1/3 mm.

Factor 10 kan hier natuurlijk veel verschil uitmaken.

[JumpStart]

Goed opgemerkt. Had 10e12 gedaan in de rekenmachine, maar dat had 1e12 moeten zijn.

Dan nog gaat ook 0,3 mm signaalafstand niet werken op een chip van bijna 11 bij 24 mm.

[E.Bouma]

Yep, 't is 0,3 mm.

[aswelter]

https://aip.scitation.org/doi/10.1063/5.0130236

"Ultra-fast switches are essential devices for basic research and technological development. Here, we demonstrate that aqueous solutions of sodium iodide can be used for this purpose. When pumped with an intense optical pulse at 400 nm, these water-based liquids display large and fast responses in the terahertz range, around 1 THz"

[JumpStart]

Best interessant artikel maar helaas hier niet relevant.

Ja, het is technisch mogelijk om in THz bereik te schakelen. Dat betekent nog niet dat je een zeer grote geïntegreerde halfgeleider schakeling, met miljarden transistoren, een synchrone kloktik van 1 THz kan geven.

[MSalters]

Maar wie maakt er uberhaupt IC's met dergelijke grote klokdomeinen? Tegenwoordig heeft elke CPU core z'n eigen klokdomein, De L1 cache wil je waarschijnlijk synchroon, maar L2 en L3 hoeven dat niet te zijn.

Sterker nog, gezien de specialistische toepasing kan ik me zelfs voorstellen dat je L2 en L3 caches compleet asynchroon implementeert - zonder enige klok. Dat is wel een klusje, maar je hebt dan wel in één klap een heleboel transistoren losgekoppeld.

[JumpStart]

2002 roept: nieuws: Een toekomst zonder klok: asynchrone chips

[MnrWouterZ]

Dan zul je naar een andere architectuur moeten, bijvoorbeeld door heel veel micro-cores te maken die per stuk zo klein zijn dat alles nog kloksynchroon kan draaien. Dan lijkt het meer op een GPU uitendelijk.

[!mark]

Sterker nog, van 8 naar 9GHz heeft al ruim 15 jaar geduurd, dat eerste werd immers al gehaald met Pentium 4 CPU's onder extreme koeling.

Wellicht dat we ooit nog eens keer de 10 of 11GHz gaan zien in de (verre ) toekomst, maar als van 8 naar 9GHz al zolang heeft geduurd denk ik wel dat we simpelweg tegen een plafond aan zitten.

[MiesvanderLippe]

Dat komt ook gewoon doordat CPU's steeds complexer worden.

[Kecin]

Voor deze reacties zit ik op Tweakers. Leerzaam!

[YGDRASSIL]

1 Thz gaat prima lukken. Er staat nergens dat het geen optische cpu mag zijn en die zijn een stukkie sneller. Zal ook nog wel even duren, maar toch

[JumpStart]

En de signaalsnelheid van fotonen in optische geleiders is nog langzamer dan die van elektrische signalen in halfgeleiders. Dus ook optisch heb je het probleem dat de duur van een kloktik lang genoeg moet zijn om signalen te laten aankomen.

Nogmaals: op 1 THz schakelen is niet hetzelfde als een hele chip een synchrone kloksnelheid van 1 THz geven. Dat eerste lukt nu al, dat laatste is fysiek niet mogelijk gezien de grootte van een chip, zelfs op 2 nm als dat zou lukken. (En even voor je beeldvorming: 2 nm is ongeveer 5 atomen breed. Dus veel kleiner dan 2 nm wordt héél lastig.)

[YGDRASSIL]

Stappen ze over op quarks. Weer een stukje kleiner dan atomen.

[akooijman]

Waarop baseer je het idee dat een optische processor makkelijk (?) honderd keer sneller kan zijn dan een electrische?

[Bergen]

9 GHz = 0,009 THz. Het duurt nog wel een paar jaartjes voor we op 1 THz zitten.

[Verwijderd]

Oja

[mdj84nl]

Je bedoelt 10 GHz...

1 THz is 1000 GHz.. Dat gaat hem nooit worden.

[computerjunky]

Volgens mij is dit alleen clock stable dus verder kan je niet eens kladblok starten of hij kan al crashen. Ik vind persoonlijk full benchmark stable veel boeiender omdat dat de werkelijke prestatie limieten en potentie aan geeft.

[DataGhost]

Ik zie een screenshot van CPU-Z dus zowel het OS als CPU-Z zijn succesvol gestart, en het is gelukt een screenshot te maken en op te slaan (dmv Paint misschien). Dan lijkt me iets simpels als kladblok helemaal geen probleem.

[MatiasG]

Dit is geen screenshot maar een CPU-z validation, welke door het programma wordt gegenereerd. Zelf als je op Windows XP zo'n validation doet zal er een plaatje uit draaien met Windows 10 stijl window borders.

[DataGhost]

Of het een screenshot of een validation is maakt verder niet zoveel uit want dan zijn alsnog het OS en CPU-Z gestart. Maar inderdaad, in het filmpje zie je CPU-Z met een andere skin. Ik gaf alleen wat voorbeelden van draaiende software complexer dan notepad.

[TNG128MB]

screenshots in paint? Dat deed ik in windows xp laatst

[computerjunky]

Screenshots kan je ook met een grab doen op een andere pc. En een app die al gestart is een text update gaven is wat anders als een nieuwe app starten.
Een app starten zal even een hoge usage piek geven daar waar een update van sensor informatie echt zo goed als niets vraagt.

[Timoo.vanEsch]

Andere tak van sport.
Full benchmark stable is voor usability.

Pure Mhz race is for fun & chips!
Het vorige record stond al 8 jaar, kun je nagaan!

[D-Three]

Nou neen, het vorige record was 2 maanden oud But I get what you mean

Het nieuwe record volgt slechts twee maanden nadat hetzelfde overklokteam het vorige wereldrecord voor cpu-snelheden had gevestigd. Toen haalde Elmor een snelheid van 8812MHz met een vergelijkbare set-up. Daarmee brak hij een record dat al uit 2014 dateerde. In 2014 haalde The Stilt een kloksnelheid van 8722MHz op een AMD FX-8370-cpu.

[Reactie gewijzigd door D-Three op 22 juli 2024 15:50]

[Timoo.vanEsch]

Ja, hèhè.
Zelfde team, semi-zelfde setup, alleen toen met vloeibaar stikstof.
Dus 2mnd geleden hebben ze een 8 jaar oud record gebroken.
En nu verbeterd met vloeibaar helium.

Zoveel was al duidelijk.

[akooijman]

Het ding zal toch iets zinvols moeten bij de geclaimde frequentie. Als usability helemaal niet telt kan 'iedereen' een terahertz op de clockpin aanbieden en in de krant komen.

[l3p]

Een dragracer gebruik je ook niet voor de 24-uurs Le Mans.

[fapkonijntje]

In dit geval hebben ze dus een 24uurs auto voor Le Mans gebruikt om een dragrace te doen. Dit is niet een random andere cpu en het moederbord bestaat ook grotendeels uit productiecomponenten voor normale setups.

[watercoolertje]

Snap je punt wel dat je daar meer aan 'hebt' maar zelf vind ik dat weer niet boeiend voor het zetten van een record, 99/100 records gaan niet om nuttigheid

Vind ik het wel grappig dat je dan wat zegt over het draaien van apps wat bepalend is om nuttig te zijn, maar niet dat het totaal niet praktisch is om elk x tijd een x hoeveelheid vloeibaar helium nodig te hebben

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 22 juli 2024 15:50]

[computerjunky]

Het gat meer om wat de toekomst kan brengen met die shrinks enzo. toen de eerste stable 5ghz clock op LN2 er was zijden ze ook leuk maar dat is niet nuttig. Ik ben gewoon benieuwd wat de toekomst kan brengen en dan heb je meer aan stable OC data.

[sniek]

Je moet ergens beginnen he? Full benchmark stable is niet interessant als je de echte hardware limieten opzoekt, hetgeen duidelijk hun doel was.

[MetalSonic]

Eens met deze reactie. Ik word hier ook niet enthousiast van. Ik snap de gedachte natuurlijk maar ik zou een stabiele clock op 6 of 7 gigahez en dan uren achter elkaar benchmark of een veeleisende game op ultra interessanter vinden

Maarja daar doen deze mensen het neit voor, dit is echt een apparte sport.

[Neus]

Gaaf! Ik was destijds al trots dat mijn 12Mhz 286 door het vervangen van de klok kristal al op 14Mhz draaide. En in Fractint het verschil zag. Man, wat ben ik inmiddels oud.

[kozue]

De laatste keer dat ik iets overgeklokt had, was in de jaren 90. Een Pentium 166 draaide op 200 MHz door, ik geloof, een jumpertje ergens om te zetten. Dat was stabiel, dus daarna altijd zo laten staan. Daarna eigenlijk nooit meer behoefte gehad om over te klokken. Ik ging bij een upgrade van 200 MHz naar 900 MHz en alles was ineens snel, en vond het wel best zo

[Chilco]

Dan heb je de gouden jaren voor overklokken overgeslagen ten tijde van de core 2 duo and quad. Voordat intel kwam met de K varianten van hun desktop cpu's. Paar instellingen in de bios en de meeste processors liepen net zo snel als de extreme varianten.

[Brainy1978]

De 6600

[blissard]

Celeron 300A

[mbovenka]

De King of Overclock! Zonder problemen naar 450MHz...

[AudibleReality]

Celeron 300?

[StefanTs]

Twee, op een Abit BP6.

[SG]

Ik had 2 stock 400mhz Cellies op Abit BP6 maar heb daar toen Redhat linux op gezet en als intranet server ingesteld.

[kozue]

Wellicht, maar toen m'n nieuwe computer ineens 4½ keer zo snel was als de oude, was de snelheid van de CPU gewoon geen issue meer. Op die oude Pentium merkte je het wel, als je bv Unreal Tournament wilde spelen. Zo geweldig draaide dat daarop niet, alhoewel het met lage instellingen wel kon, dus ieder beetje extra power was welkom. Op de nieuwe Core 2 Duo 900 draaide het meteen als een zonnetje.
Dit soort pogingen voor nieuwe records zijn gewoon uit het oogpunt van technische uitdaging, en dat blijft natuurlijk altijd aanwezig, terwijl mijn interesse eigenlijk alleen lag in het beter laten draaien van m'n games. Op de Core 2 Duo gingen alle instellingen op high en was de kous af. En tegenwoordig vind ik het sowieso al de moeite niet meer. De CPU is het grootste deel van tijd idle.

[Alex3]

Ik had eerst een Pentium 133, want een 166 was 700 gulden duurder. Maar die 133 kon je niet overklokken. Later een 166 voor een paar tientjes gekocht en meteen overgeklokt. Het verschil was wel meetbaar, maar in het gebruik niet te merken.

[akooijman]

In de praktijk is de processor (snelheid) helemaal niet zo vaak de bottleneck.

[Bigben]

Nee, nou zeker wel in het tijdperk van de Celeron 300 !

[secret17]

Ik ging bij een upgrade van 200 MHz naar 900 MHz en alles was ineens snel, en vond het wel best zo

Dat je het nog redt met die 900 Mhz, chapeau hoor

[SG]

Ik heb toen ooit upgrade naar PentiumII 450Mhz voor Novalogic games met cpu intensieve voxel rendering. Ik weet niet meer wat ik daarvoor had.

[Sayko]

Heb je inmiddles al een nieuw systeem?

[kozue]

Haha. Een quad core i7, ja… ik zou me met die Core 2 Duo in 2022 niet meer op een site genaamd “tweakers” durven vertonen

[Zwatelaar]

Juist wel.
Meer respect voor de echte old-school-die-hard-tweaker dan de wannabe tweaker die gewoon zijn portemonnee trekt om van alles de snelte in zijn pc te prikken.

[computerjunky]

Ik heb destijds nog mijn SX-25 overclocked naar 40 Mhz omdat dat nodig was voor red alert. fun times. Er zat in die tijd vaak geen eens een koeler op de cpu. Dus koelribben erop geplakt en fan erop gericht en gaan met die banaan.
Had hem in een server bord met 16 ram sloten met sticks van 1 mb wat voor die tijd echt bizar was. De grootte van die kast trouwens ook

Wat ook leuk was was de Athlon 1200 die je met een potloot streep op de cpu kon overclocken. Heb dat ding nog steeds ergens liggen.

[Reactie gewijzigd door computerjunky op 22 juli 2024 15:50]

[SG]

Toen was TDP enkele watts en liep je al snel tegen klok ceiling. Nu speeld vermogen een veel dramatische rol. Met de P4 en Hammer kwamen de grote koelblokken.
Latere Socket A kon eigen toen ook al grotere koel ruimte rond socket gebruiken je had dan van die hoge smalle toren koelers met kleine fan die high pitch kabaal maakten. Ik had suberorb. P4 was stil

[Upquark]

nieuws: AMD Duron unlocken met potlood

Those were the days...

[spoonman]

Mijn meest memorabele overclock was met de celeron A reeks. 300mhz stock, draaide stabiel op 450mhz (die cpus waren toen zeer populair)

[Mindfree]

Haha, ik herken het. Vroeger hadden veel moederborden nog switches voor FSB, Multiplier en geloof nog iets.

Zo had je bv pentium 3 met 100 of 133 fsb en kon je de multiplier aanpassen om meet snelheid te halen.

Ik herinner met borden met meerdere rijen. En ik dacht halve stapjes voor de multi p? Was een leuke tijd de jaren 90. Met mijn eerste pc's deed ik dat nog niet zelf maar later wel.

[SG]

IRQ dip switches

[Tintel]

Dat heb ik ook gedaan en dan een 'custom' koeler op de CPU

en nee niet oud, wel veel ervaring...

[haarbal]

Wel zonde van de helium

[SuperPietje]

Gemiddelde jeugd heeft daar veul meer aan op een parkeerplaats achteraf

[Umbrah]

Volgens mij haal je lachgas (N₂O), waar stikstof en zuurstof in verbonden zijn, door de war met Helium (He).

Helium heeft behoorlijk wat gebruikstoepassingen, waarvan koeling eigenlijk de meest belangrijke is (veel medische apparatuur die hun oorsprong hebben in de fysica, zoals een MRI, of een PET-scanner waar zowaar een 'soort' van antimaterie wordt gebruikt, veel van dit soort nucleaire geneeskunde heeft hun oorsprong in projecten/instituten als CERN, helium wordt daar in een closed loop gebruikt - als het goed is, is er geen verlies en wordt het helium na een fasewisseling gewoon opnieuw gebruikt). Hetgeen waar het het meest bekend om staat is echter feestballonnetjes waarbij je door het inademen even een hoog stemmetje hebt. Erg grappig maar niet te vergelijken met N₂O. Daar zit wel een verlies aan.

Helium heeft nogal een ander probleem namelijk, het is namelijk absurd licht. Sterker nog: eenmaal in de atmosfeer, valt het eigenlijk niet meer terug te winnen, en omdat het zó licht is, komt het ook door verschillende grondlagen heen. Het is bovendien een nobel gas, waardoor het natuurlijk geen verbindingen aangaat, en gezien het feit dat het doorgaans als enkel het los atoom voor komt, en op "aardse" temperaturen dus een gas is, is het spul wat er is, ook echt wat er is: ondergrondse bronnen zitten in diepe zoutlagen die er bij het ontstaan van de aarde al waren (helium is immers net zoals alles boven waterstof iets wat niet zomaar verval heeft, fusie met waterstof moet plaats hebben gevonden). Het meeste is al 'verdampt', dus wat er is: is wat er is. Ik zou een feest ballonnetje al zonde noemen, eigenlijk, maar ik ben wel heel erg blij dat het niet dezelfde effecten heeft als stikstofoxide/N₂O/lachgas. Want dan zouden we mogelijk veel vroeger problemen hebben met onze geneeskunde. Of het onderzoek wat juist kan leiden tot het soort kernfusie waardoor we meer helium kunnen maken (hoewel dat niet het doel is, sterker nog, helium fusie an-sich is niet eens zo'n dom plan)

[MSalters]

gezien het feit dat het doorgaans als enkel het los atoom voor komt, en op "aardse" temperaturen dus een gas is, is het spul wat er is, ook echt wat er is: ondergrondse bronnen zitten in diepe zoutlagen die er bij het ontstaan van de aarde al waren (helium is immers net zoals alles boven waterstof iets wat niet zomaar verval heeft, fusie met waterstof moet plaats hebben gevonden).

Nope. Helium onstaat ondergronds door radioactief verval; alfa straling is He₄²⁺. In aardgas reservoirs kan dat helium zich verzamelen.

Als we echt krap zouden zitten, dan zouden we meer moeite doen om het terug te winnen uit het afval van kerncentrales. Een fors deel van het radioactief afval zijn alfa-stralers.

[M.l.]

Je kan wel lachen met helium, maar het is geen lachgas.

[Bergen]

Lachgas (N₂O) is niet hetzelfde als helium (He).

[KingFrogzz]

Dat was ook mijn gedachte bij het lezen van hun koel"vloeistof". Wereldwijd is er een gigantisch tekort aan helium, omdat de voorraad die we hebben eindig is en de bodem in rap tempo in zicht komt. Geen helium betekent dat de (medische) wetenschap tientallen jaren terug de tijd in wordt geslingerd, en je bijvoorbeeld niet meer naar het ziekenhuis kan gaan voor een MRI. Die werken namelijk niet zonder vloeibare helium.

Natuurlijk word ik ook enthousiast van dit soort projecten waarbij er een grens verlegd wordt. We moeten ons alleen echt steeds beter gaan afvragen of we dit soort projecten nog wel moeten willen, puur vanwege de gigantische consequenties die het kan hebben mochten we inderdaad zonder helium komen te zitten wanneer er nog geen bruikbaar alternatief voorhanden is.

[dmantione]

Er wordt gevreesd voor een tekort aan helium, maar dat moet je zien in dezelfde context als de vrees dat de olie op raakt. Vooralsnog is er geen tekort aan helium en dat zal er ook niet in de nabije toekomst zijn.

[CAPSLOCK2000]

Er wordt gevreesd voor een tekort aan helium, maar dat moet je zien in dezelfde context als de vrees dat de olie op raakt. Vooralsnog is er geen tekort aan helium en dat zal er ook niet in de nabije toekomst zijn.

Een "tekort" is altijd relatief. Helemaal op zal het nooit gaan, het gaat om de prijs. Er komt een punt dat het winnen van nieuwe helium (of olie) te duur wordt waardoor bepaalde activiteiten niet meer mogelijk zijn of alleen toegankelijk voor de allerrijksten. Het zou erg jammer zijn als MRI-scanners onbetaalbaar worden omdat we nu veel goedkope balonnetjes op hebben gelaten.

Ook zonder helium zijn MRI scanners al dure apparaten. Het kan haast niet anders dan dat er mensen in arme landen zijn die geen MRI scan hebben gekregen omdat helium duur is. Nu geldt dat natuurlijk voor zo'n beetje alles, alles wat de een gebruikt wordt duurder voor de ander, maar bij sommige onderwerpen is dat beter te "verdedigen" dan bij kinderbalonnetjes.

Ik verwacht dat er ooit een punt komt dat we kernfusie wel beheersen en misschien dat productie van helium dan mogelijk is. Zelfs dan denk ik dat je er zo weinig helium vrijkomt dat het geen zin heeft.

Owja, zo'n kernfusieproces werkt in praktijk met een fractie van een gram aan brandstof. Daar gaat niet meer dan een fractie van een gram aan helium uitkomen. Als je een paar honderd kilo nodig hebt zal je heel veel kernfusie moeten doen en dat produceert heel veel warmte. Die moet ergens naar toe. Ik denk (zonder iets te hebben berekend of gecontroleerd) dat we onze oceanen droog zouden moeten koken om al die warmte af te voeren.
Zelfs als de hele wereld overstapt naar kernfusie als primaire energiebron dan denk ik dat niet dat er genoeg helium geproduceerd zou worden om er echt iets aan te hebben.

[Reactie gewijzigd door CAPSLOCK2000 op 22 juli 2024 15:50]

[dmantione]

Het is niet nodig om kernfusie te beheersen om helium te kunnen maken: Het is een bijproduct van radioactieve alfastraling. Je kunt dus helium winnen in de buurt van alles dat radio-actief is. De huidige heliumwinning is een bijproduct van de aardgasproductie en dat helium is in die gasvelden terecht gekomen door verval van radioactieve elementen in de bodem.

Zodra de gaswinning stopt zal men waarschijnlijk op zoek gaan naar andere bronnen van natuurlijke radio-activiteit en die buurt helium gaan winnen. Inderdaad met een prijsstijging, maar dat hoeft niet het einde van helium te betekenen.

Als ik kijk naar de prijzen van helium in webwinkels dan kan ik helium in het geheel niet duur vinden en me niet voorstellen dat MRI-scans niet plaats vinden vanwege de prijs aan helium. Het is niet zo dat een MRI-scanner helium verbruikt of zo, het is de koelvloeistof.

[kakanox]

Als ik kijk naar de prijzen van helium in webwinkels dan kan ik helium in het geheel niet duur vinden

Maar is dat als gevolg van menselijk gedrag, of omdat het ook echt in overvloed voorkomt?

Veel mensen kijken neer op de man uit een achterstandswijk die in de eerste week van de maand z'n salaris er doorheen draait in de kroeg en de daarop volgende 3,5 weken op water en droog brood moet leven, maar op veel grotere schaal gedragen we ons als groep precies hetzelfde.

[dmantione]

Ik denk eigenlijk het laatste: Het afgelopen jaar was aardgas weliswaar schaars, maar de afgelopen jaren is wereldwijd juist flink veel op aardgas overgestapt als minder CO2-vervuilende brandstof. Veel aardgaswinning betekent veel helium als bijproduct.

[kakanox]

Zelfs als we meer aardgas (en dus helium) winnen gaat de voorraad gewoon op. Het groeiende aardgasgebruik valt zelf ook in die categorie ondernemen met je kop in het zand: Het vervuilt vooral mínder dan steenkool of bruinkool, maar goed is het allerminst. Een beetje zoals elektrische auto's ook vooral de auto-industrie redden, maar zeker niet het klimaat of de wereld.

Lees dit inmiddels alweer twaalf jaar oude artikel even:
Scientias: Wereld is bijna door haar helium heen

[Reactie gewijzigd door kakanox op 22 juli 2024 15:50]

[dmantione]

Ik denk dat de kwestie hier is dat opslaan en langduring bewaren duur is. Je kunt het dus beter voor een afbraakprijs in een feestwinkel leggen dan in een tank opslaan.

Ik ben op de hoogste van de heliumpaniek van toen dat artikel geschreven werd, maar dat was destijds één grote flauwekulhype. Het begint al met de openingszin dat het nieuw hernieuwbaar is, het echt niet zo dat in 2035-2040 geen helium meer gewonnen kan worden. Het kan duurder worden, maar bang zijn dat er in 2040 geen MRI-scanners meer kunnen werken is echt lariekoek. In 2040 is het aardgas überhaupt nog niet op, dus is er ook gewoon nog conventionele heliumwinning.

[kakanox]

Wat klopt er dan niet aan die openingszin? Dat het als bijproduct van kernfusie wel hernieuwbaar is betekent vooral dat wij het nog niet kunnen. Helium is een stof die hier in de natuur nauwelijks ontstaat.

Verder: Het artikel is twaalf jaar oud. Er zijn wel nieuwe inzichten, maar die verwachten nog steeds dat kinderen die nu geboren worden het einde van te winnen helium gewoon mee gaan maken.

[dmantione]

De hoeveelheid brandstof in een kerncentrale is zo weinig dat je daar nooit serieuze hoeveelheden helium uit kunt winnen. Radioactieve alfa-elementen zijn er genoeg op aarde en die produceren helium. Aardgasvelden zijn een makkelijke plaats om ze te vinden en te winnen, als die op zijn gaat men op zoek naar andere bronnen van natuurlijke radio-activiteit.

Hier is een goede reflectie op de misplaatste heliumpaniek van destijds:

https://hackaday.com/2016...-a-world-helium-shortage/

[kakanox]

als die op zijn gaat men op zoek naar andere bronnen van natuurlijke radio-activiteit.

Dit is dus precies wat ik beschreef.

"Als mijn geld op 7 Januari op is ga ik weer op zoek naar manieren om de rest van de maand aan eten te komen. Normaal komt m'n salaris op de 25e maar laten we hopen dat het in Januari een beetje vroeg is."

[dmantione]

En zo is het. Ontslagen worden betekent niet dat je de rest van je leven zonder geld zit.

[kakanox]

Ik hoop maar dat je weinig verantwoordelijkheden hebt

[kakanox]

[...]

Een "tekort" is altijd relatief. Helemaal op zal het nooit gaan, het gaat om de prijs. Er komt een punt dat het winnen van nieuwe helium (of olie) te duur wordt waardoor bepaalde activiteiten niet meer mogelijk zijn of alleen toegankelijk voor de allerrijksten. Het zou erg jammer zijn als MRI-scanners onbetaalbaar worden omdat we nu veel goedkope balonnetjes op hebben gelaten.

Je slaat de spijker op z'n kop CAPSLOCK2000. Dit geldt eigenlijk ook voor ons gas- en oliegebruik. We zijn keihard aan het interen op onze eigen toekomst.

[kakanox]

Mwah... onze kinderen gaan het einde van helium gewoon meemaken hoor.

[TPar]

Oprechte vraag:
Een side product van kernfusie is Helium-3. Dus in geval van nood lijkt het te kunnen worden geproduceerd.

Nu ben ik geen geen chemicus (en dus waarschijnlijk verkeerd), maar zou dit dan niet kunnen de oplossing zijn, "gewoon" Helium maken?

[CAPSLOCK2000]

Een side product van kernfusie is Helium-3. Dus in geval van nood lijkt het te kunnen worden geproduceerd.

Nu ben ik geen geen chemicus (en dus waarschijnlijk verkeerd), maar zou dit dan niet kunnen de oplossing zijn, "gewoon" Helium maken?

Ja en nee, prijs is het toverwoord.
We kunnen het in theorie maken met kernfusie maar op dit moment is dat volkomen onbetaalbaar, niet in het minst omdat we kernfusie gewoon nog niet beheersen. Het bouwen van een experimentele kernfusiereactor kost tientallen miljarden. Dat ga je nooit terugverdienen met de productie van een paar gram helium.

[KingFrogzz]

Ik denk dat je hiervoor een natuurkundige zoekt, geen scheikundige. Het gaat hier namelijk om kernreacties, niet chemische reacties. Dat gezegd hebbende vind ik mezelf een scheikundige, en verwacht ik niet dat het rendabel is om helium te “maken”. Dat kost namelijk bakken met energie vanwege de hoge temperatuur. Koude kernfusie zou een hoop problemen wat energie betreft oplossen, maar is nu nog niet mogelijk voor zover ik weet: hier is die natuurkundige nou zo handig.

Bijkomend probleem is dat helium verdomd lastig te bewaren is. Het atoom is zo klein dat het bijna overal uit kan glippen. Daarnaast ervaart het niet genoeg zwaartekracht om in de atmosfeer te blijven, dus vliegt het na een tijdje de ruimte in en is het voor altijd weg.

[Blokker_1999]

We hebben nog wel even voordat de aarde zonder helium valt. Dat zal, aan het huidig gebruik, vermoedelijk nog een 100 jaar duren.

Ik denk ook niet dat een project als dit veel invloed heeft op die voorraad. Denk dat we jaarlijks heel wat meer verliezen aan het opblazen van ballonen met helium.

[CAPSLOCK2000]

We hebben nog wel even voordat de aarde zonder helium valt. Dat zal, aan het huidig gebruik, vermoedelijk nog een 100 jaar duren.

Het raakt nooit helemaal op maar het zal steeds duurder worden naarmate er minder van is. Zoals gewoonlijk komen de klappen terecht bij de armen. Dat betekent dat iemand in een arm land geen MRI scan kan krijgen omdat wij de helium liever in ballonnetjes stoppen.

Ik denk ook niet dat een project als dit veel invloed heeft op die voorraad. Denk dat we jaarlijks heel wat meer verliezen aan het opblazen van ballonen met helium.

Eens, maar gezien het nijpende tekort vind ik het wel goed dat mensen er op worden gewezen want heel bekend is het niet.

Zijstraat: een van de problemen van nu is het aantal problemen. Het is niet alleen een CO2-overschot en een stikstof-probleem of een tekort aan helium of kobalt, maar we hebben er wel honderd. De mensheid is de afgelopen 100 jaar zo woest tekeer gegaan dat we van talloze stoffen te veel of te weinig hebben. We kunnen de problemen haast niet opvangen omdat iedere actie op het ene vlak problemen veroorzaakt op het andere park. Zo was er laatst een voorbeeld van een windmolenpark dat niet gebouwd kon worden ivm stikstof. Zo houden CO2 en stikstof elkaar in de houdgreep.
Bijkomend probleem is dat mensen niet om kunnen gana met veel problemen. Onze geest kan ongeveer 3 grote problemen tegelijk bevatten daarna gaan we prioritizeren. Problemen als "ruzie met je partner" of "baan kwijt" winnen het dan uiteraard. Dan kunnen we er misschien nog 1 milieupuntje bij doen, maar de meeste mensen hebben geen "ruimte" voor zowel co2 als stikstof als helium. Dan hebben we het nog niet eens gehad over de andere grote problemen van de wereld als armoede en oorlog die ook vrij belangrijk zijn.
Sorry voor de lange zijstraat.

[Verwijderd]

Helemaal mee eens en daarom denk ik dat onze maatschappij in haar huidige vorm geen 50 jaar meer mee gaat. Tegen die tijd zitten we zonder belangrijke grondstoffen, een veel te warm klimaat en veel te veel mensen op deze planeet. Ik maak dat misschien niet meer mee met mijn 63 jaar maar ik heb nu spijt dat ik kinderen op deze wereld heb gezet waarvan één nu ook alweer kinderen heeft die dit allemaal wel moeten doormaken.

[hardstyle92]

Gelukkig vullen bronnen van onder andere olie zichzelf eindeloos weer aan. En vooralsnog passen alle mensen op aarde makkelijk in de Amerikaanse staat Texas, dus meer dan ruimte genoeg. Andere grondstoffen zoals metalen zullen wel lastiger worden, maar we doen het steeds beter met recyclen en tegen die tijd zijn er weer nieuwe dingen en oplossingen uitgevonden. Het verhaal over klimaat en teveel mensen op aarde is vooral doomsday propaganda dat vooral heel veel geld verplaatst naar de portemonees van een handjevol grootverdieners en grootgrondbezitters. Laten we ons meesleuren in dat verhaal dan zitten we straks zonder geld en onder totale controle van datzelfde kleine clubje 'elite'. Laat je vooral niks wijsmaken. En heb vooral geen spijt van het maken van kinderen, liefde voor elkaar en je nageslacht is het allerbelangrijkste!

[Verwijderd]

En vooralsnog passen alle mensen op aarde makkelijk in de Amerikaanse staat Texas.

Dan wordt het wel dringen daar hoor

[poktor]

Ja natuurlijk. Die jaarlijkse subsidie moet telkens veiliggesteld worden. Dat kan alleen met publicaties: "kijk ons eens hard werken"

[5erveD]

Dit soort argumenten hoorde ik ook uit de XOC wereld.

Het zal een gevalletje zijn om AMD van de troon te stoten.

[MSalters]

MRI werken namelijk niet zonder vloeibare helium.

Nu niet.

MRI's werken met supergeleidende magneten. We kunnen met vloeibaar stikstof net koud genoeg komen, maar het is bepaald niet handig. Helium is veel makkelijker, er zijn veel meer supergeleiders bij 4K dan bij 77K. En de supergeleiders bij 77K zijn nogal eens breekbaar.

[PD2JK]

It's Over 9000! _MHz

Gefeliciteerd.

[shades]

[Basje93]

Ik vind hun FB titel wel leuk: It’s over 9000!!!!

[Verwijderd]

Goed voor Minecraft servers
Die draaien voornamelijk nog op single core, en dat is erg te merken bij grote servers met veel spelers...

[The Zep Man]

Dwarf Fortress endgame, Stellaris endgame...

Alleen die stroomrekening.

[Verwijderd]

We hebben een krimpstraal nodig:
Halve grootte betekend 4x de snelheid, en maar 25% van het energieverbruik...

Maar ik moet wel even eerlijk zijn: de Minecraft server code is niet geoptimaliseerd voor veel spelers.
Als ze dat zouden fixen zou Minecraft veel leuker zijn.
Dan kan je met duizenden in plaats van tientallen mensen online zijn.

[Macboe]

Wat een beest die Raptor Lake.. kom ik aan met i9 9900k wat ook nog een goede cpu is, daar niet van!

[Roel1966]

Op zich natuurlijk als techfreak wel leuk om te lezen dat er een OC record gehaald is van 9 GHz maar of het nu echt zo'n prestatie is vraag ik mij vaak wel af. Sowieso speelt er ook een stukje geluk hebben in mee want de hele silicon lottery speelt een belangrijke rol daarin mee. Daarnaast kunnen deze snelheden alleen met extreme koeling behaald worden en niet iets is voor 24/7. Dus ik vind het dan meer een prestatie wat er daadwerkelijk behaald kan worden met een doorsnee koeler en dan 24/7.

Zou dus wel eens benieuwd er naar zijn wat nu diezelfde cpu met 'normale' koeling kan halen en dan 24/7.

[SynthWeaver]

Waarom staan alle performance cores aan? De cpu is toch veel kouder als je maar 1 core aan hebt staan? Is het dan niet veel makkelijker?